2 Ιανουαρίου 2019

Το θείο φως της Αγίας Σοφίας

Το Βυζάντιο αποτέλεσε κιβωτό αληθείας και προόδου και στο πεδίο της μυστηριακής ζωής αλλά και στην καθημερινότητα, στην οικονομία, στην εκπαίδευση, στην τεχνολογία, στις τέχνες και τις επιστήμες.

Γράφει ο Παναγιώτης Λιάκος

H σημαντικότερη καινοτομία της Αγίας Σοφίας είναι ίσως ότι για πρώτη φορά εδώ το κτίριο συλλαμβάνεται ως εσωτερικός χώρος, σε αντιδιαστολή με ό,τι συμβαίνει με κλασικούς ναούς, όπως ο Παρθενών, ή με βασιλικές, όπως ο παλαιός Αγιος Πέτρος ή η Σάντα Μαρία Ματζόρε στη Ρώμη. Παρά την αδιαμφισβήτητη επιβλητικότητα του εξωτερικού της, η μεγάλη δόξα και η φήμη της Αγίας Σοφίας οφείλονται στο εσωτερικό της, όπου οι επίγειες σκέψεις εξανεμίζονταν και ο πιστός ένιωθε την ψυχή του να φτερουγίζει προς τον ουρανό. Η χριστιανική αντίληψη ότι σημασία δεν έχει τόσο η εξωτερική επίφαση όσο η εσωτερική αλήθεια είχε επηρεάσει σαφώς το διακοσμητικό σχέδιο της Αγίας Σοφίας».
David Τalbot-Rice «Βυζαντινή Τέχνη». Μετάφραση: Α. Παππάς. Αθήνα: 1994, εκδόσεις Υποδομή, σελ. 54

Οι άγιες ημέρες των Χριστουγέννων, παρά τον συσχηματισμό των συνειδήσεων των μαζών με τον αιώνα τούτο, έχουν ως πρωταγωνιστή τον Ιησού Χριστό. Η εορταστική περίοδος διαθέτει μια επιφανειακή κρούστα θορύβου και δήθεν κοινωνικότητας. Στην ουσία της, όμως, στο βάθος, εκεί που ο άνθρωπος βρίσκει τον εαυτό του, πάλλεται η γαλήνια συχνότητα της αρμονίας του Κυρίου. Ολες οι χριστιανικές γιορτές είναι σαν την Αγία Σοφία. Το επίκεντρο είναι στο εσωτερικό, στον υπαρκτικό πυρήνα, όχι στο φαίνεσθαι.

Η δημιουργία του θαύματος της Αγια-Σοφιάς δεν είναι τυχαία. Ούτε μια αποσπασματική, συγκυριακή έμπνευση και υλοποίηση μεγαλοφυούς αρχιτεκτονικής ιδέας. Η ψυχή του ναού τούτου είναι κομμάτι από τον θεμέλιο λίθο, την κεντρική ιδέα της υπερχιλιετούς αυτοκρατορίας του Βυζαντίου. Ο άνθρωπος στρέφεται στο εσωτερικό του για να φωτιστεί από την αλήθεια του Χριστού, για να ανακαλύψει το υπερβατικό, για να αναχθεί πάνω από τα βαρυτικά πεδία της σάρκας, της ύλης, που τον τραβούν κάτω, που ενισχύουν τα πτωτικά χαρακτηριστικά του.

Μια από τις πιο όμορφες και εύστοχες περιγραφές της Αγίας Σοφίας βρίσκεται στο έργο του Προκοπίου Καισαρέως «Περί των του Δεσπότου Ιουστινιανού Κτισμάτων λόγοι έξι». Στα χωρία 1.1.27-1.1.30 διαβάζουμε: «Θέαμα τοίνυν ἡ ἐκκλησία κεκαλλιστευμένον γεγένηται, τοῖς μὲν ὁρῶσιν ὑπερφυές, τοῖς δὲ ἀκούουσι παντελῶς ἄπιστον· ἐπῆρται μὲν γὰρ ἐς ὕψος οὐράνιον […] ἡλίου μαρμαρυγαῖς ὑπερφυῶς πλήθει. φαίης ἂν οὐκ ἔξωθεν καταλάμπεσθαι ἡλίῳ τὸν χῶρον, ἀλλὰ τὴν αἴγλην ἐν αὐτῷ φύεσθαι, τοσαύτη τις φωτὸς περιουσία ἐς τοῦτο δὴ τὸ ἱερὸν περικέχυται».

Ο Προκόπιος ο Καισαρεύς (500-565) ήταν ένας σημαντικός Βυζαντινός λόγιος, σύγχρονος του Ιουστινιανού. Στο κείμενό του για την καρδιά της Ορθοδοξίας σχολιάζει πώς φαίνεται αυτό το κτίσμα να «αιωρείται» και πώς οι μαρμαρυγές του ηλίου το γεμίζουν φως. Η όλη περιγραφή, αν ο αναγνώστης λησμονήσει ότι πρόκειται για κτίσμα, θυμίζει αφήγηση για πρόσωπο που συναντήθηκε με τον Θεό, έτσι όπως καταλάμπει η χάρις Του την καρδιά εκείνου που σώζεται μέσω της πίστης.

Η Αγία Σοφία, ένας συλλογικός πόθος και ιδανικό που δεν λησμονείται και δεν εκχωρείται στην απογοήτευση, δεν αποτελεί το μόνο επίτευγμα του Βυζαντίου. Σώθηκε από την οθωμανική βαρβαρότητα γιατί ήταν χώρος λατρείας. Πολλά άλλα στοιχεία και κατορθώματα αυτής της περιόδου του εθνικού βίου μας, που δεν είχαν σχέση με τη θρησκεία, καταστράφηκαν ολοκληρωτικά

Ο Cyril Mango στο σημαντικό έργο του «Βυζάντιο. Η Αυτοκρατορία της Νέας Ρώμης» (Μετάφραση: Δ. Τσουγκαράκης. Αθήνα: 2002, Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης, σελ. 302) αναφέρει ότι «οι καταστροφές που υπέστη το μεγαλύτερο μέρος των βυζαντινών εδαφών ανά τους αιώνες όχι μόνο εξαφάνισαν σημαντικότατο μέρος της βυζαντινής καλλιτεχνικής δημιουργίας, αλλά και καθόρισαν αυτό που θα ονομάζαμε διαδικασία της επιβίωσης: η καταστροφή των μνημείων υπήρξε πιο συστηματική στο κέντρο της αυτοκρατορίας, στην Κωνσταντινούπολη, τη Μικρά Ασία και τη Θράκη, παρά στην περιφέρεια, όπως για παράδειγμα στην Ιταλία, την Ελλάδα. [...] Μια άλλη πλευρά της καταστροφής ήταν ότι αφορούσε τα μη θρησκευτικά μνημεία πολύ περισσότερο από τα θρησκευτικά, μια και μετά την οθωμανική κατάκτηση υπήρχε πιθανότητα να παραμείνουν οι εκκλησίες στα χέρια των χριστιανικών κοινοτήτων ή καμιά φορά να διατηρηθούν λόγω της μετατροπής τους σε τζαμιά».

Το Βυζάντιο αποτέλεσε κιβωτό αληθείας και προόδου και στο πεδίο της μυστηριακής ζωής αλλά και στην καθημερινότητα, στην οικονομία, στην εκπαίδευση, στην τεχνολογία, στις τέχνες και τις επιστήμες. Η επαφή και η σχέση μαζί του μπορεί να μας φωτίσουν, όπως φώτιζε τα πρόσωπα των πιστών χριστιανών το πέρασμα των ακτίνων του ηλίου στο εσωτερικό της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη.

πηγή



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 2:30 μ.μ.
Κατηγορία Θέματος , , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.