Νέα σοβαρή κρίση στην Ορθοδοξία

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

 

Οι πρόσφατες εξελίξεις στην Ορθοδοξία προκαλούν νέα σοβαρή κρίση και μεγάλο κίνδυνο δεύτερης διάσπασης, μετά από αυτήν μεταξύ των Πατριαρχείων Κωνσταντινουπόλεως και Μόσχας για το θέμα της Εκκλησίας της Ουκρανίας. Πρωταγωνιστές της νέας κρίσης είναι το Οικουμενικό Πατριαρχείο και το Πατριαρχείο της Σερβίας και κέντρο της η σχισματική Εκκλησία των Σκοπίων.

 

Περιγράφουμε το ιστορικό της νέας σοβαρής κρίσης και τις δυσμενείς εξελίξεις για το Οικουμενικό Πατριαρχείο, την Εκκλησία της Ελλάδος, τις ανά την υφήλιο Ενορίες του Οικουμενικού Πατριαρχείου και τις πολυπληθείς στις ΗΠΑ, στον Καναδά, και στην Αυστραλία Μακεδονικές Οργανώσεις: 

 

Εντός του 2022 ξεκίνησαν μυστικές συνομιλίες μεταξύ εκπροσώπων του Πατριαρχείου της Σερβίας και των σχισματικών Επισκόπων των Σκοπίων προς αποκατάσταση της μεταξύ τους κοινωνίας. Όπως είναι γνωστό η Εκκλησία της Σερβίας, ως μητέρα Εκκλησία, κήρυξε σχισματική αυτήν των Σκοπίων, στις 17 Ιουλίου 1967, όταν οι Σκοπιανοί Επίσκοποι αυθαιρέτως και πραξικοπηματικά την ονόμασαν αυτοκέφαλη. Έκτοτε και έως προ ολίγων ημερών ουδεμία τοπική Ορθόδοξη Εκκλησία αναγνώριζε την Σκοπιανή Εκκλησία. Η ίδια η Σερβική Εκκλησία, εφαρμόζουσα εμπράκτως τους Ιερούς Κανόνες, το 2002 όρισε στα Σκόπια κανονικό Αρχιεπίσκοπο Αχρίδος τον Ιωάννη (Βρανισκόφσκι) και χειροτόνησε τρεις ακόμη Επισκόπους. Σημειώνεται ότι ο Ιωάννης δέχθηκε την Αρχιεπισκοπή για να τηρηθεί η κανονικότητα στη γειτονική Ορθόδοξη Εκκλησία και υπέστη μεγάλες δοκιμασίες: ανακρίσεις, φυλακίσεις, διωγμούς, ταπεινώσεις από το κράτος των Σκοπίων. Σημειώνεται ότι τότε το Πατριαρχείο της Σερβίας, αναγνωρίζον την πλαστότητα του ονόματος «Μακεδονία» από τη γειτονική Εκκλησία, έδωσε στον Ιωάννη το όνομα «Αρχιεπίσκοπος Αχρίδος και Μητροπολίτης Σκοπίων».  

 

Στο τέλος Απριλίου/αρχές Μαΐου 2022 διέρρευσε στα ΜΜΕ η πληροφορία ότι οι συζητήσεις μεταξύ Βελιγραδίου και Σκοπίων είναι σε καλό σημείο και επίκειται η εκ μέρους της Σερβικής Εκκλησίας αναγνώριση των σχισματικών ως Αυτόνομης Εκκλησίας, υπό το Πατριαρχείο της Σερβίας. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, πληροφορηθέν τις εξελίξεις, εξέδωσε στις 9 Μαΐου 2022 ανακοίνωση, ότι η Ιερά Σύνοδός Του «δέχεται με Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη εις ευχαριστιακή κοινωνία τον κλήρο και τον λαό της υπό τον (Σημ. γρ. έως την ημέρα εκείνη σχισματικό) Αρχιεπίσκοπο κ. Στέφανο Εκκλησίας. Στην ενέργειά του αυτή το Φανάρι έθεσε τους ακόλουθους όρους: 

 

Πρώτον, αφήνει στο Πατριαρχείο της Σερβίας να ρυθμίσει τα μεταξύ «αυτής και της εν Βορείω Μακεδονία Εκκλησίας διοικητικών θεμάτων». Δεύτερον, αναγνωρίζει ως όνομα της Εκκλησίας αυτής το όνομα «Αχρίδος». Τρίτον για αποφυγή αλυτρωτικών εκδηλώσεων το Οικ. Πατριαρχείο επισημαίνει ότι ως Αρχιεπισκοπή Αχρίδος νοείται η δικαιοδοσία μόνο εντός των ορίων του νέου κράτους και όχι τα παλαιά όριά της, που έφθαναν έως την Θεσσαλία, και η διασπορά.... Μάλιστα στην ανακοίνωση επισημαίνεται ότι αυτό το υπεσχέθη εγγράφως προς το Οικ. Πατριαρχείο ο Προκαθήμενος της Σκοπιανής Εκκλησίας. Τέταρτον αποκλείει στην ονομασία της εν λόγω Εκκλησίας τον όρο «Μακεδονική» και όποιο άλλο παράγωγο της λέξεως «Μακεδονία». 

 

Το Πατριαρχείο της Σερβίας στην πράξη δεν δέχθηκε την απόφαση – εντολή του Φαναρίου, ως ανωτέρου προς κατώτερο, να ρυθμίσει τα διοικητικά ζητήματα της προς αναγνώριση Εκκλησίας των Σκοπίων. Δεν δέχθηκε επίσης τους όρους, που έθεσε το Φανάρι, τους οποίους θεώρησε ότι εκείνο, ως Μητέρα Εκκλησία, πρέπει να καθορίσει, δείχνοντας εμπράκτως ότι δεν δέχεται το «πρωτείο», κατά τα παπικά πρότυπα, του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Έτσι προχώρησε σε ενέργειες χωρίς να λάβει υπόψη του τις αποφάσεις του Φαναρίου.  

 

Στις 16 Μαΐου 2022 συνεδρίασε η Ιεραρχία της Σερβικής Εκκλησίας, η οποία στο επίσημο ανακοινωθέν που εξέδωσε σημειώνει ότι αποκαθιστά την ευχαριστιακή και κανονική κοινωνία με την «Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία – Αρχιεπισκοπή Αχρίδος, η Σύνοδος της οποίας αναγνώρισε προηγουμένως το παγκοσμίως αναγνωρισμένο κανονικό καθεστώς που της είχε δοθεί το 1959, δηλαδή της Αυτονόμου Εκκλησίας, υπό το Πατριαρχείο της Σερβίας». 

 

Στο εν λόγω Ανακοινωθέν το Πατριαρχείο της Σερβίας απορρίπτει τους όρους που είχε βάλει το Οικ. Πατριαρχείο: «Η Σύνοδος τονίζει ότι μετά την απόφαση περί του καθεστώτος της Εκκλησίας των Σκοπίων δεν σκοπεύει να υποτάξει την νέα αδελφή Εκκλησία σε περιορισμούς ως προς τη σφαίρα της δικαιοδοσίας της εντός των ορίων της χώρας της και στη διασπορά και συνιστά αυτό το θέμα να καθορισθεί με απ’ ευθείας διάλογο με τις ελληνόφωνες και άλλες Τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες».  

 

Το Πατριαρχείο της Σερβίας επισπεύδει τα γεγονότα. Τρεις μέρες μετά την Ιεραρχία, στις 19 Μαΐου 2022, στο Βελιγράδι τελείται συλλείτουργο με τον Πατριάρχη Σερβίας Πορφύριο, τον Αρχιεπίσκοπο των Σκοπίων Στέφανο και δεκάδες Μητροπολιτών από την Σερβία και τα Σκόπια. Παρών στο περιθώριο του γεγονότος, ο αναγνωρισμένος από ίδιο το Πατριαρχείο της Σερβίας Κανονικός Αρχιεπίσκοπος Αχρίδος Ιωάννης... Ο Πατριάρχης Πορφύριος προσφώνησε τον Στέφανο ως προκαθήμενο της «Μακεδονικής Εκκλησίας – Αρχιεπισκοπής Αχρίδος».  

 

Η Πράξη της αποκαταστάσεως της κοινωνίας μεταξύ Βελιγραδίου και Σκοπίων ολοκληρώθηκε με νέο συλλείτουργο, αυτή τη φορά στα Σκόπια, στις 24 Μαΐου 2022. Εκεί ο Πατριάρχης Σερβίας Πορφύριος προχώρησε σε ένα ακόμη βήμα, που πιθανόν να έχει επιπτώσεις στην ενότητα της Ορθοδοξίας. Ενώ προ ολίγων μόλις ημερών η Ιεραρχία της Σερβικής Εκκλησίας αποφάσισε να δοθεί στους Σκοπιανούς το καθεστώς του 1959, δηλαδή της υπό το Πατριαρχείο της Σερβίας Αυτονομίας, εκείνος επικαλεσθείς ομόφωνη απόφαση της Ιεραρχίας της Σερβικής Εκκλησίας (Σημ. γρ. Που πάντως άλλο αποφάσισε στις 16 Μαΐου και γεννάται το ερώτημα πότε πάλι συνεκλήθη και με ποιο σκεπτικό άλλαξε εντός δύο ημερών την απόφασή της) ανακοίνωσε ότι η ανακηρύσσει την Εκκλησία των Σκοπίων Αυτοκέφαλη, δηλαδή ανεξάρτητη και ισότιμη με τα άλλα Πατριαρχεία και τις τοπικές Εκκλησίες, μία από τις οποίες είναι η Εκκλησία της Ελλάδος με τους Μακεδόνες και τους άλλους Αρχιερείς της. Είπε συγκεκριμένα ο Πατριάρχης Σερβίας Πορφύριος:  

 

«...Και τώρα σας μεταφέρουμε άλλη μια καλή είδηση. Η Συνέλευση των Επισκόπων της Ιεράς Συνόδου ανταποκρίθηκε ομόφωνα στο αίτημα της Μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας – Αρχιεπισκοπής Αχρίδος και αποδέχεται και αναγνωρίζει το καθεστώς του Αυτοκεφάλου. Η Ιεραρχία επιφόρτισε την Ιερά Σύνοδο και τον Πατριάρχη να επεξεργαστούν τις σχετικές τεχνικές και οργανωτικές λεπτομέρειες. Στη συνέχεια θα ακολουθήσει η επίσημη πράξη. Ακολούθως θα ενημερωθούν κατά την κανονική τάξη όλες οι τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες, οι οποίες θα κληθούν να αναγνωρίσουν το καθεστώς της Αυτοκεφαλίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Μακεδονίας – Αρχιεπισκοπής Αχρίδος. Είμαστε βέβαιοι ότι όλες οι τοπικές Εκκλησίες θα δεχθούν αυτήν την απόφαση...». Με βάση την λογική του Φαναρίου, ότι Αυτό δίδει την Αυτοκεφαλία, πιθανότατα δεν θα δεχθεί την απόφαση του Πατριαρχείου της Σερβίας, την οποία είναι πολύ πιθανό να μην δεχθούν και άλλες τοπικές Εκκλησίες, όπως η Εκκλησία της Ελλάδος, οπότε θα έχουμε νέες προστριβές στους κόλπους της Ορθόδοξης Εκκλησίας.  

 

Συνέπειες των δραματικών γεγονότων του Μαΐου για την Ορθοδοξία
 

Πρώτη συνέπεια η εκ μέρους της Σερβικής Εκκλησίας απόρριψη των όσων αποφάσισε ο Οικ. Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος για την Εκκλησία των Σκοπίων, που σημαίνει ότι απορρίπτει και την επί Πατρ. Βαρθολομαίου εμφανισθείσα περί «πρωτείου» στην Ορθοδοξία λογική του Φαναρίου. 

 

Δεύτερη συνέπεια η δύσκολη θέση στην οποία έχει περιέλθει ο κ. Βαρθολομαίος στους χειρισμούς του για την Εκκλησία των Σκοπίων. Όπως με τις αποφάσεις της περί αυτόν Συνόδου διαμόρφωσε την κατάσταση, το επόμενο βήμα πιθανόν θα πρέπει να είναι να αναγνωρίσει και αυτός την Αυτοκεφαλία στους Σκοπιανούς. Αν όμως θελήσει στον Τόμο της Αυτοκεφαλίας να επιβάλει τους όρους που αναφέρονται στην σχετική απόφαση της αποκαταστάσεως της κοινωνίας, η Εκκλησία των Σκοπίων στο μέλλον ντε φάκτο θα προχωρήσει στην υλοποίηση του δικού της σχεδίου, περί ονόματος και διασποράς, με βάση τα κεκτημένα του κράτους των Σκοπίων και τα όσα της εκχωρεί το Πατριαρχείο της Σερβίας. Τότε άρνηση ή άρση του Αυτοκεφάλου από το Φανάρι αποκλείεται για λόγους πολιτικούς – η Δύση έχει ζητήσει από τον Πατριάρχη προ πολλού να δοθεί το Αυτοκέφαλο - και εκκλησιαστικούς, αφού θα υποστηρίξουν την απόφαση του Πατριαρχείου της Σερβίας και της Σκοπιανής Εκκλησίας, τουλάχιστον οι σλαβικές Εκκλησίες.  

 

Τρίτη συνέπεια είναι η δια της αναγνωρίσεως της γειτονικής Εκκλησίας δυσχερής θέση στην οποία περιέρχονται οι Μητροπολίτες της Μακεδονίας και γενικά η Εκκλησία της Ελλάδος. Στις 19 Δεκεμβρίου 2018 οι 22 Μητροπολίτες των Μακεδονικών Μητροπόλεων της Εκκλησίας της Ελλάδος με ανοικτή Επιστολή τους ζήτησαν από τον Οικουμενικό Πατριάρχη να μην αναγνωρίσει Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Μακεδονίας, διότι «αυτή θα είναι μόνιμη εστία καλλιέργειας αλυτρωτισμού και εχθρότητος. Γιατί καμία συμφωνία δεν μπορεί να ευδοκιμήσει, εάν δεν βασίζεται στην αλήθεια». Και τονίζεται πιο κάτω:  

 

«Δεν διανοούμεθα καν ότι το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο, το οποίο έχει καταδικάσει ως αίρεση τον εθνοφυλετισμό, θα αναγνωρίσει μία σχισματική Εκκλησία και θα της δώσει την αξία της Αυτοκεφαλίας, όταν οι “Μητροπολίτες και οι κληρικοί της” εκπροσωπούν την χειρότερη μορφή εθνοφυλετισμού και σύντομα θα στραφούν και εναντίον του...». 

 

Τέταρτη σοβαρή συνέπεια είναι η απογοήτευση που προκαλείται στις ανά την Υφήλιο Μακεδονικές Οργανώσεις, ιδιαίτερα σε αυτές των ΗΠΑ, Καναδά και Αυστραλίας, οι οποίες επί εβδομήντα περίπου έτη αντιμετωπίζουν την δια της σχισματικής Εκκλησίας επιθετική ανθελληνική Σκοπιανή προπαγάνδα. Ήδη από τον Φεβρουάριο του 2000 οι εκ Μακεδονίας καταγόμενοι Ελληνοαμερικανοί, δια των συλλόγων τους ζήτησαν από τον Οικ. Πατριάρχη να μην αναγνωρίσει τη σχισματική Εκκλησία των Σκοπίων ως «Εκκλησία της Μακεδονίας». Σε σχετική επιστολή του ο τότε ύπατος Πρόεδρος της Παμμακεδονικής Ένωσης δρ. Σεραφείμ Παπαγιάννης προς τον κ. Βαρθολομαίο τόνισε: «Ευελπιστούμε, Παναγιότατε, ότι Εσείς θα πράξετε το αρμόζον και πρέπον, ορθοτομών τον λόγον της Μακεδονικής Αληθείας».

 

Πέμπτη συνέπεια η λόγω της στάσεως στα εκκλησιολογικά, εκκλησιαστικά και κανονικά ζητήματα του Οικουμενικού Πατριάρχου αλλαγή προς το χειρότερο των αισθημάτων των Σέρβων Ιεραρχών για τον Ελληνισμό και την Εκκλησία Του. Ο φιλελληνισμός του Αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς μεταφέρθηκε στα πνευματικά του παιδιά, που τα περισσότερα, κατά προτροπή του, σπούδασαν Θεολογία στην Ελλάδα και γνωρίζουν άριστα τα ελληνικά.

 

Ενδεικτικά αναφέρονται ο σημερινός Πατριάρχης Σερβίας Πορφύριος, με διδακτορικό από το ΕΚΠΑ και ο Μητροπολίτης Μπάτσκας Ειρηναίος επίσης με διδακτορικό από το ίδιο Πανεπιστήμιο, που πάντα μιλούσαν με θερμά λόγια για τον Ελληνισμό. Τα προς την Ελλάδα και την Εκκλησία Της καλά αισθήματα των Σέρβων αυξήθηκαν σε μέγιστο βαθμό, με την βοήθεια που αυτή προσέφερε κατά τη δοκιμασία που πέρασαν από τις επιθέσεις του ΝΑΤΟ. 

 

Έκτη συνέπεια η ηττοπάθεια, η μοιρολατρία και η υποταγή στις αποφάσεις του, που επιβάλλει το πανίσχυρο ιδεολογικό κατεστημένο και προκαλεί αδράνεια στον κλήρο και στο λαό της Ελλάδος. Και ενώ παλαιότερα οι αντιδράσεις ήσαν δυναμικές και απέτρεπαν δυσάρεστα για τον Ελληνισμό γεγονότα σήμερα ουδεμία αντίδραση υπάρχει στα όσα τεκταίνονται στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι από τους 22 Μητροπολίτες της Μακεδονίας, έως την ώρα που γράφονται οι γραμμές αυτές, ένας αντέδρασε και αυτός λειψά και μεροληπτικά, κολακεύων τον υπεύθυνο για όσα συμβαίνουν Οικουμενικό Πατριάρχη.-

Share