Του Nick Cohen
Αφού τα στούντιο είχαν πλημμυρίσει από παιδικές φαντασιώσεις βασισμένες σε franchise υπερήρωων κόμικ, αντίγραφο δήθεν της ζωής, οι κριτικοί επευφήμησαν πέρυσι όταν, τελικά, το Χόλιγουντ κυκλοφόρησε δύο αυτόνομες ταινίες μεγάλου προϋπολογισμού.
Ήταν σαν να είχε επιστρέψει στη δόξα του μέρες πριν τα παιδικά και εφηβικά έργα σαπίσουν μυαλά των παραγωγών, των σκηνοθετών και του κοινού.
Η πρώτη ήταν μια αληθινή σπανιότητα, μια ταινία με αστέρια και χρήματα πίσω της, που στόχευε σε ένα κοινό με ευφυΐα λίγο πιο πάνω από αυτή ενός αθώου 13χρονου.
Όμως δίπλα στον Oppenheimer ήταν η Barbie, βασισμένη σε ένα παιχνίδι. Και ναι, και σας ευχαριστώ πολύ, ξέρω ότι προοριζόταν να είναι μια ειρωνική φεμινιστική άποψη, αλλά παρόλα αυτά ήταν μια ταινία που αντιμετώπιζε τους ενήλικες ως κατάφυτα παιδιά. Μακριά από την προσβολή, το κοινό του ήταν ενθουσιασμένο.
Αν νομίζεις ότι είμαι ένας γέρος παραλυμένος, μάλλον είμαι ένοχος ως κατηγορούμενος. Αλλά μόνο και μόνο επειδή είμαι μάγκας δεν σημαίνει ότι κάνω λάθος.
Σημειώστε τη συνέχεια. Όπως γράφει ο Keith Hayward στο Infantilised: How Our Culture Killed Adulthood (Παλιμπαιδισμός: Πώς η κουλτούρα μας σκότωσε την ενηλικίωση· κυκλοφόρησε τον Σεπτέμβριο από τις εκδόσεις Constable) μετά την επιτυχία της Barbie, η εταιρεία παιχνιδιών Mattel υπέγραψε δημιουργικά για να αναπτύξει ταινίες βασισμένες στις κούκλες Polly Pocket και τα αυτοκινητάκια παιχνιδιών Hot Wheels.
Το Netflix αποφάσισε να επανεκκινήσει το κινούμενο σχέδιο Masters of the Universe ως μεγάλου μήκους ταινία. Η Universal Pictures ανέπτυξε κινηματογραφικές εκδοχές του Rock 'Em Sock'Em Robots και ένα franchise τρόμου βασισμένο στο παιχνίδι Magic 8 Ball. Και η Mattel αναζήτησε συνεργάτες για να αναπτύξει μελλοντικά franchise ταινιών βασισμένα στις φιγούρες δράσης του ισχυρού άνδρα της δεκαετίας του 1970 Big Jim, τον Barney τον μωβ δεινόσαυρο και την κούκλα Chatty Cathy.
Μετά τις ταινίες για μεγάλους βασισμένες σε παιδικά κόμικς, έχουμε ταινίες βασισμένες σε παιδικά παιχνίδια.
Μπορείτε να προβλέψετε ότι οι κριτικοί θα σημειώσουν την ειρωνική τους πρόθεση. Αλλά φθάνουμε στο σημείο που το ειρωνικό γίνεται ανόητο και σύμφωνα με την επιταχυνόμενη και θυμωμένη μελέτη του Hayward, το έχουμε ξεπεράσει.
Υπάρχουν τεράστιοι κίνδυνοι όταν γράφουμε για την πολιτιστική παρακμή. Μπορείς να καταλήξεις σαν τον Τζόρνταν Πίτερσον, ο ίδιος ενσάρκωση της βρεφικής παιδείας, ή ένας από εκείνους τους αρθρογράφους του δεξιού Τύπου που οργίζονται ενάντια στους millennials και τα σάντουιτς με αβοκάντο και προζύμι.
Αν ήθελα να ακολουθήσω την εύκολη διαδρομή, θα μπορούσα να γράψω ένα άρθρο σε μισή ώρα που καταγγέλλει τον «ηθικό πανικό» και τους «πολιτιστικά παρηκμασμένους». Δεν βρισκόμαστε πια στον 20ο αιώνα, θα μπορούσα να πω, και οι ταινίες που κάνει το Χόλιγουντ δεν είναι πλέον τόσο σημαντικές όσο ήταν κάποτε.
Η Barbie είναι μια ειρωνική φεμινιστική άποψη, αλλά παρόλα αυτά είναι μια ταινία που αντιμετώπιζε τους ενήλικες ως «κατάφυτα» παιδιά.
Ποιος, στο κάτω κάτω, νοιάζεται για την Barbie;
Αλλά ο Hayward δεν μιλά μόνο για την κινηματογραφική βιομηχανία. Βασίζεται στο έργο πολιτιστικών κριτικών που χρονολογούνται από τη δεκαετία του 1960 και υποστηρίζει πειστικά ότι η επιχείρηση – ο «καπιταλισμός» αν προτιμάτε – κερδίζει χρήματα αντιμετωπίζοντας τα παιδιά ως ενήλικες και τους ενήλικες ως παιδιά.
Αρχίζει με την επισήμανση: «Είτε επιλέξετε να κοιτάξετε την κοινωνία με πολιτικό, πολιτιστικό, ψυχολογικό ή ηθικό πρίσμα, είναι ξεκάθαρο ότι οδεύουμε προς προβλήματα – προβλήματα γενεών».
«Οι εκφάνσεις βρεφικής νωθρότητας που πνέουν ο μεταμοντερνισμός και οι συναφείς καπιταλιστικές λογικές του έχουν αναδιαμορφώσει τη σύγχρονη κοινωνία σε κάτι που μοιάζει με μια διασταύρωση μιας φαντασίας της Χώρας του Ποτέ και ενός χώρου παιχνιδιού χαμηλού κινδύνου».
Πριν χρόνια, η πολιτική χαρακτηριζόταν από εύλογη επιχειρηματολογία και ώριμη κριτική συζήτηση, υποστηρίζει, καθώς κοιτάζει πίσω συχνά με νοσταλγία.
Σήμερα, «χάρη στον κόσμο των κλόουν των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και σε ένα σχολιασμό μαριναρισμένο από την τηλεόραση, η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτικών επιχειρημάτων έχει όλη τη διάκριση ενός μωρού που φτύνει φαγητό που δεν πρόλαβε καν να δοκιμάσει» – κάτι που είναι αναμφισβήτητο.
Όπως μπορείτε να δείτε, ο Hayward συνδυάζει τη γεύση της πολιτιστικής θεωρίας με ένα λεπτό κριτικό πνεύμα. Όπως οι ενήλικες αντιμετωπίζονται σαν παιδιά, έτσι και ο καπιταλισμός αντιμετωπίζει τα παιδιά σαν ενήλικες: σεξουαλοποιεί τα κορίτσια και αρνείται την παιδική ηλικία. Η «ανάμειξη» γενεών διαλύει ή φαίνεται να διαλύει τον κύκλο ζωής καθώς δημιουργεί μια ενοποιημένη αγορά νέων και μεγάλων που καταναλώνουν τα ίδια αγαθά.
Η ενηλικίωση κάποτε σήμαινε να μάθουμε να καθυστερούμε την ικανοποίηση, να αρκούμαστε στα λίγα, την κατασκευή και την επιδιόρθωση και όλες εκείνες τις παλιές αρετές, που δεν ήταν καλές για τις επιχειρήσεις.
Και έτσι «Στη σφαίρα της λαϊκής κουλτούρας, όπου, αντί να θεωρείται ως φιλόδοξη κατάσταση, η ενηλικίωση απεικονίζεται είτε ως κάτι που πρέπει να αποφευχθεί εντελώς ή, όπως ένας ηλικιωμένος αθλητής που συνεχίζει να κάνει το εμπόριο του παρά τις μειωμένες αποδόσεις…».
Είμαι πάντα επιφυλακτικός με τους στοχαστές που εξανθρωπίζουν τον «καπιταλισμό» και μετατρέπουν τις βρώμικες οικονομικές ρυθμίσεις σε κάποιο είδος κακού εγκέφαλου ο οποίος μπορεί να κατευθύνει τα στρατεύματά του να εμπορευματοποιήσουν την παιδική ηλικία σ’ ένα λεπτό και να αναγκάσουν τους ενήλικες σε περιττό καταναλωτικό χρέος το επόμενο.
Ο εμπειριστής μέσα μου ζητά στοιχεία και αυτό που είναι τόσο υπέροχο στο έργο του Hayward είναι ότι τα παρέχει σε αφθονία.
* Ο Keith Hayward είναι καθηγητής Εγκληματολογίας στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης.
Μετάφραση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου