Toῦ Βασίλειου Εὐσταθίου
Δρ. Φυσικοῦ, πτ. Θεολογίας (Τμ.Κοιν.Θ.ΕΚΠΑ)
4. Οἱ μαρτυρίες τῶν πρώτων αἰώνων γιὰ τὴν θαυματουργικὴ ἐμφάνιση τοῦ Ἁγίου Φωτός.
Ὑπάρχει μιὰ ἐπιχειρηματολογία ὅσων προσπαθοῦν νὰ ἀποδείξουν ὅτι δὲν γίνεται κανένα θαῦμα κατὰ τὴν Τελετὴ τῆς Ἀφῆς τοῦ Ἁγίου Φωτός, ὅπως ἐπὶ αἰῶνες διασώζουν πολλὲς πηγές καὶ μαθαίνουμε ἀπὸ τὴν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία ὑποστηρίζει ὅτι τὸ θαῦμα αὐτὸ ἦταν πλάσμα τῆς φαντασίας τῶν Δυτικῶν, καὶ ἡ ὁποία βρίσκει τὴν ἀρχή της στὸ κείμενο τοῦ Ἀδαμάντιου Κοραὴ «Διάλογος περὶ τοῦ ἐν Ἱεροσολύμοις Ἁγίου Φωτός» τοῦ 1826. Στὸ κείμενο αὐτὸ ὁ Κοραὴς ἰσχυρίζεται ὅτι ἡ πρώτη μαρτυρία γιὰ τὴν θαυματουργικὴ ἐμφάνιση τοῦ ἁγίου Φωτὸς προέρχεται ἀπὸ τὸν Γάλλο μοναχὸ Βερνάρδο, ὁ ὁποῖος τὸ 865 (πρὸ τοῦ σχίσματος δηλαδή) ἔγραψε: «…τὸ Μεγάλο Σάββατο, τὴν Παραμονὴ τοῦ Πάσχα. Τὸ πρωί ἀρχίζει ἡ λειτουργία μέσα στὴν ἐκκλησία αὐτή. Μετά, ὅταν τελειώσει, μπαίνουν ψάλλοντας τὸ «Κύριε Ἐλέησον» μέχρι νὰ ἔρθει ἄγγελος καὶ νὰ ἀνάψει μὲ φῶς τὰ κανδήλια ποὺ κρέμονται πάνω ἀπὸ τὸν τάφο. Ὁ Πατριάρχης μεταδίδει αὐτό τὸ Φῶς στοὺς ἐπισκόπους καὶ τὸν ὑπόλοιπο λαό» καὶ ἀπὸ αὐτὸν πήρε ἡ Ἀνατολικὴ Ἐκκλησία τὸν ‘μύθο’ περὶ θαυματουργικοῦ ἀνάμματος τοῦ Ἁγίου Φωτός. Πῶς εἶναι δυνατὸν ὅμως ὁ δυτικὸς μοναχὸς νὰ ἤθελε νὰ δημιουργήσει ἕνα τέτοιο μύθο, πρὶν ἀκόμα νὰ ἔχει γίνει τὸ σχίσμα;
Αὐτὴ τὴν ἐκδοχὴ υἱοθετεῖ καὶ ὁ κ. Κωνσταντίνος Καλοκύρης τὸ 1999 στὸ βιβλίο του «Τὸ ἀρχιτεκτονικὸ συγκρότημα τοῦ ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως Ἱεροσολύμων καὶ τὸ θέμα τοῦ Ἁγίου Φωτός», ἄν καὶ παραθέτει μιὰ ἀρχαιότερη ἀπὸ τὴν παραπάνω ἐξ᾿ ἀνατολῆς μαρτυρία τοῦ Ἐπισκόπου Ἐμέσης Βασιλείου στὸν «Βίο τοῦ ἁγίου Θεοδώρου τῆς Λαύρας τοῦ ἁγίου Σάββα», τοῦ 836 μ.Χ. (ἡ μαρτυρία εἰπώθηκε ἀπὸ τὸν Ἐπίσκοπο Ἐμέσης Βασίλειο τοῦ Πατριαρχείου Ἱεροσολύμων κατὰ τὴν ἐκλογὴ τοῦ Ἁγίου Θεόδωρου τοῦ ἀσκητοῦ τῆς Λαύρας τοῦ Ὁσίου Σάββα ἐν Ἱερουσαλὴμ εἰς Ἀρχιεπίσκοπο Ἐδέσσης σὲ συλλείτουργό του μετὰ τῶν Πατριαρχῶν Ἀντιοχείας καὶ Ἱεροσολύμων), τὴν ὁποία ὡστόσο ἀμφισβητεῖ ὡς πρὸς τὴν ἐρμηνεία της στὴν ἐπίμαχη φράση της. Αὐτὴ ἠ φράση εἶναι «τὸ ἁγίον τε Σάββατον καὶ μετὰ τὴν τῶν κανδηλῶν τῆς ἁγίας Ἀναστάσεως οὐρανίω φωτὶ δαδουχίαν συλλειτουργήσας τοῖς Πατριάρχαις», καὶ ὅπως ἰσχυρίζεται ὁ κ. Καλοκύρης δὲν γνωρίζει ἄν «ἀφορὰ πράγματι στὸ θαῦμα τοῦ ἁγίου φωτὸς ἤ ἔχει κάποια μεταφορικὴ ἔννοια».
Ὡστόσο ὁ κ. Χάρης Σκαρλακίδης στὸ βιβλίο του «Ἅγιον Φῶς. Σαράντα δὺο ἱστορικὲς μαρτυρίες (9ος-16ος αι.)», χρησιμοποιώντας τὸ λεξικὸ τοῦ Ἡσύχιου τοῦ 6ου αι. καὶ βρίσκοντας ἐκεῖ ὅτι ἡ λέξη «δαδουχίαν», ποὺ ἦταν ἡ ἀμφιλεγόμενη, σημαῖνει «λυχναψία», ἄναμμα δηλαδὴ λυχναριῶν, ποὺ στὴν συγκεκριμένη περίπτωση ἔχει τὴν ἔννοια τοῦ ἀνάμματος κανδήλων, κατέληξε τελικὰ ὅτι ἡ φράση μεταφράζεται ἐπακριβῶς «τὸ Ἅγιο Σάββατο, μετὰ τὸ ἄναμμα τῶν κανδηλῶν τῆς Ἁγίας Ἀναστάσεως ἀπὸ τὸ οὐράνιο Φῶς, λειτούργησε μαζί μὲ τοὺς πατριάρχες». Δηλαδὴ προκύπτει τὸ ἀναμφισβήτητο πλέον συμπέρασμα ὅτι ὁ Ἐπίσκοπος Ἐμέσης Βασίλειος μαρτυρεῖ ὅτι «οἱ κανδήλες τοῦ ἁγίου Τάφου ἄναψαν μὲ φῶς ποὺ κατήλθε ἐξ οὐρανοῦ». Αὐτὴ τὴν μαρτυρία λοιπὸν, ἄν καὶ δὲν τὴν χρησιμοποιεί ὁ κ. Κ. Καλοκύρης στὸ συμπέρασμά του, τὸ ὁποῖο ἔτσι εἶναι κατὰ συνέπεια τὸ ἴδιο μὲ τοῦ Κοραή, τὴν παρουσιάζει ὡστόσο καὶ αὐτός. Καθῶς ὅμως, οὔσα καὶ αὐτὴ ἀπόλυτα ἔγγυρη ὡς πρὸς τὸ ζητούμενο, ὄχι μόνο προηγεῖται κατὰ 30 περίπου χρόνια τῆς μαρτυρίας τοῦ Λατίνου μοναχοῦ Βερνάρδου, ἀλλὰ εἶναι καὶ ἐξ᾿ ἀνατολῆς, ἡ μαρτυρία αὐτὴ ποὺ πάνω της στήριξαν καὶ οἱ δύο τους τὴν ἐπιχειρηματολογία τους, τελικὰ κυριολεκτικὰ τοὺς τινάζει αὐτὴν στὸν ἀέρα.
Παρόλ’ αὐτὰ οἱ προσπάθειες πρὸς τὴν κατεύθυνση ἀπόδειξης ὅτι θαῦμα δὲν ὑπάρχει δὲν τελειώνουν. Αὐτὴ τὴν φορὰ μιὰ νέα ἄποψη ἀκούστηκε ἀπὸ ἐπίσημα χείλη τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, χωρὶς νὰ διαψευσθοῦν ποτὲ ἀπὸ τὸν Πατριάρχη. Ὁ Πρωτοπρεσβύτερος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, π. Γεώργιος Τσέτσης, σὲ ἄρθρο του στὸ ΒΗΜΑ στὶς 21/4/2006, κάνοντας ἀναφορὰ καὶ στὸν κ. Κ. Καλοκύρη δήλωσε τὰ ἐξῆς (ἔχει ἀφαιρεθεῖ στὴν ἀρχὴ τῆς πρώτης πρότασης μιὰ φράση, γιατὶ ἀπευθύνεται στὸ ποίμνιο μὲ τρόπο ποὺ ὁπωσδήποτε δὲν εἶναι καὶ τόσο κατάλληλος): «Ὑπάρχει, αἰῶνες τώρα, διάχυτη ἡ πεποίθηση στὸν εὐσεβή μέν, ἀλλὰ …, ὅτι κατὰ τὴν τελετὴ ἀφῆς τὰ Ἅγιον Φῶς κατέρχεται θαυματουργικὰ «οὐρανόθεν» γιὰ νὰ ἀνάψει τὴν λαμπάδα τοῦ Πατριάρχου. Ὅπως ὅμως ἀναφέρει ὁ διαπρεπεῖς καθηγητὴς Κωνσταντίνος Καλοκύρης στὸ περισπούδαστο σύγγραμμά του “Τὸ Ἀρχιτεκτονικὸ Συγκρότημα τοῦ Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως Ἱεροσολύμων καὶ τὸ Θέμα τοῦ Ἁγίου Φωτός” πρόκειται γιὰ ἕναν θρύλο, ὁ ὁποῖος καλλιεργήθηκε στοὺς Ἁγίους Τόπους μετὰ τὴν εἰσβολὴ τῶν σταυροφόρων καὶ μέσα στὰ πλαίσια τῆς διαμάχης Ὀρθοδόξων, Λατίνων καὶ Αρμενίων, ποὺ ὁ καθεῖς διεκδικοῦσε δι’ ἑαυτόν τὸ προνόμιο τοῦ «λαμβάνειν ἐξ᾿ οὐρανοῦ» τὸ ἀνέσπερο Φῶς!».
Εἶναι ἄξιο ἀπορίας πάντως πῶς ὁ π. Γεώργιος καὶ Πρωτοπρεσβύτερος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, πιστεύει ὅτι ὁ ‘θρύλος’ περὶ τοῦ θαύματος ἐμφανίστηκε μετὰ τὴν εἰσβολὴ τῶν Φραγκολατίνων σταυροφόρων τὴν στιγμή, πού, ὅπως ἀναφέραμε παραπάνω, ἔχουμε μαρτυρίες γιὰ τὸ θαῦμα πάνω ἀπὸ δύο αἰῶνες νωρίτερα ἀπὸ τὴν πρώτη σταυροφορία (καὶ οἱ ὁποῖες ἐπομένως ἀναφέρονται σὲ γεγονότα πρὸ τοῦ σχίσματος, τὸ ὁποῖο ἀντιθέτως εἶχε συντελεστεῖ κατὰ τὶς σταυροφορίες). Ἐκτὸς αὐτοῦ δὲν θὰ ἤταν λογικὸ καὶ ἀναμενόμενο, ἀφοῦ οἱ Λατίνοι ἤταν κυρίαρχοι καὶ εἶχαν τὴν δύναμη, νὰ διαδώσουν ἕνα θρύλο ὑπὲρ τους, ὅτι τὸ φῶς βγαίνει ἀπὸ αὐτοῦς, ὥστε ἔτσι αὐτοὶ νὰ κρατήσουν γιὰ τὸν ἑαυτό τους τὸ προνόμιο νὰ εἰσέρχονται στὸν Πανάγιο Τάφο καὶ νὰ λαμβάνουν τὸ φῶς «ἐξ᾿ οὐρανοῦ»…ἀπὸ μιὰ προαναμμένη κανδήλα; Τουλάχιστον αὐτὸ ὑπαγορεύει ἡ κοινὴ λογική.
Σημειωτέον ὅτι ὁ π. Γ. Τσέτσης ἤταν ἀπὸ τοὺς πρώτους ποὺ ἔσπευσαν νὰ συγχαροῦν ἐπίσημα τὸν κ. Δ. Ἀλικάκο μετὰ τὴν «κατάρριψη τοῦ μύθου» μὲ τὴν ἔκδοση τοῦ βιβλίου του, ποὺ ὁδήγησε σὲ τόση μεγάλη ἀναστάτωση τὸ Πατριαρχεῖο Ἱεροσολύμων καὶ τὸ ἔκανε νὰ ἀντιδράσει μὲ τὴν ἀνακοίνωση ποὺ προαναφέραμε. Πάντως στὴν ἴδια γραμμὴ μὲ τὸν π. Γ. Τσέτση περὶ ἀπάτης τῶν Σταυροφόρων βρίσκονται καὶ οἱ ἐξῆς δηλώσεις τοῦ σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Γεράσωνος Θεοφάνη μπροστὰ στὴν κάμερα (στὸ ANTENNA News τὸν Μάρτιο 19): «ὅταν ἤρθαν οἱ σταυροφόροι, αὐτοὶ ποὺ διέστρεψαν τὴν Ἀλήθεια, αὐτοὶ τὸ ἔκαναν θαῦμα γιὰ νὰ ὑποβάλλουν τὸν λαὸ, ὅπως καὶ χιλιάδες δοξασίες… καὶ χίλια δύο πράγματα. Καὶ ἔτσι καὶ αὐτὸ, τότε ἄλλαξε. Φύγανε οἱ σταυροφόροι καὶ δυστυχῶς τὸ πήραμε ἐμεῖς. Καὶ ἐπειδὴ ὁ κόσμος ἔχει συνηθίσει, δὲν τοὺς λένε ποτὲ τὴν ἀλήθεια πολλοί».
Ἀναφέραμε παραπάνω ὅτι ἡ πρώτη μαρτυρία γιὰ τὴν θαυματουργικὴ λήψη τοῦ Ἁγίου Φωτὸς τὸ Μεγάλο Σάββατο στὸν Πανάγιο Τάφο συναντάται τὸ 836 μ.Χ καὶ εἶναι αὐτὴ τοῦ ἐπίσκοπο Ἐμέσης Βασιλείου στὸν «Βίο τοῦ ἁγίου Θεοδώρου τῆς Λαύρας τοῦ ἁγίου Σάββα». Πρὶν ἀπὸ τότε, ἔχουμε λίγο νωρίτερα, στὸ τέλος τοῦ 8ου αἰ. τὶς μαρτυρίες τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ γιὰ τὸ Φῶς τὸ ὑπέρλαμπρον ἐπὶ τοῦ Παναγίου Τάφου (γιὰ παράδειγμα «Πέτρος εἰς τὸν Τάφον, καὶ εἶδε φῶς ἐν αὐτῶ, καὶ ἐφοβήθη…», Ὁκτώηχος. Ἡ Πρώτη Ἀνάστασις Σεδαλίχ. Ἦχος ὅγδοος.), καὶ μετὰ ξανασυναντάμε κάποιες μαρτυρίες μόνο γιὰ τὸν τέταρτο καὶ δεύτερο αἰώνα (βλ. ΠΑΡ. Γ’), ὅπως συναντάμε καὶ τὴν μαρτυρία του Ἁγίου Γρηγόριου Νύσσης στὸ «Δεύτερος Λόγος περί Αναστάσεως», 4ο αἰ., ὅπου ὅμως ἀναφέρεται στὸν 1ο αἰ. στὸν Ἀπόστολο Πέτρο, ποὺ εἶδε τὸ Ἅγιο Φῶς. Τὸ ἴδιο τὸ εὐαγγέλιο δὲν ἀναφέρει βέβαια εὐθέως τὴν παρουσία τοῦ Ἁγίου Φωτὸς στὸν Πανάγιο Τάφο, ὅμως σαφῶς τὴν ὑπονοεῖ κατὰ τὸν ἐρχομὸ τῶν μαθητῶν τοῦ Χριστοῦ μέσα στὸ βαθὺ ὄρθο, ποὺ εἶναι ἀκόμη σκοτάδι στὸν Τάφο Του.
5. Ἡ ἡμιχιλιετὴς σιωπὴ τῶν πηγῶν καὶ ἡ σχέση μὲ τὸν ἀγώνα κατὰ τῶν αἱρέσεων καὶ εἰδικὰ κατὰ τῆς εἰκονομαχίας.
Τὶ συμβαῖνει ὅμως στοὺς μεταξὺ αἰῶνες 5ο -8ο αἰ. καὶ δὲν ἔχουν φθάσει σὲ ἐμᾶς μαρτυρίες γιὰ τὸ Ἅγιο Φῶς; Κατ΄ ἀρχὴν ὑπάρχουν μαρτυρίες ποὺ μαρτυροῦν τὴν συνεχὴ ἐμφάνιση τοῦ Φωτὸς κάθε χρόνο τὴν συγκεκριμένη ἡμέρα τῆς λαμπροφόρου ἑορτῆς τῆς Ἀναστάσεως (βλ. ΠΑΡ. Δ’). Ἀπὸ ἐκεῖ καὶ πέρα, μποροῦμε νὰ κατανοήσουμε αὐτὴν τὴν τεσσάρων – πέντε αἰώνων ἔλλειψη μαρτυριῶν, ἤ ἀλλιῶς ‘σιωπὴ τῶν πηγῶν’, καθῶς δὲν χρειαζόταν νὰ ἀκούγονται καὶ να διαδίδονται πολλὰ γιὰ ἕνα τέτοιο μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας μέσα σὲ ἕνα καιρὸ ἔντονης ἀντιπαράθεσης μὲ τοὺς αἱρετικοὺς καὶ μεγάλου ἀγώνα πρὸς ὀρθὴ καὶ σαφὴ διατύπωση τῶν δογμάτων καὶ διαφύλαξης τῆς πίστεως, ἀλλὰ ἤταν προτιμότερη ἡ σιωπή.
Προλάμβαναν ἔτσι, ὥστε νὰ μὴν ἀνοίξει καὶ κάποιο νέο μέτωπο μὲ τοὺς αἱρετικούς, ἄν αὐτοῖ προκαλοῦνταν καὶ ἔμπαιναν στὸν πειρασμὸ νὰ βάλουν ὡς στόχο τους καὶ νὰ προσβάλλουν μὲ τὶς ἀντιορθόδοξες ὀρθολογικὲς ὑποθέσεις καὶ ἀφώτιστες φιλοσοφοῦσες θεολογίες τους καὶ τὸ ἐπαναλαμβανόμενο θαῦμα αὐτὸ. Τὴν ἴδια στιγμὴ δέον ἤταν νὰ ὑπάρξουν πρώτα κάποιες μαρτυρίες ὁμολογίας τοῦ θαύματος ἀπὸ αἱρετικοὺς καὶ ἀλλόθρησκους, γιατὶ αὐτὲς βέβαια ἔχουν πολὺ μεγαλύτερη βαρύτητα ἀπὸ τὸ νὰ ὁμολογοῦν οἱ ἴδιοι οἱ Ὀρθόδοξοι τὸ θαῦμα. Καὶ πραγματικὰ ἔτσι ἔγινε (βλ. ΠΑΡ. Ε’).
Ὁπότε καὶ σὲ περίπτωση ἀμφισβήτησης στὸ μέλλον, εἶναι πολὺ πιὸ ἀποτελεσματικὸ ἀπὸ ὁτιδήποτε ἄλλο νὰ τοὺς ἀντιπαρατάξεις ὡς ἐπιχείρημα μιὰ δική τους στὸ παρελθόν μαρτυρία,. Καὶ ἤδη τὸν 9ο αἰ. εἴχαμε μαρτυρίες ἀπὸ μουσουλμάνους καὶ ἀπὸ λατίνους. Ὡστόσο μὲ τοὺς δεύτερους δὲν εἶχε διακοπεῖ ἀκόμα ἡ κοινωνία, ἡ ὁποία γιὰ νὰ διακοπεῖ χρειάστηκαν ἀκόμα δύο σχεδὸν αἰῶνες, ὡς τελικὴ κατάληξη τῶν ἀλλότριων στοιχεῖων καὶ τῶν ἀποκλίσεων ποὺ εἶχαν ἀρχίσει νὰ προσπαθοῦν νὰ εἰσάγουν ἤ νὰ καλλιεργοῦν ὅσα ἤδη ὑπήρχαν καὶ νὰ τὰ προωθοῦν στὴν θεολογία τους, λίγες δεκαετίες νωρίτερα ἀπὸ τὶς μαρτυρίες, οἱ Φράγκοι μετὰ τὴν ἐπικράτησή τους στὴν Δύση μὲ τὸν Καρλομάγνο, καὶ τὰ ὁποῖα πρόσβαλλαν τὰ ἑνοποιά στοιχεῖα τῆς πίστεως μεταξὺ Δύσης καὶ Ἀνατολῆς. Γι’ αὐτὸ καὶ στὴν πραγματικότητα, ἡ μαρτυρία εἶναι Ὀρθόδοξου, ποὺ δὲν παύει ὡστόσο βέβαια γιὰ τοὺς ἀποσχισθέντες στὸ μέλλον ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία Δυτικούς, νὰ ἤταν πρόγονός τους καὶ ἡ μαρτυρία του ἔτσι νὰ ἔχει τὸ ἀνάλογο βάρος καὶ σημασία.
Σημαντικὸ σημεῖο τῶν πρώτων μετὰ ἀπὸ αἰῶνες μαρτυριῶν, ἀρχίζοντας μὲ αὐτὴ τοῦ Ἐπισκόπου Ἐμέσης Βασίλειου τὸ 836, εἶναι ὅτι αὐτὲς δώθηκαν, ἀκριβῶς ὅταν πιὰ ἡ εἰκονομαχία πλησίαζε στὸ ὁριστικὸ τέλος της, ποὺ δώθηκε τὸ 842 μὲ τὸ θάνατο τοῦ εἰκονομάχου αὐτοκράτορα Θεόφιλου. Καὶ δὲν εἶναι τυχαία καὶ ἄσχετα μεταξύ τους ἱστορικὰ γεγονότα, πρῶτον ἡ ἐπικράτησή στὴν Δύση τῶν Φράγκων μὲ τὸν Καρλομάγνο, τὴν περίοδο πού, δεύτερον, ἡ Κωνσταντινούπολη ταραζόταν ἀπὸ τὸν ἐκκλησιαστικὸ πόλεμο γιὰ τὶς Ἱερὲς Εἰκόνες καὶ ἐπικρατοῦσαν οἱ εἰκονομάχοι ποὺ εἶχαν μὲ τὸ μέρος τους τὴν κοσμικὴ ἐξουσία. Γι᾿ αὐτὸ τὸν λόγο, δηλαδὴ λόγω τῆς εἰκονομαχίας, ἡ τοπικὴ Ἐκκλησία της βρισκόταν σὲ κρίση στὶς σχέσεις της μὲ τὶς ὑπόλοιπες ἐκκλησίες, ὅπως καὶ μὲ αὐτὴν τῆς Ρώμης, τὴν στιγμὴ ποὺ θὰ ἔπρεπε περισσότερο ἀπὸ κάθε ἄλλο νὰ μεριμνὰ νὰ διατηρεῖ στενοὺς δεσμοὺς μαζί της, μέσα ἀπὸ μιὰ ἀρμονικὴ κοινὴ λατρευτικὴ ζωή, διαφυλάττοντας τὸ ἀληθινὸ δόγμα, μπροστὰ στὴν ἀπειλὴ τῶν Φράγκων. Νὰ σημειώσουμε ἐδῶ ὅτι τὸ συγκεκριμένο ἔτος 836 ἤταν τὸ ἔτος ποὺ ἀνήλθε στὸν Πατριαρχικὸ Θρόνο τῆς Κωνσταντινουπόλεως ὁ Ἰωάννης Γραμματικός, διδάσκαλος, σύμβουλος καὶ βασικὸς σύμμαχος τοῦ Θεόφιλου στὸν ἀγώνα τῆς εἰκονομαχίας, ὁ ὁποῖος συγκάλεσε σύνοδο στὴν Παναγία τῶν Βλαχερνῶν, ὅπου ἀναθεμάτισε τοὺς εἰκονόφιλους, ἐπικύρωσε τὶς ἀποφάσεις τῆς εἰκονομαχικῆς συνόδου τῆς Ἱέρειας καὶ ἀποκήρυξε τὴν Ζ’ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο, καὶ οἱ εἰκόνες ἀπαγορεύτηκαν μὲ βασιλικὸ διάταγμα, ἀφαιρέθηκαν ἀπὸ τὶς ἐκκλησίες ἤ καταστράφηκαν, ἐνῶ οἱ μοναχοὶ ἐκδιώχθηκαν ἀπὸ τὶς πόλεις καὶ τὰ χωριά.
Ἄν καὶ ἡ περιγραφὴ τοῦ Ἐπισκόπου Ἐμέσης Βασίλειοῦ προηγεῖται τῆς ἐκλογῆς τοῦ Ἰωάννη Γραμματικοῦ ὡς Πατριάρχη (ἡ πρώτη ἔγινε στοὺς πρώτους μήνες τοῦ 836, στὴν ἑορτὴ τῆς Ἀναστάσεως, ἐνῶ ἡ δεύτερη πρέπει νὰ ἔγινε ἀργότερα μέσα στὸ 836, ἴσως πρὸς τὸ τέλος, μὲ κάποιους μάλιστα νὰ τὴν τοποθετοῦν καὶ στὸ 837), ποὺ ὁδήγησε σὲ ὄξυνση τοῦ ἤδη βεβαρυμένου κλίματος εἰς βάρος τῶν εἰκονόφιλων, ὡστόσο ἡ τελευταία δύσκολη περίοδος κατὰ τῶν εἰκονόφιλων σύντομα θὰ τέλειωνε, καθῶς σὲ ἔξι χρόνια ἡ εἰκονομαχία θὰ λάμβανε ὁριστικὸ τέλος, ὅταν πλέον ἡ ἐξουσία θὰ περνοῦσε στὰ χέρια τῆς εἰκονόφιλου συζύγου τοῦ Θεόφιλου, Θεοδώρας.
Τῆς ὀρμῆς τοῦ Ἰωάννη Γραμματικοῦ κατὰ τῶν εἰκονόφιλων προηγήθηκε τὴν ίδια χρονιά, δηλαδὴ τὸ 836 καὶ ἡ σύνοδος τῶν Ἱεροσολύμων, ἡ ὁποία συγκλήθηκε ὑπὸ τοῦ Πατριάρχη Ἱεροσολύμων Βασίλειου καὶ πῆραν μέρος καὶ οἱ Πατριάρχες Ἀντιοχείας καὶ Ἀλεξανδρείας, ὅλοι σὲ κοινωνία μεταξύ τους καὶ σὲ ἀκοινωνησία μὲ τὸν εἰκονομάχο Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, ἡ ὁποία εἶχε σκοπὸ νὰ ἐπηρεάσει θετικὰ τὸν Αὐτοκράτορα ὑπὲρ τῶν εἰκονόφιλων, χωρὶς ὅμως κανένα ἀπολύτως ἀποτέλεσμα. Ὡστόσο, δὲν πρέπει νὰ ξεχνοῦμε ὅτι ἤδη τότε ἡ Ζ’ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος εἶχε ἀποφανθεῖ ὑπὲρ τῶν ἱερῶν εἰκόνων καὶ εἶχε θεολογήσει γι᾿ αὐτές, καταδικάζοντας τὴν εἰκονομαχία, πρὶν ἀπὸ 49 χρόνια (τὸ 787), ὅμως ἦταν ἀνάγκη, τὴν ὥρα ποὺ θὰ κρίνει ὁ Κύριος νὰ περάσει ἡ ἐξουσία στὰ χέρια τῆς Αὐτοκράτειρας Θεοδώρας γιὰ νὰ μπορέσουν νὰ ἐφαρμοστοῦν αὐτὲς οἱ συνοδικές ἀποφάσεις.
Μέσα λοιπὸν σὲ αὐτὸ τὸ κλίμα, δηλαδὴ ἀπὸ τὴν μιὰ τῶν τελευταίων διωγμῶν κατὰ τῶν ἱερῶν εἰκόνων καὶ τῶν ὑπεράσπιστῶν τους, καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη τῶν ληφθέντων, ἄν καὶ ἀνεφάρμοστων ἀκόμα, ἀποφάσεων τῆς Ζ’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ὁ Ἐπίσκοπος Ἐμέσης Βασίλειος ἔρχεται νὰ δώσει τὴν ἱστορικὴ μαρτυρία γιὰ τὴν, μὲ τὴν παρουσία τῶν Πατριαρχῶν Ἱεροσολύμων καὶ Ἀντιοχείας, ἀλλὰ καὶ τοῦ Αγίου Θεοδώρου Σαββαΐτου, «μετὰ τὴν τῶν κανδηλῶν τῆς ἁγίας Ἀναστάσεως οὐρανίω φωτὶ δαδουχίαν», δηλαδὴ γιὰ τὸ θαυματουργικὸ ἄναμμα τῶν κανδήλων τοῦ Πανάγιου Τάφου. Φθάνοντας δηλαδὴ στὸ τέλος τῆς περιόδου τῆς εἰκονομαχίας, καὶ ἐνῶ ἡ θεολογία τῶν Ἱερῶν Εἰκόνων ἔχει ἐκφραστεῖ συνοδικά, καὶ σὲ λίγο πρόκειται νὰ ἐφαρμοστεῖ στὴν πράξη ὁριστικὰ καὶ ἀμετάκλητα μετὰ ἀπὸ σκληροὺς καὶ αἱματηροὺς ἀγῶνες πάνω ἀπὸ ἑνὸς αἰώνα, εἰσερχόμαστε σὲ ἕνα νέο θεολογικὸ κεφάλαιο, ἄμεσα καὶ βαθιὰ συσχετισμένο μὲ τὸ προηγούμενό του, μεταξὺ τῶν ὁποίων ὑπάρχει οὐσιαστικὸς κοινὸς κρίκος καὶ κοινὸ περιεχόμενο, λόγω βασικῆς κοινῆς δογματικῆς προϋπόθεσης. Αὐτὸ τὸ ὁποῖο πλέον προσεγγίζουμε καὶ γιὰ τὸ ὁποῖο διαλεγόμαστε εἶναι τὸ Ἅγιο Φῶς, ὅπου κεντρικὸ δογματικὸ ἄξονα ἀποτελεῖ ἡ ἀρμονικὴ περιπλοκὴ καὶ συμφυΐα κτιστοῦ καὶ ἀκτίστου, ἡ ὁποία καθιστὰ δυνατὸν τὸν ἁγιασμὸ τῆς φύσης καὶ τῆς ὕλης μέσω τῶν διακριτῶν ἀπὸ τὴν θεία οὐσία θείων ἐνεργειῶν. Ὅπως ἁγιάζονται καὶ οἱ Ἱερὲς Εἰκόνες τῆς ἀνθρώπινης μορφῆς τοῦ Προσώπου τοῦ Θεανθρώπου, τῆς Παναγίας Μητρός Του καὶ τῶν Ἁγίων Του. Καὶ ὅταν ἀρχίζει ὁ διάλογος, ἀρχίζει καὶ ὀ ἀντίλογος, ἡ ἀμφιβολία, ἤ καὶ ἡ ἄρνηση, ποὺ στὴν συγκεκριμένη περίπτωση μας ἐδῶ πολλὲς φορὲς καταλήγει στὴν φωτομαχία. Τώρα ὅμως, καθῶς ἔχει κατοχυρωθεῖ ἡ θεολογία τῶν Ἱερῶν Εἰκόνων κατὰ τὴν Ζ΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο, ὑπήρχαν οἱ βάσεις και γιὰ τὴν ὑπεράσπιση, ἅν χρειαστεῖ, τοῦ Ἁγίου Φωτὸς καὶ τῆς ἐμφάνισής Τοῦ.
6. Φύση καὶ προέλευση Ἁγίου Φωτός – Γιὰ πνευματικὲς ἀποδείξεις δὲν προσφέρεται ἡ φυσικὴ ἐπιστήμη καὶ ἡ τεχνολογία.
Κατ’ ἀρχὴν τὸ πρῶτο ζητούμενο νὰ ἀποσαφηνίσουμε εἶναι ἄν, τουλάχιστον στὴν ἀρχή, ἡ φλόγα στὶς λαμπάδες καὶ τὶς κανδήλες εἶναι φυσικὴ ἥ ὄχι. Δὲν εἶναι δύσκολο νὰ κατανοήσει κάποιος ὅτι ἐξ᾿ ἀρχῆς εἶναι ὁπωσδήποτε καὶ φυσική, πράγμα ποὺ εὔκολα διαπιστώνεται ἀπὸ τὸ καύσιμο ποὺ χρειάζεται, λάδι ἤ κερί ἤ ἄλλο, γιὰ νὰ παραμείνει ἀναμμένη. Ἄλλωστε, ἄν καὶ ἐμφανίζει τὴν ἰδιότητα τῆς ἀκαΐας γιὰ τὰ πρώτα λεπτά, καὶ αὐτὴ εἶναι κατὰ μέρους ἐπιλεκτική, δηλαδὴ δὲν παύει καὶ πάλι νὰ θερμαίνει ἀρκετά, μέχρι ποὺ μπορεῖ καὶ αὐτὴ σὲ διάφορες περιπτώσεις νὰ ἔχει κάποια καταστροφικὰ ἀποτελέσματα. Πῶς δικαιολογεῖται ὅμως αὐτὴ ἡ ἐπιλεκτικότητα τῆς φλόγας πάνω στὸ ἀνθρώπινο σώμα, ὅπου δὲν παρατηρεῖται ἡ κατὰ τὴν κοινὴ ἐμπειρία ἀναμενόμενη ἐπιθετικότητα καὶ φθορά, ὅπως σὲ μιὰ συνηθισμένη φλόγα, ὅπως ἐξηγοῦμε ἀναλυτικὰ στὸ παραπάνω σχετικὸ κεφάλαιο; Ἐκτὸς αὐτοῦ, πῶς εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνάβουν μόνες τους λαμπάδες καὶ κεριά, γεγονὸς γιὰ τὸ ὁποῖο ὑπάρχουν πολλὲς ἱστορικὲς μαρτυρίες μέσα στοὺς αἰῶνες, ἀλλὰ καὶ τὸ ὁποῖο πολλοὶ ἀπὸ ἐμᾶς ἔχουν δεῖ μὲ τὰ μάτια τους;
Οἱ συνήθεις ἐξηγήσεις ποὺ δίνονται ἀπὸ ὅσους προσπαθοῦν νὰ βροῦν μιὰ ἐξήγηση μὲ τὴν λογικὴ τοὺς εἶναι ὅτι εἶναι δυνατὸν νὰ φανοῦν ὅτι αὐτοαναφλέγονται, χρησιμοποιῶντας ἕναν τεχνικὸ τρόπο, ὅπως κατάλληλα ἐπεξεργασμένο φώσφορο, ὁ ὁποῖος ἀφοῦ περιλούσει τὰ φυτίλια, μέσα σὲ λίγα λεπτὰ αὐτοαναφλέγεται. Ἴσως καὶ ἀνάλογα μὲ τὴν ἐπεργασία θὰ μποροῦσε νὰ ρυθμιστεῖ καὶ ὁ ἀπαιτούμενος χρόνος γιὰ τὴν αὐτοανάφλεξη. Αὐτὸ θὰ μποροῦσε νὰ ἀποτελέσει πιθανὴ λογικὴ ἐξήγηση γιὰ τὸν Πατριάρχη ἤ γιὰ τὶς κανδήλες μέσα στὸν ναό, γιὰ ὅποιους θὰ ἤθελαν νὰ δεχθοῦν μιὰ τέτοια ἐξήγηση, φυσικά χωρὶς ἀπόδειξη, ἀλλὰ δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ τὸ ἔχουν κάνει ἀξιόπιστοι πιστοὶ ποὺ ἔχουν δώσει μαρτυρία ὅτι τὰ δικά τους κεριὰ ἄναψαν μόνα τους, ἤ νὰ τὸ ἔχουν κάνει οἱ γιαγιάδες καὶ παπποῦδες, οἱ μοναχοῖ καὶ μοναχές, ποὺ ἀξιόπιστοι παρευρισκόμενοι τοὺς εἶδαν νὰ ἀνάβουν οἱ λαμπάδες αὐτῶν. Ἐκτὸς ἄν τοὺς τὶς ἀλείψαν ἄλλοι τὶς λαμπάδες χωρὶς νὰ τὸ ξέρουν…!
Ὑπάρχει βέβαια, γιὰ ὅποιον τὴν προτιμᾶ καὶ ἡ ἄποψη τοῦ σεβ. Ἀρχιεπίσκοπου Γεράσωνος Θεοφάνη: «εἶναι ἐν ἐκστάση ἐκεῖ, εἶναι παραίσθησις»(στὸ ANTENNA News), ὅπως καὶ γιὰ τὸ φαινόμενο τῆς ἀκαΐας: « ἐπειδὴ εἴμαστε ὅλοι ἰδρωμένοι αὐτὴ τὴν ὥρα τὸ περνάνε ἔτσι, κράτα το λίγο νὰ δεῖς». Καὶ ὅμως βλέπουμε, πλέον καὶ μέσω φωτογραφιῶν καὶ βίντεο, καὶ μούσια νὰ μὴν καίγονται κατὰ τὸ συνηθισμένο ἀπὸ τὴν κοινὴ ἐμπειρία, καὶ στόματα καὶ μάτια μὲ τὶς βλεφαρίδες καὶ αὐτιὰ καὶ μύτες καὶ μπλουζάκια (τὰ τελευταῖα μόνο, θὰ μποροῦσαν θεωρητικὰ νὰ ἦταν καὶ ἀλεξίπυρα), δὲν μπορεῖ ὅλα αὐτὰ νὰ γίνονται λόγω τοῦ ἰδρώτα, γιατὶ φαίνεται στὶς φωτογραφίες νὰ εἶναι κανεῖς ἰδρωμένος;).
Μιὰ διαφορετικὴ ἐξήγηση ἀπὸ τὶς παραπάνω, ἡ ὁποία δέχεται ὡς ἀληθινὲς τὶς μαρτυρίες περὶ αὐτοανάφλεξης ἤ ἀκαΐας, καὶ ὄχι ὡς προϊὸν προσπάθειας ἐντυπώσεων καὶ ἀπάτης, ἤ ὡς ἀποτέλεσμα παραισθήσεων, εἶναι ὅτι ἡ φλόγα, τουλάχιστον στὴν ἀρχὴ δὲν εἶναι μόνο φυσική, ἀλλὰ βρίσκεται μέσα στὴν ἄκτιστη Θεία Χάρη, ἡ ὁποία εἶναι καὶ ἡ αἰτία ἀνάφλεξης τῶν κανδήλων καὶ λαμπάδων, ποὺ δὲν ἀνάβουν τεχνικὰ ἤ μέσω ἀλληλομετάδοσης. Καὶ αὐτὸ βέβαια, δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ἀποδειχθεῖ μέσω τῆς τεχνολογίας καὶ καμερῶν, ἄν ἡ Θεῖα Χάρη δὲν θελήσει νὰ προξενήσει φυσικὸ ἀποτέλεσμα στὶς συσκευὲς λήψης εἰκόνας ποὺ χρησιμοποιοῦνται, πράγμα ποὺ ποτὲ δὲν τὸ κάνει πέρα ἀπὸ ἕνα βαθμό, πέρα ἀπὸ τὸν ὁποῖο θὰ παραβιαζόταν ἡ ἐλευθερία κάποιου νὰ μὴν πιστέψει. Γι’ αὐτὸ μπροστὰ στὴν κάμερα παρατηροῦμε ὅτι ἐμφανίζονται μὲν φαινόμενα ἀκαΐας, ἀλλὰ περιορισμένα καὶ μποροῦν νὰ ἀμφισβητηθοῦν ἀπὸ τοὺς ἄπιστους ἤ ὁλιγόπιστους.
Ἔτσι καὶ ἄν ἔχει καταγραφεῖ κάποια λαμπάδα ἤ κανδήλα ποὺ ἄναψε μόνη της, αὐτὸ ἔγινε μετὰ τὸ ἄναμμα, καὶ εἶναι δύσκολο νὰ ἀποδειχθεῖ ὅτι ἄναψε θαυματουργικά, ἀκόμα καὶ ἄν γύρω της δὲν ὑπάρχει κανένας μὲ ἀναμμένη λαμπάδα. Βέβαια, γιὰ τὸν καλὴ ἔχων τὴν πρόθεση Θωμᾶ, καὶ αὐτὰ τὰ στοιχεῖα μπορεῖ νὰ ἀρκέσουν γιὰ νὰ πειστεῖ, ἀφοῦ τὰ ἐξετάσει καὶ τὰ συνδυάσει καὶ μὲ ἄλλα, ἀπὸ ἀξιόπιστες μαρτυρίες. Γιατὶ τὸ θαῦμα δὲν γίνεται γι᾿ αὐτοὺς ποὺ ἀμφισβητοῦν, χωρὶς νὰ ἔχουν σκοπὸ νὰ πιστέψουν, καὶ γι᾿ αὐτὸ ψάχνουν ἀποδείξεις, ποὺ ποτὲ δὲν βρίσκουν («εἶπε δὲ αὐτῷ· εἰ Μωϋσέως καὶ τῶν προφητῶν οὐκ ἀκούουσιν, οὐδὲ ἐάν τις ἐκ νεκρῶν ἀναστῇ πεισθήσονται», Λκ. 16,31), ἀλλὰ πρωτίστως γιὰ ὅσους, κι᾿ ἄν δὲν πιστεύουν ἤ ὁλιγοπιστοῦν, θέλουν νὰ πιστέψουν, ἐνῶ ὅσους ἤδη πιστεύουν, χωρὶς νὰ πρέπει νὰ ἐπιζητοῦν τὸ θαῦμα («ἡ γενεὰ αὕτη γενεὰ πονηρά ἐστι· σημεῖον ζητεῖ, καὶ σημεῖον οὐ δοθήσεται αὐτῇ εἰ μὴ τὸ σημεῖον Ἰωνᾶ τοῦ προφήτου», Λκ. 11,29), ὅταν αὐτὸ κατὰ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ συμβαῖνει, τοὺς χαροποιεῖ καὶ ἐνισχύει, καὶ τοὺς γίνεται ἀφορμὴ δοξολογίας πρὸς τὸν Θεό. Μπορεῖ νὰ μὴν ἀποδεικνύεται, ἀλλὰ τὸ θαῦμα ἐνισχύει τὴν πίστη καὶ γεμίζει παρηγοριά, μακαριότητα καὶ ἐλπίδα ὅσους τοὺς ἐμφανίζεται τὸ φαινόμενο τῶν γαλανόλευκων ἀστραπῶν, τῆς περιστρεφόμενης γύρω ἀπὸ τὸν Πανάγιο Τάφο μπάλας φωτός, τοῦ σύννεφου ποὺ σκεπάζει τὸν Πανάγιο Τάφο, τοῦ φλεγόμενου Πανάγιου Τάφου…
Περαιτέρω, γιὰ τοὺς ἴδιους λόγους, οἱ ὅποιες προσπάθειες ἐπιστημονικῆς ἀπόδειξης του θαύματος μέσω τεχνολογικῶν μέσων, δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ἔχουν ἀναμφισβήτητα θετικὰ ἤ ἀρνητικὰ πορίσματα ὑπὲρ μιὰς τέτοιας ἀπόδειξης. Μιὰ τέτοια προσπάθεια ποὺ εἶχε γίνει ἀπὸ τὸν Ἀντρέι Ἀλεξάντροβιτς Βολκὸφ τὸ 2008, πέρα ἀπὸ τὸ ὅτι ὄτι ἐπρόκειτο γιὰ φθηνὴ καὶ ἐρασιτεχνικὴ δουλειά, ἀκόμα καὶ νὰ κατάφερνε μὲ ἐπιστημονικὴ ἐγγυρότητα νὰ ἀνιχνεῦσει ἀνεξήγητες ἐντελῶς μὴ ἀναμενόμενες μεταβολὲς στὸ ἠλεκτρομαγνητικὸ φάσμα, γιατὶ αὐτὸ τότε θὰ σήμαινε, γι᾿ αὐτὸν ποὺ δὲν θέλει νὰ τὸ πιστέψει κάτι τέτοιο, τὴν παρουσία μιὰς μὴ φυσικῆς ἐπίδρασης, ἑνὸς φωτὸς διαφορετικῆς φύσεως ἀπὸ τὸ φυσικὸ φῶς ποὺ ἤδη γνωρίζουμε; Γιατὶ αὐτὸ θὰ σήμαινε καὶ τὴν ὕπαρξη θαύματος, ὅπως τὸ ἐννοοῦν οἱ πιστοί;
Κατ᾿ ἀρχῆν νὰ μετρηθεῖ κάτι τέτοιο μὲ ἔγγυρο ἐπιστημονικὸ τρόπο εἶναι πολὺ δύσκολο στὶς συνθήκες τοῦ συγκεκριμένου τόπου καὶ χρόνου, δηλαδὴ στὸν Πανάγιο Τάφο τὸ Μεγάλο Σάββατο, ἀλλὰ καὶ νὰ συνέβαινε (ὄχι βέβαια μόνο μιὰ χρονιά, ἀλλὰ γιὰ νὰ εἶναι ἀξιόπιστες οἱ μετρήσεις, σταθερά σὲ πολλὲς χρονιές), κάποιος θὰ μποροῦσε νὰ ὑποστηρίξει ὅτι οἱ μετρήσεις προέρχονται ἀπὸ ἄλλους παράγοντες ποὺ ἐπιδροῦν ὑπὸ τὶς συγκεκριμένες συνθήκες, ὅπως τὸ ἄναμμα τόσων πολλῶν μεγάλων λαμπάδων καὶ κανδήλων στὸ ἑλάχιστο χρονικὸ διάστημα ποὺ γίνεται, ἤ ἡ χρήση τόσων πολλῶν κινητῶν καὶ καμερῶν, σὲ συνδυασμὸ μὲ τὴν ψυχοσωματικὴ φόρτιση καὶ ἔνταση τοῦ πλήθους. Δὲν εἶναι τίποτα ἀποδεδειγμένο ἀπὸ ὅλα αὐτὰ βέβαια, ἀλλὰ οὔτε εἶναι δυνατόν νὰ γίνει δεκτὸ ὡς ἐπιστημονικὸ πόρισμα, ἡ ὕπαρξη ἑνὸς ὅντως ὑπερφυσικοῦ γεγονότος πίσω ἀπὸ μιὰ ἀνεξήγητη μέτρηση. Ἕνα πείραμα μετράει φυσικὰ φαινόμενα καὶ ὄχι ὑπερφυσικά, καὶ τὸ ἄν τὸ μετρούμενο φυσικὸ φαινόμενο μπορεῖ νὰ προέρχεται ἀπὸ ἕνα ὑπερφυσικὸ αἴτιο ἐπαφίεται στὴν πίστη τοῦ καθενὸς νὰ τὸ ἀπαντήσει.
Ἔτσι λοιπὸν καὶ ἡ μελέτη τῶν κ. Εὐγένιου Μορόζωφ καὶ κ. Γεώργιου Παπαδόπουλου μπορεῖ πολὺ εὔστοχα καὶ ἀναντίρρητα νὰ ὑποστηρίζει τὴν ἀναμενόμενη λογικὴ ἐξήγηση γιὰ τὸ ρήγμα τοῦ κίονα ἔξω ἀπὸ τὸν Ἱερὸ Ναὸ τῆς Ἀναστάσεως, ὅτι αὐτὸ προκλήθηκε ὁπωσδήποτε ἀπὸ κάποια ἰσχυρὴ ἠλεκτρικὴ ἐκκένωση, ὅπου ἴσως ὑπήρξε καὶ συνοδεία κάποιου ἰσχυροῦ σεισμικοῦ κύματος, ποὺ τὸν καταπόνησε ταλαντώνοντάς τον στρεπτικά. Ὡστόσο, ἐκεῖνος ποὺ δὲν θέλει νὰ δεχθεῖ τὴν ὑπερφυσική αἰτία τοῦ ρήγματος τοῦ κίονα, ὅσο σπάνιο καὶ νὰ εἶναι τὸ φαινόμενο, μπορεῖ νὰ καταφύγει στὴν φυσικὴ πραγματικότητα τῶν ἀπρόσμενων καταστροφικῶν κεραυνῶν, χωρὶς κανένας νὰ μπορεῖ νὰ τὸν πείσει ὅτι εἶναι ἀπίθανο νὰ ἔγινε τὸ γεγονὸς στὸ συγκεκριμένο σημεῖο, τὴν συγκεκριμένη ὥρα καὶ μέρα, ποὺ περιγράφεται στὴν μαρτυρία τοῦ 1579 (κατὰ ἄλλους 1548), ἀφοῦ κάλλιστα ἐκεῖνος μπορεῖ ἄν δὲν θέλει νὰ πιστέψει νὰ ἰσχυριστεῖ ὅτι πρώτα ἔγινε τὸ ρήγμα καὶ μετὰ ἐμφανίστηκε ἡ μαρτυρία ὡς ἕνας θρύλος. Οἱ πιστοὶ πάντως, μὲ ἤ χωρὶς τὸ πόρισμα Μορόζωφ–Παπαδόπουλου, πλησιάζοντας στὸν Ἱερὸ Ναὸ τῆς Ἀναστάσεως δὲν θὰ πάψουν νὰ ἀσπάζονται τὸν κίονα στὸ σημεῖο τοῦ ρήγματος πρὶν εἰσέλθουν στὸν Ἱ.Ναό, καὶ νὰ αἰτοῦνται τὶς εὐχὲς τοῦ Ἁγίου Τοῦνομ, τοῦ ὁποίου τὰ λείψανα στὴ Ἱερὰ Μονή τῆς Μεγάλης Παναγιάς δὲν θὰ πάψουν νὰ μαρτυροῦν τοῦ λόγου τὸ ἀληθές (βλ. ΠΑΡ. ΣΤ’).
Ὡστόσο ὑπάρχει ἕνας ἄλλος τρόπος ποὺ ἡ ἐπιστήμη, ἥ καλύτερα οἱ ἐκπρόσωποί της, θὰ μποροῦσαν νὰ βοηθήσουν πλήθος κόσμου νὰ γνωρίσει τὴν ἀλήθεια πέρα ἀπὸ τοὺς φυσικοὺς νόμους καὶ νὰ συναντήσει Ἐκείνον ποὺ τοὺς ἔθεσε. ἔθεσε. Εἶναι ὁ τρόπος τῆς ἐπιστημονικῆς ὁμάδας τῆς κα. Ἀντωνίας Μοροπούλου, ποὺ μετὰ τὸ ἄνοιγμα τοῦ Πανάγιου Τάφου στὶς 26 Ὀκτωβρίου 2016 κατὰ τὴν διάρκεια ἀποκαταστάσεως τοῦ Κουβουκλίου Του δὲν μπόρεσε κανεῖς τους, οὔτε θέλησε νὰ κρύψει τὴν ἀλήθεια (www.lifo.gr, ντοκυμαντὲρ σὲ Alpha κ.α.) : «ὅλα τὰ σύγχρονα μηχανήματα στὸ σημεῖο σταμάτησαν νὰ λειτουργοῦν, μιὰ τοπογράφος ποὺ «σκανάριζε» τὸν τάφο, ὅταν ἀκουμποῦσε τὸν ὑπολογιστὴ στὴν πλάκα τὸ μηχάνημα κόλλαγε, ἐνῶ ὅταν τὸ ἔπαιρνε στὰ χέρια της αὐτό λειτουργοῦσε κανονικά». Ἡ ἴδια ἡ ἐπικεφαλῆς κα. Μοροπούλου δήλωσε: «Αὐτὸς ὁ τάφος ἔχει μιὰ ἐνέργειά ποὺ τὴ νιώθεις, εἶναι ζωντανός. Τὴν ἔνιωσα μπαίνοντας στὸν χῶρο καὶ τὴν δήλωσα σὲ ὅλα τὰ μέσα τότε, δὲν εἶναι μυστικό», ὅπως καὶ «Αὐτὸς ὁ τάφος μιλάει ἀπὸ μόνος του. Εἶναι συγκλονιστικὸ μνημεῖο.
Ἤξερα τὶς θρησκευτικὲς ρήσεις ὅτι εἶναι ὁ ζωοδόχος τάφος τοῦ Χριστοῦ, ἀλλὰ ὅταν τὸν ἔζησα, μὲ τὴν ἐνέργεια ποὺ ἀναδίδει, ἰδιαίτερα ὅταν τὸν ἀνοίξαμε, ἦταν συγκλονιστικός. Αὐτὸ εἶναι ἀδιάψευστος μάρτυρας, καὶ δὲν ἤμουν μόνη μου, τὸ ξέρουν ὅλοι ὅσοι ἦταν ἐκεῖ. Ὑπήρξαν ἄνθρωποι ποὺ βγήκαν ἔξω κλαίγοντας». Αὐτοὶ ποὺ δήλωσαν αὐτὰ δὲν ἔχουν παραισθήσεις, οὔτε εἶναι τίποτα ταλιμπὰν καὶ ἀνόητοι, εἶναι αὐτοὶ ποὺ ἔχουν ἐργαστεῖ στὴν συντήρηση τῆς Ἀκρόπολης καὶ τῆς Ἁγίας Σοφίας καὶ σὲ πολλὰ ἄλλα παγκοσμίου ἐνδιαφέροντος μνημεία, ἀνέλαβαν καὶ ἔφεραν σὲ πέρας μὲ πλήρη ἐπιτυχία τὴν ἀποκατάσταση τοῦ κουβουκλίου τοῦ Παναγίου Τάφου, καὶ ἔγιναν παράδειγμα πρὸς μίμηση στῆν παγκόσμια ἐπιστημονικὴ κοινότητα, σὲ Ἀμερική, Εὐρώπη καὶ Ρωσία, μὲ τὴν πρωτοπόρα μεθοδολογία καὶ τεχνικὴ ποὺ χρησιμοποίησαν. Καὶ ὅλα αὐτὰ μέσα σὲ ἕνα ἐντελῶς δυσχερές, μὴ φιλικό καὶ ἀσταθὲς πολιτικὰ περιβάλλον.
Εἶναι λοιπόν δυνατὸν σὲ αὐτὸ τὸν τόπο, ποὺ τὸν προσκυνοῦν ἀπὸ ὅλα τὰ μέρη τῆς γῆς, ἀγράμματοι καὶ ἐπιστήμονες, ἀφανεῖς καὶ διάσημοι, πιστοὶ καὶ ἄπιστοι, στὸν Πανάγιο Τάφο τοῦ Χριστοῦ, νὰ συζητοῦμε καὶ νὰ ψάχνουμε καὶ νὰ παρουσιάζουμε τεκμήρια, πῶς ἀνάβει τὴν παραμονὴ τῆς ἑορτῆς τῶν ἑορτῶν τὸ Ἅγιο Φῶς, ἄν ἀνάβει ἀπὸ χέρι ἀνθρώπινο ἤ ἀπὸ Θεϊκὴ ἐπέμβαση;
7. Ὁ λόγος περιφρόνησής τοῦ Ἁγίου Φωτός ἀπὸ τὸν Παπισμὸ καὶ δίωξής Του ἀπὸ τὸν Οἰκουμενισμό. Πῶς ἡ θεολογία Του ἀναιρεῖ τὸν Ἐκκλησιολογικὸ Νεστοριανισμό.
Σχετικὰ μὲ τὴν θέση τῶν Δυτικῶν ὡς πρὸς τὸ Ἅγιο Φῶς, ὁ π. Θεόδωρος Ζήσης ἀναφέρει ἕνα σημαντικὸ γεγονὸς στὴν παρουσίαση τοῦ βιβλίου τοῦ κ. Χ. Σκαρλακίδη γιὰ τὸ Άγιον Φως, ποὺ ἤδη προαναφέραμε«Τὸ θαῦμα τοῦ Ἁγίου Φωτός, μέχρι τοῦ ἔτους 1238 ἦταν ἐπισήμως ἀποδεκτό καὶ ἀπὸ τοὺς Λατίνους· ἄλλωστε ὁ ἴδιος ὁ Πάπας Οὐρβανὸς Β΄ τὸ διεκήρυξε ἐπισήμως στὴ Σύνοδο τῆς Κλερμὸν στὴ Γαλλία (1095 μ.Χ.), κατὰ τὴν ἔναρξη τῆς Α’ Σταυροφορίας (βλ. Παρ. Ζ’). Μὲ ἀπόφαση, ὅμως, τοῦ Πάπα Γρηγορίου Θ΄ τοῦ 1238, ἀπορρίφθηκε τὸ θαῦμα καὶ ἀπαγορεύθηκε ἡ παρουσία πιστῶν τοῦ παπισμοῦ στὴν τελετή, τὸ ὁποῖο ἰσχύει μέχρι καὶ σήμερα». Γράφει λοιπὸν, ὅτι τὸ 1238 μὲ ἀπόφαση τοῦ τότε Πάπα ἀπορρίφθηκε τὸ θαῦμα, ὅπως διαπιστώνεται βέβαια καὶ μελετώντας τὶς μαρτυρίες ἀπὸ την Δύση μετὰ ἀπὸ αὐτὴν τὴν χρονολογία, οἱ ὁποῖες πλέον ἀναφέρονται μὲ ἀδιαφορία στὸ γεγονὸς τῆς Τελετῆς τῆς Ἀφῆς τοῦ Ἁγίου Φωτὸς κατὰ τὴν ἑορτὴ τῆς Ἀναστάσεως. Ἀπὸ ὅτι φαίνεται, μετὰ τὴν ἀποτυχημένη προσπάθεια τῶν Σταυροφόρων τὸ 1101, ἐξοβελίζοντας τοὺς Ὀρθοδόξους, νὰ βγάλουν οἱ ἴδιοι τὸ Ἅγιο Φῶς (βλ. ΠΑΡ. Ζ’), τὸ ὁποῖο πρὶν λίγα χρόνια ἐκθείαζε ὁ Πάπας Οὐρβανὸς Β΄, ἄρχισαν νὰ χάνουν τὸ ἐνδιαφέρον τους γιὰ κάτι ποὺ δὲν μποροῦσαν νὰ ἔχουν ἀπὸ μόνοι τους, χωρὶς νὰ ἔχουν τὴν ἀνάγκη τῶν πάνω ἀπὸ μισὸ αἰῶνα ἀκοινώνητων μαζί τους Χριστιανῶν τῆς Ἀνατολῆς γιὰ νὰ τὸ λάβουν.
Καὶ ἔτσι, μέσα καὶ στὸ γενικὸ πλαίσιο τῆς ὄξυνσης τῶν ἐκκλησιαστικῶν διαφορῶν μεταξὺ Δύσης καὶ Ἀνατολῆς, μὲ τὸ πέρασμα τοῦ χρόνου, καθῶς συνέβαλλαν στὴν συνέχεια καὶ οἱ πολιτικὲς ἐξελίξεις (ἄλωση τῆς Κωνσταντινούπολης ἀπὸ τὸ 1204), ἔφθασε ἡ ὥρα νὰ ἀρνηθοῦν αὐτὸ ποὺ δὲν μποροῦν νὰ ἔχουν μόνοι τους, χωρὶς νὰ χρειάζεται νὰ ὁμολογοῦν κάθε φορὰ ὅτι ἡ προσευχὴ τῶν Ἀνατολικῶν εἰσακούεται περισσότερο καὶ τὸ θαῦμα γίνεται μόνο σὲ αὐτούς. Ὁ Κάιν δὲν μποροῦσε νὰ δεχθεῖ ὅτι εὐπρόσδεκτη γίνεται ἡ θυσία τοῦ Ἅβελ μόνο καὶ ὄχι ἡ δικιά του. Ἡ παπικὴ ὑπεροχῆ, τῆς ὁποίας ἦταν γνωστὸς ὑπέρμαχός της, ὁ εἰσηγητῆς τῆς ἱερᾶς ἐξέτασης, Πάπας Γρηγόριος Θ’, δὲν τοῦ ἄφηνε περιθώρια γιὰ τέτοιες ταπεινώσεις. Καὶ ἡ λύση ἦταν ἁπλὰ νὰ μὴν παραδέχονται τὸ θαῦμα, καὶ ἐπομένως, οὔτε νὰ συμμετέχουν στὴν τελετή.
Πῶς θὰ μποροῦσε νὰ λαμβάνει τοὺς Ρωμιοὺς ὡς αἰρετικοῦς, αὐτὸς ὁ δεινὸς διώκτης τῶν αἰρετικῶν, ἄν στὴν Τελετὴ τῆς Ἀφῆς γίνεται θαῦμα, καὶ αὐτὸ συμβαίνει μόνο στοὺς Ρωμιοὺς, καὶ ὄχι στοὺς Δυτικούς; Τελικὰ βέβαια, μὲ μιὰ τέτοια ἀπόφαση συνέβαλλε στὴν αὔξηση τοῦ δογματικοῦ χάσματος μεταξὺ Δύσεως καὶ Ἀνατολῆς, καθῶς ἀφαίρεσε ἀπὸ τοὺς Χριστιανοὺς τῆς Δύσης μιὰ πολύτιμη εὐκαιρία ἐμπειρικῆς προσέγγισης τῶν Θείων Ἐνεργειῶν μέσω τῆς θαυματουργικῆς ἐμφάνισης τοῦ Ἁγίου Φωτὸς. Ἕνα τέτοιο θαυμαστὸ γεγονὸς θὰ μποροῦσε νὰ τοὺς ἀπαγκιστρώσει ἀπὸ τὸ προβληματικὸ αὐγουστίνειο θεολογικὸ ὑπόβαθρο ποὺ ἔχουν παραλάβει ἀπὸ τὸ παρελθόν περὶ κτιστῆς Θείας Χάρης, ὥστε νὰ μὴν μένουν ἀποκομμένοι καὶ ἀμέτοχοι στὸν σχετικὸ τομέα τῆς ὅντως Θεολογίας, χωρὶς νὰ μποροῦν νὰ κατανοήσουν ἔννοιες τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, ὅπως ἡσυχασμός, νοερὰ προσευχή, κάθαρση-φώτιση-θέωση, οὐσία-ἐνέργεια, ἄκτιστο φῶς. Ὁπότε ἔτσι καταλήξαμε μετὰ ἀπὸ ἕνα αἰώνα, τὸ 1333, τὸ τέκνο τῆς δυτικῆς θεολογίας, ὁ Βαρλαὰμ ὁ Καλαβρὸς καὶ ὁ ἐπηρεασμένος ἀπὸ τὶς θέσεις του, Γρηγόριος Ἀκίνδυνος, νὰ προκαλέσουν τὶς ἡσυχαστικὲς ἔριδες, προσπαθῶντας νὰ ἀνατρέψουν τὴν Ὀρθόδοξη δογματικὴ καὶ ἀσκητική, ποὺ ἐκφραζόταν στὸ πρόσωπο τοῦ Ἁγίου Γρηγόριου τοῦ Παλαμά.
Σὲ ἀναφορὰ μὲ τὰ παραπάνω ἱστορικὰ γεγονότα ἀντιλαμβανόμαστε, ὅτι σὲ μιὰ ἐποχὴ διαχριστιανικοῦ, καὶ ὄχι μόνο, συγκριτισμοῦ, ποὺ προωθεῖται μέσω τῶν διαφόρων διαχριστιανικῶν ὀργανώσεων καὶ συμβουλίων, μὲ κυριότερο τὸ Παγκόσμιο Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν, μὲ ἀπώτερο στόχο τὴν ἔνωση, ὄχι μόνο ἀκολουθῶντας τὶς προϋποθέσεις Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, ἀλλὰ ἀδιάφορα ἀπὸ αὐτές, εἶναι ἀδύνατον νὰ γίνει ἀποδεκτό, τόσο στὴν πράξη, ὅσο καὶ στὴν θεωρία, τὸ γεγονὸς τοῦ θαύματος τοῦ Ἁγίου Φωτὸς κατὰ τὴν Τελετὴ τῆς Ἀφῆς Τοῦ τὸ Μεγάλο Σαββάτο. Στὴν πράξη δὲν μπορεῖ νὰ γίνει ἀποδεκτό, γιατὶ ἄν ὑπάρχει ἕνα τέτοιο θαῦμα, τότε ἐφόσον ὅσοι τὸ δέχονται γνωρίζουν ὅτι γίνεται μόνο στοὺς Ἕλληνες, καὶ ἀπὸ αὐτοὺς παίρνουν τὸ Ἅγιο Φῶς οἱ ὑπόλοιποι, αὐτὸ θὰ σήμαινε ὅτι ἡ ὀρθόδοξη πίστη τους ξεχωρίζει καὶ προηγεῖται τῶν ὑπολοίπων, πράγμα ποὺ ἐπιβεβαιώνει τὶς Ὀρθόδοξες προϋποθέσεις τῆς μοναδικότητάς καὶ πληρότητας της ἀλήθειας της. Ἕνα τέτοιο θαῦμα ἀποδεικνύει πανηγυρικὰ πῶς ἡ προσευχὴ τῶν Ὀρθοδόξων δὲν ἔχει ἀνάγκη καὶ δὲν εἶναι ἐξαρτημένη ἀπὸ αὐτὴν τῶν ὑπόλοιπων χριστιανικῶν ὁμολογιῶν, ἐνῶ ὅλες οἱ ὑπόλοιπες τὴν χρειάζονται, καθῶς τὸ Ἅγιο Φῶς, ἀρχικά δίνεται στοὺς Ὀρθόδοξους μετὰ τὴν ἀνεξάρτητη ἀπὸ τοὺς ὑπολοίπους προσευχή τους, καὶ οἱ Ὀρθόδοξοι, ὅταν τὸ λάβουν, στὴν συνέχεια τὸ μεταδίδουν καὶ τὸ λαμβάνουν ἀπὸ αὐτούς καὶ ὅλοι οἱ ὑπόλοιποι. Γενικῶς, ἐκ τῶν πραγμάτων, ἀποδεικνύεται ὅτι ἡ ὀρθόδοξη πίστη εἶναι πλήρης καὶ ἀνεξάρτητη καὶ ἅπαντες ἄλλοι ἔχουν ἀνάγκη αὐτὴν γιὰ νὰ βροῦν τὸ δρόμο τους καὶ νὰ λάβουν αὐτὸ στὸ ὁποῖο ὑστεροῦν. Μιὰ τέτοια ὅμως θεολογικὴ θεώρηση ἀποτελεῖ κόλαφο γιὰ τὴν οἰκουμενιστική τους κίνηση, σύμφωνα μὲ τὶς προϋποθέσεις, πάνω στὶς ὁποῖες ἐπιθυμοῦν καὶ ἀξιώνουν νὰ θεμελιώνουν αὐτὴν.
Ἐκτὸς αὐτοῦ, καὶ στὴν θεωρία δὲν μπορεῖ νὰ γίνει ἀποδεκτό, καθῶς τὸ θαῦμα τοῦ Ἁγίου Φωτὸς, τὸ ὁποῖο ἀποδεικνύει ζωντανὰ μὲ τὸν τελειότερο τρόπο τὴν ἀρμονικὴ συνύπαρξη κτιστοῦ καὶ ἀκτίστου, στὴν ὁποία ἤδη προαναφερθήκαμε, ἀντικατοπτρίζει ὀντολογικῶς τὴν ἀληθινὴ ἔνωση κτιστῆς καὶ ἄκτιστης φύσης στὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ, ἀδιαίρετα, ἄτρεπτα, ἀμέριστα καὶ ἀσύγχυτα, κάτι ποὺ ἀποτελεῖ σοβαρὴ θεολογικὴ συνέπεια τῆς ἀποδοχῆς τοῦ θαύματος. Μιὰ τέτοια ὅμως θεολογικὴ θεώρηση ἔρχεται σὲ ἄμεση ἀμφισβήτηση τοῦ ὅλου δογματικοῦ οἰκοδομήματος τῶν Μονοφυσιτῶν ἤ τῶν Νεστοριανῶν, καὶ γενικὰ ὅλων ὅσων δὲν δέχονται τὴν Δ’ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο, ποὺ ἡ θεολογία τους σὲ αὐτὸ ἀκριβῶς τὸ σημεῖο προσκρούει. Σὲ αὐτοὺς ἔχουμε κτιστὴ φύση, ἔχουμε καὶ ἄκτιστη, ἀλλὰ ὄχι ὅμως καὶ τὶς δύο μαζὶ σὲ μιὰ ἀρμονικὴ συμφυΐα, τέτοια ποὺ μόνο ἡ ὑπέρλογη, ἀκατάληπτη ἔνωσή τους στὸ θεανθρώπινο Πρόσωπο θὰ μποροῦσε νὰ κάνει δυνατή. Μόνο ὅμως κατὰ τὴν Ὀρθόδοξη θεώρηση, μπορεῖ τότε, μέσω τῶν Θείων Ἐνεργειῶν, καὶ μόνο αὐτῶν, καὶ ὄχι τῆς Θείας Οὐσίας, νὰ μετέχει ἡ κτίσης τοῦ ἄκτιστου Δημιουργοῦ της. Καὶ τότε φαινόμενα σὰν τὴν ‘καιόμενη καὶ ἄφλεκτο’ βάτο τοῦ Μωυσή γίνονται πραγματικότητα καὶ εἶναι ὁρατά. Τότε φυτίλια ἀνάβουν μόνα τους καὶ χέρια καὶ πρόσωπα δὲν καίγονται. Πράγματα ἀδιανόητα γιὰ τοὺς μὴ Ὀρθόδοξους στὴν Ἀνατολή, ἀλλὰ καὶ γιὰ τοὺς Χριστιανοὺς στὴν Δύση, ὅπου κηρύττεται ὅτι ἡ θεία χάρις εἶναι κτιστή, χωρὶς νὰ νοεῖται διαχωρίσμος οὐσίας καὶ ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ.
Ἐκτὸς αὐτοῦ, στὸ ὄραμα τῆς ἔνωσης τῶν ‘ἐκκλησιῶν’, ἀπὸ τὶς ἀρχὲς τοῦ εἱκοστοῦ αἰῶνα εἶχε άρχίσει ἡ προσπάθεια νὰ ἐπικρατήσει ἡ ἐκκλησιολογία ἡ βασισμένη σὲ προτεστάντικες θεολογικὲς προϋποθέσεις, περὶ κλάδων, κάθε ἕνας ἀπὸ τοὺς ὁποίους κατέχει μέρος τῆς ἀλήθειας, καὶ περὶ ὁρατῆς καὶ ἀόρατης ἐκκλησίας, μὲ τὴν ἀόρατη νὰ εἶναι ἡ Μία, Ἁγία, Καθολικὴ καὶ Ἀποστολικὴ Ἐκκλησία, καὶ μὲ τὴν ὁρατὴ νὰ εἶναι ἡ ἱστορικὴ ἐκκλησία , ἡ διασπασμένη σὲ πολλὰ μέρη ἤ κλάδους. Μὲ τὴν ἀποδοχὴ τῆς δήλωσης τοῦ Τορόντου ὅλα τὰ μέλη τοῦ ΠΣΕ κάθισαν ὡς ‘ἐκκλησίες’ κάτω ἀπὸ τὴν ἴδια σκέπη, ὅπου πλέον στὸ «Ἡ Ἐκκλησία, αἱ Ἐκκλησίαι καί τό Παγκόσμιον Συμβούλιον Ἐκκλησιῶν» τοῦ τίτλου της, ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία νοεῖται ὄχι ὡς ἡ μία Ἐκκλησία, ἀλλὰ ὡς ἡ μία ἀπὸ τὶς Ἐκκλησίες, ἐνῶ καὶ οἱ Παπικοὶ, χωρὶς νὰ εἶναι μέλος τοῦ ΠΣΕ, ὅπως ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, κινήθηκαν ὡστόσο κατὰ τὴν Β’ Βατικάνειο Σύνοδο πρὸς τὴν ἴδια κατεύθυνση, μὲ μικρὴ διαφοροποίηση τὴν κεντρική θέση της μέσα στὸ πλέγμα τῶν ‘ἐκκλησιῶν’, ὡς συνέπεια τοῦ πρωτείου της. Ἡ θεωρία τῶν δύο πνευμόνων χρησιμοποιεῖται πλέον ὡς τὸ θεολογικὸ ὑπόβαθρο, ποὺ θὰ βοηθήσει στὴν ἔνωση τῶν Δυτικῶν καὶ Ἀνατολικῶν Χριστιανῶν. Ἡ προσπάθεια συνεχίζεται πρὸς αὐτὴν τὴν κοινὴ κατεύθυνση στοὺς διαλόγους στὸ Μπαλαμάντ τὸ 1991, στὸ Σαμπεζύ τὸ 1993, στὸ Πόρτο Ἀλέγκρε τὸ 2006, στὴν Ραβέννα τὸ 2007 καὶ στὸ Πουσὰν τὸ 2013, ὅπου ὑπογράφονται κοινὰ κείμενα. Τελικὰ γίνεται προσπάθεια ὑπέρβασης τοῦ χάσματος ποὺ παραμένει ἀγεφύρωτο καὶ συμβιβασμοῦ μεταξὺ τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησιολογίας καὶ τῆς Ἐκκλησιολογίας τοῦ ΠΣΕ, σὲ μιὰ εὐρεία ὀρθόδοξη σύνοδο, ἀνάλογη τῆς εὐρείας συνόδου τοῦ Βατικανοῦ, δηλαδὴ τῆς Β’ Βατικάνειας Συνόδου, ὥστε νὰ κατοχυρωθοῦν μὲ κοινὴ συναίνεση οἱ ὑπογραφὲς τῶν ὀρθοδόξων στοὺς διαλόγους καὶ νὰ ἀποκτήσουν πανορθόδοξο κύρος, μόνο μὲ τὸ ὁποῖο μποροῦν νὰ πάψουν νὰ ἀποτελοῦν κενὸ γράμμα, νὰ μὴν παραμένουν ἄλλο χωρὶς ἀντίκρυσμα. Ἔτσι πραγματοποιήθηκε ἡ ‘Ἁγία καὶ Μεγάλη’ Σύνοδος στὸ Κολυμπάρι τῆς Κρήτης τὸ 2016, χωρὶς ὅμως τελικὰ νὰ ἐπιτευχθεῖ πανορθόδοξη συμφωνία σὲ καμιὰ περίπτωση.
Ἡ ἑνοποιητικὴ προσπάθεια λοιπὸν θεμελιώνεται στὴν ἐκκλησιολογία ποὺ υἱοθετεῖ τὴν θεωρία τῆς ἀόρατης καὶ ὁρατῆς ἐκκλησίας, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ μιὰ νεστοριανὴ ἐκκλησιολογία ἤ πιὸ εὔστοχα ἕναν ἐκκλησιολογικὸ νεστοριανισμό. Γιατί, καθῶς ὁ Νεστόριος διαχώρισε τὸν Χριστὸ σὲ Θεὸ Λόγο καὶ σὲ ἄνθρωπο Ἰησοῦ, καὶ ἔτσι σὲ αὐτὴ τὴν περίπτωση ἐδῶ ἡ Ἐκκλησία, ποὺ ἀποτελεῖ σώμα Χριστοῦ μὲ κεφαλή της Αὐτὸν, διαχωρίζεται ἀπὸ τὴν μιὰ μεριὰ σὲ μία ἐκτὸς ἱστορικοῦ πλαισίου ἀόρατη ἐκκλησία, ποὺ παραμένει μία καὶ ἁγία, καὶ σὲ μία ὁρατή ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριά, τὴν ἱστορικὴ ἐκκλησία, ἡ ὁποία εἶναι διασπασμένη λόγω τῆς ἀνθρώπινης ἀδυναμίας. Ἀντὶ νὰ σχίζεται ὁ Χριστὸς σὲ Θεὸ καὶ ἄνθρωπο, σχίζεται τὸ σώμα Του σὲ ὁρατὸ καὶ ἀόρατο, μὲ ὅλες τὶς σωτηριολογικὲς συνέπειες, ἀφοῦ παύει μέσα στὸ ἱστορικὸ γίγνεσθαι νὰ ὑπάρχει ἡ Μία, Ἁγία, Καθολικὴ καὶ Ἀποστολικὴ Ἐκκλησία μὲ τὴν ὅντως ἀλήθεια στὸ πλήρωμά τῆς. Ὁ Χριστὸς μεμερισμένος καὶ διαιρεμένος δὲν σώζει, οὔτε καὶ ἡ Ἐκκλησία Του μπορεῖ κατακερματισμένη καὶ διασπασμένη νὰ μᾶς ὁδηγήσει σὲ Αὐτόν, ποὺ εἶναι ἡ σωτηρία μας. Ὁ Χριστὸς πρέπει νὰ εἶναι ἑνωμένος, ὅπως καὶ ἡ Ἐκκλησία Του νὰ εἶναι Μία, ὅπου καὶ νὰ βρισκόμαστε, καὶ στὸν οὐρανό καὶ στὴ γῆ. Καὶ αὐτὴ τὴν ἑνότητα ἐκφράζει ἡ φλόγα καὶ ἡ λάμψη τοῦ Ἁγίου Φωτός, τὸ ὁποῖο δὲν εἶναι μόνο κτιστό, οὔτε μόνο ἄκτιστο, ἀλλὰ εἶναι καὶ τὰ δύο σὲ μιὰ ἀσύλληπτη ἔνωση, μέσα ἀπὸ τὴν ὁποία μᾶς ἀποκαλύπτεται τὸ θεανθρώπινο Πρόσωπο τοῦ ζώντος Χριστοῦ.
Συνειδητοποιοῦμε λοιπὸν μετὰ τὴν ὀρθόδοξη θεολογικὴ προσέγγιση τοῦ Ἁγίου Φωτὸς, ὅτι αὐτὸ ἀποτελεῖ καθρέπτη καὶ πυξίδα τῆς ὀρθόδοξης καὶ μοναδικῆς ἀλήθειας, καὶ σὲ αὐτὴ προσκρούει ἡ ἀνεπάρκεια τῶν ἕτερων χριστιανικῶν πιστεύω καὶ διδασκαλιῶν, οἱ ὁποῖες δὲν τὴν ἔχουν ἀποδεχθεῖ. Μπροστὰ στὸ θαῦμα θὰ μποροῦσε βέβαια καὶ πάλι, ἡ κάθε μιὰ πλευρὰ τῶν μὴ Ὀρθόδοξων Χριστιανῶν νὰ δώσει μιὰ ἐλλειπὴ καὶ ἀσαφὴ δική της ἐξήγηση μὲ τοὺς δικούς της θεολογικοὺς ὅρους περὶ τοῦ θαῦματος, ὅμως καὶ πάλι ἐπ’ οὐδενὶ δὲν θὰ μποροῦσε νὰ προσεγγίσει καὶ νὰ συνειδητοποιήσει τὴν βαθύτερη σημασία του καὶ τὶς σωτηριολογικὲς προεκτάσεις του, τὰ ὁποία ἀποκαλύπτονται αὐτὰ στὴν ὀρθόδοξη νοηματοδότηση. Καὶ γιὰ νὰ ἀποφύγουν τὴν δυσχερὴ καὶ προκλητικὴ μὲ τὰ δικὰ τους δεδομένα καὶ προϋποθέσεις αὐτὴ ὁδὸ, καὶ ἐφόσον ὑπάρχει καὶ πρακτικῶς, ἡ δύσκολα ἀποδεκτὴ γι᾿ αὐτοῦς θεία προτίμηση τῆς ὀρθόδοξης χείρας νὰ παραλάβει τὸ οὐράνιο πῦρ καὶ νὰ τοὺς τὸ μεταδόσει, ἀντὶ νὰ πάρουν τὴν ἀπόφαση νὰ διαπαιδαγωγηθοῦν ἀπὸ αὐτό καὶ νὰ ἀναζητήσουν τὴν ἀλήθεια, ὅπου σὲ αὐτὴ τὴν περίπτωση φυσικὰ καὶ οὐσιαστικά, καὶ ὄχι τεχνικὰ καὶ ἐπιφανειακά, θὰ ἐπιτυγχανόταν καὶ ἡ οἰκουμενικὴ ἑνότητα, προτιμοῦν ἀντιθέτως ὅμως νὰ καταλήξουν στὴν ἀμφισβήτηση ἤ στὴν ἄρνηση τοῦ θαύματος τοῦ Ἁγίου Φωτός. Ὅπου πόλεμος στὸ θαῦμα τῆς λήψης τοῦ Ἁγίου Φωτός, σημαῖνει πόλεμος κατὰ τοῦ ἑλληνορθόδοξου Πατριαρχείου Ἱεροσολύμων.
συνεχίζεται στο Γ μέρος
πηγή
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου