26 Νοεμβρίου 2018

Τουρκική ενεργειακή διπλωματία στην Ανατολική Μεσόγειο

Γράφει ο Κωνσταντίνος Φίλης* 

Στις αρχές της περασμένης εβδομάδας είδε το φως της δημοσιότητας ένας ακόμη χάρτης τουρκικών αμφισβητήσεων, όπου η Αγκυρα επιχειρεί να εξουδετερώσει τη δυνατότητα επέκτασης των θαλασσίων ζωνών ελληνικών νησιών (εν προκειμένω της Κρήτης). Εν τούτοις, η πρόταση προς ένα «προεδρικό συμβούλιο» μιας κατακερματισμένης χώρας, όπως η Λιβύη, που στερείται νόμιμης και κοινά αποδεκτής κυβέρνησης, καθιστά την όποια συμφωνία κενό γράμμα. Αποτελεί περισσότερο αντιπερισπασμό κατά την αγωνιώδη αναζήτηση ερεισμάτων και ενώ η Τουρκία «αδειάζεται» από λοιπές δυνάμεις που διαβουλεύονται για το μέλλον της Λιβύης. Θορυβημένη, μάλιστα, από την πρόθεση Αθήνας – Καΐρου να διερευνήσουν το ενδεχόμενο τμηματικής οριοθέτησης των ΑΟΖ τους και από τη συζήτηση για επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης μας νοτίως της Κρήτης, βρίσκεται υπό πίεση ώστε να αποτρέψει αρνητικά για τα συμφέροντά της τετελεσμένα.

Νομικά, τα επιχειρήματα της γείτονος είναι ούτως ή άλλως αδύναμα. Ναι μεν δεν πρέπει να τα απαξιώνουμε, ωστόσο η ουσία των κινήσεών της βρίσκεται αλλού. Η Τουρκία πασχίζει να γκριζάρει – για μελλοντική χρήση – περιοχές που αμφισβητεί τώρα ή ενδέχεται να τις αμφισβητήσει αργότερα. Παράλληλα, μέσω της συστηματικοποίησης της αεροναυτικής της παρουσίας, αφενός δηλώνει παρούσα σε μια περιοχή όπου συγκεντρώνονται πλέον περιφερειακές και εξωτερικές δυνάμεις, αφετέρου θέλει να υποχρεώσει Ελλάδα και Κύπρο να απέχουν από την πλήρη άσκηση των κυριαρχικών τους δικαιωμάτων.

Πράγματι, η Ανατολική Μεσόγειος έχει μεγάλο γεωπολιτικό και γεωοικονομικό (ενεργειακό) ενδιαφέρον για την Αγκυρα. Ενα κράτος που διατείνεται ότι είναι μια υπολογίσιμη περιφερειακή (τουλάχιστον) δύναμη, με βλέψεις στα όρια των συνόρων της καρδιάς του προέδρου της (δηλαδή περίπου στις περιοχές όπου εκτεινόταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία), δεν μπορεί να παρακολουθεί απαθές διεργασίες που λαμβάνουν χώρα με το ίδιο εκτός νυμφώνος. Πού αποσκοπεί, λοιπόν, η Τουρκία; 

Για λόγους χώρου θα αναλύσουμε σε επόμενο κείμενο τη στρατηγική διάσταση (συμμαχίες, ανακατατάξεις, συσχετισμοί ισχύος), στεκόμενοι στο παρόν κείμενο στην ενεργειακή πτυχή. Εδώ, η Αγκυρα κινείται σε διττή κατεύθυνση. Από τη μία υπερασπίζεται δήθεν τα συμφέροντα των Τουρκοκυπρίων. Ετσι προβαίνει σε συμφωνίες μαζί τους, δίνοντας την ευκαιρία στις ένοπλες δυνάμεις της να δεσμεύουν περιοχές για ασκήσεις, ενώ η τουρκική κρατική εταιρεία πετρελαίων (TPAO) λαμβάνει άδειες γεωτρήσεων και εξορύξεων από μια κοινότητα που αναγνωρίζει μόνο η Τουρκία. 

Με αυτόν τον τρόπο προσπαθεί να μετριάσει το αδιαμφισβήτητο πλεονέκτημα των Ελληνοκυπρίων, οι οποίοι οριοθέτησαν την ΑΟΖ τους με Αίγυπτο και Ισραήλ (εκκρεμεί η επικύρωση με τον Λίβανο) και μετέπειτα εξασφάλισαν τη συμμετοχή στο πρόγραμμα εκμετάλλευσης του ενεργειακού τους πλούτου εταιρειών διεθνούς εμβέλειας, όπως η ExxonMobil και η Total. Ταυτόχρονα, η Αγκυρα ισχυρίζεται ότι μέρος των τεμαχίων που βρίσκονται στην κυπριακή ΑΟΖ και πιο συγκεκριμένα τα 1 και 4-7 (αδειοδοτημένο μόνο το 6 μέχρι σήμερα) εφάπτεται της υφαλοκρηπίδας της και προς υπόμνηση στέλνει το σεισμογραφικό «Μπαρμπαρός» να κόβει βόλτες κοντά αλλά και εντός αυτών. Για τεχνικούς (καθότι το «Φατίχ» είναι προσώρας «ξεδοντιασμένο») αλλά και πολιτικούς λόγους φαίνεται ότι ακόμη δεν έχει αποφασίσει να κλιμακώσει τις αμφισβητήσεις της με τη διεξαγωγή ερευνητικών γεωτρήσεων εντός της κυπριακής ΑΟΖ. Για το διεθνές δίκαιο, πάντως, η πόντιση καλωδίου εκ μέρους ενός σεισμογραφικού είναι σαφώς μικρότερης αξίας από το «τρύπημα» ενός γεωτρύπανου.

Με όλες αυτές τις κινήσεις και θέλοντας να διατηρήσει την ευχέρεια κινήσεων [ενδεικτική η αποστροφή Ερντογάν ότι «οι Αμερικανοί έχουν μια στάση, μην μπείτε μόνο εκεί (στο τεμάχιο 10) και από κει και πέρα να κάνετε οτιδήποτε»], η Αγκυρα θέλει τόσο να εμπεδωθεί η θέση της περί της υποχρεωτικής συνδιαχείρισης των υδρογονανθράκων της Κύπρου – εξ ου και οι συνεχείς απειλές αν αυτό δεν επιτευχθεί -, όσο και να δημιουργήσει συνθήκες πίεσης για λύση του Κυπριακού με καλύτερους όρους για αυτή. Θέλει, κοντολογίς, να αντιστρέψει το προβάδισμα (χρονικό και γεωπολιτικό) της Λευκωσίας στις διαβουλεύσεις, αποστερώντάς της το δέλεαρ της λύσης με την πρόσβαση της τουρκοκυπριακής πλευράς στα οφέλη από την αξιοποίηση των φυσικών πόρων του νησιού.

Καθώς η ιδέα του διαμοιρασμού μεταξύ των δύο κοινοτήτων υποστηρίζεται και από άλλες δυνάμεις και δεδομένης της ανάγκης των εταιρειών να προχωρήσουν απρόσκοπτα στο έργο τους, δεν πρέπει να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο να επανέλθει πιο επιτακτικά η πρόταση για τη δημιουργία πριν από τη διευθέτηση του Κυπριακού μιας μεικτής επιτροπής που θα συνεννοείται και θα συνδιαλέγεται με τις εταιρείες, ως κίνηση καλής θέλησης προς τους Τουρκοκυπρίους. Ετσι οι τελευταίοι θα εξελιχθούν σε εν τοις πράγμασι συνδιαχειριστές, ακόμη και αν μια τέτοια επιτροπή παρουσιαστεί ως άτυπη. Προκειμένου, λοιπόν, να αποφύγει μια τέτοια εξέλιξη, η Λευκωσία πρέπει να προχωρήσει χωρίς άλλη χρονοτριβή στην κατάθεση του νομοσχεδίου σύστασης Ταμείου Υδρογονανθράκων στα πρότυπα του νορβηγικού, το οποίο θα κατανείμει τα κέρδη στις δύο κοινότητες (μόνο) σε περίπτωση οριστικής λύσης. 

Εν τέλει, πολλά σε σχέση με το Κυπριακό αλλά και τις περιφερειακές ισορροπίες θα κριθούν από το μέγεθος των κοιτασμάτων και τις δυνατότητες αξιοποίησής τους. Εφόσον, όμως, το διακύβευμα συνδέεται με τη μερική απεξάρτηση της ευρωπαϊκής αγοράς από το ρωσικό φυσικό αέριο, τα περιθώρια κινήσεων για την Αγκυρα στενεύουν αισθητά, πολύ περισσότερο από τη στιγμή που αναβαθμίζεται ο ρόλος της Ανατολικής Μεσογείου, συνέπεια της περιθωριοποίησης του πλουτοπαραγωγικού Ιράν λόγω των αμερικανικών κυρώσεων.

*Ο δρ. Κωνσταντίνος Φίλης είναι διευθυντής Ερευνών ΙΔΙΣ και συγγραφέας του βιβλίου «Τουρκία, Ισλάμ, Ερντογάν».

πηγή: Βήμα 
Geopolitics



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 10:30 μ.μ.
Κατηγορία Θέματος , , , , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.