27 Δεκεμβρίου 2018

Εκκλησία και γένος εν αιχμαλωσία

Γράφει ο Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Μέχρι τώρα αν με ρωτούσατε ποια είναι τα πιο περιεκτικά έργα για την περίοδο της Τουρκοκρατίας, θα σάς έλεγα να διαβάσετε το βιβλίο του Κωνσταντίνου Σάθα με τίτλο «Τουρκοκρατουμένη Ελλάς», το οποίο εξεδόθη στα τέλη του 19ου αιώνος, και το πανεπιστημιακό σύγγραμμα του π. Γεωργίου Μεταλληνού με τίτλο «Τουρκοκρατία», το οποίο εξεδόθη το 1984. Σήμερα κυκλοφορείται υπό τον τίτλο ΕΘΝΑΡΧΙΑ, συμπληρωμένο από τον γιό του συγγραφέως, Δρα Δημήτριο Μεταλληνό, διδάσκοντα στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο.

Σήμερα βρίσκομαι στην ευχάριστη θέση να συμπληρώσω την τριάδα με το νέο βιβλίο του Γιώργου Καραμπελιά, το οποίο τιτλοφορείται «Εκκλησία και Γένος εν Αιχμαλωσία» (Εναλλακτικές Εκδόσεις, Αθήνα 2018). Ο Συγγραφεύς είναι γνωστός πολιτικός αναλυτής, εκδότης του Περιοδκού ΑΡΔΗΝ, οικονομολόγος και ιστορικός ερευνητής. Έχει γράψει ήδη το εξαιρετικό έργο «1204 και η διαμόρφωση του Νέου Ελληνισμού» και τη συνέχειά του, που είναι το βιβλίο «1821: Η Παλιγγενεσία». Ενδιαμέσως μάς έδωσε πολύ τεκμηριωμένες μελέτες για τον Ρήγα Φεραίο και για τον Γρηγόριο Ε΄, ενώ τα βιβλία του για την εθνική μας ταυτότητα και την ιδιοπροσωπία του Νέου Ελληνισμού περιλαμβάνουν και ένα πολύ ενδιαφέρον μελέτημα για το Δημοτικό Τραγούδι.

Στο ανά χείρας βιβλίο του ο Γ. Καραμπελιάς ερευνά με κόπο, προσοχή, συνοχή και άξιόπιστη βιβλιογραφία τη συμβολή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στη διαμόρφωση, διαφύλαξη και αναγέννηση της ταυτότητας του Γένους των Ελλήνων και μάλιστα στη χαλεπή περίοδο της Τουρκοκρατίας, αλλά και Ενετοκρατίας. Το συμπέρασμά του είναι ότι:

«Σε ολόκληρη τη μακρά περίοδο των έξι ή επτά αιώνων της κατοχής, τουλάχιστον μετά το 1204, η ορθοδοξία αποτελεί τον κατ’ εξοχήν φορέα της διατήρησης της εθνικής συνείδησης των Ελλήνων, ακριβώς διότι η ελληνική ιδιοπροσωπία, κατέναντι των Τούρκων αλλά και των Λατίνων, αναδεικνύεται, πρωταρχικώς, ως θρησκευτική ιδιοπροσωπία. Τα εκατομμύρια των εξισλαμισθέντων της Μικράς Ασίας και των Βαλκανίων χάθηκαν οριστικά για την ελληνισμό. Συναφώς, ο ρόλος της Εκκλησίας υπήρξε αποφασιστικός: ο ελληνισμός επιβίωσε διά της ορθοδοξίας.

Στη Δύση, η καθολική θρησκεία αποτέλεσε επί πολλούς αιώνες τον αντίπαλο της εθνικής συγκρότησης των ευρωπαϊκών λαών, ο διαφωτισμός θα στραφεί κατ’ εξοχήν εναντίον του Πάπα και της καθολικής Εκκλησίας, η δε εθνική ταυτότητα θα επιβεβαιωθεί, συχνά, μέσω της σύγκρουσης με την Εκκλησία.

Αντίθετα, ο ελληνικός κόσμος δεν αντιμετωπίζει μόνο μια διπλή κατοχή –την Τουρκοκρατία και τη Φραγκοκρατία–, αλλά και μια διττή πνευματική απειλή: Η τουρκική κατοχή είναι ταυτοχρόνως και ένα διαρκές εγχείρημα επιβολής του ισλάμ, διά των εξισλαμισμών και του παιδομαζώματος, ενώ η φραγκική παρουσία δεν περιορίζεται στα κατεχόμενα εδάφη αλλά και επιχειρεί να μεταβάλει τον ελληνικό κόσμο σε θρησκευτικό-πνευματικό παράρτημα της Δύσης».

Ο τίτλος του βιβλίου αποτελεί και μία έμμεση, αλλά προφανή, απόδοση τιμής στη μνήμη του Βρετανού Βυζαντινολόγου Σερ Στήβεν Ράνσιμαν, (+2000) ο οποίος είχε γράψει το αξιόλογο και διαφωτιστικό έργο: «Η Μεγάλη Εκκλησία εν Αιχμαλωσία». Αναφερόταν στην Ορθοδοξία επί Τουρκοκρατίας και κατέληγε στο ίδιο συμπέρασμα με τον Καραμπελιά: «Στα δύσκολα χρόνια της δουλείας, η Ορθοδοξία ήταν η πνευματική δύναμη, η οποία διέσωσε τον Ελληνισμό. Αλλά και χωρίς την πνευματική ικμάδα του Ελληνισμού αυτή η ίδια η Ορθοδοξία θα είχε συρρικνωθεί».

Το βιβλίο περιλαμβάνει 364 σελίδες και 713 παραπομπές εντός κειμένου, ενώ συμπληρώνεται από τη βιβλιογραφία και το πάντα χρήσιμο ευρετήριο ονομάτων. Αναφέρω τα κεφάλαια του βιβλίου για να πάρει ο αναγνώστης μία εικόνα:

Α. Έλληνες και Οθωμανοί. Τονίζει ιδιαιτέρως την επιβίωση της ελληνικής συνειδήσεως επί Βυζαντίου/Ρωμανίας και επί Τουρκοκρατίας. Το Γένος χρησιμοποιεί τρία ονόματα, Ρωμηοί, Γραικοί και Έλληνες, αλλά η ταυτότητα είναι ξεκάθαρη και σχεδόν όλοι, κλήρος, λαός και λόγιοι, γνωρίζουν ότι αποτελούν τη διαχρονική συνέχεια των Αρχαίων Ελλήνων, όπως υπογραμμίζει το 1601 ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Μελέτιος Πηγάς.

Β. Ορθοδοξία και Δύση, με αναφορά στη σπουδαία μορφή του Οικουμενικού Πατριάρχου και Εθνομάρτυρος Κυρίλλου Λουκάρεως. Ενδιαφέρουσα επίσης είναι και η καταγραφή των πολυαρίθμων εξεγέρσεων των Ορθοδόξων Ελλήνων της Κρήτης κατά των Βενετών κατακτητών.

Γ. Εσωτερικές αντιθέσεις. Γίνεται αναφορά στη διαμάχη εκσυγχρονιστών και παραδοσιακών καθώς και στον πολιτικό ρόλο του Πατριαρχείου.

Δ. Παιδεία και Εκκλησία. Εδώ ο συγγραφεύς επικεντρώνεται σε δύο κυρίως θέματα: Πρώτον, στην παράθεση σοβαρών αποδείξεων για τις περιόδους διωγμού της ελληνικής παιδείας και μαρτυριών για την ύπαρξη Κρυφών Σχολειών. Δεύτερον, στην ανεκτίμητη εκκλησιαστική, εθνική και εκπαιδευτική προσφορά του Αγίου Εθνοϊερομάρτυρος Κοσμά του Αιτωλού. Ο Καραμπελιάς χρησιμοποιεί τον όρο «Φωτισμός» για να χαρακτηρίσει το έργο του Πατροκοσμά, σε αντιδιαστολή με τον Δυτικό Διαφωτισμό, ο οποίος, παρά τη συμβολή του στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, είχε αρκετά αντιχριστιανικά στοιχεία.

Ε. Εκκλησία και Διαφωτισμός. Εδώ κυριαρχούν οι μορφές του Ρήγα, του Κοραή και των παραδοσιακών Κολλυβάδων (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης κ.ά). Ο Καραμπελιάς παρουσιάζει την Ορθόδοξη Χριστιανική επίδραση στο έργο του Ρήγα. Το κεφάλαιο καταγράφει σχόλια για τις έννοιες Έθνος και Γένος με παράθεση πολιτικών κειμένων του 1821.

Τέλος το Παράρτημα του βιβλίου έχει τίτλο: «Η Επανάσταση του Ησυχασμού» και καταγράφει πώς ο Ελληνισμός προετοίμαζε από τον 14ο αιώνα την πνευματική πανοπλία του για να επιβιώσει κάτω από Τούρκους και Ενετούς.

Κ.Χ. ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ, 26.12.2018
πηγή



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 7:30 μ.μ.
Κατηγορία Θέματος , , , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.