[«το μην θεωρητικοποιήσει κανείς μία πληροφορία που λαμβάνει,
είναι κοπιώδης πράξη»]
Γράφει ο Ανδρέας Σταλίδης.
Δημοσιεύθηκε στην Εστία, 28 Απριλίου 2020
Το βιβλίο «Μαύρος Κύκνος» του Λιβανέζου Νασσίμ Νίκολας Τάλεμπ, με καταγωγή μάλιστα από το ελληνορθόδοξο τμήμα της χώρας, συγκαταλέγεται στα 12 βιβλία που επηρέασαν και άλλαξαν τον κόσμο μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.
Ως μαύρο κύκνο ορίζει ένα γεγονός με τρία χαρακτηριστικά: εξαιρετικά απίθανο να συμβεί, έχει μεγάλο αντίκτυπο και εκ των υστέρων προβλεψιμότητα. Δηλαδή, αφού συμβεί καθίσταται ευεξήγητο. Το όνομα συμβολίζει ότι μέχρι την ανακάλυψη της Αυστραλίας πιστεύαμε όλοι ότι οι κύκνοι είναι μόνο λευκοί! Η Ιστορία είναι γεμάτη καλά κρυμμένους Μαύρους Κύκνους, λόγω των χαρατηριστικών τους.
Τα δύο πρώτα στοιχεία είναι αυταπόδεικτα για την τρέχουσα πανδημία. Νομίζω όμως ότι ικανοποιεί εξίσου και την τρίτη συνθήκη. Όλες οι σελίδες της Ιστορίας βρίθουν επιδημιών και πανδημιών, γιατί να εξαιρεθεί η δική μας εποχή; Μάλλον αναμενόμενο είναι ότι ένας ακόμη ισχυρός ιός, προερχόμενος από το ζωικό βασίλειο, όπως πληθώρα άλλων, θα γινόταν παθογόνος στον άνθρωπο (βλέπε και Εστία 7.4, «Η προέλευση του κορωνοϊού»).
Το βιβλίο του Τάλεμπ διαπραγματεύεται και άλλα πράγματα ταυτόχρονα, όπως πχ τις αδυναμίες του φυσικού τρόπου σκέψης των ανθρώπων, τις διάφορες εγγενείς προκαταλήψεις που αυτές δημιουργούν κλπ. Δεν μπορεί να γίνει βέβαια σε ένα βραχύ άρθρο αποτίμηση. Θα επικεντρωθώ σε ένα πράγμα: ότι το μην θεωρητικοποιήσει κανείς μία πληροφορία που λαμβάνει, είναι κοπιώδης πράξη («not theorising is an act»).
Θα αποπειραθώ να το εξηγήσω σύντομα ως εξής: θεωρούμε όλοι τετριμμένο και αυταπόδεικτο ότι βοηθάμε τη μνήμη μας όταν εντάσσουμε αυτό που θέλουμε να θυμηθούμε σε μία ιστορία. Οι συνειρμοί με άλλα -παρόμοια- πράγματα, δένουν ένα μικρό αφήγημα, το οποίο μας είναι πολύ οικείο. Τις λεπτομέρειες, τα μέρη, μπορούμε να τις αναπαράγουμε όταν ανασύρουμε το όλον, κάτι πολύ ευκολότερο.
Το ίδιο πράγμα λοιπόν συμβαίνει και κατά την καταγραφή! Ένα νέο γεγονός αρνούμαστε πεισματικά να το εκλάβουμε ως αυτόνομο, ως ανεξάρτητο δηλαδή του τι έχουμε ήδη στο μυαλό μας, αλλά και ως ανεξάρτητο του αφηγήματος, στο οποίο μας προσφέρεται. Χρειάζεται τεράστια συνειδητή προσπάθεια για κάτι τέτοιο. Μεγαλύτερη από όση εκφράζουν οι λέξεις. Αυτή η προσπάθεια γίνεται ακόμα δυσκολότερη τη σημερινή εποχή, όπου βομβαρδιζόμαστε κυριολεκτικά από πάρα πολλά αφηγήματα.
Σύμφωνα με τη λεπίδα του Όκαμ, δεν πρέπει να προβαίνουμε σε περισότερες εικασίες από όσες είναι απαραίτητες. Η αρχή πρωτοεμφανίστηκε στους Πυθαγόρειους. Όταν μία θεωρία εξηγεί (σώζει) όλα τα φαινόμενα και δεν αφήνει κενά, δεν υπάρχει λόγος να υϊοθετήσει κανείς μία πολυπλοκότερη θεωρία. Αν δούμε ένα δέντρο πεσμένο στο δάσος, η εξήγηση της θύελλας είναι αρκετή. Είναι περιττό να σκεφθούμε ότι το έριξε στο διάβα του ένας δεινόσαυρος ή ένας εξωγήινος.
Αυτό βέβαια είναι το δέον. Στην πράξη, κάνουμε κάτι άλλο, επειδή μας είναι πιο εύκολο. Έχουμε την τάση να χρησιμοποιούμε τα δεδομένα γύρω μας προκειμένου να επιβεβαιώσουμε μία θεωρία, η οποία ήδη βρίσκεται στο μυαλό μας. Αυτό ορίζεται ως προκατάληψη της επιβεβαίωσης (confirmation bias). Έτσι, μια καλά επεξεργασμένη εικασία, όσο πολύπλοκη κι αν είναι, επιβιώνει, θριαμβεύει και κυριαρχεί. Σβήνει όλες τις εναλλακτικές.
Το φαινόμενο αυτό, δυστυχώς, τείνει να γίνεται χειρότερο την εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, για τον απλούστατο λόγο ότι μας φέρνει κοντά σε ανθρώπους με τις ίδιες προκατασκευασμένες εντυπώσεις με μας, οπότε τις επιβεβαιώνουμε και σε άλλους, με αποτέλεσμα να ισχυροποιούνται μέσα μας. Τροφή για σκέψη.
Πηγή: Αντίβαρο
ΑΒΕΡΩΦ
Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)
1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.
2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.
3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.
4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.
5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).
6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.
7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.
Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.
ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ
Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.
1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.
2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.
3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.
Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων.
Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου