20 Νοεμβρίου 2024

Επειδή είμαστε Έλληνες…

Το «προσωπείο του Αγαμέμνονα», εύρημα του Ερρίκου Σλήμαν στις ανασκαφές που πραγματοποίησε στις Μυκήνες το 1876, Εκτίθεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών 
 
Γράφει ο Παναγιώτης Λιάκος 
 
«Βαρβάρων δ’ Ἕλληνας ἄρχειν εἰκός, ἀλλ’ οὐ βαρβάρους, μῆτερ, Ἑλλήνων· τὸ μὲν γὰρ δοῦλον, οἳ δ’ ἐλεύθεροι». Το σωστό είναι να κυβερνούν οι Έλληνες τους βαρβάρους, κι όχι βάρβαροι τους Έλληνες, μάνα, γιατί οι βάρβαροι είναι δούλοι, κι οι Έλληνες ελεύθεροι.
– Ευριπίδου, «Ιφιγένεια εν Αυλίδι», στ. 1400-1401
 
Η εναρκτήρια φράση αποτελεί σαφέστατη απόδειξη της πρόθεσης του Ευριπίδη να προβάλλει ως υπέρτατη αξία την πανελλήνια ιδέα, πολύ προτού το πράξει ο Ισοκράτης στον «Πανηγυρικό» του. Η «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» διδάχτηκε πρώτη φορά το 405 π.Χ., έναν χρόνο μετά τον θάνατο του Ευριπίδου. Υπολογίζεται ότι γράφτηκε το 407 π.Χ., ενόσω ο ποιητής βρισκόταν στην αυλή του βασιλιά Αρχελάου, στη Μακεδονία. Ο «Πανηγυρικός», στον οποίον -κυρίως- πιστώνεται η παρουσίαση μιας συνεκτικής και επεξεργασμένης πρότασης ένωσης των Ελλήνων, με στόχο την καίρια και οριστική ανάσχεση της ασιατικής απειλής, γράφτηκε περίπου το 380 π.Χ.
 
Στην τραγωδία του Ευριπίδου η άποψη για το δέον της κυριαρχίας των Ελλήνων επί των βαρβάρων δεν διατυπώνεται από πολέμαρχο, πολιτικό ή πολίτη, ο οποίος ανυπομονεί να δοκιμάσει την αρετή του στο πεδίο της μάχης. Ενα «σφάγιο» μιλάει έτσι, μια νέα γυναίκα, που ετοιμάζεται να οδηγηθεί στον βωμό για να συναντήσει τη λάμα που θα έκοβε το νήμα της ζωής της.
 
Η Ιφιγένεια, έχοντας πλέον επίγνωση τι πρόκειται να κάνει ο πατέρας της Αγαμέμνων, κατέληξε στην απόφαση να μην κλάψει κι άλλο τη δύστηνο μοίρα της, να μην προσπαθήσει πλέον να αντισταθεί στο αναπόφευκτο. Αντί να οδύρεται και να περιπέσει στην κατάσταση της ψυχολογικής άρνησης, οδηγείται αυτοθέλητα στη θυσία. Στο τέλος και η ίδια επιθυμεί να εκπληρωθεί η μαντεία του Κάλχα. Δηλώνει στη μητέρα της την απόφασή της να θυσιαστεί για να φυσήξει ούριος άνεμος και να μπορέσουν οι Αχαιοί να ταξιδέψουν για να εκπορθήσουν την Τροία.
 
Η «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» είναι ένα αξεπέραστο αριστούργημα της αρχαίας ελληνικής δραματουργίας. Ο Ευριπίδης στη δύση του βίου του άφησε ως παρακαταθήκη μια υποδειγματική περιγραφή των εσωτερικών συγκρούσεων ανθρώπων, που μπλέκονται στα γρανάζια της αδυσώπητης, αεικίνητης μηχανής του πεπρωμένου.
 
Καταστάσεις που ξεπερνούν τα όρια των ψυχολογικών δυνάμεων των πρωταγωνιστών απαιτούν απαντήσεις άμεσα. Ολες οι επιλογές ολέθριες και ο ένας όλεθρος χειρότερος του άλλου. Ο πόνος πριν από τη λήψη της απόφασης ξεπερνά εκείνον που δημιουργείται μετά.
 
Στο πρόσωπο του Αγαμέμνονος συγκρούεται ο πατέρας με τον βασιλιά, ο ευαίσθητος και στοργικός άνθρωπος με τον ηγέτη, που έχει την υποχρέωση να κάνει την υπέρβαση ακόμα και του αδιανόητου: να οδηγήσει με δόλο την κόρη του σε σφαγή, με αντάλλαγμα την παύση της εναντίωσης του θεϊκού στοιχείου, της Αρτέμιδος εν προκειμένω, στα σχέδια των Ελλήνων για το πάρσιμο της Τροίας. Καλεί την Ιφιγένεια στην Αυλίδα -τάχα- να την παντρέψει με τον Αχιλλέα, ο οποίος δεν έχει ιδέα για τους… γάμους του, ενώ έχει στόχο να της στρώσει το νυφικό κρεβάτι στο βασίλειο του Πλούτωνα, στον Αδη.
 
Ο Αγαμέμνων παλινωδεί, με τρόπο που συγκλονίζει. Από τη μια, σκέφτεται να θυσιάσει την κόρη του και, από την άλλη, επαναστατεί, προσπαθεί να αποτρέψει τον ερχομό της στον τόπο της θυσίας. Το αδιέξοδό του περιγράφεται από τον Ευριπίδη με τρόπο που προκαλεί στους θεατές αισθήματα οίκτου για τον τραγικό πατέρα, αγωνίας για τη συνέχεια -αν και άπαντες τη γνωρίζουν- και συντριβής για τον ίδιο και την κόρη του.
 
Στους στίχους 1269-1275 ο Αγαμέμνων, στον σπαρακτικό διάλογο που έχει με την Ιφιγένεια, εξηγεί στην κόρη του πως δεν είναι σκλάβος της δέσμευσης που έχει προς τον Μενέλαο, να πάρουν πίσω τη γυναίκα του Ελένη, την οποία «έκλεψε» ο Πάρης. Είναι σκλάβος της Ελλάδας.
 
Είναι ανήμπορος να αντισταθεί στο εθνικό χρέος του: «Δεν με έχει κάνει σκλάβο του ο Μενέλαος, παιδί μου. Δεν υποτάσσομαι στη θέλησή του. Της Ελλάδας σκλάβος είμαι και γι’ αυτήν πρέπει να σε θυσιάσω∙ είτε το θέλω είτε όχι. Μπροστά σ’ αυτήν την ανάγκη, είμαι ανήμπορος. Πρέπει, παιδί μου, να ελευθερωθεί η Ελλάδα, όσο περνά από το χέρι το δικό μου και το δικό σου, και να μη μας αρπάζουν τις γυναίκες οι βάρβαροι. Είμαστε Ελληνες».
 
Η κραυγή του θλιμμένου άνακτα και της τραγικής θυγατέρας του σκίζουν το παραπέτασμα των χιλιετιών και μας θυμίζουν το χρέος μας: «Είμαστε Ελληνες».
 



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 12:00 μ.μ.
Κατηγορία Θέματος ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.