16 Σεπτεμβρίου 2020

Ο ρεαλισμός της σποράς

Γράφει ο Χρήστος Γιανναράς 

Εναν απειλητικό, αδίστακτο αντίπαλο δεν τον υποτιμάς. Τον σπουδάζεις και τον αξιολογείς νηφάλια. 

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι μάλλον ο μοναδικός ηγέτης σύγχρονου κράτους που αρνείται το δόγμα «η οικονομία κινεί την Ιστορία». Αρνείται σαν μοναδικό κίνητρο προόδου των ανθρώπων το οικονομικό όφελος, το κέρδος. Ταυτόχρονα όμως καταφάσκει έμπρακτα τον πλανητικά κυρίαρχο σήμερα Ιστορικό Υλισμό, την κατ’ ευφημισμόν «ελευθερία των αγορών». Είναι το επίκαιρο όπλο, όχι ο στόχος του.

Ανύψωσε εντυπωσιακά το βιοτικό επίπεδο του λαού του, εκσυγχρόνισε την τεχνική υποδομή της χώρας του, γέμισε την Τουρκία πανεπιστήμια, την εξοικείωσε με την υψηλή τεχνολογία. Ομως, την ίδια ώρα, επιδείχνει με έμφαση και καμάρι, την πίστη και αφοσίωσή του στην πατρογονική του θρησκεία. Αδιαφορεί παγερά για τη ραγδαία «πτώση» αξίας της τουρκικής λίρας στις διεθνείς αγορές. Θέλει να δείχνει ότι πιστεύει (δηλαδή εμπιστεύεται) κάτι διαφορετικό από τη διεθνώς κυρίαρχη ταύτιση της ευτυχίας με την ευπορία, την καταναλωτική ευχέρεια.

Στη διάρκεια μιας γενιάς, άλλαξε ριζικά την όψη της τουρκικής κοινωνίας: Αντιπάλεψε, με απίστευτο σθένος, τον άλλοτε παντοδύναμο στη χώρα του κεμαλισμό – τη μίμηση του νεωτερικού στη Δύση μηδενισμού. Το αντίστοιχο στην Ελλάδα θα ήταν, ένας περιθωριακός, μοναχικός πολιτευόμενος να νικούσε κατά κράτος, μέσα σε μια γενιά, τον κοραϊσμό (ιδεολογικό, γλωσσικό, πολιτικό).

Το κρίσιμο δεδομένο είναι ότι, η ανατρεπτική επιλογή του Ερντογάν, ο μουσουλμανισμός, συνιστά μια θρησκεία χωρίς μεταφυσική. Δεν ενδιαφέρεται να φωτίσει «νόημα» της ύπαρξης, αιτία και σκοπό του κόσμου και της Ιστορίας. Ενδιαφέρεται μόνο για το επίπεδο της συμπεριφοράς, για την ωφελιμότητα του «καλού», με κάποιες παιδαριώδεις επαγγελίες αμοιβών «μετά θάνατον», χωρίς καμία υπαρκτική διαύγαση του αινίγματος.

Θα τολμούσε κανείς τον παραλληλισμό (ενδεικτικά, όχι με αξιώσεις ιστορικής πιστοποίησης) ότι ο μουσουλμανισμός έπαιξε στην Ανατολή τον ρόλο που ανέλαβε αργότερα στη Δύση ο προτεσταντισμός: Και στις δυο περιπτώσεις οι ελληνικής παιδείας πληθυσμοί, σε Ανατολή και Δύση, είχαν εκχριστιανιστεί ζητώντας στον «τρόπο» (γεγονός) της Εκκλησίας να γνωρίσουν και οικειωθούν την υπαρκτική ελευθερία από κάθε προκαθορισμό και αναγκαιότητα. Να ψηλαφήσουν τον ορισμό «ο Θεός αγάπη εστί» (όχι: ο Θεός έχει αγάπη). Τους Χριστιανούς ενδιαφέρει η ελευθερία της ακατάλυτης ύπαρξης, όχι η «πρέπουσα» συμπεριφορά μέσα στα όρια της θνητότητας.

Αλλά σε κάθε κοινωνία υπάρχουν οπωσδήποτε και οι πουριτανοί. Ενδιαφέρονται να δικαιωθούν με μετρητή αμοιβή – να ανταμειφθεί, εδώ και τώρα, το εγώ τους. Γι’ αυτό και έχουν ανάγκη από Νόμους, εντολές, κανονιστικές διατάξεις, για να τις τηρούν με συνέπεια και να κερδίζουν πόντους, μεταθανάτιας αμοιβής. Τηρουμένων λοιπόν των αναλογιών, ο Ερντογάν σήμερα φιλοδοξεί να παίξει από την Ανατολή τον ρόλο που έπαιξαν ο Λούθηρος και ο Καλβίνος κάποτε στη Δύση. Και στις δυο περιπτώσεις ενδιαφέρει όχι το «νόημα» της ύπαρξης, η ψηλάφηση απάντησης στο αίνιγμα του θανάτου, αλλά οι ατομικές πεποιθήσεις, που θωρακίζουν με βεβαιότητες το εγώ και επιβάλλονται χάρη στην εξουσία.

Αν σήμερα στον πλανήτη κυριαρχεί, κατά προτεραιότητα, το Κοράνι σαν συντρόφι του προτεσταντικού πουριτανισμού και του ειδωλοποιημένου ρωμαιοκαθολικού νομικισμού, τότε, σίγουρα, ο Ερντογάν έχει οπωσδήποτε στο δικό του στρατόπεδο τον ΟΗΕ, το ΝΑΤΟ, τα διεθνή δικαστήρια, τον γερμανικό Εθνικισμό της Deutsche Bank. Για έναν και μόνο λόγο: Δεν υπάρχει πια κοινή εμπειρία του πεδίου των σχέσεων, ασφυκτικά κυρίαρχες είναι η λογική της συναλλαγής και η αντιμαχία των εντυπώσεων – ποιος θα κερδίσει, σε κάθε πεδίο, τη μάχη της εφήμερης υποβολής.

Να εικονογραφήσω το εξ αντιθέτου: Αν υπήρχαν στο πηδάλιο της Ε.Ε. άνθρωποι ικανοί να ξεχωρίσουν και αξιολογήσουν ποιότητες (όπως οι πρώτοι οραματιστές της ευρωπαϊκής συνεργασίας), όχι τηλεκινούμενα πιόνια του αγοραίου «ευρωπολτού», τότε η «ενωμένη Ευρώπη» θα επέστρεφε αυτονόητα στο πεδίο των σχέσεων τολμώντας ρήξη με τη λογική της συναλλαγής και τις αντιμαχίες των εντυπώσεων.

Κοντολογίς, δεν χρειαζόμαστε ευχολόγιο ούτε ανεδαφικές ντιρεχτίβες. Κάθε ρεαλιστής φιλευρωπαίος ξέρει ότι υπάρχει δίλημμα, όχι ψευδοπόλωση: Διαλέγουμε βιτρίνα ατομοκεντρισμού «δικαιωμάτων», μαζί με την απολυταρχία των Αγορών. Ψευδαισθήσεις λαϊκής ετυμηγορίας και σύμφυτη (δεν χωρίζεται) μεθοδική εξηλιθίωση των μαζών από τον φορμαλισμό των «εντυπώσεων». Πουριτανισμό ηδονικής εγωλαγνείας ανυποψίαστον για τη δυνατότητα κοινωνούμενης ελευθερίας – «πόλεως», «κοινότητας», «εκκλησίας».

Κίνημα απελευθέρωσης από τις ψευδοπολώσεις, αν ποτέ εμφανιστεί, δεν θα έχει το παραμικρό κοινό γνώρισμα με τις εικόνες – παραστάσεις του 20ού αιώνα. Ούτε συλλόγους με γραφεία και σφραγίδες ούτε ντουντούκες και αναμηρυκασμό κραυγών. Κινήματα πραγματικής αλλαγής, αν εμφανιστούν, θα απαιτούν το ριζικά καινούργιο στην εκπαίδευση (νηπιαγωγείο, δημοτικό, γυμνάσιο), το ριζικά καινούργιο στην πολιτική (μικρές, αυτοδιαχειριζόμενες κοινότητες), το πέρασμα από τα θρησκευτικά, ωφελιμιστικά ιδεολογήματα στην απόλυτη προτεραιότητα της χαράς του κοινωνείν.

Μεγαλόστομες ουτοπίες; Οχι, μόνο απλή μετάβαση από την ουτοπία των απεριόριστων δυνατοτήτων της κατασκευής, στον ρεαλισμό της σποράς. 

Καθημερινή



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 11:30 π.μ.
Κατηγορία Θέματος , , , , , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.