Πίσω όμως από την επιθυμία για χειραφέτηση από την καθιερωμένη τάξη, αυτό το κίνημα έχει μιά έντονη τιμωρητική συμπεριφορά που θυμίζει ένα άλλο ιστορικό προηγούμενο : την Πολιτιστική Επανάσταση στην κομμουνιστική Κίνα μεταξύ 1966 και 1976.
Η επανάσταση της κινεζικής νεολαίας ενάντια στην εξουσία του Κομμουνιστικού Κόμματος είχε εργαλειοποιηθεί από τον Μάο για να καταστρέψει τους πολιτικούς του αντιπάλους.
Πιστεύοντας ότι υπηρετούσαν την επανάσταση, αυτά τα εκατομμύρια νέων έκαναν τα πάντα για την καταστροφή του κινεζικού πολιτισμού. Για τον σινολόγο Jean-Luc Domenach, επρόκειτο για μια παράδοξη “κατασταλτική εξέγερση”. Υπάρχουν πολλές αναλογίες μεταξύ αυτού του κινήματος και του ριζοσπαστικού προοδευτισμού, τόσο στις ιδεολογικές προδιαγραφές του όσο και στον τρόπο λειτουργίας τους. Και αυτές οι αναλογίες είναι πλούσιες σε πολιτικά μαθήματα.
Ένας παρόμοιος ιδεολογικός μηχανισμός
Ξεκινώντας την “Μεγάλη Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση” την άνοιξη του 1966, ο Μάο ανέθεσε στους Κόκκινους Φρουρούς την αποστολή να καταστρέψουν όλες τις πολιτιστικές αναφορές που προηγήθηκαν του κομμουνιστικού καθεστώτος το 1949.
“Η προλεταριακή πολιτιστική επανάσταση στοχεύει στην συθέμελη καταστροφή της σκέψης, του πολιτισμού, των ηθών και των εθίμων, που επέτρεψαν επί χιλιετίες στους εκμεταλευτές να δηλητηριάζουν τον λαό. Η πολιτιστική επανάσταση θα αναπτύξει στις ευρείες μάζες του λαού μια νέα σκέψη, μια εντελώς νέα κουλτούρα, νέα ήθη και έθιμα, αυτά του προλεταριάτου.”
Για να επιτευχθεί η νέα τάξη πρέπει επομένως να καταστρέψει ό,τι προηγήθηκε. Σύμφωνα με μια ριζοσπαστική μαρξιστική άποψη, ολόκληρος ο κινεζικός πολιτισμός ήταν καταπιεστικός και διεφθαρμένος. Τίποτα δεν μπορεί και δεν πρέπει να σωθεί από αυτόν.
Βρίσκουμε αυτό το ιδεολογικό υπόβαθρο, για παράδειγμα, στο νεο-φεμινιστικό κίνημα που πιστεύει ότι ολόκληρη η κουλτούρα μας είναι προϊόν μιας καταπιεστικής πατριαρχίας και ότι επομένως πρέπει να αντικαταστήσουμε όλα τα παλιά ήθη που διέπουν τη σχέση μεταξύ ανδρών και γυναικών.
Αλλά και στο αντι-αποικιοκρατικό κίνημα που ισχυρίζεται ότι η ιστορία του κόσμου μπορεί να συνοψιστεί στην κυριαρχία των λευκών επί των ανθρώπων άλλης φυλετικής καταγωγής και ότι πρέπει, συνεπώς, να σβήσουμε όλα τα ίχνη αυτής της ιστορίας.
Η πολιτιστική επανάσταση βασίστηκε στην αντίθεση των νέων και των ηλικιωμένων. Αυτό που βρίσκουμε στην Greta Thunberg όταν λέει “κλέψατε τα όνειρά μου και την παιδική μου ηλικία”.
Στην καταστροφική μανία τους, οι Κόκκινοι Φρουροί του Μάο πέρα από τον βασανισμό και την δολοφονία 200.000 περίπου εκπαιδευτικών, διανοούμενων και καλλιτεχνών κατέστρεφαν επίσης και αντικείμενα που ενσάρκωναν το παλιό : βιβλία, μνημεία και αντίκες. Ακόμα και τα γενεαλογικά αρχεία κάηκαν και πολλοί άνθρωποι έπρεπε να αλλάξουν τα ονόματά τους. Οι δρόμοι μετονομάστηκαν, όπως και τα σχολεία.
Απαγορεύτηκαν ταινίες, παραστάσεις και τραγούδια. Επιτρέπονταν μόνο αυτά που παράγονταν από μαοϊκούς. Ολα αυτά δεν μπορούν να μην μας θυμίσουν πολλές πρόσφατες ειδήσεις : την καταστροφή αγαλμάτων στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη από μέλη του κινήματος “Βlack Lives Matter”.
Το αριστούργημα “Oσα παίρνει ο άνεμος” αποσύρθηκε από τον κατάλογο HBO και η προβολή του στο Παρίσι αναβλήθηκε. Το 2019 αντιρατσιστικές ομάδες δεν επέτρεψαν να παιχτεί Αισχύλος στη Σορβόννη.
Ο μαοϊσμός προχώρησε πολύ περισσότερο από τον σταλινισμό στον κοινωνικό έλεγχο σε σημείο να τρομάξουν και οι σοβιετικοί. Στην Κίνα, η καταστολή δεν ήταν αστυνομική και μυστική αλλά δημόσια και λαική. Για όσους υπήρχαν υποψίες ότι είναι αντεπαναστάτες κατηγορούνταν δημοσίως και έπρεπε να υποστούν προσβολές από το πλήθος, υπό την παρότρυνση αξιωματούχων του κόμματος ή των Κόκκινων Φρουρών. Οι κατηγορούμενοι έπρεπε να κάνουν δηλώσεις μετανοίας και πως να μην πάει το μυαλό μας στην τρέχουσα πρακτική του “online shaming” και του “check your white privilege”. Oλες αυτές οι πρακτικές θυμίζουν τις μέρες του “δημοκρατικού τρόμου” που υποκινούσε ο Μάο. Παιδιά συχνά γίνονταν οι δημόσιοι κατήγοροι των γονιών του ασκώντας ιδεολογικό τρόμο στο σπίτι.
Αυτή η πρακτική της κοινωνικής δολοφονίας έχει κυριαρχήσει σε μεγάλο βαθμό στα κοινωνικά δίκτυα με την cancel culture και τις μαζικές αναφορές σε ψηφιακές πλατφόρμες (Facebook, Youtube, Twitter κ.λπ.) των λογαριασμών των κατηγορουμένων προκειμένου να κλείσουν. Πολύ συχνά η απλή κατηγορία είναι αρκετή για να καταστρέψει τη ζωή ενός ατόμου. Η Sandra Muller, το πρόσωπο του κινήματος #BalanceTonPorc ( γαλλική έκδοση του MeToo ) που ξεκίνησε στο twitter το 2017, κατηγόρησε ψευδώς τον πρώην εργοδότη της για παρενόχληση. Και παρόλο που η δικαιοσύνη καταδίκασε την ακτιβίστρια το 2019 για συκοφαντική καταγγελία, το θύμα έχασε και την γυναίκα του και την δουλειά του.
Οι Κόκκινοι Φρουροί έστειλαν από 3 έως 4 εκατομμύρια άτομα στο Laogai, στρατόπεδα επανεκπαίδευσης που ιδρύθηκαν από το Μάο το 1950, από τα οποία το ένα τρίτο των κρατουμένων δεν επέστρεψε ποτέ.
Σε αυτά τα στρατόπεδα, οι ένοχοι-κατηγορούμενοι έπρεπε να εργαστούν σε ομάδες για την αυτο-κριτική τους και στη συνέχεια να μελετήσουν τα αποσπάσματα του Μάο έως ότου γίνουν ιδεολογικά συνεπείς. Προφανώς, ο σκοπός της εργασίας σε μια ομάδα ήταν να διασφαλιστεί ο αμοιβαίος έλεγχος.
Στο τραγούδι της Angèle που κυκλοφόρησε το 2019 για να υποστηρίξει το γαλλικό MeToo γίνεται λόγος για ένα δικαστήριο όπου οι άνδρες δικάζονται για σεξισμό. Οι ένοχοι αποστέλλονται σε ένα στρατόπεδο επανεκπαίδευσης (ακαδημία κατά του σεξισμού) για να μάθουν κατά τη διάρκεια ομαδικών συνεδριών να σκέφτονται σωστά.
Όπως εξηγεί ο Jean Pasqualini, ένας Γαλλο-Κινέζος που φυλακίστηκε για επτά χρόνια σε ένα μαοϊκό στρατόπεδο επανεκπαίδευσης, ο στόχος της αυτο-κριτικής “δεν ήταν τόσο να επινοήσουμε ανύπαρκτα εγκλήματα, αλλά να παραδεχτούμε ότι η συνηθισμένη ζωή που κάναμε ήταν σάπια και ένοχη μόνο και μόνο γιατί δεν αντιστοιχούσε στη δική τους αντίληψη για τη ζωή”.
Betrand Buisson
Contrepoints
27/8/20
Μεταφραση Babis Georges Petrakis
πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου