20 Ιουνίου 2015

Το πνεύμα της αντίστασης (Η Μάνη, ο Ιμπραήμ, ο Νενέκος και ο Κολοκοτρώνης) (μέρος 1ο)

Απόσπασμα από το βιβλίο ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ (Από την Πτώση στην Ανεξαρτησία) 

Γράφει ο Χρίστος Γούδης 

Και είναι όπως οι βράχοι τους 
και σουβλεροί κι΄ολόρθοι 
κι ολόγυμνοι, κι απάτητοι και ξεμοναχιασμένοι. 
Τα Κακοβούνια, ο Ματαπάς Κουρσάροι για κουρσάρους. 
 «Η Φλογέρα του Βασιλιά» 
Κωστής Παλαμάς 

Μετά την πτώση του Μεσολογγίου, ο Ιμπραήμ αποχωρεί κατά μήνα Μάϊο για την Πελοπόννησο, όπου κατά μήνα Ιούνιο του 1826 οργανώνει επίθεση κατά της Μάνης, της τελευταίας περιοχής της Ελλάδος που παραμένει ανεξάρτητη και ελεύθερη. Όμως το πνεύμα της αντίστασης είναι παντού ισχυρό, πολύ δε περισσότερο στη Μάνη, που ουδέποτε έζησε κατοχή από ξένο δυνάστη. 

Η περίπτωση της Μάνης είναι ιδιάζουσα καθότι όχι μόνον παρέμεινε ελεύθερη καθόλην την διάρκεια της τουρκοκρατίας (1453-1821), αλλά απετέλεσε το επίκεντρο τόσο του διεθνούς όσο και του εθνικού ενδιαφέροντος. Η Μάνη συντήρησε την πολιτική έννοια της ελεύθερης Ελλάδος μέσα από μια σειρά διαπραγματεύσεων, επαφών και συμφωνιών με τις μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις της εποχής (Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία, Ρωσία) δραστηριότητες που την καθιστούσαν διεθνή παράγοντα με de facto πολιτειακή αναγνώριση. Παράλληλα προσέφερε το εφαλτήριο εκκίνησης πολλών εθνικών δραστηριοτήτων, με κορυφαία παραδείγματα την πρόθεση τόσο του Ρήγα, όσο και της Φιλικής Εταιρείας, πριν και μετά την ανάληψη της αρχηγίας από τον Υψηλάντη, να αρχίσουν από εκεί την ελληνική εξέγερση. 

Η παράδοξη αυτή ιστορική πραγματικότητα της Μάνης είναι πολλές φορές αντίθετη με την κοινή πεποίθηση που πρεσβεύει ότι επρόκειτο περί απομωνομένης περιοχής ευρισκόμενης υπό συνθήκες άγριας ανεξαρτησίας. Η σύγχυση προέρχεται από την εμμονή των κατοίκων της στα πάτρια και την διατήρηση των ηθών και εθίμων τους, αλλά αυτό ουδεμία σχέση έχει με απομόνωση από τον άλλο κόσμο, δεδομένης της ιστορικής αλήθειας ότι η μικρή αυτή περιοχή της Ελλάδος υπήρξε το επίκεντρο όχι μόνο του ελληνικού αλλά και του διεθνούς ενδιαφέροντος κατά την μακρά περίοδο της τουρκοκρατίας. 

Η εμπόλεμη κατάσταση της Μάνης με τους Τούρκους, αρχίζει αμέσως μετά την πτώση της Πόλης, με την εξέγερση των Μανιατών δύο φορές υπό τον Ηπειρώτη Κροκόδειλο (Κορκόδειλο) Κλαδά, πρώτα το 1463 και μετά την περίοδο 1479-1481. Η μεγάλη εκστρατευτική προσπάθεια των Τούρκων να παραβιάσουν τα σύνορα της Μάνης υπό τον μπεηλέρμπεη της Ρούμελης Αλή Μπούμικο τον Ιανουάριο του 1480 απέτυχε οικτρά στο Οίτυλο, όπου το τουρκικό σώμα αποδεκατίστηκε από τον Κλαδά. Έκτοτε οι Τούρκοι ουδέποτε επεχείρησαν να κατακτήσουν την Μάνη και διοργάνωναν μόνο επιδρομικές εκστρατείες με πρόθεση να διεισδύουν ταχέως, να δηώνουν και να λεηλατούν τον τόπο και μετά να αποχωρούν. 

Λόγω της δεξιότητός τους στις πολεμικές τέχνες, πολλοί Μανιάτες εκείνης της εποχής κατατάσσονται και διαπρέπουν στον ενετικό στρατό ως stradioti (περιπλανώμενοι στρατιώτες, από το ιταλικό strada=οδός , μισθοφόροι πολεμιστές) ενώ ο Κάρολος Ε΄ της Ισπανίας (1520-1566) έχει στη υπηρεσία του το επίλεκτο σώμα των Mainoti (Μανιατών). 

Το 1603 οι Μανιάτες έρχονται σε επαφή με τον Μέγα Δούκα της Φλωρεντίας Φερδινάνδο Α΄, τον Πάπα Κλήμη Η΄ και τον Φίλιππο Γ΄ της Ισπανίας, προς τον οποίον αποστέλουν επιστολή ως «ρήγα της Σπάνιας και πάσης Ινδίας [Αμερικής] παλαιάς τε και νέας», ενώ από το 1611 έως το 1618 έρχονται σε επαφή με τον Δούκα του Νεβέρ, απόγονο των Παλαιολόγων, και τον Λουδοβίκο ΙΓ΄της Γαλλίας. Σημειωτέον ότι τις επιστολές των Μανιατών υπογράφουν όλες οι μεγάλες οικογένειες της Μάνης οι οποίες στην πλειονότητά τους είναι βυζαντινές που βρήκαν καταφύγιο στην περιοχή (Φωκάδες, Κοντόσταυλοι, Νίκλοι, Ταβουλάριοι, Κοσμάδες, Στεφανόπουλοι, Μέδικοι-Γιατριάνοι). Κατά την περίοδο αυτή ξεσπούν δύο εξεγέρσεις με την υποκίνηση των Ισπανών (1614 και 1615). Προσπάθειες ισχυρών τουρκικών εκστρατευτικών σωμάτων υπό τον Τουρκο πειρατή Μουσολίν Ραϊς το 1614 και υπό τον Ασλάν πασά των Ιωαννίνων το 1615, να εισχωρήσουν εις το εσωτερικό της Μάνης και να την καθυποτάξουν, έχουν άδοξο τέλος. Η σκληρότητα πάντως που επέδειξε, και οι καταστροφές που προκάλεσε ο τελευταίος επιδρομέας Ασλάν ή Σιλάν πασάς, έμειναν στη μνήμη των Μανιατών, οι οποίοι έκτοτε ονόμαζαν τον καταστροφικό βόρειο άνεμο που μαστίζει την περιοχή, Σιλαμπασιά (από το Σιλάν πασάς). 

Το 1659 ο Ενετός Φραγκίσκος Μοροζίνης αποβιβάζεται στη Μάνη (στις Κιτριές) και την παροτρύνει να εξεγερθεί. Έκτοτε «οι Μανιάτες διεγερθέντες υπό των Βενετών πειρατικώς διέτρεχον τας θαλάσσας διαρπάζοντες και φονεύοντες τα τουρκικά πλοία και πληρώματα» (Κ. Σάθας). Οι Μανιάτες πειρατές το 1667 φθάνουν μέχρι την ενετοκρατούμενη Κρήτη και καταληστεύουν τον τουρκικό στόλο που την πολιορκούσε. 

Μετά την κατάληψη της Κρήτης από τους Τούρκους το 1669, ο μεγάλος βεζύρης Αχμέτ Κιοπρουλή, για να τους τιμωρήσει, στέλνει τον διαβόητο κουρσάρο Χασάν Μπαμπά, ο οποίος αποτυγχάνει να αποβιβασθεί στις ακτές της Μάνης, λόγω των πειρατικών επιδρομών των Μανιατών κατά την διάρκεια της νύχτας, με αποτέλεσμα να χάσει τα πλοία του εκτός ενός με το οποίο διέφυγε. Ο Αχμέτ Κιοπρουλή απελευθερώνει τότε τον διαβόητο Μανιάτη αρχιπειρατή Λυμπεράκη Γερακάρη, ο οποίος ήταν έγκλειστος στις φυλακές του Μπάνιου στην Κωνσταντινούπολη, και τον διορίζει διοικητή (μπέη) της Μάνης (Μανιάτμπεη), χορηγώντας παράλληλα γενική αμνηστεία στους Μανιάτες και επίσημη απαλλαγή από την φορολογία (που ποτέ δεν πλήρωναν). 

Οι Μανιάτες ηρεμούν έχοντας Μανιάτη ηγεμόνα και επιτρέπουν στον Καζέ Αλή πασά που μπαίνει στην Μάνη με 6.000 Τούρκους, ως φίλος πλέον, να επιδιορθώσει ενετικά κάστρα (Πόρτο Κάγιο) και να χτίσει καινούργια τουρκικά κάστρα (Κελεφά και Ζαρνάτα), με σκοπό να διασφαλίσει τον έλεγχο των τριών λιμένων της Μάνης (του Πόρτο Κάγιο, του Οιτύλου και των Κιτριών αντίστοιχα) από τους Ενετούς. Όμως το 1685 οι Μανιάτες σε νέα συνεργασία με τους Ενετούς του Μοροζίνι ανακαταλαμβάνουν τα κάστρα του Πόρτο Κάγιο, της Ζαρνάτας, της Κελεφάς αλλά και του Πασσαβά (που κατείχαν οι Τούρκοι, χτισμένο στο μοναδικό χερσαίο πέρασμα από Βορρά προς τη Μάνη, κοντά στο Γύθειο), και έκτοτε παραμένουν στα χέρια τους. Το 1699 με την συνθήκη του Κάρλοβιτς (την οποία από μεριάς Τουρκίας υπογράφουν ο Μεχμέτ Ραμί και ο Φαναριώτης Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος ο «Εξ΄Απορρήτων») η Πελοπόννησος εκχωρείται στους Ενετούς. Η Μάνη τυπικά ανήκει στο «Βασίλειο του Μορέως», ενώ ουσιαστικά παραμένει ελεύθερη, ακόμα και μετά την συνθήκη του Πασάροβιτς το 1718, δια της οποίας η Τουρκία ανακτά επισήμως την Πελοπόννησο από τους Ενετούς. 

Η συμβολή της Μάνης στις προεπαναστατικές εξεγέρσεις των Ελλήνων κορυφώνεται με τα γνωστά πλέον Ορλωφικά (1770) για τα οποία πληρώνει βαρύ τίμημα αίματος. Μετά το 1776 αναγνωρίζεται από τους Τούρκους ως αυτόνομο «μπας (=κορυφαίο)-μπεηλίκι», κατόπιν ενεργειών του Μεγάλου Διερμηνέα του Στόλου Νικολάου Μαυρογένη που επιδιώκει κατ΄ αυτόν τον τρόπο να εξευμενίσει τους Μανιάτες και να εκτονώσει την συνεχή επαναστατική τους προδιάθεση. Έκτοτε διοικείται από «Μανιατόμπεη» ή «Μανιάτμπεη», τίτλο που για πρώτη φορά και για μικρό χρονικό διάστημα έφερε ο Λυμπεράκης Γερακάρης, και αναφέρονταν στον ηγεμόνα της Μάνης, τον ουσιαστικά εκλεγμένο από τους καπετάνιους της. Η Μάνη ανήκει έκτοτε και τυπικά στην δικαιοδοσία του «Καπουδάν πασά», αν και πάντοτε θεωρείτο ουσιαστικά νησιώτικη περιοχή. 

Το 1797 έρχονται στη Μάνη απεσταλμένοι του Ναπολέοντος, ο Κορσικανός βοτανολόγος Δήμος Στεφανόπουλος και ο ανηψιός του Νικολός, μανιάτικης καταγωγής, από τους Στεφανόπουλους που μετανάστευσαν από το Οίτυλο στην Κορσική το 1671, λόγω της βεντέτας που είχαν με τους Γερακάρηδες. Φέρνουν γράμμα του Ναπολέοντα στον ηγεμόνα της Μάνης Τζανέτμπεη Γρηγοράκη το οποίο μεταξύ άλλων έλεγε: «Οι Γάλλοι εκτιμούν τον μικρό αλλά γενναίο λαό της Μάνης, τον μόνο από την Αρχαία Ελλάδα που μπόρεσε να διατηρήσει την ελευθερία του». Τα αισθήματα των Μανιατών για τον Ναπολέοντα ήταν αμοιβαία, πολλά δε μανιάτικα σπίτια είχαν στο εικονοστάσι τους το πορτρέτο του Κορσικανού τον οποίον λάτρευαν ως Άγιο (Saint Napoléon). 

Ο Ναπολέων Βοναπάρτης, περί της μανιάτικης καταγωγής του οποίου έχουν γραφεί πολλά (από την μανιάτικη οικογένεια των Καλόμερων ή Καλομοίρηδων=Buona parte, που μετανάστευσε στην Κορσική), μελετούσε εκείνο τον καιρό εξέγερση στην Πελοπόννησο με σημείο εκκίνησης την Μάνη, αλλά η καλπάζουσα ανέλιξή του στην Γαλλία και τα γεγονότα που ακολούθησαν στην Ευρώπη ματαίωσαν τα σχέδιά του. 

συνεχίζεται 

Χρίστος Γούδης 

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 
(Από την Πτώση στην Ανεξαρτησία), 
Αθήνα, 2007, Εκδόσεις Κάκτος.



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 2:30 μ.μ.
Κατηγορία Θέματος , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.