26 Μαΐου 2020

Μια κυπριακή μαρτυρία για τη γενοκτονία των Ποντίων

FILE PHOTO. Εκδήλωση των Ποντίων μπροστά από την Ελληνική Βουλή 

Του ΠΕΤΡΟΥ ΠΑΠΑΠΟΛΥΒΙΟΥ* 

Σήμερα θα μιλήσουμε για τα κείμενα ενός Κύπριου αυτόπτη μάρτυρα των τραγικών γεγονότων της γενοκτονίας των Ποντίων, με την ευκαιρία της 19ης Μαΐου, που τιμήθηκε αυτή τη βδομάδα. Συντάκτης είναι ένας κληρικός από τον Οίκο της Μαραθάσας, ο αρχιμανδρίτης Γαβριήλ Καραπατάκης (1870-1953), με έναν περιπετειώδη βίο που ξεκίνησε από τη Μονή Κύκκου στα 12 του χρόνια και συνέχισε στα Ιεροσόλυμα, την Αντιόχεια, τη Βηρυτό, την Ιόππη, την Κωνσταντινούπολη, το Κάιρο, το Ερζερούμ, το Βατούμ, τη Μονή Αγίας Αναστασίας Χαλκιδικής (1921) με τελικό σταθμό την Αθήνα, όπου απεβίωσε. 

Υπήρξε προστατευόμενος του τελευταίου Έλληνα Πατριάρχη Αντιοχείας, του Σπυρίδωνος του Κυπρίου (από τον Άγιο Νικόλαο της Πάφου, παραιτήθηκε το 1898) και ένα από τα βιβλία του (1909), αφορά το αντιοχικό ζήτημα. Τον Γαβριήλ και το έργο του παρουσίασε με μελέτες, από το 1994, ο ακάματος ιστορικός ερευνητής Κωστής Κοκκινόφτας, ενώ εκτενές βιογραφικό του περιλαμβάνεται στο «Βιογραφικόν Λεξικόν» του Αριστείδη Λ. Κουδουνάρη.

Ο Μαραθεύτης κληρικός έζησε στον Πόντο κατά το 1914-1918, την περίοδο του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου, όταν είχαν ενταθεί οι σφαγές των χριστιανικών πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ειδικά των Αρμενίων και των Ελλήνων. Το 1916 βρισκόταν στη Μονή Βαζελώνος, το παλαιότερο μοναστήρι του Πόντου, στην περιοχή της Ματσούκας, όπου βρίσκονται και οι άλλες δύο ιστορικές μονές, της Παναγίας Σουμελά και του Αγίου Γεωργίου Περιστερεώτα. Εκεί, βίωσε τις σφαγές και τον τρόμο.

Ο Καραπατάκης δημοσίευσε τέσσερα σημαντικά κείμενα για τον Πόντο, τα δύο για τις σφαγές. Στην εφημερίδα της Λευκωσίας «Φωνή της Κύπρου» στις 24/6-8-1921, το άρθρο «Δραματικαί σκηναί του Πόντου» και το 1925, ως εφημέριος στον ναό των Τριών Ιεραρχών, στα Πετράλωνα, το θεατρικό έργο (έξι πράξεων και 63 σελίδων) «Δράμα. Η Δέσποινα εν Ματσούκα του Πόντου εν ποιήσει ομοιοκαταλήκτω». Ανήγγειλε ότι ετοίμαζε για έκδοση πολυσέλιδο σύγγραμμα, «διαλαμβάνον πάντα τα από του 1914-1918 δεινά των χριστιανών του Πόντου υπό των Τούρκων». Δυστυχώς δεν το εξέδωσε ποτέ και τα χειρόγραφα λανθάνουν.

Ας δούμε την υπόθεση της «Δέσποινας» όπως την περιγράφει ο Καραπατάκης: «Ο ήρως του δράματος είναι η Δέσποινα Δημητρίου δεκαεπταέτις εκ του χωρίου Παπαρούζης, ήτις κατά την απέλασιν των Χριστιανών υπό των Τούρκων, εκρύφθη μετά των συγγενών της εις το παρά την Μονή της Βαζελώνος δάσος. Ήτο δε γνωστή διά την εξέχουσαν καλλονήν της και εις αυτούς τους Τούρκους Τζεττέδες και κατεζητείτο επιμόνως. Την εύρεν ο Αρχιτζεττές, ο οποίος εγχώριός της ων, την εγνώριζεν και την ηγάπα περιπαθώς. Την συνέλαβε μαζύ με τους συντρόφους της και τους ωδήγησεν εις εν δωμάτιον της Ιεράς Μονής του Προδρόμου Βαζελώνος. Εκεί την εβίασε να γίνη σύζυγός του διά παντός, αυτή όμως επιμόνως του ηρνείτο. Μετά πολλάς ατιμώσεις και βασάνους, ο αιμοβόρος εραστής ιδών το σταθερόν της γνώμης της, ότι δεν τον ακολουθεί ως σύζυγος, έκοψε την κεφαλήν αυτής στρογγυλά και την έρριψεν εις το έτερον δωμάτιον της Μονής. Εφόνευσε και τους συντρόφους της και ανεχώρησε. Άρα το δράμα εγένετο εντός της Ιεράς Μονής Βαζελώνος εννέα ώρας προς το ΝΔ της Τραπεζούντος. Εις το δράμα τούτο παρενείρονται και όλοι οι Βανδαλισμοί των Τούρκων ως και αι αγγαρείαι και καταπιέσεις ας υπέστησαν οι χριστιανοί εν καιρώ πολέμου (1914-1918).» 

Το φρικτό μαρτύριο στη Μονή Βαζελώνος της Δέσποινας Τσιρονίδου, από το χωριό Ποπάρζη της Ματσούκας, περιγράφεται και στη «Μαύρη Βίβλο διωγμών και μαρτυρίων του εν Τουρκία Ελληνισμού (1914-1918)», που εξέδωσε το Οικουμενικό Πατριαρχείο στην Κωνσταντινούπολη το 1919. Όταν ο ρωσικός στρατός κατέλαβε την Τραπεζούντα, τον Απρίλιο του 1916, Τούρκοι στρατιώτες και άτακτοι (οι «Τζεττέδες») εφάρμοσαν σχέδιο εθνοκάθαρσης εις βάρος των ελληνικών πληθυσμών στις περιοχές που έμειναν υπό τον έλεγχό τους. 

Στο θεατρικό του έργο ο Καραπατάκης εμφανίζει και τον εαυτό του και αναφέρει ότι φιλοξενήθηκε έξι μήνες στη Μονή Βαζελώνος. Αλλά και στο άρθρο του περιγράφει φρικιαστικές λεπτομέρειες από τη λεηλασία της Μονής και τα απάνθρωπα μαρτύρια των Ποντίων. Όπως γράφει, «υπέστησαν οι δυστυχείς τόσας βασάνους όσας και οι άγιοι μάρτυρες της Εκκλησίας παρά των Νερώνων, των Δεκίων και των Διοκλητιανών» και σημειώνει ότι όλα αυτά είχαν γίνει το 1916, πριν η Ελλάδα εξέλθει στον πόλεμο. Για να κλείσει θρηνώντας: «Ποία γλώσσα ανθρώπου δύναται να διηγηθή τα βάσανα, τους θανάτους, την πείναν, την ταλαιπωρίαν, την από βουνόν εις βουνόν μεταφοράν των πληθυσμών εν μέσω χειμώνος και από κώμην εις κώμην;» 

*Αναπλ. καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.  

www.papapolyviou.com
πηγή



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 4:30 μ.μ.
Κατηγορία Θέματος , , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.