Αρκεί να το θέλουμε. Δεν μιλάμε για μία απλή καταγραφή στατιστικών, αλλά για μία λεπτομερή αναφορά θαλασσίων περιστατικών, παραβάσεων διεθνών κανόνων εναέριας κυκλοφορίας, παραβιάσεων εθνικού εναέριου χώρου (ΕΕΧ), είδους αεροσκαφών (μαχητικά, αεροναυτικής συνεργασίας (ΑΦΝΣ) ή ελικόπτερα), αριθμού οπλισμένων μαχητικών, εμπλοκών με... ελληνικά αεροσκάφη και τέλος, υπερπτήσεων πάνω από ελληνικό έδαφος. Τα στοιχεία του ΓΕΕΘΑ καλύπτουν ανά μήνα όλη την περίοδο της κρίσης. Μας «μιλάνε» και έχουμε υποχρέωση να ακούσουμε. Ενώ υπάρχουν στρατηγικές διακυμάνσεις στην ακατάπαυστη προκλητικότητα της Τουρκίας κατά τα τελευταία 40 χρόνια, η τάση την τελευταία εξαετία είναι ξεκάθαρη.
Οι υπερπτήσεις αεροσκαφών της Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας (ΤΠΑ) πάνω από ελληνικά εδάφη παρουσιάζουν κατακόρυφη αύξηση. Για την περίοδο 2011-2016, οι υπερπτήσεις, για κάθε χρονιά αντίστοιχα, ήταν 4, 3, 11, 14, 36 και μέσα στον Δεκέμβριο αναμένεται να ξεπεράσουμε τις 60. Δηλαδή, 60 φορές που ξένο μαχητικό αεροσκάφος, πολλές φορές οπλισμένο, πέταξε πάνω από ελληνικό έδαφος. Το αποτέλεσμα κάθε μίας από τις 60 φορές ήταν η μηδενική αλλαγή της πολιτικής μας για την μελλοντική αποτροπή αυτού του φαινομένου.
Ενώ αποδεδειγμένα η στάση με την οποία αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις της Τουρκίας δεν επιφέρει αποτελέσματα, η πολιτική μας δεν προσαρμόζεται, αφήνοντας μεγάλο περιθώριο κινήσεων στον γείτονα. Ουσιαστικά, επαναλαμβάνουμε τα ίδια λάθη αναμένοντας διαφορετικά αποτελέσματα. Αυτό δεν είναι ο ορισμός της παράνοιας κατά τον Αϊνστάιν, όπως πιστεύουν πολλοί, αλλά ο ορισμός του εθισμού σύμφωνα με τους «Ανώνυμους Ναρκομανείς».
Η πολιτική μας ηγεσία είναι εθισμένη στο να είναι αναποτελεσματική. Όμως, δεν αλλάζει μόνο η ποσότητα αλλά και η ποιότητα των τουρκικών προκλήσεων. Τελευταία, η κατανομή των περιστατικών δείχνει μια νέα τακτική της ΤΠΑ στην περιοχή της Χίου, των Οινουσσών και πιο συγκεκριμένα στη νήσο Παναγιά, όπου έχουν υπάρξει πρόσφατα περιστατικά πολύ χαμηλών πτήσεων ΑΦΝΣ. Φυσικά, δε μπορούμε να ξέρουμε με βεβαιότητα τι σημαίνει αυτή η νέα συμπεριφορά, αλλά είμαστε υποχρεωμένοι σαν κράτος να προετοιμαστούμε για μια πληθώρα σεναρίων, κυρίως διότι έχουμε εδώ και δεκαετίες αφήσει το πλεονέκτημα των πρωτοβουλιών στον γείτονα. Οι ένοπλες δυνάμεις το κάνουν αυτό σύμφωνα με τις εντολές που έχουν και τον σχεδιασμό τους. Η πολιτική ηγεσία;
Τα στοιχεία του ΓΕΕΘΑ δείχνουν επίσης μία άλλη εξαιρετικά ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια, η οποία έχει «χαθεί» μέσα στους αριθμούς: οι εμπλοκές έχουν σχεδόν εκμηδενιστεί τα τελευταία χρόνια!
Ειδικότερα:
• Το 2009 είχαμε 1678 παραβιάσεις του ΕΕΧ και 237 εμπλοκές. Δηλαδή, υπήρξε κλιμάκωση στην αναχαίτιση στο περίπου 14% των παραβιάσεων των εθνικών μας συνόρων στον αέρα. Το ποσοστό αυτό έχει να κάνει μόνο με τον αριθμό των αναχαιτίσεων που εξελίχθησαν σε αερομαχία.
• Μετά το 2009 παρατηρούμε μία απότομη πτώση στο ποσοστό εμπλοκών / παραβιάσεων.
Από το 14% πέφτει στο 1% το 2010, 1,4% το 2011, 0% το 2013, 0,4% το 2014 και εμφανίζει μικρή άνοδο το 2015 και 2016, γύρω στο 4%. Δηλαδή μιλάμε για χρονιές με χιλιάδες παραβιάσεις του ΕΕΧ, και με σχεδόν μηδενικές εμπλοκές. Αυτά είναι τα δεδομένα. Το τι όμως σημαίνει αυτό, δεν είναι ίσως εύκολα αντιληπτό και απαιτεί κατανόηση του τι συμβαίνει καθημερινά πάνω από το Αιγαίο. Κάθε περιστατικό ενεργοποιεί έναν εκτενή αμυντικό μηχανισμό για την ανάλογη αντιμετώπισή του, με τεράστιο κόστος. Από τη στιγμή της απογείωσης μαχητικών από συγκεκριμένα αεροδρόμια της Τουρκίας, γίνονται άμεσες ενέργειες για την αντιμετώπιση των πιθανών σεναρίων. Εξάλλου, το Εθνικό Κέντρο Αεροπορικών Επιχειρήσεων έχει πλέον τεράστια εμπειρία και μπορεί και αξιοποιεί κατάλληλα τα αεροσκάφη αναχαίτισης ανάλογα με την αναμενόμενη συμπεριφορά των Τούρκων. Όλο το παιχνίδι παίζεται στη μεγιστοποίηση παραμονής των μαχητικών μας στο πεδίο επιχειρήσεων. Το πρόβλημα είναι ότι εκεί έχουν το πλεονέκτημα και πάλι οι Τούρκοι, καθώς διατηρούν την πρωτοβουλία και μπορούν να πετάνε για αρκετό χρόνο πάνω από το Αιγαίο, με ένα σύντομο διάλειμμα για εναέριο ανεφοδιασμό και επιστροφή. Αυτό σημαίνει ότι η αναχαίτιση του ίδιου ζεύγους αεροσκαφών της ΤΠΑ μπορεί να απαιτήσει δυσανάλογο αριθμό δικών μας, με τεράστιο κόστος.
Η αναχαίτιση των τουρκικών αεροσκαφών που παραβιάζουν τον ΕΕΧ γίνεται με βάση τους διεθνώς αναγνωρισμένους κανόνες και απαιτεί την αναγνώριση του αριθμού και του τύπου των αεροσκαφών καθώς και των διακριτικών τους. Κάθε περιστατικό αναχαιτίζεται, είτε από απόσταση με εικονικό εγκλωβισμό ή με προσέγγιση και αναγνώριση, ανάλογα με τις οδηγίες. Σαν «εμπλοκή» καταγράφεται μόνο το περιστατικό στο οποίο θα υπάρξει ενεργή κλιμάκωση και αερομαχία. Από την μία, είναι ασφαλέστερο να μην έχουμε εμπλοκές, καθώς ενέχουν αυξημένο κίνδυνο ατυχήματος όπως του Σμηναγού Ηλιάκη το 2006 και του Υποσμηναγού Σιαλμά το 1992. Από την άλλη όμως, μήπως έχουμε φτάσει σε μία νέα πραγματικότητα στο Αιγαίο, όπου η μέχρι τώρα αντίδρασή μας απλά δεν αποδίδει πλέον; Η τυπική αντιμετώπιση συνίσταται ουσιαστικά σε μία αναχαίτιση κατά την οποία είμαστε παρατηρητές ή διατηρούμε κάποιο εικονικό εγκλωβισμό.
Αυτή είναι η επίσημη γραμμή, η οποία όμως δεν έχει καταφέρει να κάμψει την επιθετικότητα της Τουρκίας στο ελάχιστο. Η μείωση των εμπλοκών κατά τα τελευταία χρόνια μπορεί να οφείλεται σε ένα συνδυασμό παραγόντων. Οι εμπλοκές καίνε πολύ περισσότερο καύσιμο, αυξάνοντας το ήδη βεβαρυμένο κόστος, με το αποτέλεσμα να παραμένει το ίδιο, ενώ ταυτόχρονα εκπαιδεύουμε τους πιλότους της ΤΠΑ στις μεθόδους αντίδρασής μας. Αφού δεν υπάρχει η πολιτική βούληση για ενεργητική αντιμετώπιση της απειλής, δίνεται προτεραιότητα στην μέγιστη παραμονή των αεροσκαφών μας στην περιοχή, πιο πολύ ως συνοδευτικών αντί της αναχαίτισης. Επίσης, οι Τούρκοι, βέβαιοι πλέον ότι δεν θα καταρριφθούν, αγνοούν τους εικονικούς εγκλωβισμούς και την αναγνώρισή τους από τα ελληνικά μαχητικά, συνεχίζοντας την πτήση τους μέσα στον τον ΕΕΧ και πάνω από ελληνικά εδάφη.
Τέλος ένας σημαντικός αριθμός των παραβιάσεων γίνεται από ΑΦΝΣ και ελικόπτερα, με τα οποία δεν υπάρχει δυνατότητα εμπλοκής, λόγω της φύσης του πτητικού μέσου. Η παραπάνω εικόνα είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, καθώς τελικά όλα συνηγορούν στην de facto απεμπόληση του νομίμου δικαιώματός μας για άμυνα των συνόρων μας. Αν σε αγνοούν, τότε δεν υπάρχεις. Αν η κυβέρνηση δώσει εντολές στην αστυνομία απλά να αναγνωρίσει, καταγράψει και προειδοποιήσει τους κλέφτες, ενώ είναι μέσα στο σπίτι σου και το πιο δραστικό που μπορεί να κάνει είναι να… τους σημαδέψει με το πιστόλι του playstation, θα τους αποθάρρυνε αυτό από το να ξαναμπούν να κλέψουν;
Το ίδιο ισχύει και με την Τουρκία, η οποία κλέβει λίγο από την εθνική μας κυριαρχία κάθε φορά με κάθε παραβίαση. Ουσιαστικά, λέμε στην ΠΑ να παίζει σύμφωνα με τους κανόνες, ενώ η Τουρκία τους αγνοεί επιδεικτικά προς όφελός της. Τα χέρια των Ενόπλων Δυνάμεων είναι δεμένα και είναι αναγκασμένοι να αντιμετωπίζουν με φειδώ την επιθετικότητα της Τουρκίας, επιτρέποντάς της να ενισχύει τα τετελεσμένα που έχει τόσο στρατηγικά εφαρμόσει στο Αιγαίο.
Όλα τα παραπάνω παγιώνουν τη στρατηγική νίκη της Τουρκίας. Όσο η πολιτική μας περιορίζεται σε μια παθητική, αντιδραστική αντιμετώπιση της επιθετικότητας της, τόσο το status quo εδραιώνεται. Μπορεί η Χίος να φαντάζει μακριά από την Αθήνα, αλλά αν η έλλειψη ιδιαίτερης προσοχής στα εθνικά θέματα την περίοδο της κρίσης δημιουργήσει περαιτέρω τετελεσμένα, τότε αυτά θα παραμείνουν πολύ παραπάνω από τα μνημόνια. Θα δώσουμε στα παιδιά μας λιγότερη εθνική περιουσία από αυτή που βρήκαμε, ας μη τους δώσουμε όμως και λιγότερη εθνική κυριαρχία. Δυστυχώς, αντί να αφουγκραστούμε συλλογικά και υπερκομματικά τι λένε αυτά τα στοιχεία, αντιδρούμε ανάλογα με τον χώρο που ανήκει ο καθένας.
Όλα τα παραπάνω δεδομένα έχουν ήδη «μεταφραστεί» από τον αναγνώστη ανάλογα με την ιδεολογία του, ώστε να με κατατάξουν στο αντίστοιχο πολιτικό κουτί και να ασκήσουν κριτική ανεξαρτήτως της ουσίας.
Η αντιμετώπιση των εθνικών θεμάτων έχει πλέον μοιραστεί σε δύο πόλους: Αν είμαστε προς το αριστερό άκρο του πολιτικού φάσματος ζούμε σε μια παράλληλη πραγματικότητα αγγελικά πλασμένη, με πλήρη άρνηση της σημασίας των Τουρκικών διεκδικήσεων. Αν είμαστε στην αντίπερα όχθη, τα βλέπουμε όλα ως κομματική ευκαιρία, καπηλευόμενοι κάθε έννοια πατριωτισμού και αγνοώντας τόσο τα τραγικά λάθη του παρελθόντος όσο και την επιχειρησιακή και γεωπολιτική πραγματικότητα των συνθηκών του 2016. Οι μεν θέλουν να χορέψουν κουμπαγιά γύρω από την φωτιά, οι δε να πάρουμε την Πόλη. Αυτή η πλήρης αποσύνδεση από την πολυπλοκότητα της πραγματικότητας είναι η απτή απόδειξη του στρουθοκαμηλισμού μας.
Έτσι δε θα μπορέσουμε ποτέ να βρούμε τη χρυσή τομή ενεργητικής αποτρεπτικής στάσης ώστε να στερήσουμε από τον γείτονα την πρωτοβουλία και να αρχίσουμε να αναπτύσσουμε την βέλτιστη τακτική για τα μακροχρόνια στρατηγικά μας συμφέροντα. Αν δεν σταματήσουμε να αντιμετωπίζουμε την αυξανόμενη πολυπλοκότητα των συνθηκών γύρω μας με ένα αμάλγαμα ερασιτεχνισμού, άκριτης πολιτικής ιδεολογίας και κομματικού οπορτουνισμού, το πλεονέκτημα θα το διατηρεί ο γείτονας που επενδύει στον στρατηγικό σχεδιασμό των πολιτικών του.
Ο Ερντογάν μας μιλάει. Ακούει κανείς; Ο Νικόλας Κατσίμπρας διδάσκει στα πρόγραμματα επίλυσης συγκρούσεων του πανεπιστήμιου Columbia της Νέας Υόρκης και του City University of NY, είναι Senior Fellow του Hellenic American Leadership Council και πρώην αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
το είδαμε ΕΔΩ
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου