Καθώς ο σχεδιασμός και η εκπαίδευση για μελλοντικούς πολέμους σε μεγάλο βαθμό αντανακλούν τα μαθήματα του παρελθόντος, τότε η μελέτη των πολέμων και της εξέλιξης του τρόπου των συγκρούσεων τους τελευταίους μήνες είναι πολύ σημαντική.
Προφητεύοντας με αφυπνιστικούς τόνους για τα στρατιωτικά και – κυρίως – πολιτικά επιτελεία της Ελλάδας, το ενδεχόμενο μιας από μακρού και προσεκτικά ετοιμαζόμενης σαρωτικής τουρκικής στρατιωτικής επίθεσης της Τουρκίας κατά της Ελλάδας, στο μνημειώδες του «Θεωρία Πολέμου», ο φιλόσοφος Παναγιώτης Κονδύλης περιγράφει μια εξοντωτική για την ελληνική άμυνα χρήση μέσων ηλεκτρονικού πολέμου που θα τύφλωναν τα ραντάρ σε όλο το ανατολικό Αιγαίο και θα παρέλυαν κάθε αντίσταση, απονευρώνοντας όλα τα συστήματα διοίκησης και επικοινωνίας και καθηλώνοντας τις ελληνικές δυνάμεις σε τυφλή αδράνεια. Κι ήταν καθησυχαστικό ότι στην παρουσίαση ενός μεγάλου εξοπλιστικού προγράμματος για την Ελλάδα στην ομιλία του στην ΔΕΘ ο Πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης έδωσε πρέπουσα έμφαση στην εξοπλιστική και στρατηγική προετοιμασία της Ελλάδας για έναν ηλεκτρονικό πόλεμο, όπως προβλέπεται να είναι σε καίριες εκφάνσεις της μια ελληνοτουρκική αναμέτρηση και προεικόνισε ο Κονδύλης.
Πρόκειται για έναν νέο τύπο πολέμου, την τρομερή ισχύ του οποίου οι Αμερικανοί επέδειξαν στους τελευταίους των πολέμους στο Κόσοβο και στο Ιράκ, ενεργώντας ως «ουρανόθεν αόρατοι τιμωροί», χωρίς δηλαδή καμία τοπική εμπλοκή των δυνάμεών τους, εξαπολύοντας από σκάφη και αεροπλάνα πάνω από χίλια χιλιόμετρα μακριά πυραύλους κατευθυνόμενης τροχιάς cruise, σε επακριβώς καθορισμένους στόχους, με ακρίβεια στόχευσης δύο μέτρων και αυτόματη πλοήγηση του πυραύλου, διαβάζοντας στην πορεία της διαδρομής κάθε λεπτομέρεια του εδάφους, φωτογραφημένη από δορυφόρους και καταγραμμένη στον χάρτη του πεδίου στη μνήμη του πυραύλου και της εποπτείας του από τις κονσόλες ελέγχου εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά.
Την ίδια ώρα, εικόνες από δορυφόρους έστελναν στο CNN την επιτυχή με ακρίβεια προσβολή στόχων προσδίνοντας στον πόλεμο την «εικονικότητα» (virtuality) εκείνη που σχολιάστηκε από μεταμοντέρνους φιλοσόφους όπως ο Μπωντριγιάρ ότι ο πόλεμος αυτός δεν υπήρξε παρά μόνο στην εικονική διάσταση του CNN, στην οποία εξαντλείτο η ‘πραγματικότητά’ του.
Αυτές είναι οι παραδοξολογίες των μεταμοντέρνων φιλοσόφων. Γιατί στην ανελέητη πραγματικότητά του ο πόλεμος αυτός, με τους φουτουριστικούς δικούς τους τρόπους, υπήρξε και είχε ανελέητες συνέπειες για την ηττημένη πλευρά, διδάσκοντας παράλληλα πόσο η δύναμη πυρός παντρεμένη με την ηλεκτρονική εποπτικότητα και ευστοχία ορθώνει νέες απαιτήσεις για τα επιτελεία και τους στρατιωτικούς σχεδιαστές.
Καθώς ο σχεδιασμός και η εκπαίδευση για μελλοντικούς πολέμους σε μεγάλο βαθμό αντανακλά τα μαθήματα του παρελθόντος, τότε η μελέτη των πολέμων και της εξέλιξης του τρόπου των συγκρούσεων τους τελευταίους μήνες είναι πολύ σημαντική. Αυτό είναι ιδιαίτερα αληθές και για τον πόλεμο του Κόλπου το 1991, στον οποίο οι συγκρούσεις διεξήχθησαν κυρίως στον αέρα και στην ξηρά (sea air battle), αλλά είναι επίσης αληθές και για τον πόλεμο στο Kosovo, το 1999. Μελέτη των επιδόσεων στο παρελθόν είναι κρίσιμη για την επιμέτρηση των υφιστάμενων ικανοτήτων. Στην απουσία ενδείξεων από πρόσφατες επιδόσεις και δοκιμές είναι δύσκολο να γνωρίζει κανείς τις μελλοντικές του επιδόσεις και τη σχετική του δύναμη στην παγκόσμια ή σχετική με τους εχθρούς του δύναμη. Έτσι, είναι ένα μέτρο του κατά πόσον και σε ποιο βαθμό η ειρήνη στο μέλλον είναι δυνατή για τα κράτη και το οποίο έχει σημασία η γνώση και η βεβαίωση της θέσης τους στην παγκόσμια και σχετική ιεραρχία να έχουν τέτοιες παραστάσεις και εμπειρίες από πρόσφατες συγκρούσεις.
Στρατηγικοί μελετητές αρύονται δεδομένα από πρόσφατες εμπλοκές χωρών σε πόλεμο όπως κάνει συχνά η Αμερική και όπως δεν διστάζει να κάνει συχνά στο πρόσφατο παρελθόν και η Τουρκία.
Ο «ηλεκτρονικός» πόλεμος του Κόλπου
Ο πόλεμος του Κόλπου, λοιπόν, παίζει ένα πολύ σημαντικό ρόλο σε αυτήν την αναφορά των πλέον σύγχρονων τρόπων του πολέμου γιατί διεξήχθη σε απόλυτη δημοσιότητα και παρουσιάζει ένα παράδειγμα απόλυτης και ολοκληρωτικής νίκης και επειδή, επίσης, οι επιθετικοί πόλεμοι ελκύουν μεγαλύτερη προσοχή και αναλύσεις από στρατιωτικούς αναλυτές απ’ ό,τι οι αμυντικοί πόλεμοι. Από πλευράς των αιτιών και συχνότητας μελλοντικών πολέμων, ο πόλεμος του Κόλπου επίσης προσήμανε τη φύση των μελλοντικών πόλεμων ως τιμωρητική και κατασταλτική παρέμβαση του παγκόσμιου αστυφύλακα απέναντι σε κράτη παρίες.
Ο πόλεμος του Κόλπου προβάλλεται παραδειγματικά ως ολοκληρωτικός θρίαμβος της τεχνολογίας, οδηγώντας στη διαμόρφωση δογμάτων στρατηγικής χρήσης των προηγμένων τεχνολογικά όπλων. Καθώς εικόνες για βόμβες ακριβείας και πυραύλους ηλεκτρονικά καθοδηγούμενους να εκρήγνυντο στις τηλεοπτικές οθόνες παγκόσμια, ο πόλεμος του Κόλπου αποκατέστησε την αντίληψη για την καταλυτική σημασία της αεροπορικής υπεροχής που είχε κλονίσει αμφιβολίες των αποτυχιών της στο Βιετνάμ. Ο πόλεμος του Κόλπου δοκίμασε και ενίσχυσε το στρατηγικό δόγμα του πολέμου της εναέριας προσβολής και εξουθένωσης χερσαίων αντιπάλων, το δόγμα του air land battle, και το έκανε αυτό σε μια εποχή που διαμορφωνόταν στις τελικές τoυ μορφές το αμερικανικό δόγμα της επανάστασης στα στρατιωτικά πράγματα RMA, revolution in military affairs.
Στον πόλεμο του Κόλπου οι Αμερικανοί χρησιμοποίησαν προηγμένη τεχνολογία στους τομείς της αναγνώρισης, επίθεσης, άμυνας και των επικοινωνιών, και όλοι τους χαιρετίστηκαν ως ενδείξεις και προτυπώσεις των μελλοντικών μορφών του πολέμου και όχι λιγότερο προβλήθηκαν και σαν διαφημίσεις προηγμένων τεχνολογικά οπλικών συστημάτων που θα χρησιμοποιούνται σε μελλοντικούς πολέμους. Η αναγνώριση δεν διακρινόταν από την άμυνα και την επίθεση αλλά ήταν στενά συνδεδεμένη με τα όπλα που διετίθεντο και για τις δύο. Παρακολούθηση από δορυφόρους χρησιμοποιείτο για να παρακολουθούνται οι εκτοξευτές ιρακινών πυραύλων Σκουντ, όπως και για να καθοδηγούν συμμαχικές στρατιωτικές μονάδες. Σχεδόν σε πραγματικό χρόνο πληροφόρηση και επικοινωνίες έδιναν την ευκαιρία σε μονάδες στο έδαφος να παίρνουν αποφάσεις, εντείνοντας έτσι την πιεστική ανάγκη για τέτοιες σε πραγματικό χρόνο πληροφορίες. Τα αμερικανικά άρματα μάχης διακρίβωναν τις αντίπαλες θέσεις και κατηύθυναν τις βολές τους χρησιμοποιώντας δορυφορικά συστήματα εντοπισμού όπως το GPS, ενώ εικόνες από δορυφόρους προσέφεραν τη δυνατότητα γρήγορης παραγωγής φωτοχαρτών του πεδίου της μάχης.
Η ηλεκτρονική πληροφόρηση ήταν επίσης σημαντική για τις επιθέσεις με πυραύλους Τόμαχωκ. Αυτοί έκαναν χρήση διαθέσιμων από πριν χαρτών μεγάλης ακριβείας για τη μορφολογία και γεωγραφία του εδάφους στη διαδρομή του πυραύλου, που χρησιμοποιούνταν σαν σημεία αναφοράς στην καθοδήγησή του. Αυτά τα ψηφιακά χαρτογραφικά μοντέλα της σκοπούμενης πορείας του πυραύλου καθιστούσαν δυνατή την προσβολή με δύναμη πυρός από μακρινή απόσταση.
Η δύναμη πυρός ενισχυόταν επίσης και με άλλες μεθόδους. Συστήματα θερμικά καθοδηγήσεως με λέιζερ χρησιμοποιήθηκαν για την καθοδήγηση βομβών ακριβείας, ενώ και τα άρματα μάχης στις βολές τους χρησιμοποίησαν την τεχνολογία των θερμικών εικόνων. Άλλα μέσα υψηλής τεχνολογίας περιελάμβαναν τα βομβαρδιστικά stealth B52, που μπορούσαν έτσι να βομβαρδίσουν τη Βαγδάτη, μιαν από τις πιο οχυρωμένες πόλεις στον κόσμο, με καταλυτική ακρίβεια, και να το κάνουν αυτό με απόλυτη ατιμωρησία και θαυμαστή αποτελεσματικότητα.
Η τεχνολογία Stealth ελαχιστοποίησε, εξάλλου, τις δυνατότητες εντοπισμού από εχθρικά ραντάρ. Πόσο καθοριστική η ηλεκτρονική υπεροπλία σε έναν πόλεμο; Η νοημοσύνη των αυτοκαθοδηγούμενων πυραύλων cruise και η χωρίς ιστορικό προηγούμενο ακρίβεια στην καταστροφή των στόχων τους αποτέλεσε ένα καθοριστικό όσο και θεαματικό χαρακτηριστικό της αμερικανικής συντριπτικής υπεροχής τόσο στον πόλεμο του Κόλπου όσο και στο Κόσοβο. Το στοιχείο της θεαματικότητας, όπως π.χ. στις αναφορές Ιρακινών να βλέπουν έντρομοι πυραύλους να στρίβουν στα στενά σαν ταξί αναζητώντας τον στόχο τους, αποτελούσε κρίσιμη στρατηγική πρόθεση για τους Αμερικανούς ώστε να προξενήσουν το «δέος» εκείνο, το «shock and awe», που θα απεθάρρυνε εξουθενωτικά τους αντιπάλους ώστε να παραδοθούν στην εξωκοσμική, φουτουριστική ανωτερότητα των Αμερικανών επικυριάρχων. Παράλυση κάθε θέλησης για αντίσταση μαρτυρείται, π.χ., για τα κατά τα άλλα άρτια ταμπουρωμένα και καλά εξοπλισμένα ιρακινά στρατεύματα στο Κουβέιτ, που απλώς προσέφεραν καθήμενους στόχους για τα νοήμονα, «έξυπνα» αμερικανικά πυρομαχικά.
Το «δέος» και η αποθάρρυνση από τη συντριπτική ανωτερότητα των Αμερικανών στις νικητήριες συγκρούσεις τους στο Ιράκ και το Κόσοβο, δεν θα πρέπει εξ αυτού να επιμετρά το απόλυτο της υπεροπλίας που έδωσε η ηλεκτρονική «νοημοσύνη» στα κατευθυνόμενα αμερικανικά όπλα, και το «ακατανίκητο» του ρόλου τους σε μια σύγκρουση. Στο Κόσοβο οι στεντόρειες ΝΑΤΟϊκές διακηρύξεις για την καταστροφικότητα της αεροπορικής τους δύναμης απεδείχθησαν παραπλανητικές, καθώς η χρήση της εναντίον λιγότερο προβεβλημένων μονάδων, όπως όλμων, πολυβόλων και μεμονωμένων στρατιωτών ήταν ακόμη λιγότερο επιτυχής. Χρησιμοποιώντας απλές τεχνικές καμουφλάζ -όπως μαύρες πλαστικές σακούλες σκουπιδιών που ζωγράφιζαν δρόμους και οχήματα (!!!)- οι Σέρβοι κατόρθωσαν να διατηρήσουν τον μέγιστο αριθμό του εξοπλισμού τους. Η υποχώρησή τους οφείλεται μάλλον στη συμβουλευτική παρέμβαση της Ρωσίας, τη συνοχή του ΝΑΤΟ και την προοπτική πολυαίμακτης χερσαίας δράσης του, παρά στις 10.000 και πλέον αεροπορικές επιδρομές και τους βομβαρδισμούς ακριβείας του (δεκαπλάσιες οι αεροπορικές επιδρομές στο Ιράκ και 88.000 τόνοι οι βόμβες που ρίχθηκαν εκεί), όσο «δέος» κι αν προκαλούσαν τα τηλεοπτικά προβεβλημένα «χειρουργικά πλήγματα», διαφημίζοντας προς πάσαν κατεύθυνση – και συμμόρφωση – την αμερικανική τεχνολογική υπεροπλία.
Και στους δύο πολέμους ένα παράπλευρο συμπέρασμα είναι ότι η χρήση της αμερικανικής τεχνολογικής υπεροπλίας των κατευθυνόμενων πληγμάτων και της συντριπτικής αεροπορικής υπεροχής έγινε προς αποφυγήν της παραδοσιακής στρατιωτικής σύγκρουσης μαχίμων τμημάτων και των αιματηρών απωλειών από αυτή, με παράλληλη παραίτηση όμως από την κατάληψη, κατοχή και αποφασιστικό έλεγχο της γης του αντιπάλου, ό,τι δηλαδή, παραδοσιακά σήμαινε η ήττα και παράδοση ενός των αντιπάλων. Ο πόλεμος επιστρέφει, όμως, σε μια ψιλή εκδοχή του ορισμού του Κλαούζεβιιτς, ως επιβολή της θέλησης του νικητή πάνω σε αυτήν του ηττημένου. Ό,τι επιχειρούν οι Τούρκοι να επιτύχουν χωρίς να ρίψουν τουφεκιά στο Αιγαίο. Απάντησή μας, να μην παραδινόμαστε «αντουφέκιστοι».
Σημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου