9 Μαΐου 2019

Τι μηνύματα χάρασσαν οι αρχαίοι Έλληνες στον Παρθενώνα και στους δρόμους της Αθήνας

Η τάση των ανθρώπων για μηνύματα σε τοίχους φυσικούς ή όχι καταγράφεται για πρώτη φορά στην ανώτερη παλαιολιθική εποχή. Από τα αποτυπώματα χεριών στο σπήλαιο Roucadour της Γαλλίας ως τα επίκρουστα σκαριφήματα της Νάξου και τις βραχογραφίες των νησιών του Αιγαίου και της Ανατολικής Μακεδονίας.

Το ενδιαφέρον είναι ότι η τάση χάραξης λέξεων, φράσεων και εικόνων σε τυχαίες επιφάνειες εξακολούθησε και μετά τη χρήση προσφορότερων υλικών γραφής, όπως ο πάπυρος, η περγαμηνή και το χαρτί.

Στους τοίχους της Πομπηίας διασώθηκαν πλήθος από χαράγματα που αποτελούν μαρτυρίες για συνήθειες της καθημερινής ζωής.

Πολλά είναι απλές αυθόρμητες φράσεις ή διατυπώνονται σκέψεις και πόθοι. Ο επισκέπτης του σπιτιού του Καικίλιου Ιουκούνδου διαβάζει χαραγμένο σ’έναν τοίχο το επίγραμμα: «Όποιος αγαπάει να είναι καλά. Να χαθεί όποιος δεν ξέρει να αγαπάει. Δίπλα να χαθεί όποιος εμποδίζει ν’αγαπούν».

Απο την αρχαιότητα, σώζονται ποικίλα χαράγματα, σε μνημεία της Αιγύπτου, σε αρχαία γυμναστήρια, σε δρόμους, σε ναούς, σε κατακόμβες. Οι δρόμοι της αρχαίας Αθήνας, αλλά και άλλων πόλεων, έχουν προσφέρει ανάλογο υλικό με ερωτικά ή σκωπτικά και υβριστικά σχόλια. 

Σε ρωμαϊκά αμφιθέατρα είναι χαραγμένες σκηνές με μονομάχους σε χαρακτηριστικές στάσεις και άλλα στιγμιότυπα, που συνοδεύονται με επεξηγηματικά σχόλια.

Στην πρωτοβυζαντινή περίοδο, όταν οι συγκρούσεις των «δήμων» του ιπποδρόμου, των πρασίνων και των βένετων, παρέσυραν στη δίνη τους τα λαϊκά στρώματα, σε πολλές πόλεις της αυτοκρατορίας οι οπαδοί τους έγραφαν στους τοίχους και στους κίονες των πόλεων υμνητικά σχόλια και συνθήματα. Τίποτε λιγότερο απ’ ό,τι επικρατεί σήμερα με τα συνθήματα που γράφονται από τους φιλάθλους του ποδοσφαίρου σε κάθε πιθανό σημείο.

Ιδιαίτερα συχνά είναι τα χαράγματα που άφηναν σε διάφορους τόπους ναυτικοί, ταξιδιώτες και προσκυνητές.

Στον όρμο των Γραμμάτων της Σύρου, που πήρε ακριβώς την ονομασία από αυτή την πρακτική, διαβάζονται τα χαράγματα ναυτικών που είχαν αναγκαστεί να προσορμιστούν εκεί από θαλασσοταραχή. Οι επικλήσεις, απλοϊκά και ανορθόγραφα συνταγμένες, καταγράφουν ονόματα πλοίων, ναυτικών, ταξιδιωτών και μερικές δεν γράφονται μία μόνο φορά, αλλά επαναλαμβάνονται καθώς οι μέρες περνούν.

Πολλά είναι τα χαράγματα που γράφτηκαν στα μεσαιωνικά χρόνια στο Θησείο, που είχε μετατραπεί σε ναό του Αγίου Γεωργίου, ενώ τα πολυάριθμα ελληνικά και τα λιγοστά λατινικά χαράγματα στους κίονες του Παρθενώνα, ναού της Παναγίας της Αθηνιώτισσας, αποτελούν συνειδητές μαρτυρίες για την εκκλησιαστική ιστορία της Αθήνας στη Βυζαντινή εποχή και στην περίοδο της λατινικής κυριαρχίας.

Από τα 232 καταγραμμένα χαράγματα του Παρθενώνα, τα περισσότερα είναι επικλήσεις για θεία βοήθεια, αλλά υπάρχουν επίσης πολλές αναγραφές θανάτων κληρικών, αναγραφές ονομάτων κληρικών και λαϊκών, φράσεις από ιερά κείμενα και διάφορα άλλα.

Ακολουθώντας το παράδειγμα των Ελλήνων προκατόχων τους, οι Λατίνοι κληρικοί που ανέλαβαν τη διαχείριση των ναών της Αθήνας και της Αττικής τον καιρό της δυτικής κυριαρχίας, άφησαν στους κίονες του Παρθενώνα τις δικές τους μνήμες.
Συχνά ανορθόγραφες, οι αναγραφές αυτές φανερώνουν το έλλειμμα γραμματικής κατάρτισης των συντακτών.


Στην περίοδο της κατοχής και του εμφυλίου πολέμου, η πρακτική της αναγραφής συνθημάτων στους τοίχους των σπιτιών και στους μαντρότοιχους των οικοπέδων αποτέλεσε εύχρηστη μέθοδο ιδεολογικής φόρτισης ευρέων στρωμάτων. Πρακτική που συνεχίστηκε έπειτα και στην περίοδο της ειρήνης, τόσο για τη διάδοση πολιτικών συνθημάτων, όσο και ως μέσο διαφήμισης προιόντων.

Η διεθνής αμφισβήτηση, που κορυφώθηκε στη Γαλλία τον Μάιο του 1968 έδωσε μεγάλη ώθηση στην αναγραφή αυτοσχέδιων ή κωδικοποιημένων συνθημάτων με κοινωνικό-πολιτικό περιεχόμενο. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά ήταν γραμμένο στη δεκαετία του ’70 στην παραστάδα μιας εξώθυρας στην Κυψέλη: Άνθρωπε σε μπεζέρισα, μ’απέλπισες, δεν το βάζω κάτω, σ’αγαπώ.

Σήμερα, παράλληλα με την πλημμυρίδα του εισαγόμενου συρμού των τυποποιημένων υπογραφών (tags) και των έγχρωμων γραφημάτων (grafiti), εξακολουθούν να υπάρχουν συντονισμένα στο πνεύμα της εποχής τα απλά μηνύματα, όπως η φορτισμένη από συναίσθημα έκκληση του Αλέξη, που, γραμμένη με σύγχρονη γραφίδα και επισυρμένη γραφή σ’έναν αθηναϊκό τοίχο τη δεκαετία του ’80, αποτελεί το νεωτερικό ομόλογο του πομπηιανού επιγράμματος του προοιμίου αυτού του κειμένου: Εύη, μωρό μου, σ’αγαπάω, σε χρειάζομαι και μου λείπεις πολύ, Αλέξης.

Πηγή: Στην επικαιρότητα του Παρελθόντος του Νίκου Γ. Μοσχονά, Εκδόσεις Αρχείο] 
mixanitouxronou 
πηγή



Share

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.