27 Δεκεμβρίου 2020

Γιατί η πανδημία φέρνει χειρότερη κρίση από το Μεγάλο Κραχ

Γράφει ο Γιώργος Αδαλής
 
Τα τελευταία 150 χρόνια, από το 1876 μέχρι σήμερα, ο πλανήτης έχει βιώσει 14 φορές μια παγκόσμια οικονομική ύφεση. Στις 14 Φεβρουαρίου 2020, έχοντας ήδη συγκεντρώσει τα πρώτα στοιχεία της επίδρασης του κορονοϊού στην Κίνα, εκτιμήσαμε το πόσο καταστροφικός θα είναι η πανδημία για τις οικονομίες. Τότε είχαμε βασιστεί –όχι τυχαία– κυρίως στην κατανάλωση των καυσίμων.
 
Όταν την Άνοιξη, η τιμή του αργού πετρελαίου είχε πέσει στα 29 δολάρια, είχαμε αναφέρει τον όρο "παγκόσμια τιμή ισορροπίας της ειρήνης". Η "τιμή της ειρήνης" είναι μια τιμή, που αποτελεί ουσιαστικά τον μέσο όρο των αντιμαχόμενων ομάδων στην αγορά ενέργειας, όπου όλοι είναι σχετικά ικανοποιημένοι. Είχα εξηγήσει, μάλιστα, γιατί η παγκόσμια "τιμή ειρήνης" για το 2020 είναι τα 42,4 δολάρια/βαρέλι για το WTI και στα 44,2 για το Brent. Η τεχνική ανάλυση των αγορών έδειχνε μαύρες μέρες για την τιμή πετρελαίου και είχα εκτιμήσει ότι η τιμές θα οδηγηθούν σε ελεύθερη πτώση.
 
Λίγο αργότερα τα πράγματα όχι απλά χειροτέρεψαν, αλλά συνέβη κάτι πρωτοφανές. Η τιμή του βαρελιού αργού έπεσε και κάτω από το μηδέν κι έφτασε ακόμα και στα -37 δολάρια/βαρέλι. Πως αλλά και γιατί συνέβη αυτό το πρωτοφανές φαινόμενο ο "πετρελαιάς" να πουλάει σε αρνητικές τιμές, δηλαδή να πληρώνει προκειμένου να ξεφορτωθεί το εμπόρευμά του;  
 
Τι είναι "τιμή της ειρήνης"  
 
Όταν η κατάσταση άρχισε να επανέρχεται και να αποκαθίσταται σταδιακά η ομαλότητα, οι τιμές του βαρελιού από το καλοκαίρι ως και σήμερα κυμαίνονται γύρω από την "παγκόσμια τιμή ισορροπίας της ειρήνης". Με +-2 δολάρια, η τιμή κυμάνθηκε καθόλη την διάρκεια της κρίσης, γύρω στα 42,4 δολ. για το WTI στα 44,2 για το Brent. Δεν είναι ούτε οι υψηλές τιμές που επιδιώκουν οι Σαουδάραβες, αλλά ούτε και οι χαμηλές τιμές που επιδιώκουν οι μεγάλοι καταναλωτές πετρελαίου όπως η Κίνα.  
 
Όσο ξεμακραίνουμε από την "τιμή της ειρήνης" επέρχεται ανωμαλία στις αγορές και αναταραχές. Ενώ όταν η τιμή κινείται σε διπλάσια επίπεδα προς τα πάνω ή προς τα κάτω, τότε είναι ορατός ο κίνδυνος ανάφλεξης, η οποία μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε περιφερειακό πόλεμο. Πράγματι, η δραματική πτώση των τιμών, εκτός των βαθύτερων δομικών προβλημάτων που έφερε, οδηγούσε σε κρίσεις, κάτι που το κατάλαβαν οι αντιμαχόμενες παρατάξεις. 
 
Έτσι μετά την περίοδο της μεγάλης πτώσης, άπαντες έβαλαν νερό στο κρασί τους και οδηγηθήκαμε σε παγκόσμιες συμφωνίες, με τις οποίες σε μια εβδομάδα η τιμή του βαρελιού να παρουσιάσει εκρηκτική άνοδο της τάξης του +337% και να ανακάμψει. Από τότε και μετά, κινείται στο επίπεδο της "τιμής της ειρήνης".  
 
Τι θα κάνει η Δύση  
 
Είναι αντιληπτό ότι η τιμή αυτή αλλάζει. Εξαρτάται από τα επίπεδα της παγκόσμιας οικονομίας και τις γεωπολιτικές εξελίξεις. Έτσι, πολύ κρίσιμο ρόλο για τον καθορισμό της, θα διαδραματίσει ο Δεκέμβριος 2020 και ο Ιανουάριος 2021. Οι δύο αυτοί μήνες διαχρονικά αποτελούν τους "βαριούς" μήνες της παγκόσμιας κατανάλωσης και συνεπώς της παγκόσμιας παραγωγής. Αιτία φυσικά είναι οι γιορτές των Χριστουγέννων.  
 
Μια παράταση της καραντίνας στην Δύση μέσα στις γιορτές θα επιφέρει τεραστίων διαστάσεων ζημιά στην παγκόσμια οικονομία, πέραν της τεράστιας ζημιάς που έχει ήδη γίνει. Εάν οι δυτικές χώρες, που αποτελούν τον κορυφαίο καταναλωτή, μείνουν έγκλειστοι λόγω κορονοϊού, τότε δεν θα μιλάμε απλά για υφεσιακό 2020, που θα στιγματίσει την παγκόσμια οικονομία, αλλά για ένα ακόμη χειρότερο 2021, το οποίο θα διαλύσει την παγκόσμια οικονομία. 
 
Εάν οι οικονομίες λειτουργήσουν ελεύθερα τον Δεκέμβριο, η "τιμή ειρήνης" για το 2021 θα είναι τα 48,9 δολ. το βαρέλι. Το πρόβλημα θα είναι μεν μεγάλο αλλά θα είναι διαχειρίσιμο και σε βάθος τριετίας θα επανέλθουμε στα επίπεδα προ του κορονοϊού. Εάν οι οικονομίες υποστούν σκληρά lockdowns ή υπάρχουν περιορισμοί στις καταναλωτικές συνήθειες του καλύτερου εμπορικού μήνα του έτους, τότε θα πρέπει να αποτιμηθούν εκ νέου.  
 
Σύσπαση της οικονομίας  
 
Εάν επιβληθούν lockdowns, πρέπει να εξετάσουμε το φαινόμενο της σύσπασης της οικονομίας ανά κλάδο. Η σύσπαση ως φαινόμενο συμβαίνει τόσο σε θετικές όσο και σε αρνητικές περιόδους. Στις αρνητικές περιόδους όπως τώρα, ξεκινά πλήττοντας συγκεκριμένους τομείς. Ο κορονοϊός πλήττει άμεσα την ενέργεια, τον τουρισμό, την αεροπορική βιομηχανία και την αυτοκινητοβιομηχανία.  
 
Η ραγδαία, όμως, μείωση της ζήτησης των προϊόντων ή υπηρεσιών αυτών για πάνω από ένα τρίμηνο μεταδίδει την κρίση από τους άμεσα πληττόμενους τομείς και σε άλλους που συνδέονται με τους πρώτους. Και σταδιακά πλήττει ακόμη πιο απομακρυσμένους τομείς, αφού η άρνηση των καταναλωτών να προβούν σε αγορές, λόγω φόβου ή αλλαγής συνηθειών, έχει ως αποτέλεσμα να πλήττονται σταδιακά όλοι οι κλάδοι της οικονομίας. Ακόμη και αυτοί που παρουσιάζουν άνθηση στην καραντίνα όπως π.χ. ο τομέας της Πληροφορικής.  
 
Η σύσπαση που προκαλεί ένα "βαρύ" οικονομικό φαινόμενο όπως ο κορονοϊός, δεν χτυπά το ίδιο όλα τα κράτη. Γενικώς, όμως, η αρνητική σύσπαση σε μια οικονομία μπορεί να φέρει τα χειρότερα αν τελικά χτυπήσει την καμπύλη της ζήτησης (τους καταναλωτές). Και τελικά να έρθει η συρρίκνωση της οικονομίας στο σύνολό της. Οι παγκόσμιες κρίσεις που αναφέραμε στην αρχή του άρθρου μας, δεν είχαν όλες την ίδια συστολή στις οικονομίες των κρατών, ενώ σε όλες τις περιπτώσεις παγκόσμιων κρίσεων υπήρχαν κράτη που δεν επηρεάστηκαν καθόλου. 
 
Συγχρονισμός των κρατών στην κρίση  
 
Αυτό είναι ένα ακόμη καθοριστικό σημείο για βραχυπρόθεσμες εκτιμήσεις. Μια παγκόσμια κρίση μεγαλώνει όσο μεγαλώνει ο αριθμός των κρατών που επηρεάζει. Κι όσο αυξάνει ο αριθμός των κρατών που επηρεάζονται, τόσο βαθαίνει και η κρίση. Το φαινόμενο ονομάζεται συγχρονισμός των κρατών στην κρίση.  
 
Για παράδειγμα, η κρίση του 1929 που θεωρείτο μέχρι πρότινος η μεγαλύτερη, κατάφερε να συγχρονίσει πάνω της έναν μεγάλο αριθμό κρατών. Οι διακρατικές σχέσεις είναι αδύνατον να αποκρούσουν τα αρνητικά οικονομικά φαινόμενα, λόγω της αλληλεξάρτησης που έχουν διεθνώς οι οικονομίες μεταξύ τους. Αυτό αποτιμάται με τον δείκτη της μείωσης του κατά κεφαλήν ΑΕΠ.  
 
Στην κρίση του 1929 υπήρξε η οξύτερη συστολή σε μεγάλες οικονομίες και σταδιακά η συστολή αυτή συγχρονίστηκε και επηρέασε το 80% των κρατών. Μόνο ένα 20% των κρατών παρουσίασε τότε σταθερότητα ή αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ τους. Γι' αυτό άλλωστε μιλούσαμε για την χειρότερη οικονομική κρίση της ιστορίας.
 
Χειρότερη κρίση από το Κραχ του 1929  
 
Όλα αυτά τα αναφέρουμε για να κάνουμε αντιπαραβολή με την κρίση του 2020. Αν και δεν έχουμε βγει από το υφεσιακό σπιράλ, με τα μέχρι στιγμής στοιχεία (Παγκόσμια Τράπεζα), ο κορονοϊός έχει χτυπήσει ήδη το 91% των κρατών του πλανήτη. Ο αριθμός των κρατών δηλαδή που συγχρονίστηκαν με την κρίση του 2020 είναι πολύ μεγαλύτερος από αυτόν του 1929.  
 
Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι η ανάκαμψη και η επαναφορά σε αναπτυξιακά επίπεδα θα είναι πολύ πιο αργή και πιο δύσκολη από αυτήν του 1929. Ήδη από τις αρχές του Φθινοπώρου, η σύσπαση στους κλάδους που επλήγησαν περισσότερο έχει δημιουργήσει συστολή σε μεγάλο εύρος υπηρεσιών ώστε να εξασθενούν ακόμα και ακμάζουσες οικονομικές δραστηριότητες που δεν έχουν σχέση με το πετρέλαιο. Φοβάμαι ότι η παγκόσμια οικονομία επιστρέφει στα επίπεδα του 1965 κι αυτό αντικατοπτρίζεται και στους δείκτες της ανεργίας. Κι όλα αυτά υποθέτοντας ότι θα λειτουργήσει θετικά ο υπέρ-καταναλωτικός μήνας των εορτών.  
 
Εν κατακλείδι, το μέγεθος της ζημιάς θα αποτιμηθεί με βεβαιότητα, μετά τον Ιανουάριο 2021 και θα εξαρτηθεί σε σημαντικό βαθμό από το πώς τα κράτη θα διαχειριστούν την οικονομία τους τον Δεκέμβριο. Η εύρεση του εμβολίου ήταν θέμα χρόνου. Είναι αβέβαιο, όμως, αν η παγκόσμια κοινότητα θα καταφέρει να βρει "φάρμακο" για την τεράστια οικονομική καταστροφή. Μπορεί η επιστημονική κοινότητα να βρει εμβόλιο για τον λοιμό (covid-19), αλλά άνοιξε διάπλατα τον δρόμο για την επέλαση του λιμού (πείνα). Κι όταν έρχεται λιμός, τότε ανοίγει διάπλατα ο δρόμος για νέους λοιμούς, ίσως χειρότερους από τον Covid-19. Τουτέστιν, μαγγανοπήγαδο.
 



Share

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.