ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ.

«Όλβιος όστις ιστορίης έσχεν μάθησιν.» 

Ευριπίδης

 

Ω, γένος ανθρώπων ανεμώλιον, αυτοχόλωτον, μέχρι τέλους βιότου μηδέν επιστάμενον.

Ω άστατο ανθρώπινο γένος, που πολεμάς τον εαυτό σου, ως το τέλος της ζωής σου δε βάζεις μυαλό. Παλλαδάς ο Αλεξανδρεύς, 4ος μ.Χ. αιών, Έλληνας ποιητής. 

 

Από Α. Αντωνά. 

 

Ενδεικτικά μερικά σοφά αποφθέγματα αρχαίων Ελλήνων Φιλοσόφων.  

 

Δεκάδες ιστορικοί τόμοι χρειάζονται για να καταγραφούν και που πρέπει, να διαβάζονται από τους σύγχρονους Έλληνες, για να τους νουθετούν και διδάσκουν φιλοπατρία, φιλοσοφία, δημοκρατία και πολιτισμό, αλλά και το βασικότερο θα είναι, να τους κάνουν περήφανους για την ένδοξη καταγωγή τους. 

 

Επίκαιρα και διδακτικά, είναι για την εποχή που ζούμε… 

 

1. Πολέμιον ανθρώποις αυτοί εαυτοίς – Ανάχαρσις 6ος αιών π.Χ. 

2. Κάλλιστον Κόσμος, Ποίημα γαρ Θεού – Θαλής ο Μιλήσιος 643-548 π.Χ. 

3. Ενός κακού μύρια έπονται – Σοφοκλής 496-406 π.Χ. 

4. Το μεν καλό ορώ και επιδοκιμάζω, πράττω δε το κακόν – Οδίδιος 43 – 17 μ.Χ. 

5. Μικρόν κακό, μέγα αγαθόν – Αρχαία παροιμία. 

6. Κακόν κακού ου άπτεται – Αρχαία παροιμία. 

7. Ζώμεν γαρ ου ως θέλουμε, αλλά ως δυνάμεθα – Μένανδρος 4ος αιών π.Χ. 

8. Μέτρο βίου το καλόν ου του χρόνου μήκος – Πλούταρχος 47-120 μ.Χ. 

9. Το πεπρωμένον φυγείν αδύνατον – Αρχαία παροιμία. 

10. Ανδρών επιφανών πάσα γη τάφος – Θουκιδίδης 460-394 π.Χ. 

11. Τον τεθνηκόντα μην κακολογείς – Χίλων ο Λακεδαιμόνιος 6ος αιών π.Χ. 

12. Θανάτου μόνον ουκ εστίν επανόρθωμα – Μένανδρος 4ος αιών π.Χ. 

13. Έξω του κόσμου το αποθανόν ου πίπτει – Μάρκος Αυρήλιος 121-180 μ.Χ. 

14. Άρα, μη θανόντες το δοκείν ζώμεν μόνον, Έλληνες άνδρες, συμφορά πεπτώκοτες όνειρον εικάζοντες είναι το βίον η ζώμεν ημείς, του βίου τεθνήκοντος – Παλλάδας ο Αλεξανδρεύς 4ος αιών μ.Χ. Θρήνος για τη φθορά του Ελληνισμού. 

15. Αθάνατοι θνητοί, θνητοί αθάνατοι ζώντες το εκείνων θάνατον, το δι εκείνων βίον τεθνέωντες – Ηράκλειτος 544-484 π.Χ. 

16. Πάντα γαρ φύσει έχει το θείον – Αριστοτέλης 384-322 π.Χ. 

17. Αεί ο Θεός γεωμετρεί – Πλάτωνας 427-347 π.Χ. 

18. Ει θεοί εισίν κακοί, ου θεοί – Ευριπίδης 480-406 π.Χ. 

19. Ο θεός ουδαμή ουδαμώς άδικος – Πλάτων 427-347 π.Χ. 

20. Βελτιστοι γιγνώμεθα προς τους θεούς βαδίζοντες – Πυθαγόρας 580-490 π.Χ. 

21. Κατά νόμον είναι πολλούς θεούς, κατά δε φύσιν ένα – Αντισθένης 445-360 π.Χ. 

22. Το σήμερον μέλει μοι, το δε αύριος τις οίδεν; - Ανάκρων 572-485 π.Χ. 

23. Καιρός επί πάσιν άριστος – Κικέρων 106-43 π.Χ. 

24. Πάντων των αναγκαίων κακών, ιατρός χρόνος εστίν – Μένανδρος 4ος αιών π.Χ. 

25. Χρόνου φείδου – Χείλων ο Λακεδαιμόνιος 6ος αιών π.Χ. 

26. Οι καιροί ου μενετοί – Θουκιδίδης 46-394 π.Χ. 

27. Χρόνος ο πάντων πρόγονος – Πίνδαρος 522-438 π.Χ. 

28. Όρα το μέλλον – Περίανδρος 668-584 π.Χ. 

29. Εμές γεσόμεθα πολώ καρόνες – Ποίημα αρχαίας Σπάρτης. 

30. Έλληνες αεί παίδες έστε, γέρων δε Έλλην ουκ εστίν – Αιγύπτιοι ιερείς προς τον Σόλωνα. 

 

Και άλλα μύρια. Ανεξάντλητα τα σοφά γνωμικά των φιλοσόφων μας. 

 

Δελφικά παραγγέλματα 

 

Επού Θεώ, Νόμω πείθου, Θεούς σεβού, γονείς σεβού, ήττω υπέρ δικαίου, γνώθι μαθών, φίλοις βοηθά, θυμού κράτει, φρόνηση ασκεί, φιλίαν αγάπα, παιδείας αντέχουι, καλόν το λέγε, ψέγε μηδένα, επαίνει αρετήν, φίλοις ευνοεί, εχθρούς αμυκνού, ευγένεια ασκεί, κακίας απέχου, ύβριν μισεί, διόλου φοβού, ευλόγει πάντας, γνούς πράττε, ευεργεσίας τιμά, διαβολήν μισεί, ελπίδα αινεί, έριν μισεί, ύβριν αμύνου, ομίλει πράως, αμαρτάνων μετανοεί, φιλίαν φύλαττε, ομόνοιαν δίωκε, έχθρας διάλυε, επί ρώμη μη καυχώ, νεώτερον δίδασκε, επί νεκρώ μη γελά, μέτρον άριστον, νόμοις πειθού, θνήσκε υπέρ πατρίδος, κ.λπ. κ.λπ. 

 

Τα Δελφικά Παραγγέλματα μαζί με άλλα εκατοντάδες, γράφτηκαν με βάση τις ιστορικές πληροφορίες, από τους 7 Έλληνες Σοφούς. 

 

Οι επτά φιλόσοφοι της αρχαιότητας: Θαλής ο Μιλήσιος, Πίττακος ο Μυτιληναίος, Βίας ο Πρινιεύς, Κλεόβουλος ο Ρόδιος, Σόλων ο Αθηναίος, Περίανδρος ο Κορίνθιος, Χίλων ο Λακεδαιμόνιος. 

 

Οι αναφερόμενοι, από τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, Επτά σοφοί, ήταν ιστορικά πρόσωπα που έζησαν από τον 7ο αιώνα π.Χ. και που διέπρεψαν ως νομοθέτες, άρχοντες ή πολιτικοί. Οι επικρατέστεροι θεωρούμενοι επτά σοφοί της αρχαιότητας (κατά γενικότερη ομολογία συγγραφέων) ήταν οι: 

 

Θαλής ο Μιλήσιος 

Βίας ο Πριηνεύς 

Πιττακός ο Μυτιληναίος 

Σόλων ο Αθηναίος 

Χίλων ο Λακεδαιμόνιος 

Κλεόβουλος ο Ρόδιος 

Περίανδρος ο Κορίνθιος 

 

Αρκετοί συγγραφείς που παρουσίασαν κατάλογο των Επτά Σοφών, φαίνεται να μη συμφωνούν, κατά περιοχές, σε αυτά τα πρόσωπα. Έτσι ενώ οι τέσσερις πρώτοι κατά κανόνα συμπεριλαμβάνονται στην επτάδα απ΄ όλους, οι επόμενοι τρεις (οι τελευταίοι) συχνά παραβάλλονται με κάποιους από τους παρακάτω (τα πρόσωπα παρατίθενται με χρονολογική σειρά): 

 

Λίνος 

Ορφέας 

Μουσαίος 

Ζωροάστρης (ήτοι Ζαρατούστρα) ο Περσης 

Επιμενίδης ο Κρης (εκ Φαιστού ή εκ Κνωσού) 

Μύσων εκ Χήνης εν όρος Οίτη (πιθανότατα) 

Λεώφαντος από τη Λέβεδο ή την Έφεσο 

Ανάχαρσις ο Σκύθης 

Επίχαρμος εκ της Κω 

Ακουσίλαος εκ Άργους 

Πάμφυλος (;) 

Αριστόδημος (ή μάλλον Αριστόδαμος) εκ Σπάρτης 

Πεισίστρατος εκ Αθηνών, ο τύραννος 

Φερεκύδης εκ Σύρου 

Λά(σο)ς εκ Ερμιόνης 

Πυθαγόρας εκ Σάμου 

Αναξαγόρας 

 

Σύνολο, δίνονται 25 ονόματα. 

 

Ο αριθμός επτά ήταν ο ιερός αριθμός του Απόλλωνα. Γενικότερα, στην Αρχαία Ελληνική Μυθολογία συναντάται επανειλημμένα ως ο αριθμός μελών διαφόρων θεϊκών ομάδων (π.χ. οι 7 Πλειάδες, οι 7 Εσπερίδες). Επίσης, η Νιόβη είχε με τον Αμφίονα 7 γιούς και 7 κόρες - τους Νιοβίδες (Διόδωρος Σικελιώτης, Οβίδιος ("Μεταμορφώσεις"), Ψευδο-Υγίνος), τους οποίους εξόντωσαν ο Απόλλων και η αδελφή του η Άρτεμις. Την Θήβα πολιόρκησαν πρώτα οι Επτά, και αργότερα οι γιοί τους - οι επτά Επίγονοι. Ο Οδυσσέας πρωτού φτάσει στο νησί της Καλυψώ (την Ωγυγία) βρισκόταν επί επτά ημέρες στο έλεος της θάλασσας. 

 

Ο Ησίοδος στο έργο του "Έργα και Ημέραι" 770-779 λέει ότι η εβδόμη του κάθε μήνα είναι μια μέρα ιερή, καθώς αυτήν την ημέρα του μήνα γεννήθηκε ο Απόλλων: 

Πρῶτον ἔνη τετράς τε καὶ ἑβδόμη ἱερὸν ἦμαρ· 

τῇ γὰρ Ἀπόλλωνα χρυσάορα γείνατο Λητώ· 

ὀγδοάτη δ᾽ ἐνάτη τε, δύω γε μὲν ἤματα μηνὸς 

ἔξοχ᾽ ἀεξομένοιο βροτήσια ἔργα πένεσθαι· 

ἑνδεκάτη δὲ δυωδεκάτη τ᾽, ἄμφω γε μὲν ἐσθλαί, 

ἠμὲν ὄις πείκειν ἠδ᾽ εὔφρονα καρπὸν ἀμᾶσθαι· 

ἡ δὲ δυωδεκάτη τῆς ἑνδεκάτης μέγ᾽ ἀμείνων· 

τῇ γάρ τοι νῇ νήματ᾽ ἀερσιπότητος ἀράχνης 

ἤματος ἐκ πλείου, ὅτε ἴδρις σωρὸν ἀμᾶται· 

τῇ δ᾽ ἱστὸν στήσαιτο γυνὴ προβάλοιτό τε ἔργον. 

 

Το ίδιο αναφέρει και ο Πλούταρχος στα "Συμποσιακά", βιβλίο Η', ερώτημα 1 (Περὶ ἡμερῶν ἐν αἷς γεγόνασί τινες τῶν ἐπιφανῶν: ἐν ᾧ καὶ περὶ τῆς λεγομένης ἐκ θεῶν γενέσεως) 717d-e ὁ δὲ Φλῶρος οὐδὲ Καρνεάδην ἀπαξιοῦν ἔφη μνήμης: ἐν τοῖς Πλάτωνος γενεθλίοις, ἄνδρα τῆς Ἀκαδημείας εὐκλεέστατον ὀργιαστὴν Ἀπόλλωνος γὰρ ἀμφοτέρους ἑορτῇ γενέσθαι, τὸν μὲν Θαργηλίοις Ἀθήνησι, τὸν δὲ Κάρνεια 3 Κυρηναίων ἀγόντων: ἑβδόμῃ δ᾽ ἀμφοτέρας ἑορτάζουσι. ‘καὶ τὸν θεόν, ὡς ταύτῃ γενόμενον, ὑμεῖς’ εἶπεν ‘οἱ προφῆται καὶ ἱερεῖς ‘Ἑβδομαγενῆ καλεῖτε. 

 

Ο Αισχύλος στο "Επτά επί Θήβας" 797-802 λέγει ότι ο Εβδομαγέτης Απόλλων έκανε την τελευταία, έβδομη πύλη των Θηβών, ευάλωτη στους εχθρούς εξ'αιτίας του φόνου του Λάιου και της κατάρας του γένους του Οιδίποδα που προέκυψε από αυτό το γεγονός: 

 

Ἄγγελος.
στέγει δὲ πύργος, καὶ πύλας φερεγγύοις 

ἐφραξάμεσθα μονομάχοισι προστάταις: 

καλῶς ἔχει τὰ πλεῖστ᾽, ἐν ἓξ πυλώμασι: 

800τὰς δ᾽ ἑβδόμας ὁ σεμνὸς ἑβδομαγέτης 

ἄναξ Ἀπόλλων εἵλετ᾽, Οἰδίπου γένει 

κραίνων παλαιὰς Λαΐου δυσβουλίας. 

 

Ο Ηρόδοτος (Στ' 57, 1-2) λέει ότι την πρώτη και την εβδόμη του κάθε μήνα όλος ο σπαρτιατικός λαός έφερνε στους βασιλείς της Σπαρτης το καλύτερο ζώο προς θυσία στο ιερό του Απόλλωνος. 

 

Στον Ύμνο Δ' (Προς τη Δήλο) ο Καλλίμαχος λέει ότι το σπήλαιο του Βορέα διέθετε 7 χώρους (δωμάτια). Επίσης, λέει ότι ενώ γεννιόταν ο Απόλλων στη Δήλο, οι κύκνοι τραγούδησαν επτά φορές το τραγούδι τους, αφού έκαναν το κύκλο του νησιού επτά φορες - και αυτή τους η πράξη είναι ο λόγος που αργότερα ο Απόλλων είχε τη λύρα με 7 χορδές, και όχι παραπάνω. 

 

Κατά την Ύστερη Κλασική και την Ελληνιστική εποχή ο αριθμός αυτός απέκτησε ξεκάθαρα ιερό χαρακτήρα, με τη δημιουργία των ομάδων των επτά - όπως οι Επτά Σοφοί και τα Επτά θαύματα του κόσμου. Κατά τη Ρωμαϊκή εποχή η ιερότητα αυτού του αριθμού τονίζεται με τον τονισμό ως αριθμού των Επτά λόφων της Ρώμης και των Επτά λόφων της Κωνσταντινούπολης. Επίσης στη Ρώμη η παράδοση απέδιδε την ύπαρξη των επτά βασιλέων, πριν την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας. 

 

Θα πρέπει να τονιστεί και ο παραλληλισμός της ελληνικής παράδοσης με την ινδική μυθική παράδοση, η οποία επίσης γνωρίζει Επτά Σοφους - τους ρίσι. 

 

Φυσικά οι αρχαίοι Έλληνες είχαν και άλλους ιερούς αριθμούς, για παράδειγμα το εννέα (π. χ. οι Εννέα Μούσες, τα εννιά χρόνια που περνούσε εξόριστος από τον Όλυμπο όποιος θεός δεν τηρούσε τον όρκο που είχε δώσει στο όνομα του νερού ποταμού Στυγός κ. ο. κ.) και το τρία (π. χ. οι Τρεις Μοίρες, οι Τρείς Μούσες, οι Τρεις Χάριτες, οι Τρεις Γραίες, οι Τρεις Γοργόνες κ. ο. κ.). Για την σχέση του Απόλλωνα ίσως με το πέντε περισσότερο, παρά με το επτά, λέει πολλά πράγματα το έργο του Πλουτάρχου, "Περὶ τοῦ Εἶ τοῦ ἐν Δελφοῖς". 

 

Κατά τον Διογένη Λαέρτιο ("Βίοι Φιλοσόφων", βιβλίο Α', I (Βίος του Θαλή) 22), πρώτος εκ των Επτά Σοφών κατά τον "Κατάλογο των αρχόντων" του Δημήτριου Φαληρέα ήταν ο Θαλής, ενώ οι Επτά Σοφοί ανακηρύχθηκαν ως τέτοιοι κατά το έτος, όταν επώνυμος άρχων στην Αθήνα ήταν ο Δαμασίας: 

 

22 Ἦν τοίνυν ὁ Θαλῆς, ὡς μὲν Ἡρόδοτος καὶ Δοῦρις καὶ Δημόκριτός φασι, πατρὸς μὲν Ἐξαμύου, μητρὸς δὲ Κλεοβουλίνης, ἐκ τῶν Θηλιδῶν, οἵ εἰσι Φοίνικες, εὐγενέστατοι τῶν ἀπὸ Κάδμου καὶ Ἀγήνορος. <Ἦν δὲ τῶν ἑπτὰ σοφῶν,> καθὰ καὶ Πλάτων φησί· καὶ πρῶτος σοφὸς ὠνομάσθη ἄρχοντος Ἀθήνησι Δαμασίου, καθ’ ὃν καὶ οἱ ἑπτὰ σοφοὶ ἐκλήθησαν, ὥς φησι Δημήτριος ὁ Φαληρεὺς ἐν τῇ τῶν Ἀρχόντων ἀναγραφῇ. 

 

Ξέρουμε, ότι ο Δαμάσιος ή Δαμασίας Β' (ο οποίος ήταν σύγχρονος του Θαλή, του Πιττακού, του Σόλωνα και του Χίλωνα, ενώ η διαφοροποίηση στην γραφή του ονόματός του αποδίδει την μορφή που αυτό έχει στο Πάριο Χρονικό και στον Αριστοτέλη αντίστοιχα) ήταν επώνυμος άρχων στην Αθήνα το 582/1 π. Χ., κατά το Πάριο Χρονικό 54α (το οποίο αναφέρει, ότι ο Δαμασίας Β' ήταν επώνυμος άρχων 318 χρόνια πριν τη σύνταξη του Πάριου Χρονικού, δηλ. το έτος 582/1 π. Χ., και ότι κατά το έτος αυτό για πρώτη φορά καθιερώθηκαν τα Πύθια στους Δελφούς). Κατά τον Αριστοτέλη (Αθηναίων Πολιτεία Α' V 13, 1-2), ο Δαμασίας διατήρησε το αξίωμα του επωνύμου άρχοντα κατά 2 έτη και 2 μήνες (δηλαδή διατέλεσε 2 πλήρεις θητείες του επωνύμου άρχοντα και ήταν στο ξεκίνημα της τρίτης). 

 

Επομένως, ίσως ο Δαμασίας Β' θα μπορούσε να ήταν επώνυμος άρχων είτε το 583/2 και το 582/1 π. Χ., είτε το 582/1 και το 581/0 π. Χ. (βλέπε "THE CAMBRIDGE ANCIENT HISTORY", VOLUME III, PART 3 (The Expansion of the Greek World, Eighth to Sixth Centuries B.C.), Edited by JOHN BOARDMAN F.B.A. and N. G. L. HAMMOND F.B.A., Cambridge University Press, 2008, σελίδα 392). Ευρέως αποδεκτή είναι η ανασύσταση της χρονολογικής σειράς των γεγονότων που συνδέονται με το αξίωμα του επωνύμου άρχοντα, που προτάθηκε από τον Kenyon (Aristotelis respublica Atheniensium consilio et auctoritate Academiae Borussicae ed. Kenyon, Berolini 1903 (Supplementum Aristotelicum)), ο οποίος δίνει την εξής σειρά των γεγονότων: το 594/3 π. Χ. επώνυμος άρχων ήταν ο Σόλων, το 594—591 ή 593—590 π. Χ. είναι η πρώτη τετραετία, το 590/589 π. Χ. είναι η πρώτη αναρχία, το 590—587 ή 589—586 π. Χ. είναι η δεύτερη τετραετία, το 586/5 π. Χ. είναι η δεύτερη αναρχία, το 586—583 ή 585—582 π. Χ. είναι η τρίτη τετραετία, το 582/1 π. Χ. είναι το πρώτο έτος που επώνυμος άρχων διατέλεσε ο Δαμασίας. Ο M. Miller, "Clio" 37, 1959 p. 46f λέει, ότι τα Σχόλια στον Πίνδαρο χρονολογούν την επανίδρυση των Πυθίων 6 χρόνια μετά την πτώση της Κίρρας (κατά τη διάρκεια του Α' Ιερού πολέμου), η οποία κατ'αυτά έπεσε όταν επώνυμος άρχων στην Αθήνα ήταν ο Σίμων (δηλαδή, κατά το Πάριο Χρονικό, το έτος 591/0 π. Χ.). Επομένως, το Πάριο Χρονικό λανθασμένα χρονολογεί τον άρχοντα Δαμασία το έτος 582/1 π. Χ. 

 

Ο Κλήμης Αλεξανδρείας, "Στρώματα" Α' XXI, 129, 3-4 λέγει για τον χρόνο που έδρασαν οι Έλληνες Σοφοί: 

ἀποδείκνυνται τοίνυν οἱ ἐπὶ ∆αρείου τοῦ Ὑστάσπου προφητεύσαντες κατὰ τὸ δεύτερον ἔτος τῆς βασιλείας αὐτοῦ Ἀγγαῖος καὶ Ζαχαρίας καὶ ὁ ἐκ τῶν δώδεκα Ἄγγελος κατὰ τὸ πρῶτον ἔτος τῆς ὀγδόης καὶ τεσσαρακοστῆς ὀλυμπιάδος προφητεύσαντες πρεσβύτεροι εἶναι Πυθαγόρου τοῦ κατὰ τὴν δευτέραν καὶ ἑξηκοστὴν ὀλυμπιάδα φερομένου καὶ τοῦ πρεσβυτάτου τῶν παρ' Ἕλλησι σοφῶν Θαλοῦ περὶ τὴν πεντηκοστὴν ὀλυμπιάδα γενομένου. 1.21.129.4 συνεχρόνισαν δὲ οἱ συγκαταλεγέντες σοφοὶ τῷ Θαλεῖ, ὥς φησιν Ἄνδρων ἐν τῷ Τρίποδι. 

 

Εν συντομία μπορούμε να συμπεράνουμε από τα παραπάνω, ότι οι Έπτα ανακηρύχθηκαν ως Σοφοί στο διάστημα μεταξύ 586/5 και 581/0 π. Χ., με πιο πιθανό το έτος 582/1 π. Χ. 

 

7 Γυναίκες φιλόσοφοι της αρχαίας Ελλάδας που δεν γνωρίζουμε  

 

Η φιλοσοφία στην αρχαιότητα ήταν ανδροκρατούμενος χώρος, αλλά αυτές και άλλες πολλές γυναίκες φιλόσοφοι αψήφισαν τα κρατούντα ήθη και προσέφεραν τα μέγιστα.  

 

Σε όλο τον κόσμο είναι γνωστός ο Σωκράτης, ο Αριστοτέλης, ο Πλάτωνας κ.ά. και οι φιλοσοφίες τους. Mέσω αυτών διαμορφώθηκε σχεδόν όλη η πορεία της παγκόσμιας ιστορίας από τα αρχαία χρόνια μέχρι και σήμερα. 

 

Τα διδάγματα τους, δηλαδή η διάδοση της γνώσης, το ερευνητικό πνεύμα και η αμφισβήτηση, αποτέλεσαν το εφαλτήριο για σημαντικά μεταγενέστερα ιστορικά γεγονότα της Ευρώπης. 

 

Μέσα σε αυτόν, λοιπόν, τον ανδροκρατούμενο φιλοσοφικό κόσμο, αυτό που ίσως αγνοούμε είναι ότι υπήρξαν και γυναίκες φιλόσοφοι, οι οποίες ήταν πολυγραφότατες και συνέβαλαν στο θαύμα της Αρχαίας Ελλάδας. Θα μπορούσαμε να τις χαρακτηρίσουμε και ως «επαναστάτριες», αφού στα περισσότερα ελληνικά εδάφη δεν ήταν επιτρεπτή η εκπαίδευση των γυναικών, πόσο μάλλον το δικαίωμα να φιλοσοφούν. 

 

Αν εξαιρέσουμε την, σχετικά γνωστή, μεγάλη Ελληνίδα φιλόσοφο Υπατία , δύσκολα οι πιο πολλοί θα μπορούσαμε να ονοματίσουμε κάποια άλλη. Όμως υπήρχαν σημαντικές και πολυγραφότατες γυναίκες φιλόσοφοι, που συνέβαλαν τα μέγιστα στο θαύμα της αρχαίας Ελλάδας. Μερικές από αυτές ήταν οι εξής: 

 

Αρήτη της Κυρήνειας – 5ος αιώνας π.Χ. 

 

Η Αρήτη ήταν σύγχρονη του Σωκράτη. ∆ίδασκε φιλοσοφία στη σχολή της Αττικής. Ήτανε κόρη του Αριστίππου, του ιδρυτή της Κυρηναϊκής Σχολής της φιλοσοφίας. Ακόµη και την εποχή του Βοκάκιου (1313-1375 µ.Χ.) χίλια χρόνια αργότερα µνηµονευόταν ως πολύτιµη πηγή γνώσεων, συγγραφέας 40 βιβλίων, και δασκάλα περισσοτέρων από 110 φιλοσόφων. Ο γιος της Αρίστιππος επίσης φιλόσοφος, συνέχισε την οικογενειακή παράδοση ως διευθυντής της Κυρηναϊκής Σχολής. Ονοµάστηκε «Μητροδίδακτος», επειδή διδάχτηκε τη φιλοσοφία από τη µητέρα του, πράγµα σπάνιο για την εποχή εκείνη. 

 

Διοτίμα από τη Μαντινεία – φιλόσοφος

 

Ο Πλάτωνας έγραψε ότι τιµήθηκε από τον Σωκράτη (469-399 π.Χ.) ως δασκάλα του. Ο Πλάτωνας δίδαξε δύο γυναίκες στο σχολείο του: τη Λασθένια και Αξιόθεα του Φύλου (350 π.Χ). Υπήρξε επίσης ιέρεια στην Μαντινεία της Αρκαδίας. Σήµερα, κέντρα µελετών και ιδρύµατα φέρουν το όνοµά της. 

 

Περικτιώνη – Φυσική φιλόσοφος 

 

Υπήρξε µαθήτρια του Πυθαγόρα (569 – 475 π.Χ.) και πιθανόν δίδασκε στη σχολή του. ∆ύο από τα έργα της που έχουν διασωθεί µέχρι σήµερα και αποδίδονται σ’ αυτήν είναι η «Σοφία» και «Αρµονία της Γυναίκας» 

 

Θυµίστα – φυσική φιλόσοφος 

 

Ήταν σύζυγος του Λέοντος, και επιστολογράφος του Επίκουρου (371 – 271 π.Χ.). Ονοµαζόταν “η θηλυκή Σόλων” και ήταν γνωστή ως φιλόσοφος. (Ο Σόλων ήταν ο µεγάλος νοµοθέτης της Αρχαίας Αθήνας)  

 

Υππαρχία του Κυνικών – 360 – 280 π.Χ. 

 

Υπήρξε µέλος της µη δηµοφιλούς σχολής των κυνικών. H Υππαρχία παντρεύτηκε έναν άλλο κυνικό φιλόσοφο που λεγόταν Κράτης και επέλεξαν τον τρόπο ζωής των κυνικών. Έτσι διάλεξε µια ζωή χωρίς ανέσεις, ιδιοκτησία και τεχνητούς συµβατικούς κανόνες, συµπεριλαµβανοµένου και του γάµου. Οι κυνικοί πίστευαν ότι για να γίνουν πολίτες του σύµπαντος πρέπει να απορρίψουν την ισχύουσα κοινωνική και πολιτική τάξη πραγµάτων. 

 

Λασθινία – Φυσική φιλόσοφος 

 

Ο Πλάτωνας αναφέρει αρκετές γυναίκες οι οποίες ήτανε αναγνωρισµένες φιλόσοφοι στην αρχαία Ελλάδα. Η Λασθινία ήτανε µία από αυτές. 

 

Θεανώ η Θουρία 

 

Ήταν αρχαία Ελληνίδα μαθηματικός και αστρονόμος. Καταγόταν από τους Θούριους της Κάτω Ιταλίας και άκμασε περί τον 6ο αιώνα π.Χ.. 

 

Η Θεανώ ήταν κόρη του ιατρού Βροντίνου. Υπήρξε αρχικά μαθήτρια και στη συνέχεια σύζυγός του κατά 30 χρόνια μεγαλύτερού της Πυθαγόρα. Δίδαξε αστρονομία και μαθηματικά στις Σχολές του Πυθαγόρα στον Κρότωνα και μετά το θάνατο του συζύγου στη Σάμο. Επιμελήθηκε τη διάδοση της διδασκαλίας και του έργο του, τόσο στον κυρίως Ελλαδικό χώρο, όσο και στην Αίγυπτο, σε συνεργασία με τα παιδιά της την Δαμώ, την Μύια, την Αριγνώτη τον Μνήσαρχο και τον Τηλαύγη που ανέλαβαν με τη σειρά τους και τη διοίκηση των Πυθαγορείων σχολών. 

 

Και άλλες δεκάδες αρχαίες Ελληνίδες, ποιήτριες, συγγραφείς, που τίμησαν τον Ελληνισμό. (ΙΔΕΤΕ. ΑΡΧΑΙΕΣ ΕΛΛΗΝΙΔΕΣ ΠΟΙΗΤΡΙΕΣ, ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ, ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ) 

 

Π.χ. Σαπφώ (περ. 630-560 π.Χ.), Κόριννα (6ος-5ος αι. π.Χ.), Μυρτίς (6ος-5ος αι. π.Χ.), Μυρώ (4ος αι. π.Χ.), Τελέσιλλα (6ος-5ος αι. π.Χ.), Πράξιλλα (5ος αι. π.Χ.) Θεανώ (5ος αι. π.Χ.): Ήριννα (4ος αι. π.Χ.): Δαμόφυλα (6ος αι. π.Χ.): Νοσσίς (4ος-3ος αι. π.Χ.) κ.ά. 

 

(Αποσπασματικές πληροφορίες με πρόσθετα σχόλια: pi.ac.cy (αρχείο pdf Έρευνα-επιλογή: Μ. ΛΟΟΣ , Μετάφραση: Μ. ΣΚΟΜΠΑ , Επιµέλεια: Β. ΚΑΝΤΖΑΡΑ) , astr.ua.edu, wikipedia, φωτογραφίες από το διαδίκτυο) 

 

Κάλλιστον κόσμος, ποίημα γαρ θεού. 

Θαλής ο Μιλήσιος, 643-548 π.Χ., Αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος 

 

Σοφία πάντων κάλλιστον, η δε αμάθεια πάντων κάκιστον. 

Πλάτων, 427-347 π.Χ., Φιλόσοφος 

 

Πας μη Έλλην, βάρβαρος. 

Αρχαιοελληνική παροιμία 

(η παλαιότερη αναφορά γίνεται σε ρωμαϊκό κείμενο του 4ου αι. μ.Χ.) 

 

Το Ελληνικόν, εόν όμαιμόν τε και ομόγλωσσον, και θεών ιδρύματά τε κοινά και θυσίαι ήθεά τε ομότροπα.
Ηρόδοτος, 480-420 π.Χ., Αρχαίος Έλληνας ιστοριογράφος 

 

Εσμέν Έλληνες το γένος, ως η τε φωνή και η πάτριος παιδεία μαρτυρεί. 

Πλήθων Γεμιστός, 1360-1452, Έλληνας Βυζαντινός φιλόσοφος 

 

Έλληνες όντες βαρβάροις δουλεύσομεν; 

Είμαστε Έλληνες και θα γίνουμε δούλοι των βαρβάρων; 

Ευριπίδης, 480-406 π.Χ., Αρχαίος τραγικός (Τήλεφος) 

 

Ελεύθερον διατελεί και βέλτιστα πολιτευόμενον και δυνάμενον άρχειν πάντων, μιας τυγχάνον πολιτείας. 

[Το ελληνικό γένος (αν) ζει ελεύθερα και διοικείται άριστα και θα μπορούσε να κυριαρχήσει, αν ήταν πολιτικά ενωμένο. 

 

Ώ παίδες Ελλήνων, ίτε ελευθερούτε πατρίδ’ ελευθερούτε δε παίδας, γυναίκας, θεών τε πατρώων έδη, θήκας τε προγόνων νυν υπέρ πάντων αγών. 

Αισχύλος, 525-456 π.Χ., Αρχαίος τραγικός ποιητής (Πέρσαι) 

 

(Πηγές: Ιστορικές Εγκυκλοπαίδειες – Συγγράμματα – El. Encyclopeadia, Ιστορικά βιβλία ΕΣΤΑΥΡΩΜΕΝΗ ΠΕΡΗΦΑΝΗ ΚΎΠΡΟΣ και ΕΣΧΑΤΗ ΙΚΕΣΙΑ του Α. Αντωνά και άλλες κοινές ιστορικές πληροφορίες εθνικής πνευματικής ιδιοκτησίας ολόκληρου του Ελληνισμού.) 

 

Παρένθεση. 

 

Επ΄ ευκαιρία, προσθέτω…. 

Πνευματική ιδιοκτησία: ένα λάθος επίθετο για ένα λάθος ουσιαστικό. 

Harlan Cleveland, 1918-2008, Αμερικανός πολιτικός και συγγραφέας 

- Πνευματικη ιδιοκτησία, όντως είναι ένα λάθος επίθετο για ένα λάθος ουσιαστικό. Ειδικά για όσους ιστορικούς σήμερα που αναμεταδίδουν ιστορικά γεγονότα και διεκδικούν πνευματικά δικαιώματα για κείμενα τα οποία ήδη καταγράφηκαν από τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς και ιστορικούς και κληροδοτήθηκαν αποκλειστικά σαν ιερή πολιτιστική κληρονομιά και παρακαταθήκη, στους απογόνους τους ΕΛΛΗΝΕΣ. Η αναμετάδοση τους είναι ύψιστος φόρος τιμής, για τους αρχαίους προγόνους μας και ιστορική ηθική υποχρέωση προς τον σύγχρονο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟ. 

 

Στο δια ταύτα, κατά την ταπεινή μου άποψη παράτυπα, καταγράφουμε «σημερινές πηγές» σε αναμεταδιδόμενα αρχαία ιστορικά κείμενα, διότι μοναδική πηγή, είναι η ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας, ο Όμηρος, ο Θουκυδίδης, ο Αριστοτέλης, οι Κύπριοι Δημόναξ, Ζήνων ο Κιτιεύς, Κλέαρχος ο Σολεύς, Κράντωρ, Περσαίος ο Κιτιεύς και όλοι οι υπόλοιποι χιλιάδες Έλληνες φιλόσοφοι μας και ιστορικοί, που μέσα από τα αρχαία συγγράμματα τους, κατέγραψαν την πραγματική Ελληνική Ιστορία και Φιλοσοφία…. Αυτές είναι μόνο οι αρχαίες ιστορικές πηγές! 

 

Η (Ελληνική) ιστορία είναι φιλοσοφία μέσω παραδειγμάτων. 

Θουκυδίδης, 460-394 π.Χ., Αθηναίος ιστορικός 

 

Επιμέλεια αναμετάδοσης από Αντώνη Αντωνά – www.ledrastory.com

Share