7 Σεπτεμβρίου 2023

«Σεπτεμβριανά 1955» Το πογκρόμ του τουρκικού όχλου κατά των Ρωμιών της Κωνσταντινούπολης στις 6 και 7 Σεπτεμβρίου 1955 Τι συνέβη πραγματικά;

Γράφει ο Νικόλαος Νικολάου Ταξίαρχος (ΠΖ) ε.α. Πτυχιούχος στο τμήμα «Τουρκικών Μεσανατολικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών»/ ΕΚΠΑ με ειδίκευση στην Οθωμανολογία/Τουρκολογία, Αραβολογία και Ισλαμική Θεματολογία. 
 
Σύμφωνα με το δημοσίευμα της 12ης Αυγούστου 2008 της εφημερίδας «Radikal», τα γεγονότα, που διαδραματίστηκαν στις 6-7 Σεπτεμβρίου 1955, εναντίον των Ρωμιών της Κωνσταντινούπολης είχαν οργανωθεί από τη διοίκηση ανορθοδόξου πολέμου (Özel Harp), που αποτελούσε τον μηχανισμό που είχε στηθεί από το ΝΑΤΟ (επιχείρηση «Stay–Behind»), για την αποτροπή του κομμουνιστικού κινδύνου.
 
Στις 6 Σεπτεμβρίου 1955 και ώρα 13:00 μεταδόθηκε από το κρατικό τουρκικό ραδιόφωνο η είδηση της «βομβιστικής» επίθεσης κατά της οικίας του Κεμάλ Ατατούρκ στη Θεσσαλονίκη. Αργά το απόγευμα της ίδιας ημέρας πραγματοποιήθηκε διαδήλωση διαμαρτυρίας στην πλατεία «Ταξίμ» μετά από το κάλεσμα διάφορων φοιτητικών οργανώσεων και του συλλόγου «Η Κύπρος είναι Τουρκική!». Κάποιες ομάδες αποσπάσθηκαν από αυτή τη διαδήλωση και άρχισαν να πετάνε τις πρώτες πέτρες στις βιτρίνες καταστημάτων των Ρωμιών. Μέσα σε λίγη ώρα ανθρώπινες μάζες εξοπλισμένες ανάλογα με διάφορα αντικείμενα και συσκευές κατέλαβαν περιοχές γύρω από την πλατεία «Ταξίμ», κυρίως σε γειτονιές που έμεναν και δραστηριοποιούνταν επαγγελματικά οι Ρωμιοί. 
 
Οι πράξεις καταστροφής έγιναν από οργανωμένες ομάδες αποτελούμενες από 20-30 άτομα και χωρίζονταν σε υποκινητές επικεφαλής και καταστροφείς. Οι υποκινητές ήταν στην πλειοψηφία τους εξοπλισμένοι με τουρκικές σημαίες, αδριάντες, πορτραίτα του Κεμάλ Ατατούρκ και του Τζελάλ Μπαγιάρ[1]. Για να ξεσηκώσουν το λαό οι διαδηλωτές εργαλειοποίησαν το Κυπριακό και υποδαύλισαν τη διαδεδομένη μεταξύ του πληθυσμού αποστροφή ενάντια στους Ρωμιούς. 
 
Καθήκον των επικεφαλής των ομάδων ήταν να εντοπίσουν τους στόχους που έπρεπε να προσβάλουν και να καταστρέψουν. Μια ομάδα κρατούσε τις λίστες με τις διευθύνσεις των ελληνικών σπιτιών και καταστημάτων, που τις είχαν πάρει τις προηγούμενες ημέρες από τους υπαλλήλους των Δήμων της Κωνσταντινούπολης, για να ξέρει η ομάδα των εκτελεστών πού έπρεπε να «χτυπήσει». Μια δεύτερη ομάδα «μάρκαρε» με κόκκινη μπογιά τα παραπάνω σπίτια και καταστήματα και τέλος μια τρίτη ομάδα, των εκτελεστών, που ήταν εξοπλισμένοι με πέτρες, λοστούς και σανίδες, συνήθως και φτυάρια, πριόνια, συσκευές οξυγονοκόλλησης, κατέστρεφαν άμεσα τα σπίτια και τα καταστήματα των Ρωμιών, που ήταν μαρκαρισμένα. 
 
Σε ότι αφορά τις δυνάμεις ασφαλείας, οι αστυνομικοί όχι μόνο έδειξαν ανοχή κατά τη φάση της εθνικιστικής διαδήλωσης στην πλατεία «Ταξίμ», αλλά παρέμειναν και απαθείς, όταν η δημόσια τάξη είχε προφανώς διαταραχθεί και γίνονταν πράξεις βίας κατά των Ρωμιών. Αυτή η συμπεριφορά έδειξε ότι οι δυνάμεις ασφαλείας τηρούσαν μια απαθή στάση, είτε όταν βρίσκονταν αντιμέτωπες με μεγάλο αριθμό ατόμων, είτε και με μικρό. Ακόμα και οι αστυνομικοί, που έτρεφαν φιλικά αισθήματα στους Ρωμιούς και διατηρούσαν άριστες σχέσεις μαζί τους, δεν επενέβησαν κατά τη διάρκεια των βιαιοπραγιών. Κάποιοι από αυτούς έλεγαν ότι στην παρουσα κατάσταση δεν λειτουργούν ως αστυνομικοί αλλά ως Τούρκοι πατριώτες. Τα μόνα κτήρια των Ρωμιών που προστατεύτηκαν από τις αστυνομικές αρχές και με ισχυρές δυνάμεις ήταν το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το Ελληνικό Προξενείο της Κωνσταντινούπολης, καθώς και το υπό ελληνική διεύθυνση πολυτελές ξενοδοχείο «Χίλτον». 
 
Ένας αριθμός Τούρκων πολιτών προσπάθησαν να προστατέψουν τους διωκόμενους Ρωμιούς. Άλλοι από αυτούς φιλοξένησαν στο σπίτι τους Αρμένιους και Έλληνες, όταν προέκυψαν οι φήμες για επικείμενες επιθέσεις, ενώ κάποιοι άλλοι στήθηκαν με μια Τουρκική σημαία μπροστά σε καταστήματα ή σπίτια Ρωμιών, ισχυριζόμενοι ότι αυτά ανήκουν σε τούρκους ιδιοκτήτες. Άλλοι πάλι παρείχαν στα θύματα του πογκρόμ και χρηματική βοήθεια. Οι παραπάνω Τούρκοι πολίτες, είχαν διαπροσωπική σχέση και ήταν και συνάδελφοι με τους Ρωμιούς. Το θέμα ήταν όμως ότι η πλειοψηφία των Τούρκων πολιτών ήταν με τους επιτιθέμενους και όπως τονίζει ένας Έλληνας σε μια συνέντευξη, υπήρχαν «και καλοί και κακοί γείτονες». Ίδια επεισόδια σημειώθηκαν ταυτόχρονα και στη Σμύρνη, με αποκορύφωμα το κάψιμο του ελληνικού περιπτέρου και της ελληνικής σημαίας, που είχε υψωθεί στην πλατεία «Κονάκ», στα πλαίσια της Διεθνούς Εμπορικής Έκθεσης της Σμύρνης, που διεξαγόταν εκείνη την περίοδο. 
 
Η αντίδραση της τουρκικής κυβέρνησης ήταν να κηρύξει στρατιωτικό νόμο στην Κωνσταντινούπολη, μόλις ενημερώθηκε για τα γεγονότα. Αμέσως διέταξε τους στρατιωτικούς διοικητές να αποκαταστήσουν την τάξη και την ησυχία αν χρειαστεί και με τη χρήση όπλων. Τα στρατεύματα που χρησιμοποιήθηκαν τις τελευταίες ώρες της 6ης Σεπτεμβρίου κατάφεραν να θέσουν υπό έλεγχο τις βιαιοπραγίες και το απόγευμα της 7ης Σεπτεμβρίου η αστυνομία διέλυσε και τις τελευταίες εστίες των καταστροφικών ομάδων. Ο πρωθυπουργός Αντνάν Μεντερές δήλωσε ότι ολόκληρος ο τουρκικός λαός είχε εκπλαγεί από τα επεισόδια, και τα επέδωσε ως έργο κομμουνιστών. Τα επεισόδια οφείλονταν, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, στην έξαρση του πατριωτισμού, που είχε προκαλέσει η κρίση στο Κυπριακό, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Τουρκία. Ο δε αρχηγός του CHP, του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Ισμέτ Ινονού είχε εκφράσει ήδη νωρίτερα τη λύπη του για τα γεγονότα με διάφορες δηλώσεις στον Τυπο. Τέλος πολλές λεπτομέρειες για τα «Σεπτεμβριανά» ήλθαν στο φως το 1961, κατά τη διάρκεια της δίκης για εσχάτη προδοσία του ανατραπέντος από τους στρατιωτικούς, πρωθυπουργού Αντνάν Μεντερές, ο οποίος τελικά δεν γλύτωσε την αγχόνη. 
 
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ 
 
ΓΚΙΟΥΒΕΝ, Ντιλέκ. Εθνικισμός, κοινωνικές μεταβολές και μειονότητες: Τα επεισόδια εναντίον των μη Μουσουλμάνων της Τουρκίας (6/7 Σεπτεμβρίου 1955). Μετφ: Αυγερινού Σοφία. Εκδόσεις, Βιβλιοπωλείο της ΕΣΤΙΑΣ. Αθήνα, 2009. 
ΟΥΖΟΥΝΟΓΛΟΥ, Νικόλαος. Άρθρο: Το φάντασμα του ’55 στοιχειώνει ακόμα την Τουρκία. Εφημερίδα, Επενδυτής. 6 Σεπτεμβρίου 2008. 
ΜΑΖΗΣ, Ιωάννης. Άρθρο: Ο Βρετανικός παράγοντας, ο Κυπριακός Αγών και τα Σεπτεμβριανά του 1955. στο σύγγραμμα του ΜΑΖΗ, Ιωάννη, «Γεωπολιτικά Ζητήματα στην Ευρυτέρα Μέση Ανατολή και την Μεσόγειο- Τόμος 1». Εκδόσεις, Λειμών. Αθηνα, 2017. σ.σ 157 – 168. 
Άρθρο: Τα Σεπτεμβριανά (1955). https://www.sansimera.gr/articles/169 ανακτήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2022 
 
Παραπομπή 
 
[1] Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Τουρκίας 1950 – 1955. 
 



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 5:00 μ.μ.
Κατηγορία Θέματος , , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.