14 Σεπτεμβρίου 2018
Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥ
(απόσπασμα από ομιλία του Π. Σπυρίδωνος Μπούρη που μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρη ΕΔΩ)
Η Σταυρική θυσία του Κυρίου Ιησού Χριστού αποτελεί το κορυφαίο κεφάλαιο στη διαδικασία της σωτηρίας του ανθρωπίνου γένους. Διότι μυστηριωδώς πως, την Αγία εκείνη Παρασκευή της σταυρώσεως, συντελέσθηκε στο φρικτό Γολγοθά η καταλλαγή ανθρώπου και Θεού, αυτό δηλαδή που δεν κατόρθωσαν να πραγματοποιήσουν οι αναρίθμητες θυσίες του προχριστιανικού παρελθόντος. Αιτίας της θείας θυσίας υπήρξε αναμφίβολα η ανθρώπινη ανταρσία κατά του Θεού και η κυριαρχία του κακού στην ανθρώπινη φύση. Ο άνθρωπος, ως τέλειο κι ελεύθερο δημιούργημα του Θεού, κάνοντας κακή χρήση του αυτεξουσίου του, ξέπεσε από τον ανοδικό του προορισμό και έφθασε μέχρι τις εσχατιές της πτώσης (Γεν. 3). Δεν δέχθηκε να προσφέρει πνευματική θυσία, αυτή της υπακοής και της πίστεως στο λόγο του Θεού κι έτσι βρέθηκαν εκτός Πααδείσου.
Η μεταστροφή του ήταν αδύνατη πιά διότι η φύση του είχε φθαρεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε δεν μπορούσε ο ίδιος με τις δικές του δυνάμεις να απολυτρωθεί. Η ενοχή του απέναντι στο Θεό ήταν τόσο μεγάλη ώστε μόνο ο θάνατός του μπορούσε να διορθώσει αυτή την ανταρσία και την ύβρη. Με αυτή όμως τη λογική έπρεπε να πεθάνει ολόκληρο το ανθρώπινο γένος προκειμένου να εκλείψει μαζί του η αμαρτία και το κακό. Γι’αυτό ο άνθρωπος, μέσα στη σκοτοδίνη της αμαρτίας, εφεύρε ως αντίδοτο την έννοια της θυσίας, ως αντιπροσωπευτικό εξιλέωσης απέναντι στο δίκαιο Θεό.
Έτσι λοιπόν, αρχικά καθιερώθηκαν οι ανθρωποθυσίες και αργότερα η πρόοδος του ανθρωπίνου πνεύματος τις αντικατέστησε με τις ζωοθυσίες, η αναποτελεσματικότητα των οποίων όμως ήταν συνείδηση όλου του προχριστιανικού κόσμου, γι’αυτό ήταν κι επαναλαμβανόμενες. Οι θυσίες αυτές υπήρξαν τύποι της Μεγάλης Σταυρικής θυσίας του Χριστού και οι ιερείς αυτών τύποι του Μεσσία Χριστού, ο οποίος εστάλλει από το Θεό Πάτερα για να λυτρώσει πραγματικά και μόνιμα τον άνθρωπο. Επιτέλεσε δε το σωτήριο επί γής έργο Του, όπως είναι γνωστό δια του τρισσού αξιώματός του, του προφητικού, του βασιλικού και του Αρχιερατικού με την επί του φρικτού Γολγοθά θυσίας Του.
Η χάρις και η δύναμη του σταυρού δεν ωφείλεται λοιπόν στο σχήμα του αλλά στο γεγονός ότι υπήρξε το όργανο εκείνο διά του οποίου ο Θεάνθρωπος Χριστός λύτρωσε τον κόσμο από την αμαρτία και το θάνατο «θανάτῳ θάνατον πατήσας». Αποτελεί το θυσιαστήριο επί του οποίου ο Κύριος προσέφερε τον εαυτό του θυσία καθολική, δηλαδή για όλο τον κόσμο, ως θύτης και θύμα «γενόμενος ὑπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δε Σταυροῦ» (Φιλ. 2,8). Πορεύεται προς το θάνατο όχι ως κατάδικος αλλά ως βασιλεύς θυσιαζόμενος υπέρ των υπηκόων Του, καθώς ο Ευαγγελιστής Λουκάς σημειώνει: «βάπτισμα ἔχω βαπτισθῆναι, καί πῶς συνέχομαι ἕως οὖ τελεσθῇ» (Λουκ. 12,50).
Πάνω στο Σταυρό κορυφώθηκε όλη η πτωχεία, η ταλαιπωρία και η οδύνη που έλαβε για εμάς, για να μας ελευθερώσει από την κατάρα της αμαρτίας και του νόμου. Δια του Σταυρού μας συμφιλίωσε με το Θεό Πάτερα και μας απέδειξε με το πιο πειστικό τρόπο πως μας αγαπά με άπειρη αγάπη, ακόμη και την ώρα του Πάθους Του. Μας ἐνωσε σε ένα Σώμα και καθάρισε και αγίασε ουρανό, αέρα και γή, διότι σταυρώθηκε κάτω από τον ουρανό, ανυψώθηκε στον αέρα και το Παναγιο Αίμα του ἐσταξε στη γή. Όταν κάποιος, αναφέρει ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ρώτησε ειρωνικά έναν από τους θεοφόρους Πατερες μας αν πιστεύει στον Εσταυρωμένο, εκείνος απάντησε: «ναι, πιστεύω σ’ Άυτόν που εσταύρωσε την αμαρτία».
Στο Σταυρό απέδειξε ότι ο κόσμος τούτος δεν είναι η τελική πραγματικότητα αλλά η όδός προς την αληθινή ζωή κάθε αγωνιζόμενου πιστού χριστιανού. Και αυτό το φανέρωσε αποκαλύπτοντας τον εαυτό Του ως τον λυτρωτή και ζωοδότη του σύμπαντος κόσμου, καταλύοντας οριστικά τις πανουργίες, τις πλάνες και την δύναμη του διαβόλου στον άνθρωπο.
Ο απαθής, κατά την θεότητα, Χριστός ἐπαθε για μας κατά την σάρκα. Η θεία του φύση παρεχώρησε, ώστε η ανθρώπινή Του φύση να περάσει την πρό του θανάτου αγωνία και τις οδύνες του Σταυρού. Προς στιγμή η ανθρώπινη φύση δειλίασε στο κήπο της Γεθσημανή, υποτάχθηκε όμως στη θεία φύση και θέληση και έπαθε «υπέρ της του κόσμου ζωής και σωτηρίας». Ἐπαθε λοιπόν και απέθανε ο αναμάρτητος, υπέρ των αμαρτωλών. Και ο Κύριος υπήρξε ο μόνος αναμάρτητος καθότι η ανθρώπινή Του φύση ενώθηκε με τη θεία φύση λόγω της υποστατικής ενώσεως στο πρόσωπο του Θεού Λόγου. Ο Χριστός είναι και θύμα και ιερεύς. Θύμα κατά το σώμα του και ιερεύς κατά την πνευματική του φύση. Ό ίδιος και πρόσφερε τη θύσια και προσφερότανε σωματικά. Θυσία που έβαλε πρώτο μέσα στο Παράδεισο έναν ληστή, αφού άλλαξε την πονηρή του σκέψη και συγκλόνισε τη πέτρινη καρδιά του.
Η Σταυρική αυτή θυσία του Θεανθρώπου δεν αποκαλύψε μόνο την αγάπη του Θεού προς τον άνθρωπο, αλλά φανέρωσε την πίστη, την υπακοή και την αγάπη του Κυρίου προς τον Θεό Πατέρα. Ο Λόγος σαρκώθηκε, για να μπορέσει ως άνθρωπος να πάθει, να πεθάνει, αλλά και να νεκρώσει τα πάθη της σάρκας.
Ο ζωοποιός Σταυρός αποκτά ένα βαθύ ασκητικό συμβολισμό και γίνεται όχι μόνο το μέσο για την ανύψωση του ανθρώπου και την αποκατάσταση των σχέσεών του με το Θεό, αλλά και το ουσιαστικό στοιχείο της μίμησης του Κυρίου. Ο Σταυρός ήταν προηγουμένως υπόθεση ντροπής και τιμωρίας, τώρα όμως έγινε αφορμή δόξας και τιμής. Μέσα απ’αυτή την οπτική, στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, το μαρτύριο θεωρήθηκε ως ο πλέον αυθεντικός τρόπος μίμησης του Πάθους του Κυρίου. Στα μεταγενέστερα χρόνια, η βυζαντινή ασκητική γραμματεία θα συνδέσει τον ασκητικό βίο με το Πάθος κι έτσι, η ζωή του μοναχού, θα αποκτήσει τη σταυρική της διάσταση και θα αποτελέσει αυθεντικό στοιχείο μίμησης του Πάθους του Κυρίου.
Οι μοναχοί, αποδεχόμενοι τη σωτήρια κλήση, αφήνουν τη πολυκύμαντη θάλασσα των παθών και ακολουθούν το Σωτήρα Χριστό. Τον ακολουθούσαν στην ατίμωση και την οδύνη του Σταυρού, σταυρώνοντας τη σάρκα με τα πάθη και τις επιθυμίες της.
Συνοδεύουν στο τάφο του Κυρίου, θάβοντας τις γήινες επιδιώξεις του παλαιού ανθρώπου και νεκρώνοντας το προσωπικό τους θέλημα στην υπακοή, σ’εκείνη δηλαδή τη θεληματική δουλεία, που οδηγεί στην αληθινή ελευθερία. Μετέχουν στην Ανάσταση, ανασταίνοντας μέσα τους την εκπεσμένη θεία εικόνα, και μέσω της πνευματικής τελείωσης, ενδύνονται τη δόξα του αρχέγονου κάλλους. Η αυτοπροαίρετη αγάπη του μοναχού προς τον Νυμφίο των ψυχών, μιμητική της αγάπης προς τον άνθρωπο, είναι το θεμέλιο της μοναχικής ζωής. Θυσία, μέσα από το θυσιαστήριο της καρδιάς, είναι η προσευχή του μοναχού, όπου θυσιάζεται το θέλημα, συντρίβεται το εγώ, καταπνίγονται τα πάθη και φονεύονται οι κακίες.
Ο θάνατος, ως εχθρός του παλαιού Αδάμ, νικιέται από το νέο Αδάμ Χριστό. Πάνω στο Σταυρό, ο Χριστός δεν πέθανε τον εχθρό θάνατο, το θάνατο της αμαρτίας και της υποταγής στο κράτο του διαβόλου, αλλά πέθανε το φίλο και μακάριο θάνατο, αφού μ’αυτόν θανατώθηκε η αμαρτία. Με το θάνατό Του ο Χριστός κατάργησε τον εχθρό θάνατο. Το θάνατο, που ήρθε εξαιτίας της πτώσης του ανθρώπου και ο οποίος καταλύθηκε από την Ανάσταση. Ο θάνατος καταργείται μ’αυτόν τον ίδιο το θάνατο και ο διάβολος νικιέται με το ίδιο του το όπλο. Ἐτσι, τα Πάθη του Σωτήρα αναδεικνύουν την αγάπη του Θεού για το δημιούργημά Του και γίνονται χαρμόσυνο μήνυμα για την Εκκλησία, αφού καταδεικνύουν το μέγεθος και τη δύναμη της παρεχόμενης χάρης του Θεού. Αυτής της χάρης, που έκανε τον άνθρωπο όχι μόνο μέτοχο του ενδόξου και σωτηρίου θανάτου του Κυρίου, αλλά και μέτοχο της Αναστάσεώς Του. Η Ανάσταση του Χριστού είναι η Ανάσταση του Χριστιανού. Ανήκει σε ολόκληρη την ανθρωπότητα και διατηρεί τον πιστό στη ζωή ως προσώπου εν Χριστώ. Η Ανάσταση είναι η μετοχή του ανθρώπου στην αιώνια και ακατάλυτη ζωή. Η Εκκλησία βιώνει το ήθος της Αναστάσεως ως νέο ήθος, ως ήθος αληθινής αγάπης και αληθινής ελευθερίας.
Αλλά αδελφοί μου τι ακριβώς σημαίνει να συμπορεύομαι με τον Χριστό; Να σηκώνω δηλαδή καθημερινώς το Σταυρό μου, ζώντας σταυρικά;
Μετά την επιτήμιση του Πέτρου, ο Κύριος ζήτησε από τους μαθητές Του να πορεύονται κι αυτοί σταυρικά, λέγοντας τους «εἴ τις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καί ἀράτω τον σταυρόν αύτοῦ και ἀκολουθείτω μοι».
Στους υἱούς Ζεβεδαίου και τη μητέρα τους, που ζητούσαν πρωτοκαθεδρίες, είπε ο Χριστός: «Οὐκ οἴδατε τι αἰτίσθε. Δύνασθε πιεῖν τό ποτήριον ὅ ἐγώ μέλλω πίνειν, ἤ τό βάπτισμα ὅ ἐγώ βαπτίζομαι βαπτισθῆναι;». Δηλαδή, δεν ξέρετε τι ζητάτε. Μπορείτε να πιείτε το ποτήρι (εννοώντας αυτό του Πάθους) που εγώ πίνω, ή να βαπτισθήτε το βάπτισμα που εγώ βαπτίζομαι; (Μτθ. 16, 24).
Επομένως, βάσει τον Λόγων του Κυρίου μας ζω σταυρικά σημαίνει και προϋποθέτει ταυτόχρονα:
α) Σταυρώνω τά πάθη μου και απαρνούμαι τον παλαιό άνθρωπο που φέρω μέσα μου, αποβάλλοντας την αμαρτωλή και εγωιστική μου διάθεση, την φιλαυτία και τον εγωκεντρισμό μου.
Ο Απόστολος των Εθνών, στην προς Γαλάτας Επιστολή αναφέρει χαρακτηριστικά: «Οἱ δε τοῦ Χριστοῦ τήν σάρκα ἐσταύρωσαν σύν τοῖς παθήμασι καί ταῖς ἐπιθυμίαις». Αποτελέσματα της ανθρώπινης αυτής φιλαυτίας είναι η ολιγοπιστία, η αδιαφορία και η εκμετάλλευση προς συνάνθρωπο, η φιληδονία, η σαρκολατρεία, η φιλαργυρία, η συκοφαντία και κάθε ενέργεια με την οποία πληγώνουμε τους συνανθρώπους μας. Ο ἀνθρωπος αυτός που κυριεύεται από τα πάθη αυτά δεν είναι δυνατόν να είναι φιλάνθρωπος άρα και φιλόθεος. Κατά βάθος αγαπά μόνον τον εαυτό του με έναν αρρωστημένο τρόπο και αδιαφορεί για τους γύρω του.
Αν λοιπόν δεν σταυρώσουμε το πάθος αυτό της φιλαυτίας δεν θα μπορέσουμε να οικειοποιηθούμε την αληθινή Του αγάπη. Οφείλουμε λοιπόν να αποφύγουμε όχι μόνο τις ίδιες τις αμαρτίες αλλά και τις αμαρτωλές επιθυμίες και τους αμαρτωλούς λογισμούς. Και πως θα πετύχουμε κάτι τέτοιο; Μέσω της συμμετοχής μας στη μυστηριακή ζωή της Εκκλησίας. Μέσω του Αγίου Βαπτίσματος μας χαρίσθηκε η καινή εν Χριστώ ζωή, η δυνατότητα να αγωνισθούμε μέσα στη νεκρή μας ζωή ούτως ώστε να μεταμορφωθεί κάθε στοιχείο του παλαιού μας ανθρώπου και αυτός ο αγώνας είναι ο Σταυρός. Η χριστιανικη ζωή μετά το Άγιο Βάπτισμα είναι ο αγώνας το «δυνάμει» να γίνει «ενεργεία». Η εγκαινιασμένη και δωρηθείσα μέσα μας καινή, καινούρια δηλαδή, ζωή του Χριστού να νικήσει και να μεταμορφώσει κάθε στοιχείο του νεκρού και παλαιού μας ανθρώπου. Αυτός ο αγώνας είναι ο Σταυρός.
β) Υπομένω τις ακούσιες δοκιμασίες καρτερικά και ευχαριστηριακά.
Όλοι γνωρίζουμε αδελφοί μου ότι η αδικία, η αχαριστία, οι διωγμοί που κατά καιρούς διατρέχουμε, η φτώχια, οι οδυνηρές και ανίατες ασθένειες και εν τέλει ο θάνατος, μας προκαλούν θλίψη και απογοήτευση αλλά αν τις χρησιμοποιήσουμε σωστά μπορούν να αποτελέσουν ευκαιρίες που θα μας οδηγήσουν στην συσταύρωση και τη συνανάσταση με τον Χριστό. Η εκ μέρους μας απογοήτευση μπροστά σε δυσάρεστα γεγονότα της ζωής μάς ζημιώνουν πνευματικά. Αν όμως τα δεχθούμε ως ευκαιρίες για την πνευματική μας τελείωση, τότε μετατρέπονται σε δώρα της αγάπης του Θεού που μας ανεβάζουν στο ύψος των αγίων μαρτύρων. Ο συσταυρωμένος με το Χριστό Παύλος, φέροντας στο σώμα του τα σημάδια του Πάθους του Κυρίου μας βεβαιώνει ότι «εἰ ὑπομένομεν, καί συμβασιλεύσομεν» (Β’ Τιμ. 2,12).
Γεμάτη είναι η Αγία Γραφή από τέτοια χαρακτηριστικά παραδείματα με κορυφαίο παράδειγμα τη παλαιοδιαθηκική μορφή του πολύαθλου Ιώβ. Δοκιμασίες περνά και η Παναγία από την εκ Πνεύματος Αγίου σύλληψη του Κυρίου μας και ο Ιωσήφ μη μπορώντας να εξηγήσει την υπερφυή αυτή σύλληψη. Δοκιμασία αποτελεί επίσης η δυσκολία ευρέσεως τόπου γέννησης του θείου βρέφους, η προσπάθεια του Ηρώδη να το φονεύσει, η φυγή στην Αίγυπτο. Η αγωνία της μητέρας Παναγίας που επι τρείς μέρες έχασε το δωδεκαετή Ιησού και η υπερβολική και απερίγραπτη θλίψη της που αντίκριζε τον υιό της να σταυρώνεται άδικα «συμπράτουσα και συμπάσχουσα τἦ δι αὐτῆς ὑψοποιῷ κενώσει τοῦ Λόγου», σύμφωνα με τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά. Μεγαλύτερη δοκιμασία δε, όταν χρειάστηκε να υποφέρει για εμάς ο Κύριος και να πεθάνει επι του Σταυρού για την σωτηρία όλου του ανθρωπίνου γένους.
Ο Χριστιανός που έχει την αγάπη του Θεού μέσα του και που έτσι έχει αγάπη για τον καθένα αισθάνεται μια χαρά, μεγάλύτερη από όλες τις χαρές που τα πράγματα του κόσμου τούτου μπορούν να του παράσχουν, μεγαλύτερη απ’όση η δική του ύπαρξη, ζώντας σαν ένα απομονωμένο άτομο, θα μπορούσε ποτέ να του δώσει. Αυτό αποτελεί ένα γεγονός που οι ενάρετοι αποκαλύπτουν μέσα στο πάθος τους. Ο Σταυρός αυτός λοιπόν δίνεται στον άνθρωπο ούτως ώστε να ανακαλύψει το Θεό αλλά και να δείξει στους άλλους ότι υπάρχει η δυνατότητα να μείνει ο άνθρωπος ενωμένος με τον Δημιουργό του κατά τέτοιο τρόπο, ακόμη κι αν χάσει τα πάντα, ακόμη κι αν νιώθει πως ο Θεός τον έχει εγκαταλήψει.
γ) Αναλαμβάνω εκούσιους πόνους και αγώνες για την αγάπη προς τον Θεό.
Με την νηστεία, την αγρυπνία, την προσευχή, τις γονυκλισίες και τους υπόλοιπους τρόπους ορθόδοξης άσκησης ο χριστιανός πνευματοποιείται. Δοκιμάζει τον εαυτό του να μην προσκολλάται στα εγκόσμια και τα υλικά αγαθά. Να μην χρησιμοποιεί το κόσμο καταναλωτικά, αλλά ευχαριστηριακά και δοξολογικά. Είναι γνωστό το πατερικό λόγιο: Δώσε αίμα, λάβε πνεύμα. Η νηστεία της Μ. Τεσσαρακοστής είναι κοπιώδης γι πολλούς, αν όχι για όλους μας, αλλά χωρίς το κόπο αυτό της συσταυρώσης με το Χριστό δεν μπορούμε να ζήσούμε τη χαρά της Ανάστασης. Γι’αυτό ακριβώς στην Εκκλησία μας όλα είναι αναστάσιμα γιατί όλα είναι σταυρικά. Η Εκκλησία του Χριστού είναι Εκκλησία Σταυρού και Ανάστασης. Χωρίς Σταυρό δεν υπάρχει Ανάσταση. Αλλά ούτε Σταυρός αν δεν ακολουθεί η Ανάσταση. Γι’αυτό τη Μ. Παρασκευή την εορτάζουμε αναστάσιμα, ενώ οι Δυτικοί σταυρώσιμα. Ο πιστός ζώντας συνειδητά μέσα στην Εκκλησία θεολογεί τη πραγματικότητα του Σταυρού. Γίνεται δηλαδή σταυροφόρος και σταυρωμένος μαζί.
Ασκητική είναι του Κυρίου μας, της Παναγίας, όλων των Αγίων. Από το Κύριο και τη Θεοτόκο διδάχθηκαν οι Απόστολοι τη σταυρική άσκηση και την παρέδωσαν με το λόγο και το παράδειγμα τους στο σώμα της Εκκλησίας. Ασκητικό και σταυροαναστάσιμο ήθος χαρακτηρίζει και το ελληνικό έθνος, κάτι που το βοήθησε να υπομείνει τη σκληρότητα των βαρβάρων κατακτητών επί 400 έτη αλλά και να σηκώσει μόνο του το ζυγό και τους κινδύνους του απελευθερωτικού αγώνα του 1821. Οι απλές και αγράμματες μάνες, κατά Θεόν όμως σοφές, που εδίδασκαν στα παιδιά τους τη πίστη, τη προσευχή, τη νηστεία και τις μετάνοιες ετοίμαζαν τους αληθινά ελεύθερους ανθρώπους που θα εγίνοντο και οι πρωτεργάτες της εθνικής ελευθερίας.
Για τους Ορθόδοξους Χριστιανούς αδελφοί μου, η άρση του Σταυρού είναι έκφραση υπακοής και τέλειας αγάπης προς το Θεό. Είναι αντίδωρο και αντιπροσφορά προς το Κύριο που θυσιάστηκε τη σωτηρία όλων μας.
Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΣΗΜΕΡΑ
Αγαπητοί μου αδελφοί,
Ζούμε σήμερα σε ένα κόσμο στον οποίο κυριαρχεί το αντισταυρικό πνεύμα. Μια κοινωνία που ορίζει ως ιδανικά την ικανοποίηση των παθών και την άνεση που τοποθετεί την ελευθερία όχι στη θυσία και την αγάπη, δηλαδή στο Σταυρό, αλλά στον εγωισμό. Ο κόσμος αυτός δεν θέλει να ακούει για εγκράτεια, για κυριαρχία στα πάθη, για νηστεία και άσκηση, αλλά κατά βάθος αρνείται το Σταυρό και δεν μπορεί να συναναστηθεί με το Χριστό. Μένει στη φθορά, το θάνατο και το αδιέξοδο. Η τεχνολογική πρόοδο από τη μία μας εξυπηρετεί, από την άλλη μας απομακρύνει από την πραγματική ζωή, την εν Χριστώ ζωή και κοινωνία. Διαφημίζονται και προβάλλονται διάφορες, ξενόφερτες μορφές ασκήσεως, μη ορθόδοξες και χριστιανικές. Η ευαγγελική και ορθόδοξος άσκηση δεν έχει καμιά σχέση με τις ασκητικές μεθόδους των διαφόρων ανατολικών, ινδουϊστικών αιρέσεων τύπου γιόγκα, όπου η άσκηση έχει ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα κι αποτελεί μόνο γυμναστική της θέλησης και όχι συσταύρωση με το Χριστό.
Ο Χριστιανισμός είναι αδελφοί μου σταύρωση και ανάστασιμη χαρά. Αλλά η χαρά αυτή αποκτιέται με τα πάθη και τον πόνο. Διότι, για να σωθεί ο άνθρωπος, ο Κύριος ανέβηκε εκούσια στο Σταυρό. Και μετά την Σταύρωση και την Ανάσταση ήρθε η πραγματική χαρά. Άρα είναι απαραίτητο να σηκώσουμε κι εμείς το Σταυρό μας ούτως ώστε να συσταυρωθούμε και συναναστηθούμε με τον Κύριό μας Ιησού Χριστό. Ίσως ο Σταυρός τρομάζει τον άνθρωπο, γιατί του διαλύει την άνεση. Ο κόσμος αυτός που απορρίπτει το Σταυρό του Χριστού είναι υποχρεωμένος να αντιμετωπίσει φοβερές μάστιγες, όπως το έϊτζ, τα ναρκωτικά, την τρομερή οικολογική καταστροφή. Όλα αυτά όμως αντιμετωπίζονται μόνο με την επιλογή του σταυρικού τρόπου ζωής και τη μετάνοια η οποία έσωσε την Νινευή από την καταστροφή. Και οι χριστιανοί που ζούν σ’αυτόν τον αντισταυρικό κόσμο οφείλουν να κάνουν μεγάλο αγώνα για να μην παρασυρθούν από το υλιστικό και αντισταυρικό πνεύμα και τουςσύγχρονους πειρασμούς. Και πως το καταφέρνουμε αυτό; Μόνο με την αγάπη και το σταυρικό πνεύμα.
Οι Εβραίοι επιζητούσαν Ιησού Χριστό Μεσσία, αλλά χωρίς Σταυρό. Τον οδήγησαν πάνω στο Σταυρό για να τον ατιμάσουν κι όμως στο Σταυρό Εκείνος δοξάσθηκε απερίγραπτα και ταυτόχρονα η θυσία Του δόξασε το Σταυρό. Και τον δόξασε όχι μόνο σ’αυτή τη ζωή αλλά κι εσχατολογικά θα δοξασθεί, κατά την ημέρα τα Β’’ Παρουσίας του Κυρίου., όπου το σημείο του Υιού του ανθρώπου θα αποτελέσει το προπομπό της Ελεύσεως και της Δικαίας Κρίσης Του.
Σήμερα δυστυχώς οι κοσμικοί άνθρωποι θέλουν να φτιάξουν έναν επίγειο παράδεισο χωρίς Σταυρὀ. Μας καλούν κι εμάς τους Χριστιανούς να εγκαταλείψουμε το σταυρικό τρόπο ζωής. Έαν ο Αντίχριστος πολεμά το Χριστό το κάνει διότι ο Χριστός είναι εσταυρωμένος και γι’αυτό αναστημένος. Αυτός ο Αντιχριστος, ως ψευδομεσσίας και ψευδοπροφήτης, υπόσχεται στους ανθρώπους επίγειο παράδεισο, λύτρωση και σωτηρία χωρίς σταυρό. Πως όμως μπορεί να υπάρξει παράδεισος χωρίς αγάπη και πως μπορεί να υπάρξει αληθινή αγάπη χωρίς το σταύρωμα του εγωϊσμού; Η επανάσταση κατά του εγωισμού είναι η πιο ριζική επανάσταση στο κόσμο, που χωρίς αυτή καμμία αλλαγή στο καλύτερο δεν μπορεί να γίνει.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ –ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Σεβασμιώτατε, σεβαστοί Πατέρες και εν Χριστώ αδελφοί, θα μου επιτρέψετε στην αγάπη σας να κλείσω με δύο σημειώσεις σχτικά με τη σημασία του Σταυρού.
Ό Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός μας διδάσκει σχετικά με τον τρόπο που πρέπει να κάνουμε το Σταυρό μας: «Όταν ενώνεις τα τρία δάχτυλα για να κάνεις το Σταυρό, ομολογείς ότι ο Θεός είναι Πατήρ, Υιός και Άγιο Πνεύμα. Όταν φέρεις τα τρία δάχτυλα ψηλά στο μέτωπο και το ακουμπάς, ομολογείς πως ο Χριστός ήταν ψηλά, είναι Θεός, κάθεται στο θρόνο του Ουρανού. Όταν κατεβάζεις τα τρία δάχτυλα χαμηλά, ομολογείς πως ο Χριστός άφησε το θρόνο του Ουρανού, κατέβηκε κάτω χαμηλά και φόρεσε σάρκα ανθρώπινη. Όταν φέρεις τα τρία δάχτυλα στο δεξιό ώμο, ομολογείς την ύπαρξη του Παραδείσου και παρακαλείς το Θεό να σε βάλει εκεί, στα δεξιά Του με τους δικαίους. Όταν φέρεις τα τρία δάχτυλα στον αριστερό ώμο, ομολογείς την ύπαρξη της αιωνίου κολάσεως και παρακαλείς το Θεό να μη σε βάλει εκεί με τους αμετανόητους αμαρτωλούς. Και όταν, τέλος, όλη τη παλάμη τη φέρεις στο στήθος, δηλώνεις την άπειρη ευχαριστία σου για τα αγαθά που Εκείνος σου προσφέρει».
Γραφει επίσης το Γεροντικό: Ο Ιωάννης ο Βοστρηνός, άνθρωπος άγιος και με εξουσία κατά πνευμάτων ακαθάρτων, ρώτησε δαίμονες που κατοικούσαν μέσα σε κόρες και που εξ αιτίας τους ήταν κυριευμένες από μανία και υπέφεραν φοβερά, και τους είπε: Ποια πράγματα φοβάστε από τους Χριστιανούς; Και αυτοί απάντησαν: Ἐχετε πράγματι τρία μεγάλα πράγματα. Εκείνο που φοράτε στο λαιμό σας, εκείνο που λούζεστε στην Εκκλησία κι εκείνο που τρώτε στη Λειτουργία. Αυτός ρώτησε πάλι; Ποιο από τα τρία αυτά φοβάστε περισσότερο; Και αποκρίθηκαν: Αν φυλάγατε καλά εκείνο που μεταλαμβάνετε, κανένας από εμάς δεν θα μπορούσε να βλάψει Χριστιανό». Αυτά λοιπόν που φοβούνται περισσότερο οι δαίμονες είναι ο Σταυρός, το Βάπτισμα και η Θεία Κοινωνία.
Ας ζητήσουμε λοιπόν σήμερα κιόλας τη χάρη από το Σταυρωθέντα και Αναστάντα Κύριο, να μην παρασυρθούμε από τον Αντίχριστο. Να μην αρνηθούμε το Σταυρό Του και το σταυρό μας, την αγάπη, το πνεύμα της θυσίας και προσφοράς, την ταπείνωση, την υπομονή στις δοκιμασίες, την εγκράτεια και την άσκηση. Τις στιγμές που ο εγωισμός τείνει να μας κυριαρχήσει, ας ατενίσουμε τον Εσταυρωμένο και ας σταυρώσουμε κάθε εγωιστική μας διάθεση και επιθυμία, κάθε αμαρτωλό πάθος, κάθε μνησικακία, οργή και θυμό μας. Αυτό το Πάσχα μας καλεί ο Κύριος δια του σταυρικού Του Πάθους να συσταυρωθούμε και να συναναστηθούμε με Εκείνον «τον αἰροντα τήν ἁμαρτία τοῦ κόσμου». Και από ανθρώπινη αδυναμία πέφτουμε και ενεργούμε αντισταυρικά, έχουμε τη δυνατότητα να μετανοήσουμε και δια της μετανοίας αυτής ας επανέλθουμε στη σταυρική ζωή, δια των πρεσβειών της Υπεραγίας Θεοτόκου και την μεσιτεία πάντων των αγίων.
ΑΜΗΝ
Η Σταυρική θυσία του Κυρίου Ιησού Χριστού αποτελεί το κορυφαίο κεφάλαιο στη διαδικασία της σωτηρίας του ανθρωπίνου γένους. Διότι μυστηριωδώς πως, την Αγία εκείνη Παρασκευή της σταυρώσεως, συντελέσθηκε στο φρικτό Γολγοθά η καταλλαγή ανθρώπου και Θεού, αυτό δηλαδή που δεν κατόρθωσαν να πραγματοποιήσουν οι αναρίθμητες θυσίες του προχριστιανικού παρελθόντος. Αιτίας της θείας θυσίας υπήρξε αναμφίβολα η ανθρώπινη ανταρσία κατά του Θεού και η κυριαρχία του κακού στην ανθρώπινη φύση. Ο άνθρωπος, ως τέλειο κι ελεύθερο δημιούργημα του Θεού, κάνοντας κακή χρήση του αυτεξουσίου του, ξέπεσε από τον ανοδικό του προορισμό και έφθασε μέχρι τις εσχατιές της πτώσης (Γεν. 3). Δεν δέχθηκε να προσφέρει πνευματική θυσία, αυτή της υπακοής και της πίστεως στο λόγο του Θεού κι έτσι βρέθηκαν εκτός Πααδείσου.
Η μεταστροφή του ήταν αδύνατη πιά διότι η φύση του είχε φθαρεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε δεν μπορούσε ο ίδιος με τις δικές του δυνάμεις να απολυτρωθεί. Η ενοχή του απέναντι στο Θεό ήταν τόσο μεγάλη ώστε μόνο ο θάνατός του μπορούσε να διορθώσει αυτή την ανταρσία και την ύβρη. Με αυτή όμως τη λογική έπρεπε να πεθάνει ολόκληρο το ανθρώπινο γένος προκειμένου να εκλείψει μαζί του η αμαρτία και το κακό. Γι’αυτό ο άνθρωπος, μέσα στη σκοτοδίνη της αμαρτίας, εφεύρε ως αντίδοτο την έννοια της θυσίας, ως αντιπροσωπευτικό εξιλέωσης απέναντι στο δίκαιο Θεό.
Έτσι λοιπόν, αρχικά καθιερώθηκαν οι ανθρωποθυσίες και αργότερα η πρόοδος του ανθρωπίνου πνεύματος τις αντικατέστησε με τις ζωοθυσίες, η αναποτελεσματικότητα των οποίων όμως ήταν συνείδηση όλου του προχριστιανικού κόσμου, γι’αυτό ήταν κι επαναλαμβανόμενες. Οι θυσίες αυτές υπήρξαν τύποι της Μεγάλης Σταυρικής θυσίας του Χριστού και οι ιερείς αυτών τύποι του Μεσσία Χριστού, ο οποίος εστάλλει από το Θεό Πάτερα για να λυτρώσει πραγματικά και μόνιμα τον άνθρωπο. Επιτέλεσε δε το σωτήριο επί γής έργο Του, όπως είναι γνωστό δια του τρισσού αξιώματός του, του προφητικού, του βασιλικού και του Αρχιερατικού με την επί του φρικτού Γολγοθά θυσίας Του.
Η χάρις και η δύναμη του σταυρού δεν ωφείλεται λοιπόν στο σχήμα του αλλά στο γεγονός ότι υπήρξε το όργανο εκείνο διά του οποίου ο Θεάνθρωπος Χριστός λύτρωσε τον κόσμο από την αμαρτία και το θάνατο «θανάτῳ θάνατον πατήσας». Αποτελεί το θυσιαστήριο επί του οποίου ο Κύριος προσέφερε τον εαυτό του θυσία καθολική, δηλαδή για όλο τον κόσμο, ως θύτης και θύμα «γενόμενος ὑπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δε Σταυροῦ» (Φιλ. 2,8). Πορεύεται προς το θάνατο όχι ως κατάδικος αλλά ως βασιλεύς θυσιαζόμενος υπέρ των υπηκόων Του, καθώς ο Ευαγγελιστής Λουκάς σημειώνει: «βάπτισμα ἔχω βαπτισθῆναι, καί πῶς συνέχομαι ἕως οὖ τελεσθῇ» (Λουκ. 12,50).
Πάνω στο Σταυρό κορυφώθηκε όλη η πτωχεία, η ταλαιπωρία και η οδύνη που έλαβε για εμάς, για να μας ελευθερώσει από την κατάρα της αμαρτίας και του νόμου. Δια του Σταυρού μας συμφιλίωσε με το Θεό Πάτερα και μας απέδειξε με το πιο πειστικό τρόπο πως μας αγαπά με άπειρη αγάπη, ακόμη και την ώρα του Πάθους Του. Μας ἐνωσε σε ένα Σώμα και καθάρισε και αγίασε ουρανό, αέρα και γή, διότι σταυρώθηκε κάτω από τον ουρανό, ανυψώθηκε στον αέρα και το Παναγιο Αίμα του ἐσταξε στη γή. Όταν κάποιος, αναφέρει ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ρώτησε ειρωνικά έναν από τους θεοφόρους Πατερες μας αν πιστεύει στον Εσταυρωμένο, εκείνος απάντησε: «ναι, πιστεύω σ’ Άυτόν που εσταύρωσε την αμαρτία».
Στο Σταυρό απέδειξε ότι ο κόσμος τούτος δεν είναι η τελική πραγματικότητα αλλά η όδός προς την αληθινή ζωή κάθε αγωνιζόμενου πιστού χριστιανού. Και αυτό το φανέρωσε αποκαλύπτοντας τον εαυτό Του ως τον λυτρωτή και ζωοδότη του σύμπαντος κόσμου, καταλύοντας οριστικά τις πανουργίες, τις πλάνες και την δύναμη του διαβόλου στον άνθρωπο.
Ο απαθής, κατά την θεότητα, Χριστός ἐπαθε για μας κατά την σάρκα. Η θεία του φύση παρεχώρησε, ώστε η ανθρώπινή Του φύση να περάσει την πρό του θανάτου αγωνία και τις οδύνες του Σταυρού. Προς στιγμή η ανθρώπινη φύση δειλίασε στο κήπο της Γεθσημανή, υποτάχθηκε όμως στη θεία φύση και θέληση και έπαθε «υπέρ της του κόσμου ζωής και σωτηρίας». Ἐπαθε λοιπόν και απέθανε ο αναμάρτητος, υπέρ των αμαρτωλών. Και ο Κύριος υπήρξε ο μόνος αναμάρτητος καθότι η ανθρώπινή Του φύση ενώθηκε με τη θεία φύση λόγω της υποστατικής ενώσεως στο πρόσωπο του Θεού Λόγου. Ο Χριστός είναι και θύμα και ιερεύς. Θύμα κατά το σώμα του και ιερεύς κατά την πνευματική του φύση. Ό ίδιος και πρόσφερε τη θύσια και προσφερότανε σωματικά. Θυσία που έβαλε πρώτο μέσα στο Παράδεισο έναν ληστή, αφού άλλαξε την πονηρή του σκέψη και συγκλόνισε τη πέτρινη καρδιά του.
Η Σταυρική αυτή θυσία του Θεανθρώπου δεν αποκαλύψε μόνο την αγάπη του Θεού προς τον άνθρωπο, αλλά φανέρωσε την πίστη, την υπακοή και την αγάπη του Κυρίου προς τον Θεό Πατέρα. Ο Λόγος σαρκώθηκε, για να μπορέσει ως άνθρωπος να πάθει, να πεθάνει, αλλά και να νεκρώσει τα πάθη της σάρκας.
Ο ζωοποιός Σταυρός αποκτά ένα βαθύ ασκητικό συμβολισμό και γίνεται όχι μόνο το μέσο για την ανύψωση του ανθρώπου και την αποκατάσταση των σχέσεών του με το Θεό, αλλά και το ουσιαστικό στοιχείο της μίμησης του Κυρίου. Ο Σταυρός ήταν προηγουμένως υπόθεση ντροπής και τιμωρίας, τώρα όμως έγινε αφορμή δόξας και τιμής. Μέσα απ’αυτή την οπτική, στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, το μαρτύριο θεωρήθηκε ως ο πλέον αυθεντικός τρόπος μίμησης του Πάθους του Κυρίου. Στα μεταγενέστερα χρόνια, η βυζαντινή ασκητική γραμματεία θα συνδέσει τον ασκητικό βίο με το Πάθος κι έτσι, η ζωή του μοναχού, θα αποκτήσει τη σταυρική της διάσταση και θα αποτελέσει αυθεντικό στοιχείο μίμησης του Πάθους του Κυρίου.
Οι μοναχοί, αποδεχόμενοι τη σωτήρια κλήση, αφήνουν τη πολυκύμαντη θάλασσα των παθών και ακολουθούν το Σωτήρα Χριστό. Τον ακολουθούσαν στην ατίμωση και την οδύνη του Σταυρού, σταυρώνοντας τη σάρκα με τα πάθη και τις επιθυμίες της.
Συνοδεύουν στο τάφο του Κυρίου, θάβοντας τις γήινες επιδιώξεις του παλαιού ανθρώπου και νεκρώνοντας το προσωπικό τους θέλημα στην υπακοή, σ’εκείνη δηλαδή τη θεληματική δουλεία, που οδηγεί στην αληθινή ελευθερία. Μετέχουν στην Ανάσταση, ανασταίνοντας μέσα τους την εκπεσμένη θεία εικόνα, και μέσω της πνευματικής τελείωσης, ενδύνονται τη δόξα του αρχέγονου κάλλους. Η αυτοπροαίρετη αγάπη του μοναχού προς τον Νυμφίο των ψυχών, μιμητική της αγάπης προς τον άνθρωπο, είναι το θεμέλιο της μοναχικής ζωής. Θυσία, μέσα από το θυσιαστήριο της καρδιάς, είναι η προσευχή του μοναχού, όπου θυσιάζεται το θέλημα, συντρίβεται το εγώ, καταπνίγονται τα πάθη και φονεύονται οι κακίες.
Ο θάνατος, ως εχθρός του παλαιού Αδάμ, νικιέται από το νέο Αδάμ Χριστό. Πάνω στο Σταυρό, ο Χριστός δεν πέθανε τον εχθρό θάνατο, το θάνατο της αμαρτίας και της υποταγής στο κράτο του διαβόλου, αλλά πέθανε το φίλο και μακάριο θάνατο, αφού μ’αυτόν θανατώθηκε η αμαρτία. Με το θάνατό Του ο Χριστός κατάργησε τον εχθρό θάνατο. Το θάνατο, που ήρθε εξαιτίας της πτώσης του ανθρώπου και ο οποίος καταλύθηκε από την Ανάσταση. Ο θάνατος καταργείται μ’αυτόν τον ίδιο το θάνατο και ο διάβολος νικιέται με το ίδιο του το όπλο. Ἐτσι, τα Πάθη του Σωτήρα αναδεικνύουν την αγάπη του Θεού για το δημιούργημά Του και γίνονται χαρμόσυνο μήνυμα για την Εκκλησία, αφού καταδεικνύουν το μέγεθος και τη δύναμη της παρεχόμενης χάρης του Θεού. Αυτής της χάρης, που έκανε τον άνθρωπο όχι μόνο μέτοχο του ενδόξου και σωτηρίου θανάτου του Κυρίου, αλλά και μέτοχο της Αναστάσεώς Του. Η Ανάσταση του Χριστού είναι η Ανάσταση του Χριστιανού. Ανήκει σε ολόκληρη την ανθρωπότητα και διατηρεί τον πιστό στη ζωή ως προσώπου εν Χριστώ. Η Ανάσταση είναι η μετοχή του ανθρώπου στην αιώνια και ακατάλυτη ζωή. Η Εκκλησία βιώνει το ήθος της Αναστάσεως ως νέο ήθος, ως ήθος αληθινής αγάπης και αληθινής ελευθερίας.
Αλλά αδελφοί μου τι ακριβώς σημαίνει να συμπορεύομαι με τον Χριστό; Να σηκώνω δηλαδή καθημερινώς το Σταυρό μου, ζώντας σταυρικά;
Μετά την επιτήμιση του Πέτρου, ο Κύριος ζήτησε από τους μαθητές Του να πορεύονται κι αυτοί σταυρικά, λέγοντας τους «εἴ τις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καί ἀράτω τον σταυρόν αύτοῦ και ἀκολουθείτω μοι».
Στους υἱούς Ζεβεδαίου και τη μητέρα τους, που ζητούσαν πρωτοκαθεδρίες, είπε ο Χριστός: «Οὐκ οἴδατε τι αἰτίσθε. Δύνασθε πιεῖν τό ποτήριον ὅ ἐγώ μέλλω πίνειν, ἤ τό βάπτισμα ὅ ἐγώ βαπτίζομαι βαπτισθῆναι;». Δηλαδή, δεν ξέρετε τι ζητάτε. Μπορείτε να πιείτε το ποτήρι (εννοώντας αυτό του Πάθους) που εγώ πίνω, ή να βαπτισθήτε το βάπτισμα που εγώ βαπτίζομαι; (Μτθ. 16, 24).
Επομένως, βάσει τον Λόγων του Κυρίου μας ζω σταυρικά σημαίνει και προϋποθέτει ταυτόχρονα:
α) Σταυρώνω τά πάθη μου και απαρνούμαι τον παλαιό άνθρωπο που φέρω μέσα μου, αποβάλλοντας την αμαρτωλή και εγωιστική μου διάθεση, την φιλαυτία και τον εγωκεντρισμό μου.
Ο Απόστολος των Εθνών, στην προς Γαλάτας Επιστολή αναφέρει χαρακτηριστικά: «Οἱ δε τοῦ Χριστοῦ τήν σάρκα ἐσταύρωσαν σύν τοῖς παθήμασι καί ταῖς ἐπιθυμίαις». Αποτελέσματα της ανθρώπινης αυτής φιλαυτίας είναι η ολιγοπιστία, η αδιαφορία και η εκμετάλλευση προς συνάνθρωπο, η φιληδονία, η σαρκολατρεία, η φιλαργυρία, η συκοφαντία και κάθε ενέργεια με την οποία πληγώνουμε τους συνανθρώπους μας. Ο ἀνθρωπος αυτός που κυριεύεται από τα πάθη αυτά δεν είναι δυνατόν να είναι φιλάνθρωπος άρα και φιλόθεος. Κατά βάθος αγαπά μόνον τον εαυτό του με έναν αρρωστημένο τρόπο και αδιαφορεί για τους γύρω του.
Αν λοιπόν δεν σταυρώσουμε το πάθος αυτό της φιλαυτίας δεν θα μπορέσουμε να οικειοποιηθούμε την αληθινή Του αγάπη. Οφείλουμε λοιπόν να αποφύγουμε όχι μόνο τις ίδιες τις αμαρτίες αλλά και τις αμαρτωλές επιθυμίες και τους αμαρτωλούς λογισμούς. Και πως θα πετύχουμε κάτι τέτοιο; Μέσω της συμμετοχής μας στη μυστηριακή ζωή της Εκκλησίας. Μέσω του Αγίου Βαπτίσματος μας χαρίσθηκε η καινή εν Χριστώ ζωή, η δυνατότητα να αγωνισθούμε μέσα στη νεκρή μας ζωή ούτως ώστε να μεταμορφωθεί κάθε στοιχείο του παλαιού μας ανθρώπου και αυτός ο αγώνας είναι ο Σταυρός. Η χριστιανικη ζωή μετά το Άγιο Βάπτισμα είναι ο αγώνας το «δυνάμει» να γίνει «ενεργεία». Η εγκαινιασμένη και δωρηθείσα μέσα μας καινή, καινούρια δηλαδή, ζωή του Χριστού να νικήσει και να μεταμορφώσει κάθε στοιχείο του νεκρού και παλαιού μας ανθρώπου. Αυτός ο αγώνας είναι ο Σταυρός.
β) Υπομένω τις ακούσιες δοκιμασίες καρτερικά και ευχαριστηριακά.
Όλοι γνωρίζουμε αδελφοί μου ότι η αδικία, η αχαριστία, οι διωγμοί που κατά καιρούς διατρέχουμε, η φτώχια, οι οδυνηρές και ανίατες ασθένειες και εν τέλει ο θάνατος, μας προκαλούν θλίψη και απογοήτευση αλλά αν τις χρησιμοποιήσουμε σωστά μπορούν να αποτελέσουν ευκαιρίες που θα μας οδηγήσουν στην συσταύρωση και τη συνανάσταση με τον Χριστό. Η εκ μέρους μας απογοήτευση μπροστά σε δυσάρεστα γεγονότα της ζωής μάς ζημιώνουν πνευματικά. Αν όμως τα δεχθούμε ως ευκαιρίες για την πνευματική μας τελείωση, τότε μετατρέπονται σε δώρα της αγάπης του Θεού που μας ανεβάζουν στο ύψος των αγίων μαρτύρων. Ο συσταυρωμένος με το Χριστό Παύλος, φέροντας στο σώμα του τα σημάδια του Πάθους του Κυρίου μας βεβαιώνει ότι «εἰ ὑπομένομεν, καί συμβασιλεύσομεν» (Β’ Τιμ. 2,12).
Γεμάτη είναι η Αγία Γραφή από τέτοια χαρακτηριστικά παραδείματα με κορυφαίο παράδειγμα τη παλαιοδιαθηκική μορφή του πολύαθλου Ιώβ. Δοκιμασίες περνά και η Παναγία από την εκ Πνεύματος Αγίου σύλληψη του Κυρίου μας και ο Ιωσήφ μη μπορώντας να εξηγήσει την υπερφυή αυτή σύλληψη. Δοκιμασία αποτελεί επίσης η δυσκολία ευρέσεως τόπου γέννησης του θείου βρέφους, η προσπάθεια του Ηρώδη να το φονεύσει, η φυγή στην Αίγυπτο. Η αγωνία της μητέρας Παναγίας που επι τρείς μέρες έχασε το δωδεκαετή Ιησού και η υπερβολική και απερίγραπτη θλίψη της που αντίκριζε τον υιό της να σταυρώνεται άδικα «συμπράτουσα και συμπάσχουσα τἦ δι αὐτῆς ὑψοποιῷ κενώσει τοῦ Λόγου», σύμφωνα με τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά. Μεγαλύτερη δοκιμασία δε, όταν χρειάστηκε να υποφέρει για εμάς ο Κύριος και να πεθάνει επι του Σταυρού για την σωτηρία όλου του ανθρωπίνου γένους.
Ο Χριστιανός που έχει την αγάπη του Θεού μέσα του και που έτσι έχει αγάπη για τον καθένα αισθάνεται μια χαρά, μεγάλύτερη από όλες τις χαρές που τα πράγματα του κόσμου τούτου μπορούν να του παράσχουν, μεγαλύτερη απ’όση η δική του ύπαρξη, ζώντας σαν ένα απομονωμένο άτομο, θα μπορούσε ποτέ να του δώσει. Αυτό αποτελεί ένα γεγονός που οι ενάρετοι αποκαλύπτουν μέσα στο πάθος τους. Ο Σταυρός αυτός λοιπόν δίνεται στον άνθρωπο ούτως ώστε να ανακαλύψει το Θεό αλλά και να δείξει στους άλλους ότι υπάρχει η δυνατότητα να μείνει ο άνθρωπος ενωμένος με τον Δημιουργό του κατά τέτοιο τρόπο, ακόμη κι αν χάσει τα πάντα, ακόμη κι αν νιώθει πως ο Θεός τον έχει εγκαταλήψει.
γ) Αναλαμβάνω εκούσιους πόνους και αγώνες για την αγάπη προς τον Θεό.
Με την νηστεία, την αγρυπνία, την προσευχή, τις γονυκλισίες και τους υπόλοιπους τρόπους ορθόδοξης άσκησης ο χριστιανός πνευματοποιείται. Δοκιμάζει τον εαυτό του να μην προσκολλάται στα εγκόσμια και τα υλικά αγαθά. Να μην χρησιμοποιεί το κόσμο καταναλωτικά, αλλά ευχαριστηριακά και δοξολογικά. Είναι γνωστό το πατερικό λόγιο: Δώσε αίμα, λάβε πνεύμα. Η νηστεία της Μ. Τεσσαρακοστής είναι κοπιώδης γι πολλούς, αν όχι για όλους μας, αλλά χωρίς το κόπο αυτό της συσταυρώσης με το Χριστό δεν μπορούμε να ζήσούμε τη χαρά της Ανάστασης. Γι’αυτό ακριβώς στην Εκκλησία μας όλα είναι αναστάσιμα γιατί όλα είναι σταυρικά. Η Εκκλησία του Χριστού είναι Εκκλησία Σταυρού και Ανάστασης. Χωρίς Σταυρό δεν υπάρχει Ανάσταση. Αλλά ούτε Σταυρός αν δεν ακολουθεί η Ανάσταση. Γι’αυτό τη Μ. Παρασκευή την εορτάζουμε αναστάσιμα, ενώ οι Δυτικοί σταυρώσιμα. Ο πιστός ζώντας συνειδητά μέσα στην Εκκλησία θεολογεί τη πραγματικότητα του Σταυρού. Γίνεται δηλαδή σταυροφόρος και σταυρωμένος μαζί.
Ασκητική είναι του Κυρίου μας, της Παναγίας, όλων των Αγίων. Από το Κύριο και τη Θεοτόκο διδάχθηκαν οι Απόστολοι τη σταυρική άσκηση και την παρέδωσαν με το λόγο και το παράδειγμα τους στο σώμα της Εκκλησίας. Ασκητικό και σταυροαναστάσιμο ήθος χαρακτηρίζει και το ελληνικό έθνος, κάτι που το βοήθησε να υπομείνει τη σκληρότητα των βαρβάρων κατακτητών επί 400 έτη αλλά και να σηκώσει μόνο του το ζυγό και τους κινδύνους του απελευθερωτικού αγώνα του 1821. Οι απλές και αγράμματες μάνες, κατά Θεόν όμως σοφές, που εδίδασκαν στα παιδιά τους τη πίστη, τη προσευχή, τη νηστεία και τις μετάνοιες ετοίμαζαν τους αληθινά ελεύθερους ανθρώπους που θα εγίνοντο και οι πρωτεργάτες της εθνικής ελευθερίας.
Για τους Ορθόδοξους Χριστιανούς αδελφοί μου, η άρση του Σταυρού είναι έκφραση υπακοής και τέλειας αγάπης προς το Θεό. Είναι αντίδωρο και αντιπροσφορά προς το Κύριο που θυσιάστηκε τη σωτηρία όλων μας.
Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΣΗΜΕΡΑ
Αγαπητοί μου αδελφοί,
Ζούμε σήμερα σε ένα κόσμο στον οποίο κυριαρχεί το αντισταυρικό πνεύμα. Μια κοινωνία που ορίζει ως ιδανικά την ικανοποίηση των παθών και την άνεση που τοποθετεί την ελευθερία όχι στη θυσία και την αγάπη, δηλαδή στο Σταυρό, αλλά στον εγωισμό. Ο κόσμος αυτός δεν θέλει να ακούει για εγκράτεια, για κυριαρχία στα πάθη, για νηστεία και άσκηση, αλλά κατά βάθος αρνείται το Σταυρό και δεν μπορεί να συναναστηθεί με το Χριστό. Μένει στη φθορά, το θάνατο και το αδιέξοδο. Η τεχνολογική πρόοδο από τη μία μας εξυπηρετεί, από την άλλη μας απομακρύνει από την πραγματική ζωή, την εν Χριστώ ζωή και κοινωνία. Διαφημίζονται και προβάλλονται διάφορες, ξενόφερτες μορφές ασκήσεως, μη ορθόδοξες και χριστιανικές. Η ευαγγελική και ορθόδοξος άσκηση δεν έχει καμιά σχέση με τις ασκητικές μεθόδους των διαφόρων ανατολικών, ινδουϊστικών αιρέσεων τύπου γιόγκα, όπου η άσκηση έχει ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα κι αποτελεί μόνο γυμναστική της θέλησης και όχι συσταύρωση με το Χριστό.
Ο Χριστιανισμός είναι αδελφοί μου σταύρωση και ανάστασιμη χαρά. Αλλά η χαρά αυτή αποκτιέται με τα πάθη και τον πόνο. Διότι, για να σωθεί ο άνθρωπος, ο Κύριος ανέβηκε εκούσια στο Σταυρό. Και μετά την Σταύρωση και την Ανάσταση ήρθε η πραγματική χαρά. Άρα είναι απαραίτητο να σηκώσουμε κι εμείς το Σταυρό μας ούτως ώστε να συσταυρωθούμε και συναναστηθούμε με τον Κύριό μας Ιησού Χριστό. Ίσως ο Σταυρός τρομάζει τον άνθρωπο, γιατί του διαλύει την άνεση. Ο κόσμος αυτός που απορρίπτει το Σταυρό του Χριστού είναι υποχρεωμένος να αντιμετωπίσει φοβερές μάστιγες, όπως το έϊτζ, τα ναρκωτικά, την τρομερή οικολογική καταστροφή. Όλα αυτά όμως αντιμετωπίζονται μόνο με την επιλογή του σταυρικού τρόπου ζωής και τη μετάνοια η οποία έσωσε την Νινευή από την καταστροφή. Και οι χριστιανοί που ζούν σ’αυτόν τον αντισταυρικό κόσμο οφείλουν να κάνουν μεγάλο αγώνα για να μην παρασυρθούν από το υλιστικό και αντισταυρικό πνεύμα και τουςσύγχρονους πειρασμούς. Και πως το καταφέρνουμε αυτό; Μόνο με την αγάπη και το σταυρικό πνεύμα.
Οι Εβραίοι επιζητούσαν Ιησού Χριστό Μεσσία, αλλά χωρίς Σταυρό. Τον οδήγησαν πάνω στο Σταυρό για να τον ατιμάσουν κι όμως στο Σταυρό Εκείνος δοξάσθηκε απερίγραπτα και ταυτόχρονα η θυσία Του δόξασε το Σταυρό. Και τον δόξασε όχι μόνο σ’αυτή τη ζωή αλλά κι εσχατολογικά θα δοξασθεί, κατά την ημέρα τα Β’’ Παρουσίας του Κυρίου., όπου το σημείο του Υιού του ανθρώπου θα αποτελέσει το προπομπό της Ελεύσεως και της Δικαίας Κρίσης Του.
Σήμερα δυστυχώς οι κοσμικοί άνθρωποι θέλουν να φτιάξουν έναν επίγειο παράδεισο χωρίς Σταυρὀ. Μας καλούν κι εμάς τους Χριστιανούς να εγκαταλείψουμε το σταυρικό τρόπο ζωής. Έαν ο Αντίχριστος πολεμά το Χριστό το κάνει διότι ο Χριστός είναι εσταυρωμένος και γι’αυτό αναστημένος. Αυτός ο Αντιχριστος, ως ψευδομεσσίας και ψευδοπροφήτης, υπόσχεται στους ανθρώπους επίγειο παράδεισο, λύτρωση και σωτηρία χωρίς σταυρό. Πως όμως μπορεί να υπάρξει παράδεισος χωρίς αγάπη και πως μπορεί να υπάρξει αληθινή αγάπη χωρίς το σταύρωμα του εγωϊσμού; Η επανάσταση κατά του εγωισμού είναι η πιο ριζική επανάσταση στο κόσμο, που χωρίς αυτή καμμία αλλαγή στο καλύτερο δεν μπορεί να γίνει.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ –ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Σεβασμιώτατε, σεβαστοί Πατέρες και εν Χριστώ αδελφοί, θα μου επιτρέψετε στην αγάπη σας να κλείσω με δύο σημειώσεις σχτικά με τη σημασία του Σταυρού.
Ό Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός μας διδάσκει σχετικά με τον τρόπο που πρέπει να κάνουμε το Σταυρό μας: «Όταν ενώνεις τα τρία δάχτυλα για να κάνεις το Σταυρό, ομολογείς ότι ο Θεός είναι Πατήρ, Υιός και Άγιο Πνεύμα. Όταν φέρεις τα τρία δάχτυλα ψηλά στο μέτωπο και το ακουμπάς, ομολογείς πως ο Χριστός ήταν ψηλά, είναι Θεός, κάθεται στο θρόνο του Ουρανού. Όταν κατεβάζεις τα τρία δάχτυλα χαμηλά, ομολογείς πως ο Χριστός άφησε το θρόνο του Ουρανού, κατέβηκε κάτω χαμηλά και φόρεσε σάρκα ανθρώπινη. Όταν φέρεις τα τρία δάχτυλα στο δεξιό ώμο, ομολογείς την ύπαρξη του Παραδείσου και παρακαλείς το Θεό να σε βάλει εκεί, στα δεξιά Του με τους δικαίους. Όταν φέρεις τα τρία δάχτυλα στον αριστερό ώμο, ομολογείς την ύπαρξη της αιωνίου κολάσεως και παρακαλείς το Θεό να μη σε βάλει εκεί με τους αμετανόητους αμαρτωλούς. Και όταν, τέλος, όλη τη παλάμη τη φέρεις στο στήθος, δηλώνεις την άπειρη ευχαριστία σου για τα αγαθά που Εκείνος σου προσφέρει».
Γραφει επίσης το Γεροντικό: Ο Ιωάννης ο Βοστρηνός, άνθρωπος άγιος και με εξουσία κατά πνευμάτων ακαθάρτων, ρώτησε δαίμονες που κατοικούσαν μέσα σε κόρες και που εξ αιτίας τους ήταν κυριευμένες από μανία και υπέφεραν φοβερά, και τους είπε: Ποια πράγματα φοβάστε από τους Χριστιανούς; Και αυτοί απάντησαν: Ἐχετε πράγματι τρία μεγάλα πράγματα. Εκείνο που φοράτε στο λαιμό σας, εκείνο που λούζεστε στην Εκκλησία κι εκείνο που τρώτε στη Λειτουργία. Αυτός ρώτησε πάλι; Ποιο από τα τρία αυτά φοβάστε περισσότερο; Και αποκρίθηκαν: Αν φυλάγατε καλά εκείνο που μεταλαμβάνετε, κανένας από εμάς δεν θα μπορούσε να βλάψει Χριστιανό». Αυτά λοιπόν που φοβούνται περισσότερο οι δαίμονες είναι ο Σταυρός, το Βάπτισμα και η Θεία Κοινωνία.
Ας ζητήσουμε λοιπόν σήμερα κιόλας τη χάρη από το Σταυρωθέντα και Αναστάντα Κύριο, να μην παρασυρθούμε από τον Αντίχριστο. Να μην αρνηθούμε το Σταυρό Του και το σταυρό μας, την αγάπη, το πνεύμα της θυσίας και προσφοράς, την ταπείνωση, την υπομονή στις δοκιμασίες, την εγκράτεια και την άσκηση. Τις στιγμές που ο εγωισμός τείνει να μας κυριαρχήσει, ας ατενίσουμε τον Εσταυρωμένο και ας σταυρώσουμε κάθε εγωιστική μας διάθεση και επιθυμία, κάθε αμαρτωλό πάθος, κάθε μνησικακία, οργή και θυμό μας. Αυτό το Πάσχα μας καλεί ο Κύριος δια του σταυρικού Του Πάθους να συσταυρωθούμε και να συναναστηθούμε με Εκείνον «τον αἰροντα τήν ἁμαρτία τοῦ κόσμου». Και από ανθρώπινη αδυναμία πέφτουμε και ενεργούμε αντισταυρικά, έχουμε τη δυνατότητα να μετανοήσουμε και δια της μετανοίας αυτής ας επανέλθουμε στη σταυρική ζωή, δια των πρεσβειών της Υπεραγίας Θεοτόκου και την μεσιτεία πάντων των αγίων.
ΑΜΗΝ
Κατηγορία Θέματος
Θέματα Παιδείας,
Θρησκευτικά θέματα,
Λόγος Ορθοδοξίας
Εγγραφή σε:
Σχόλια ανάρτησης (Atom)
Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)
1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.
2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.
3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.
4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.
5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).
6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.
7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.
Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.
ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ
2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.
3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.
4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.
5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).
6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.
7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.
Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.
ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ
Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.
1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.
2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.
3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.
Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.
2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.
3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.
Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου