22 Ιουλίου 2019
Το Ουράνιο Τόξο στον αρχαίο κόσμο
Το ουράνιο τόξο αποτελεί ένα από τα πιο εντυπωσιακά φυσικά φαινόμενα. Εμφανίζεται για να σημάνει το πέρας της κακοκαιρίας και την επαναφορά της γαλήνης στη φύση. Γι’ αυτό και μέχρι να ερμηνευθεί επιστημονικά, κατείχε μία περίοπτη θέση σε όλους τους ανθρώπινους πολιτισμούς παγκοσμίως.
Ο Αριστοτέλης ήταν ένας από τους πρώτους που επιχείρησε να εξηγήσει το φαινόμενο επιστημονικά. Την εποχή που οι σύγχρονοί του πίστευαν ότι οι πολύχρωμες ακτίνες ήταν τα ουράνια μονοπάτια πάνω στα οποία κινούταν η θεά του ουράνιου τόξου, Ίρις, ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος έκανε για πρώτη φορά αναφορά στην έννοια της ανάκλασης: «Η όραση ανακλάται από όλες τις λείες επιφάνειες. Σε αυτές ανήκουν ο αέρας και το νερό. Το ουράνιο τόξο είναι μια ανάκλαση πάνω στις σταγόνες της βροχής».
Κατά τον Αριστοτέλη, οι ανακλαστικές επιφάνειες ενίοτε ανακλούν το σχήμα, αλλά πολλές φορές, όπως στην περίπτωση του ουράνιου τόξου, ανακλούν μόνο το χρώμα. Η μελέτη του φιλοσόφου βέβαια δεν περιορίστηκε εκεί. Υποστήριξε ότι το μέγεθός του εξαρτάται από τη θέση του ηλίου. Όταν ο ήλιος είναι στον ορίζοντα, τότε το τόξο δε μπορεί να είναι μεγαλύτερο από ένα ημικύκλιο, ενώ όταν βρίσκεται πάνω από τον ορίζοντα, το τόξο είναι μικρότερο από ημικύκλιο.
Η θεωρία του Αριστοτέλη ήταν πολύ προηγμένη για την εποχή και βασιζόταν σε έννοιες που δεν είχαν εξερευνηθεί ακόμα σε βάθος. Ωστόσο, παρότι χρησιμοποίησε προσεκτικά την τότε γεωμετρία, εφήρμοσε λάθος νόμους ανάκλασης για να εξαγάγει το κυκλικό σχήμα του τόξου. Έτσι, ενώ έθεσε τις βάσεις για την επιστημονική ερμηνεία του φαινομένου, δεν θεωρείται ο θεμελιωτής της.
Χρειάστηκαν να περάσουν περισσότεροι από 16 αιώνες μέχρι η θεωρία του Σταγειρίτη φιλοσόφου να εξελιχθεί και να δοθεί μία ικανοποιητική εξήγηση για το φαινόμενο της εμφάνισης χρωματιστών ακτίνων στον ουρανό έπειτα από κάθε μπόρα.
Τον 13ο αιώνα μ.Χ. ο Αλ Φαρίσι, μαθητής του Πέρση αστρονόμου Αλ Σιράζι, πρότεινε μια θεωρία βασισμένη στη διάθλαση. Τα πειράματα που διεξήγαγε σε συνδυασμό με την ικανότητά του να χρησιμοποιεί πίνακες των γωνιών πρόσπτωσης και διάθλασης και να αναλύει τα αριθμητικά δεδομένα, εισήγαγαν μία καινοτόμα οπτική στο ανεξήγητο ως τότε φυσικό φαινόμενο.Τρεις αιώνες αργότερα, ο Ρενέ Ντεκάρτ βασιζόμενος στις ποσοτικές αναλύσεις του Αλ Φαρίσι θα θεμελίωνε την τελική επιστημονική ερμηνεία.
Η Παλαιά Διαθήκη
Μέχρι να ερμηνευθεί επιστημονικά το φαινόμενο του ουράνιου τόξου, είχαν περάσει πολλοί αιώνες κι ακόμη περισσότεροι πολιτισμοί από τη γη. Κι όπως συνέβαινε με κάθε «θαύμα» της φύσης, οι άνθρωποι δεν έπαυαν να δημιουργούν μύθους γύρω του. Στην Παλαιά Διαθήκη το ουράνιο τόξο εμφανιζόταν κατά τον Κατακλυσμό του Νώε ως θεϊκό σημάδι. Συμβόλιζε τη δέσμευση του Θεού προς τους ανθρώπους ότι ποτέ ξανά δεν θα έστελνε μια πλημμύρα τέτοιου βεληνεκούς για να καταστρέψει τον κόσμο.
Εξαιτίας αυτού του χωρίου της Βίβλου, οι Ιουδαίοι συνέδεσαν τα πολύχρωμα ουράνια σώματα με σύμβολα θεϊκής οργής και υπομονής. Για τον λόγο αυτό, υποστήριζαν ότι αρκετοί από τους προφήτες τους δεν είχαν δει ποτέ στη ζωή τους τον σχηματισμό των ουράνιων ακτίνων. Κι αυτό διότι ποτέ τους δεν είχαν εξοργίσει τον Παντοδύναμο.
Αντίθετα, στη σκανδιναβική μυθολογία το ουράνιο τόξο αποτελούσε μία γέφυρα που συνέδεε τη γη με την κατοικία των θεών. Παρομοίως, και η αρχαιοελληνική παράδοση ήθελε τη θεά Ίριδα να είναι η μόνη που μπορούσε να διασχίσει αυτήν την ουράνια οδό από τον κόσμο τον ανθρώπων σε εκείνο των ολύμπιων για να μεταφέρει τα μηνύματά τους.
Μάλιστα, στο ίδιο μοτίβο κινούνται αρκετοί ακόμα πολιτισμοί. Οι Ιάπωνες, οι ιθαγενείς της Νότιας Αμερικής, οι Μαορί, όλοι έβλεπαν το φαινόμενο ως μία ουράνια δίοδο για τον παράδεισο. Η πεποίθηση αυτή είναι απολύτως λογική, αν αναλογιστεί κανείς ότι το ουράνιο τόξο μοιάζει με μία τεράστια κυρτή λωρίδα της οποίας η μία άκρη ξεκινά από τη γη και η άλλη χάνεται ανάμεσα στα σύννεφα.
Αλλά ακόμα και στη σύγχρονη εποχή, υπάρχουν μύθοι που επιβιώνουν. Ένας από τους γνωστότερους έχει τις ρίζες του στην ιρλανδική παράδοση. Σύμφωνα με αυτόν, η μία άκρη του τόξου κρύβει έναν αμύθητο θησαυρό, ο οποίος φυλάσσεται από έναν καλικάντζαρο.
mixanitouxronou
πηγή
Ο Αριστοτέλης ήταν ένας από τους πρώτους που επιχείρησε να εξηγήσει το φαινόμενο επιστημονικά. Την εποχή που οι σύγχρονοί του πίστευαν ότι οι πολύχρωμες ακτίνες ήταν τα ουράνια μονοπάτια πάνω στα οποία κινούταν η θεά του ουράνιου τόξου, Ίρις, ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος έκανε για πρώτη φορά αναφορά στην έννοια της ανάκλασης: «Η όραση ανακλάται από όλες τις λείες επιφάνειες. Σε αυτές ανήκουν ο αέρας και το νερό. Το ουράνιο τόξο είναι μια ανάκλαση πάνω στις σταγόνες της βροχής».
Κατά τον Αριστοτέλη, οι ανακλαστικές επιφάνειες ενίοτε ανακλούν το σχήμα, αλλά πολλές φορές, όπως στην περίπτωση του ουράνιου τόξου, ανακλούν μόνο το χρώμα. Η μελέτη του φιλοσόφου βέβαια δεν περιορίστηκε εκεί. Υποστήριξε ότι το μέγεθός του εξαρτάται από τη θέση του ηλίου. Όταν ο ήλιος είναι στον ορίζοντα, τότε το τόξο δε μπορεί να είναι μεγαλύτερο από ένα ημικύκλιο, ενώ όταν βρίσκεται πάνω από τον ορίζοντα, το τόξο είναι μικρότερο από ημικύκλιο.
Η θεωρία του Αριστοτέλη ήταν πολύ προηγμένη για την εποχή και βασιζόταν σε έννοιες που δεν είχαν εξερευνηθεί ακόμα σε βάθος. Ωστόσο, παρότι χρησιμοποίησε προσεκτικά την τότε γεωμετρία, εφήρμοσε λάθος νόμους ανάκλασης για να εξαγάγει το κυκλικό σχήμα του τόξου. Έτσι, ενώ έθεσε τις βάσεις για την επιστημονική ερμηνεία του φαινομένου, δεν θεωρείται ο θεμελιωτής της.
Χρειάστηκαν να περάσουν περισσότεροι από 16 αιώνες μέχρι η θεωρία του Σταγειρίτη φιλοσόφου να εξελιχθεί και να δοθεί μία ικανοποιητική εξήγηση για το φαινόμενο της εμφάνισης χρωματιστών ακτίνων στον ουρανό έπειτα από κάθε μπόρα.
Τον 13ο αιώνα μ.Χ. ο Αλ Φαρίσι, μαθητής του Πέρση αστρονόμου Αλ Σιράζι, πρότεινε μια θεωρία βασισμένη στη διάθλαση. Τα πειράματα που διεξήγαγε σε συνδυασμό με την ικανότητά του να χρησιμοποιεί πίνακες των γωνιών πρόσπτωσης και διάθλασης και να αναλύει τα αριθμητικά δεδομένα, εισήγαγαν μία καινοτόμα οπτική στο ανεξήγητο ως τότε φυσικό φαινόμενο.Τρεις αιώνες αργότερα, ο Ρενέ Ντεκάρτ βασιζόμενος στις ποσοτικές αναλύσεις του Αλ Φαρίσι θα θεμελίωνε την τελική επιστημονική ερμηνεία.
Η Παλαιά Διαθήκη
Μέχρι να ερμηνευθεί επιστημονικά το φαινόμενο του ουράνιου τόξου, είχαν περάσει πολλοί αιώνες κι ακόμη περισσότεροι πολιτισμοί από τη γη. Κι όπως συνέβαινε με κάθε «θαύμα» της φύσης, οι άνθρωποι δεν έπαυαν να δημιουργούν μύθους γύρω του. Στην Παλαιά Διαθήκη το ουράνιο τόξο εμφανιζόταν κατά τον Κατακλυσμό του Νώε ως θεϊκό σημάδι. Συμβόλιζε τη δέσμευση του Θεού προς τους ανθρώπους ότι ποτέ ξανά δεν θα έστελνε μια πλημμύρα τέτοιου βεληνεκούς για να καταστρέψει τον κόσμο.
Εξαιτίας αυτού του χωρίου της Βίβλου, οι Ιουδαίοι συνέδεσαν τα πολύχρωμα ουράνια σώματα με σύμβολα θεϊκής οργής και υπομονής. Για τον λόγο αυτό, υποστήριζαν ότι αρκετοί από τους προφήτες τους δεν είχαν δει ποτέ στη ζωή τους τον σχηματισμό των ουράνιων ακτίνων. Κι αυτό διότι ποτέ τους δεν είχαν εξοργίσει τον Παντοδύναμο.
Αντίθετα, στη σκανδιναβική μυθολογία το ουράνιο τόξο αποτελούσε μία γέφυρα που συνέδεε τη γη με την κατοικία των θεών. Παρομοίως, και η αρχαιοελληνική παράδοση ήθελε τη θεά Ίριδα να είναι η μόνη που μπορούσε να διασχίσει αυτήν την ουράνια οδό από τον κόσμο τον ανθρώπων σε εκείνο των ολύμπιων για να μεταφέρει τα μηνύματά τους.
Μάλιστα, στο ίδιο μοτίβο κινούνται αρκετοί ακόμα πολιτισμοί. Οι Ιάπωνες, οι ιθαγενείς της Νότιας Αμερικής, οι Μαορί, όλοι έβλεπαν το φαινόμενο ως μία ουράνια δίοδο για τον παράδεισο. Η πεποίθηση αυτή είναι απολύτως λογική, αν αναλογιστεί κανείς ότι το ουράνιο τόξο μοιάζει με μία τεράστια κυρτή λωρίδα της οποίας η μία άκρη ξεκινά από τη γη και η άλλη χάνεται ανάμεσα στα σύννεφα.
Αλλά ακόμα και στη σύγχρονη εποχή, υπάρχουν μύθοι που επιβιώνουν. Ένας από τους γνωστότερους έχει τις ρίζες του στην ιρλανδική παράδοση. Σύμφωνα με αυτόν, η μία άκρη του τόξου κρύβει έναν αμύθητο θησαυρό, ο οποίος φυλάσσεται από έναν καλικάντζαρο.
mixanitouxronou
πηγή
Κατηγορία Θέματος
Ενημέρωση,
Επιστημονικά θέματα,
Θέματα Παιδείας,
Ιστορικά θεματα
Εγγραφή σε:
Σχόλια ανάρτησης (Atom)
Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)
1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.
2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.
3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.
4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.
5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).
6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.
7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.
Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.
ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ
2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.
3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.
4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.
5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).
6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.
7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.
Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.
ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ
Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.
1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.
2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.
3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.
Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.
2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.
3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.
Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.
2 σχόλια:
Αυτο με την παλαιά διαθήκη
μην το ξεπετάτε
έτσι εύκολα .
Αν βέβαια θεωρείτε
οτι πρόκειται για
...λαϊκό παραμυθάκι,
τζάμπα χάνω τα...
πίξελ μου,
αν πάλι σας αρέσουν
τα παράδοξα τις
επιστήμης
θα βρείτε
πλούσιο υλικό γιά
σκέψη και αναζήτηση.
Με την απαραίτητη πάντα
προσοχη γιατί
οι νεοεποχίτες
πολύ αρέσκονται να μπερδευουν,
(μπερδεμένοι όντες και οι ίδιοι)
αυτά τα τόσο λεπτεπίλεπτα
θέματα.
Καλα που εγραψες το μηνυμα σου φιλε σχολιαστη και μολις διαπιστωσα οτι το άρθρο εχει αυτο το λαθος....
Γραφει την Καινή Διαθηκη αλλά εννοεί την Παλαια...
Δεν ειμαι απο αυτους που θεωρουν την ΠΔ παραμυθακι...
Σιγουρα εχει συμβολισμους και δυσκολίες αλλά νομιζω οτι εφόσον πνευματικα μεγαθηρια της Ορθοδοξίας, Αγιοι και Γεροντες μας την ειχαν σε μεγαλη υποληψη ως ιερό βιβλιο, θα ηταν τουλαχιστον αφελες να αποκαλουμαστε Ορθοδοξοι Χριστιανοί και να έχουμε την γνωμη τους γραμμενη στα παλια μας τα παπουτσια...
Δημοσίευση σχολίου