5 Νοεμβρίου 2024

Η Ανατομία του Αυταρχισμού

Γράφει η Φωτεινή Μαστρογιάννη
 
Η Άνοδος των «Αρίστων» και η Δύναμη του Αυταρχισμού
 
«Υπάρχουν άνθρωποι που προκαλούν ευτυχία όπου πηγαίνουν, άλλοι όποτε φεύγουν.» 
— Οσκαρ Ουάιλντ 
 
Η φράση του Οσκαρ Ουάιλντ αποτυπώνει τη χαρά απαλλαγής από τον αυταρχικό ηγέτη. 
 
Στις μέρες μας παρατηρούμε μία ολοένα και μεγαλύτερη τάση συγκέντρωσης της εξουσίας σε αυτοκαθοριζόμενους «άριστους», οι οποίοι συχνά αγνοούν τη γνώμη των πολιτών που εξουσιάζουν, και ενίοτε τους λοιδορούν ανοιχτά. Πρόκειται για μία σαφέστατη στροφή στην αυταρχική διακυβέρνηση. Γιατί, όμως, συμβαίνει αυτό και ποιος είναι ο συσχετισμός του με την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη; 
 
Σκελετοί στο Ντουλάπι: Ποιος Κερδίζει από τον Αυταρχισμό;
 
Σύμφωνα με σχετικές έρευνες, η αυταρχική κυβέρνηση ελέγχεται από έναν συγκεκριμένο δυνάστη, ο οποίος ενδιαφέρεται για τη διαφορά μεταξύ των εσόδων που συλλέγονται από τη φορολογία και των κρατικών δαπανών. 
 
Ο δυνάστης παρέχει ορισμένες μόνο κρατικές υπηρεσίες για να αυξήσει τα ποσά που μπορεί να λάβει από μία οικονομία. Ο δυνάστης αποκαλείται από τον Μανκούρ Ολσον (Mancur Olson) «σταθερός ληστής» και αναδεικνύει μία σημαντική διάσταση της αυταρχικής διακυβέρνησης: την επιδίωξή του να λάβει τα μεγαλύτερα δυνατά έσοδα ελαχιστοποιώντας τις κοινωνικές δαπάνες.
 
Εκλογές-Βιτρίνα: Όταν η Ψήφος Είναι Διαδικαστική 
 
Η αυταρχική κυβέρνηση δεν καλείται απαραίτητα δικτατορία. Μπορεί να επιτρέπει την ύπαρξη άλλων κομμάτων και να διατηρεί εκλογές που, όμως, σε αυτή την περίπτωση είναι τυπικές και όχι πραγματικές.
 
Ο λόγος που επιτρέπει την ύπαρξη κομμάτων και εκλογών είναι για να αποφύγει την πιθανότητα εξέγερσης και να δημιουργήσει συνεργασίες. Αυτές οι αυταρχικές διακυβερνήσεις ονομάζονται “μερική δημοκρατία” και “εκλογικός αυταρχισμός”. Παρά την ύπαρξη εκλογών, ο δυνάστης δεν θα εγκαταλείψει τη θέση του αν τα αποτελέσματα είναι εναντίον του. Ο ρόλος των εκλογών, σε αυτή την περίπτωση, είναι η νομιμοποίηση του καθεστώτος, δίνοντας του μία αίσθηση “δημοκρατίας”. 
 
Η αυταρχική διακυβέρνηση χρησιμοποιεί επίσης τους νόμους για να νομιμοποιήσει τις πράξεις της. Μπορεί για παράδειγμα να ευνοεί συγκεκριμένα επιχειρηματικά συμφέροντα με αδιαφανή τρόπο και να δημιουργεί νόμους για να νομιμοποιήσει αυτή την αδιαφάνεια και τη διαφθορά. 
 
Απάθεια και Σιωπή: Η Ψυχολογία του Πολίτη Υπό Αυταρχική Διακυβέρνηση 
 
Η διακυβέρνηση αυτού του τύπου δημιουργεί απαθείς πολίτες και έλλειψη κινητοποίησης από την πλευρά τους και είναι αυτό που διαχωρίζει την αυταρχική από την ολοκληρωτικού τύπου διακυβέρνηση.
 
Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, τα αυταρχικά πολιτεύματα παρέχουν αγαθά όχι μόνο στην υποστηρικτική τους βάση αλλά και σε όλους όσους μπορούν να τα απειλήσουν, π.χ. με μία εξέγερση, χρησιμοποιώντας “καρότα”, όπως είναι για παράδειγμα η παροχή κοινωνικής ασφάλισης στους εργάτες των πόλεων από το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα. Ίσως αυτό να εξηγεί, έστω και μερικώς, τη διαπιστωμένη σιωπή και ανυπαρξία αντιπολίτευσης στο υπάρχον πολιτικό σύστημα. 
 
Αν η αντιπολίτευση είναι αδύναμη, γιατί π.χ. δεν έχει ιδεολογία ή ηγέτες, τότε ο δυνάστης δεν μοιράζεται κανένα οικονομικό όφελος μαζί της αλλά επιλέγει πολιτικές που διευκολύνουν τη συνεργασία με αυτήν τότε η αντιπολίτευση δεν επαναστατεί. Όταν, όμως, η αντιπολίτευση είναι ισχυρή, τότε ο δυνάστης μοιράζεται αρκετά οικονομικά οφέλη προκειμένου να αποτρέψει την αντιπολίτευση από την εξέγερση. 
 
Πληθυσμός, Μετανάστευση και Αυταρχισμός: Ένα Ισχυρό Κοκτέιλ Εξουσίας 
 
Ενδιαφέρουσα είναι επίσης η δημογραφική αλλαγή που παρατηρείται σε όλη την Ευρώπη και κυρίως στη χώρα μας. Ο ολοένα και αυξανόμενος και μη ελεγχόμενος αριθμός παράνομων μεταναστών εξυπηρετεί τις αυταρχικές κυβερνήσεις, οι οποίες έχουν λόγους να αυξήσουν τον πληθυσμό που κυβερνούν. Αυτή η αύξηση του πληθυσμού επιτυγχάνεται με την προσέλκυση μεταναστών ή με την επέκταση της επικράτειάς τους (ειρηνικά ή μη). Ποιοι είναι όμως αυτοί οι λόγοι; Κυρίως οικονομικοί γιατί το εισόδημα του δυνάστη είναι ανάλογο του πληθυσμού που διοικεί μείον το κόστος προσέλκυσης νέων ανθρώπων οι οποίοι θα βρίσκονται υπό την εξουσία του. Αυτός είναι και ο λόγος που οι αυταρχικές κυβερνήσεις γίνονται επιθετικές.
 
Αντίσταση στον Αυταρχισμό: Οι Μικρές Πράξεις φέρνουν Μεγάλες Αλλαγές 
 
Το ερώτημα που τίθεται, δεδομένης της παγκόσμιας στροφής σε αυταρχικά μοντέλα διακυβέρνησης, είναι πώς μπορούν αυτά να αναχαιτιστούν. Πώς μπορεί ο εξαθλιωμένος, απογοητευμένος και απαθής πολίτης να αντισταθεί; Θα αντισταθεί ή θα επιβεβαιώσει τον Γκυστάβ Λε Μπον που υποστηρίζει ότι οι μάζες επιθυμούν τον αυταρχικό ηγέτη; 
 
Ακολουθούν μερικές προτάσεις: 
 
Βασικός κίνητρο για την αντίσταση είναι η κατανόηση των επιβλαβών συνεπειών του αυταρχισμού για την κοινωνία, η οποία επιτυγχάνεται με την ανάπτυξη κριτικής σκέψης και τη συζήτηση με μικρές ομάδες ομοϊδεατών. Η ανάπτυξη δικτύων αλληλεγγύης είναι επίσης πολύ βασική. Προωθείται σκόπιμα ο ατομικισμός γιατί συντηρεί τα αυταρχικά καθεστώτα, ενώ η αλληλεγγύη των πολιτών τα θέτει σε κίνδυνο εξαφάνισης. 
 
Οι πολίτες μπορούν να οργανωθούν και να συνεργαστούν με ομάδες που προωθούν συγκεκριμένες ιδέες, π.χ. προστασία καταναλωτών, προώθηση ασφαλών μεταφορών (βλ. Θύματα Τεμπών κτλ.). Σημαντική είναι επίσης και η πολιτιστική αντίσταση μέσω της γλώσσας, της τέχνης, της μουσικής και της λογοτεχνίας. 
 
Για τον πολιτιστικό ιμπεριαλισμό είχα αναφερθεί στο κείμενό μου Δεν είμαστε ξενομανείς, είμαστε δημιουργικοί ανυπάκουοι. Δυστυχώς έκτοτε το θέμα της γλώσσας χειροτέρευσε γιατί ακόμα και επιφανή άτομα που επιδιώκουν τη διαφοροποίηση τους από το υπάρχον σύστημα, χρησιμοποιούν κατά κόρον αγγλικές λέξεις στην ομιλία τους ακόμα και όταν υπάρχουν οι αντίστοιχες ελληνικές. Το γεγονός αυτό δείχνει και την ουσιαστική ασυναίσθητη υποταγή τους στον πολιτιστικό ιμπεριαλισμό και στον αυταρχισμό που αυτός συνεπάγεται όσο και εάν δηλώνουν το αντίθετο. Πέραν αυτού, η έλλειψη ουσιαστικής και πραγματικής διανόησης που θα προστατεύσει τη γλώσσα και θα δημιουργήσει αξιόλογα ελληνικά πολιτιστικά έργα είναι άλλη μία επικίνδυνη ένδειξη επικράτησης όχι μόνο του αυταρχισμού αλλά και εξαφάνισης του έθνους. 
 
Η διανόηση δεν είναι οι κουλτουριάρηδες όπως χαρακτηρίστηκαν στο παρελθόν, εκφώνηση απαξιωτική που πιθανότατα είχε τη σκοπιμότητα αποστέρησης του λαού από το λαμπρό του κομμάτι που είναι οι διανοούμενοι οδηγώντας έτσι τον λαό σε πνευματική αποστέρηση και οπισθοδρόμηση.
 
Συνεπώς, ο μέσος άνθρωπος θα πρέπει να στηρίξει τις εναλλακτικές δημόσιες φωνές που εκφράζουν έναν πραγματικά αυθεντικό λόγο και προβάλλονται μέσω εναλλακτικών και όχι συστημικών δικτύων επικοινωνίας προκειμένου να αναδειχθούν μέσα από αυτή την κοινωνική και πολιτιστική όσμωση οι φωνές που θα μπορέσουν να οδηγήσουν στη δημοκρατία. 
 
Φωτεινή Μαστρογιάννη
Πηγές 
 
Berg, A. The Stationary Bandit and His Stationary Captives. Διαθέσιμο στο: https://ssrn.com/abstract=3474083 
Chandra, S.Rudra, N., 2013. Reassessing the Links between Regime Type and Economic Performance: Why Some Authoritarian Regimes Show Stable Growth and Others Do Not. Cambridge University Press. Διαθέσιμο στο: https://www.cambridge.org/core/journals. 
Duckett, J., Wang, G. (2017). Why do Authoritarian Regimes Provide Public Goods? Policy Communities, External Shocks and Ideas in China’s Rural Social Policy Making. Europe-Asia Studies, 69(1), 92–109. https://doi.org/10.1080/09668136.2016.1274379 
Ekman, J.,Amnå, E. "Political participation and civic engagement: Towards a new typology" Human Affairs, vol. 22, no. 3, 2012, pp. 283-300. https://doi.org/10.2478/s13374-012-0024-1 
Gandhi, J. and Przeworski, A. (2006) 'Cooperation, Cooptation, and Rebellion Under Dictatorships', Economics & Politics, 18(1), pp. 1-26. doi: 10.1111/j.1468-0343.2006.00160.x. 
Hellmeier, S. and Weidmann, N.B. (2020) 'Pulling the Strings? The Strategic Use of Pro-Government Mobilization in Authoritarian Regimes', Comparative Political Studies, 53(1), pp. 71-108. doi: 10.1177/0010414019843559. 
Khan, K., Batool, S. and Shah, A., 2016. Authoritarian Regimes and Economic Development: An Empirical Reflection. Europe-Asia Studies, Διαθέσιμο στο: https://www.researchgate.net/publication/323251795_Authoritarian_Regimes_and_Economic_
 Linz, J.J. (2000) Totalitarian and authoritarian regimes. Boulder, CO: Lynne Rienner. Niskanen, W.A. (1997) 'Autocratic, Democratic, and Optimal Government', Economic Inquiry, 35(3), pp. 464-479. doi: 10.1111/j.1465-7295.1997.tb02025.x.
 



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 7:00 μ.μ.
Κατηγορία Θέματος , , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.