ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ‘’NAΠΟΛΕΩΝ ΖΕΡΒΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΟΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ Ε.Δ.Ε.Σ. – Ε.Ο.Ε.Α.»

Γράφει η Θωμαϊδα Παριανού 

Την Τετάρτη 21 Σεπτεμβρίου 2016, στις 7 μ.μ., ο «Πανελλήνιος Σύνδεσμος Μαχητών και Φίλων της Εθνικής Αντιστασιακής Οργανώσεως "Χ"», (Πανεπιστημίου 64 , 6ος όροφος), σε συνεργασία με τις Εκδόσεις "ΠΕΛΑΣΓΟΣ", διοργάνωσαν εκδήλωση - παρουσίαση, του βιβλίου του ιστορικού συγγραφέα Ιωάννου Ἀθανασόπουλου, το οποίο κυκλοφόρησε με τίτλο «Ναπολέων Ζέρβας και το Έπος της Εθνικής Αντιστάσεως του ΕΔΕΣ – ΕΟΕΑ».

Τον πρόλογο της εκδήλωσης έκανε ο Πρόεδρος της «Χ», Γιάννης Γιαννάκενας, ο οποίος πληροφόρησε το κοινό ότι ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Μαχητών και Φίλων της Εθνικής Αντιστασιακής Οργανώσεως «Χ» αρχίζει μία νέα σειρά ομιλιών για τις αντιστασιακές οργανώσεις τον καιρό της Κατοχής και ξεκινάει εφέτος από τον Ναπολέοντα Ζέρβα και τον ΕΔΕΣ. Οι μαχητές αυτών των οργανώσεων μας δίνουν το παράδειγμα προς μίμηση για το πώς εμείς πρέπει να αντιστεκόμαστε σε δύσκολες εποχές. Στο πλαίσιο αυτής της εκδήλωσης γίνεται η παρουσίαση του βιβλίου του  Γιάννη Αθανασόπουλου «ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΖΕΡΒΑΣ KAI TO EΠΟΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ ΤΟΥ ΕΔΕΣ – ΕΟΕΑ», από τις εκδόσεις «ΠΕΛΑΣΓΟΣ». Ο Γιάννης Γιαννάκενας  έκανε μία πολύ σύντομη παρουσίαση του βιβλίου και του συγγραφέα.

Στην συνέχεια, ο λόγος δόθηκε στον συγγραφέα Γιάννη Αθανασόπουλο, ο οποίος ευχαρίστησε τον κ. Γιάννη Γιαννάκενα. και τους παρευρισκομένους και αναφέρθηκε στους λόγους συγγραφής του βιβλίου.

Ο πρώτος λόγος είχε να κάνει με την προβολή της οργάνωσης του ΕΔΕΣ και την συνεισφορά της στην Εθνική Αντίσταση στις μάχες με τους Γερμανούς, τους Ιταλούς, τους Τσάμηδες και με τον ΕΑΜ – ΕΛΑΣ, αλλά και τις πολιτικές θέσεις του ΕΔΕΣ. Ο Ζέρβας  έγραψε ένα κοινωνικό πολιτικό πρόγραμμα που αποσκοπούσε στο πως θα πρέπει να είναι η ζωή στην μεταπολεμική Ελλάδα και εφαρμόστηκε αυτό στην ελεύθερη ορεινή Ελλάδα, όπου δρούσε ο Ζέρβας.

Ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει με την αποσιώπηση, παραχάραξη και διαστρέβλωση που έχει υποστεί η ιστορία της Εθνικής Αντίστασης από την 10ετία του 1980, όπου  ιστορική αλήθεια κατάντησε να θεωρείται η κομματική προπαγάνδα: αγιοποίηση της μίας πλευράς και δαιμονοποίηση της κάθε άλλης. Έτσι, ο Ζέρβας παρουσιάστηκε σαν μισθοφόρος, συνεργάτης των Γερμανών, πράκτορας των Βρετανών και ότι άλλο χειρότερο μπορεί να φανταστεί ο καθένας.

Στο βιβλίο, ο συγγραφέας πραγματεύεται την ιστορία του ΕΔΕΣ, προσπαθώντας να προσεγγίσει τη ιστορική αλήθεια των γεγονότων, πέρα από αγιοποιήσεις και δαιμονοποιήσεις.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ  ΖΕΡΒΑ:

Ο Ν. Ζέρβας γεννήθηκε στις 17/5/1891 στην Άρτα . Η καταγωγή του ήτανε από την Κιάφα του Σουλίου, από την οικογένεια των Ζερβαίων. Ήταν περήφανος για το επίθετό του, αλλά και για το μικρό του όνομα (που δήλωνε ισχύ) και συνήθιζε να λέει «Είμαι Ναπολέων, είμαι και Ζέρβας». 

Ήταν ένα από τα 5 παιδιά της οικογένειας του Νικόλαου Ζέρβα, υποδηματοποιού από την Άρτα, ο οποίος και πολέμησε κατά των Τούρκων. Το 1907 αποφοιτά από το Γυμνάσιο της Άρτας. Το 1910 κατατάσσεται εθελοντικά στο στράτευμα  Την προηγούμενη χρονιά (1909) είχε ξεσπάσει το κίνημα του Στρατιωτικού Συνδέσμου, όπου οι βενιζελικοί αξιωματικοί προσπάθησαν να φέρουν τον Ελ. Βενιζέλο στην διακυβέρνηση της χώρας για να επέλθει μία στρατιωτική και πολιτική αλλαγή. Ο Ζέρβας στέφεται προς αυτήν την ιδεολογική κατεύθυνση. Το βάπτισμα του πυρός το παίρνει στους Βαλκανικούς Πολέμους (1912 – 13). Τραυματίστηκε στο στήθος με τραύμα διαμπερές στην μάχη του Κιλκίς στις 21/6/1913. Νοσηλεύεται για έναν μήνα στο στρατιωτικό νοσοκομείο της Λάρισας και όταν εξήλθε υγιής προάγεται επ’ ανδραγαθία στον βαθμό του ανθυπασπιστή. Μέχρι το 1920 προάγεται συνεχώς και πάντα επ’ανδραγαθία. Το 1914 αποφοιτά από την Σχολή Υπαξιωματικών. 

Κατά τον εθνικό διχασμό του 1915 – 16, ο Ζ. συμμετέχει στο κίνημα της Εθνικής Αμύνης και στρέφεται κατά του βασιλιά, πράγμα που είχε να κάνει με την προσωπική του αντιπάθεια που έτρεφε για τον Κων/νο τον Α’, λόγω ενός επεισοδίου που είχε γίνει στην Σχολή Υπαξιωματικών. Εκεί, ο τότε Διάδοχος  Κων/νος είχε προσβάλει τον εύελπι Ζέρβα. 

Το 1918, ο Ζ. πολεμάει στο Μακεδονικό Μέτωπο. Κατά την διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και με Βασιλικό Διάταγμα το 1920, προάγεται επ’ανδραγαθία στον βαθμό του Ταγματάρχη. Το 1921 ο Ζ. αρνείται να υπηρετήσει υπό τις διαταγές του βασιλιά, αυτοεξορίζεται στην Κων/λη μαζί με μεγάλους βενιζελικούς αξιωματικούς και συμμετέχει στο κίνημα της εκεί βενιζελικής Πολιτικής Επιτροπής. Επιστρέφει στην Ελλάδα μετά την Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και αφού ο Πλαστήρας, ο Γονατάς και ο Φωκάς κάνουν την δική τους επανάσταση. Και τότε συνεχίζει την καριέρα του στο στράτευμα ως Ταγματάρχης.

Το 1925, σαν δεξί χέρι του στρατηγού Πάγκαλου, τον βοηθάει, μαζί με τον Ντερτιλή, να ανέλθει στην εξουσία πραξικοπηματικά, αλλά το 1926 τον εγκαταλείπει, απογοητευμένος από την πολιτική του και βοηθά να τον ανατρέψει ο επίσης βενιζελικός Κονδύλης. Έναν, όμως, μήνα μετά, ο Κονδύλης ζητάει από τον Ζέρβα και τον Ντερτιλή να εγκαταλείψουν τα αξιώματά τους. Ο Ζ. και ο Ντ. αρνούνται, ακολουθούν συμπλοκές στο κέντρο της Αθήνας και ο Ζ. συλλαμβάνεται. Ο Κονδύλης του προτείνει ένα μεγάλο χρηματικό ποσόν, προκειμένου να φύγει για το εξωτερικό, ο Ζ. αρνείται, περνάει από στρατοδικείο μαζί με τον Ντερτιλή και καταδικάζονται σε ισόβια. Αμνηστεύονται το 1928, όταν επιστρέφει ο Βενιζέλος στην εξουσία της χώρας, ο Ζ. δεν επιστρέφει στο στράτευμα και εντάσσεται στο ανεπιτυχές κίνημα του 1935, για να δημιουργήσουν την δικτατορία του Ν.Πλαστήρα. 

Το 1936 ο Ιωάννης Μεταξάς αναλαμβάνει την εξουσία, με το καθεστώς της 4ης Αυγούστου, και το 1937 πρωτοϊδρύεται ο ΕΔΕΣ, από τον Ζέρβα και άλλους βενιζελικούς αξιωματικούς που στόχευαν στην ανατροπή του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου του Ιωάννη Μεταξά. Τα γεγονότα όμως προλαμβάνουν τον Ζέρβα και μετά το ΟΧΙ του Μεταξά ξεσπάει ο πόλεμος του 1940 και ακολουθεί η Κατοχή.

Ο Ζέρβας περνάει στην αντίσταση το 1941. Στο διάστημα Σεπτεμβρίου 1941 – Ιουλίου 1942 συνελήφθη 5 φορές από Γερμανούς και Ιταλούς και την εγχώρια ασφάλεια για την συνωμοτική του δράση με σκοπό να δημιουργήσει αντάρτικο. Τον Ιούνιο 1941, ο Ζέρβας προέβη στην επανίδρυση του ΕΔΕΣ, ως αντιστασιακής οργάνωσης, με νέο καταστατικό.  Ο Ζ. προσπάθησε να στήσει τον ΕΔΕΣ στην Αθήνα (αργότερα, υπήρξε και διάσπαση μεταξύ των μελών)  και στις 23 Ιουλίου 1942, ο Ζ. βγαίνει στο βουνό. Τον Νοέμβριο του 1942 και με την μεσολάβηση του Τσιγάντε, συναντήθηκε στα λημέρια του με τον Κρις Γουντχάους, τον μετέπειτα αρχηγό της Βρετανικής Συμμαχικής Αποστολής (Β.Σ.Α), ο οποίος του ζήτησε την συμμετοχή του στην επιχείρηση για την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου.

Όταν αναφερόμαστε στην Εθνική Αντίσταση, εννοούμε 3 βασικές περιόδους:

«Γοργοπόταμος, Animals και Κιβωτός του Νώε». Ενδιάμεσα είχαμε συγκρούσεις των ελληνικών αντιστασιακών οργανώσεων μεταξύ τους. (Για την ακρίβεια ο ΕΛΑΣ επιτίθετο εναντίον των εθνικών και πατριωτικών οργανώσεων, σκοπεύοντας στην εξόντωσή τους).

- Η επιχείρηση «Γοργοπόταμος» ξεκίνησε το φθινόπωρο του 1942 , όταν έφθασαν οι πρώτοι Βρετανοί σαμποτέρ στην Ελλάδα. Η συμμετοχή του Ζ. άλλαξε τα σχέδια του ΚΚΕ, ΕΑΜ –ΕΛ.ΑΣ. που σκοπό είχαν να καταλάβουν την εξουσία μετά την αποχώρηση των Γερμανών, χωρίς να εμπλακούν μαζί τους. Αλλά με την επιχείρηση ‘Γοργοπόταμος’ αναγκάσθηκαν να συμμετάσχουν στην εθνική αντίσταση. Επιπλέον, έκανε τους Βρετανούς να πάρουν στα σοβαρά την Ελληνική Εθνική Αντίσταση, χάρη στον Ζέρβα. Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου (το μεγαλύτερο σαμποτάζ για όλη την υπόλοιπη Ευρώπη) πραγματοποιήθηκε την νύχτα της 25ης προς 26η Νοεμβρίου.  Ο Ζέρβας επικηρύχθηκε από τους Ιταλούς με 100 εκατ. δρχ, ποσό πολύ μεγάλο για την εποχή εκείνη.

- Η επιχείρηση «Animals» ξεκίνησε την 5η Ιουλίου 1943 και ήταν μία κίνηση αντιπερισπασμού, ώστε να πεισθεί ο Χίτλερ και οι ίδιοι οι Γερμανοί πως επίκειται συμμαχική απόβαση στην Ελλάδα (ενώ τελικά έγινε στην Σικελία, πράγμα που γνώριζαν μόνο ο Έντυ Μάγιερς, διοικητής της βρετανικής αποστολής στην Ελλάδα και ο Κρις Γουντχάους / ΒΣΑ). Η επιχείρηση αυτή ήταν διττή:

Στο πρώτο μέρος, σκοπός του ΕΔΕΣ ήταν η ανατίναξη γεφυρών και τηλεφωνικών επικοινωνιών, ώστε να διακοπεί η επικοινωνία μεταξύ των τμημάτων του εχθρού στην δυτική πλευρά της χώρας. Στην επιχείρηση έλαβαν μέρος 5000 στρατιώτες του Ζέρβα και ήταν απολύτως επιτυχημένη. Στις 11 Ιουλίου η επιχείρηση σταμάτησε, αφού η απόβαση στην Σικελία έγινε με επιτυχία μία ημέρα πριν.

Στο δεύτερο μέρος, σκοπός ήταν η παρεμπόδιση των ενισχύσεων των ιταλικών και γερμανικών μεραρχιών, οι οποίες θα περνούσαν μέσα από την δυτική Ελλάδα, καθ’οδόν προς την Ιταλία.. Κομβική ήταν και η μάχη στο Μακρυνόρος που έλαβε χώρα την 14η Ιουλίου και καθήλωσε επί 9 ημέρες την ιταλική επίλεκτη Μεραρχία Μπρένερο, που κατευθυνόταν στην Ιταλία προς ενίσχυση των εκεί επιχειρήσεων. Την διοίκηση της μάχης είχε ο οπλαρχηγός του ΕΔΕΣ Βάλτου, Στυλιανός Χούτας, που με 450 αντάρτες καθήλωσε 6.000 – 8.000 άνδρες της Μπρένερο και τους προξένησε σημαντικές απώλειες: 100 νεκρούς και 11 οχήματα ολοσχερώς κατεστραμμένα εκ των οποίων 2 τανκς. Μετά την επική αυτή μάχη, οι Γερμανοί έστειλαν την μεραρχία Εντελβάις προς ενίσχυση των Ιταλών στην Ήπειρο.

- Η επιχείρηση «Κιβωτός του Νώε» λαμβάνει χώρα τον Ιούνιο – Φθινόπωρο 1944, όπου αποτελεί πάλι μία επιχείρηση αντιπερισπασμού των Βρετανών και των Ελλήνων ανταρτών, έτσι ώστε να πεισθούν οι Γερμανοί ότι η Βρετανική απόβαση θα γίνει στην Ελλάδα (ενώ έγινε τον Ιούνιο 1944 στην Γαλλία). Ο Ζ. και οι δυνάμεις του ΕΔΕΣ ήταν οι πλέον σημαντικές εκείνη την περίοδο, ενώ οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ ενδιαφέρονταν περισσότερο για την συλλογή πυρομαχικών, χωρίς να χτυπούν τον κατακτητή..

Οι μεγάλες μάχες εκείνης της εποχής  ξεκινάνε το καλοκαίρι 1944.  Στις 27/6 ο ΕΔΕΣ απελευθερώνει την Παραμυθιά και στις 29/6 την Πάργα. Αντιμετωπίζει επιτυχώς τους Γερμανούς στην Πρέβεζα (5 -14/7), όντας μία πάρα πολύ σημαντική επιχείρηση που διηύθυνε ο ίδιος ο Ζέρβας. Ο σκοπός τους ήταν να καταστρέψουν τις γερμανικές αμυντικές οχυρώσεις, για την υποτιθέμενη Ελληνική απόβαση και οι Γερμανοί το πίστεψαν. Ακολούθησε η μάχη της Μενίνας (17 -18/7) , ενός πολύ σημαντικού κόμβου εφοδιασμού, όπου μαζί με τους Γερμανούς πολέμησαν και οι Τσάμηδες, οι οποίοι εξολοθρεύτηκαν. Στις 15 Οκτωβρίου, ο Ζ. απελευθερώνει τα Ιωάννινα.

Συμπερασματικά, μπορεί να υποθέσει κάποιος ότι ο Ζ. ήταν ένας πολύ ικανός και έμπειρος αξιωματικός μαθημένος στο πεδίο της μάχης, με πολλές ατομικές διακρίσεις στην Εθνική Αντίσταση, όσο και αν προσπάθησαν πολύ να τον υποβιβάσουν.

Ο Ζ. αρχές Ιανουαρίου 1945, φθάνει στην Αθήνα και στα μέσα Φεβρουαρίου ιδρύει το Εθνικό Κόμμα Ελλάδος (ΕΚΕ). Δεν πήγε και πολύ καλά και στις εκλογές του 1952 ενσωματώθηκε στο Κόμμα των Φιλελευθέρων. Διετέλεσε 4 φορές υπουργός, άνευ Χαρτοφυλακίου, Δημοσίας Τάξεως, Δημοσίων Έργων και Εμπορικής Ναυτιλίας. Η πολιτική ήταν το όνειρό του, αν και δεν πέτυχε και πολλά πράγματα. Αναμφίβολα, το προσωπικό μεγαλείο του ήταν την περίοδο 1942 – 1944.

Ακολούθησε διάλογος με το κοινό και τον επίλογο της εκδήλωσης έκανε ο Ειδικός Γραμματέας της «Χ» κ. Σπύρος Δημητρίου, ο οποίος ευχαρίστησε το κοινό για την παρουσία του.

ΘΩΜΑΪΣ   ΠΑΡΙΑΝΟΥ

Share