Το Ουράνιο Τόξο στον αρχαίο κόσμο

Το ουράνιο τόξο αποτελεί ένα από τα πιο εντυπωσιακά φυσικά φαινόμενα. Εμφανίζεται για να σημάνει το πέρας της κακοκαιρίας και την επαναφορά της γαλήνης στη φύση. Γι’ αυτό και μέχρι να ερμηνευθεί επιστημονικά, κατείχε μία περίοπτη θέση σε όλους τους ανθρώπινους πολιτισμούς παγκοσμίως.

Ο Αριστοτέλης ήταν ένας από τους πρώτους που επιχείρησε να εξηγήσει το φαινόμενο επιστημονικά. Την εποχή που οι σύγχρονοί του πίστευαν ότι οι πολύχρωμες ακτίνες ήταν τα ουράνια μονοπάτια πάνω στα οποία κινούταν η θεά του ουράνιου τόξου, Ίρις, ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος έκανε για πρώτη φορά αναφορά στην έννοια της ανάκλασης: «Η όραση ανακλάται από όλες τις λείες επιφάνειες. Σε αυτές ανήκουν ο αέρας και το νερό. Το ουράνιο τόξο είναι μια ανάκλαση πάνω στις σταγόνες της βροχής».

Κατά τον Αριστοτέλη, οι ανακλαστικές επιφάνειες ενίοτε ανακλούν το σχήμα, αλλά πολλές φορές, όπως στην περίπτωση του ουράνιου τόξου, ανακλούν μόνο το χρώμα. Η μελέτη του φιλοσόφου βέβαια δεν περιορίστηκε εκεί. Υποστήριξε ότι το μέγεθός του εξαρτάται από τη θέση του ηλίου. Όταν ο ήλιος είναι στον ορίζοντα, τότε το τόξο δε μπορεί να είναι μεγαλύτερο από ένα ημικύκλιο, ενώ όταν βρίσκεται πάνω από τον ορίζοντα, το τόξο είναι μικρότερο από ημικύκλιο.

Η θεωρία του Αριστοτέλη ήταν πολύ προηγμένη για την εποχή και βασιζόταν σε έννοιες που δεν είχαν εξερευνηθεί ακόμα σε βάθος. Ωστόσο, παρότι χρησιμοποίησε προσεκτικά την τότε γεωμετρία, εφήρμοσε λάθος νόμους ανάκλασης για να εξαγάγει το κυκλικό σχήμα του τόξου. Έτσι, ενώ έθεσε τις βάσεις για την επιστημονική ερμηνεία του φαινομένου, δεν θεωρείται ο θεμελιωτής της.

Χρειάστηκαν να περάσουν περισσότεροι από 16 αιώνες μέχρι η θεωρία του Σταγειρίτη φιλοσόφου να εξελιχθεί και να δοθεί μία ικανοποιητική εξήγηση για το φαινόμενο της εμφάνισης χρωματιστών ακτίνων στον ουρανό έπειτα από κάθε μπόρα.

Τον 13ο αιώνα μ.Χ. ο Αλ Φαρίσι, μαθητής του Πέρση αστρονόμου Αλ Σιράζι, πρότεινε μια θεωρία βασισμένη στη διάθλαση. Τα πειράματα που διεξήγαγε σε συνδυασμό με την ικανότητά του να χρησιμοποιεί πίνακες των γωνιών πρόσπτωσης και διάθλασης και να αναλύει τα αριθμητικά δεδομένα, εισήγαγαν μία καινοτόμα οπτική στο ανεξήγητο ως τότε φυσικό φαινόμενο.Τρεις αιώνες αργότερα, ο Ρενέ Ντεκάρτ βασιζόμενος στις ποσοτικές αναλύσεις του Αλ Φαρίσι θα θεμελίωνε την τελική επιστημονική ερμηνεία.

Η Παλαιά Διαθήκη 

Μέχρι να ερμηνευθεί επιστημονικά το φαινόμενο του ουράνιου τόξου, είχαν περάσει πολλοί αιώνες κι ακόμη περισσότεροι πολιτισμοί από τη γη. Κι όπως συνέβαινε με κάθε «θαύμα» της φύσης, οι άνθρωποι δεν έπαυαν να δημιουργούν μύθους γύρω του. Στην Παλαιά Διαθήκη το ουράνιο τόξο εμφανιζόταν κατά τον Κατακλυσμό του Νώε ως θεϊκό σημάδι. Συμβόλιζε τη δέσμευση του Θεού προς τους ανθρώπους ότι ποτέ ξανά δεν θα έστελνε μια πλημμύρα τέτοιου βεληνεκούς για να καταστρέψει τον κόσμο.

Εξαιτίας αυτού του χωρίου της Βίβλου, οι Ιουδαίοι συνέδεσαν τα πολύχρωμα ουράνια σώματα με σύμβολα θεϊκής οργής και υπομονής. Για τον λόγο αυτό, υποστήριζαν ότι αρκετοί από τους προφήτες τους δεν είχαν δει ποτέ στη ζωή τους τον σχηματισμό των ουράνιων ακτίνων. Κι αυτό διότι ποτέ τους δεν είχαν εξοργίσει τον Παντοδύναμο.

Αντίθετα, στη σκανδιναβική μυθολογία το ουράνιο τόξο αποτελούσε μία γέφυρα που συνέδεε τη γη με την κατοικία των θεών. Παρομοίως, και η αρχαιοελληνική παράδοση ήθελε τη θεά Ίριδα να είναι η μόνη που μπορούσε να διασχίσει αυτήν την ουράνια οδό από τον κόσμο τον ανθρώπων σε εκείνο των ολύμπιων για να μεταφέρει τα μηνύματά τους.

Μάλιστα, στο ίδιο μοτίβο κινούνται αρκετοί ακόμα πολιτισμοί. Οι Ιάπωνες, οι ιθαγενείς της Νότιας Αμερικής, οι Μαορί, όλοι έβλεπαν το φαινόμενο ως μία ουράνια δίοδο για τον παράδεισο. Η πεποίθηση αυτή είναι απολύτως λογική, αν αναλογιστεί κανείς ότι το ουράνιο τόξο μοιάζει με μία τεράστια κυρτή λωρίδα της οποίας η μία άκρη ξεκινά από τη γη και η άλλη χάνεται ανάμεσα στα σύννεφα. 

Αλλά ακόμα και στη σύγχρονη εποχή, υπάρχουν μύθοι που επιβιώνουν. Ένας από τους γνωστότερους έχει τις ρίζες του στην ιρλανδική παράδοση. Σύμφωνα με αυτόν, η μία άκρη του τόξου κρύβει έναν αμύθητο θησαυρό, ο οποίος φυλάσσεται από έναν καλικάντζαρο.

mixanitouxronou
πηγή