26 Σεπτεμβρίου 2018

Η γενναιότητα και η θέληση για ελευθερία ενάντια στην αλαζονική δύναμη του «ρεαλισμού»

Γράφει ο δρ Δημήτρης Γκίκας 

Υπάρχει ένα πολύ χαρακτηριστικό επεισόδιο στο έργο του Ξενοφώντα «Κύρου Ανάβαση» που δείχνει τη διαφορά αντιλήψεων μεταξύ της Ελληνικής ελευθεροφροσύνης και του Ανατολίτικου δεσποτισμού. Ο Κύρος έχει πεθάνει και οι Έλληνες στρατιώτες που τον ακολούθησαν στην εκστρατεία του ενάντια στον Πέρση βασιλιά, παρότι έχουν νικήσει στη μάχη, απέμειναν μόνοι σε μια αχανή, αφιλόξενη χώρα. Ο Φαλίνος, Έλληνας απεσταλμένος του Πέρση Βασιλιά, τους διατάζει να παραδώσουν τα όπλα και να παρακαλέσουν τον Βασιλιά να τους λυπηθεί. Η απάντηση των Ελλήνων είναι ανάλογη με αυτήν του Λεωνίδα: έλα να τα πάρεις.

Ο Φαλίνος εμφανίζεται ως Έλληνας απεσταλμένος που γνωρίζει τόσο τη στρατιωτική τακτική των Ελλήνων όσο και τις αντιλήψεις τους. Μιλά, όμως ως υποτελής των Περσών. Αντιμετωπίζει τους συμπατριώτες του μάλλον ψυχρά και υπολογιστικά. Ο λόγος του είναι ειρωνικός και αλαζονικός. Είναι πεπεισμένος ότι το καλύτερο για τους Έλληνες θα ήταν να παραδώσουν τα όπλα. Κάθε άλλη ενέργεια θα ήταν άσκοπη και μάταιη, αφού η κατάληξή της σε καμία περίπτωση δεν θα ήταν υπέρ των Ελλήνων.

Τα επιχειρήματά του έχουν πράγματι βάση. Οι Έλληνες βρίσκονταν πια σε μια ξένη χώρα. Δεν είχαν γνώση της περιοχής, ούτε ερείσματα – πολιτικά, κοινωνικά, στρατιωτικά. Θα συναντούσαν προβλήματα στον ανεφοδιασμό τους. Όπως τα βλέπει ο Φαλίνος, καμία διέξοδος δεν υπήρχε γι’ αυτούς. Γι’ αυτό και μιλά με αρκετή σιγουριά, που αγγίζει την αλαζονεία. «Ανήκετε στον βασιλιά πια, όπως και κάθε τι άλλο σ’ αυτή τη χώρα». Αυτή η φράση, από μόνη της, συνιστά μια απαράδεκτη δήλωση για κάθε Έλληνα που τιμά την ελευθερία ως το πολυτιμότερο αγαθό. Κανείς Έλληνας δεν θα παραδεχόταν ποτέ ότι ανήκε σε κάποιο πρόσωπο ή βασιλιά. Η δήλωση είναι πραγματικά ξένη για την Ελληνική νοοτροπία. Το ξέρει αυτό ο Φαλίνος, Γι’ αυτό και τη διατυπώνει. Θέλει να τρομάξει τους συμπατριώτες του. Να τους ρίξει το ηθικό. Βρίσκονται σε μια χώρα όπου η έννοια της ελευθερίας δεν υφίσταται. Όπου αν δεν είσαι βασιλιάς, απλώς είσαι δούλος. Κτήμα του βασιλιά.

Οι Έλληνες «κέρδισαν» να εγκλωβιστούν σε μια περιοχή δίχως καμία ελπίδα διαφυγής. Αυτό τούς επισημαίνει ο Φαλίνος. «Πού θα πάτε; Βρίσκεστε ανάμεσα σε δυο ποτάμια απροσπέλαστα και έχετε να αντιμετωπίσετε τέτοιο όγκο στρατού που, ακόμα κι αν ο βασιλιάς σάς τούς έδινε στο πιάτο, δεν θα κατορθώνατε να νικήσετε. Απλώς δεν έχετε καμία ελπίδα. Παραιτηθείτε και ίσως σάς χαριστεί η ζωή. Πολεμήστε και είστε νεκροί».

Τα γεγονότα διέψευσαν κραυγαλέα τον Φαλίνο. Οι Έλληνες κατόρθωσαν το ακατόρθωτο, να γυρίσουν πίσω στην πατρίδα τους, εκμεταλλευόμενοι τόσο την πολεμική τους ικανότητα και την τακτική της οπλιτικής φάλαγγας, όσο και τη δυσχέρεια του βασιλιά να κινηθεί γρήγορα. Εκ των υστέρων ρεαλιστικοί λόγοι. Αλλά, οι Έλληνες, την ώρα που αποφάσιζαν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, δεν γνώριζαν ότι αυτοί οι λόγοι θα ήσαν αρκετοί για την επιτυχή έκβαση της μάχης. Για την ακρίβεια, δεν ήταν στο ελάχιστο σίγουροι γι’ αυτήν. Όλα έδειχναν να είναι εναντίον τους. Η απόφασή τους δεν πάρθηκε μετά από κάποια ενδελεχή στρατιωτική μελέτη της κατάστασης. Η απόφασή τους πάρθηκε στη βάση μιας «αντι-ρεαλιστικής», κατά τον Φαλίνο, αντιμετώπισης των πραγμάτων, ενός ανούσιου στρατιωτικού κώδικα τιμής της εποχής και μιας εξίσου ανόητης πίστης ότι θα κατάφερναν το ακατόρθωτο.

Η δύναμη του Πέρση βασιλιά δεν ήταν μύθος. Όλα συνηγορούσαν στο ότι η καλύτερη απόφαση για τους Έλληνες ήταν η ανακωχή και η προσπάθεια να συμφιλιωθούν με τους Πέρσες. Στο κάτω – κάτω, μισθοφόροι ήσαν. Δεν είχαν τίποτε να χωρίσουν οι ίδιοι με τον Βασιλιά. Μπροστά στη στρατιωτική δύναμη των Περσών, οι οποίοι, αυτή τη φορά μάλιστα (σε σχέση με τους Περσικούς Πολέμους) ήταν «στην έδρα τους», η πολεμική ικανότητα και το αριθμητικό μέγεθος της οπλιτικής φάλαγγας των Ελλήνων, απλώς φάνταζαν αστεία. Ο Δαβίδ μπροστά στον Γολιάθ. Κι αυτή τη φορά, όπως πολλές άλλες, ο Δαβίδ νίκησε τον Γολιάθ. Καθόλου ρεαλιστική κατάληξη – τουλάχιστον με τη ματιά των υπέρμαχων του πολιτικού ρεαλισμού που θεωρούν ότι η δύναμη είναι η μοναδική, η κυρίαρχη συνιστώσα στην εξέλιξη μιας σύγκρουσης.

Κατά μια αναλογία, ο διάλογος Φαλίνου και Ελλήνων συνιστά μια επανάληψη του διαλόγου Αθηναίων και Μηλίων. Η επιχειρηματολογία του Φαλίνου μοιάζει υπερβολικά με εκείνη των Αθηναίων. «Τρέφετε φρούδες ελπίδες, αν νομίζετε ότι θα νικήσετε την τεράστια στρατιωτική δύναμη του βασιλιά. Τι αστεία μου λέτε περί ανδρείας και γενναιότητας; Δε βλέπετε σε τι κατάσταση βρίσκεστε; Είστε σε ξένη χώρα, δίχως συμμάχους, δίχως καν εφόδια. Λογικευτείτε, πριν να είναι πολύ αργά για σας και για τη σωτηρία σας. Δηλώστε υποταγή στον βασιλιά – εξάλλου, στην ουσία είστε κτήμα του πια – και κάτι μπορεί να γίνει». Ακόμα και το ύφος, όπως περιγράφεται από τον Ξενοφώντα, είναι ανατριχιαστικά όμοιο με το ύφος του λόγου των Αθηναίων. Ειρωνικό, αλαζονικό, άκρως «ρεαλιστικό». Το σημαντικότερο; Ο Φαλίνος μιλά εκ μέρους ενός απολυταρχικού μονάρχη. Οι Αθηναίοι εκ μέρους μιας «δημοκρατικής» πόλης. Κι όμως, η ομοιότητα στα λόγια και στους σκοπούς για τους οποίους αυτά ειπώνονται, είναι ανησυχητικά εκπληκτική.

Δεν εθελοτυφλεί ο Ξενοφώντας στην ύπαρξη του πολιτικού αμοραλισμού, ούτε αρνείται τις βασικές αρχές του Θουκυδίδειου πολιτικού ρεαλισμού. Αντιλαμβάνεται, όμως ότι ο εξοβελισμός, με απόλυτους όρους, της ηθικής από την πολιτική δράση, ούτε εφικτός, ούτε ρεαλιστικός είναι. Επιπλέον, δεν είναι ούτε γνώρισμα μιας κακώς εννοούμενης πατριδολατρείας που εδράζεται σε μια αίσθηση φυλετικής ανωτερότητας. Η αναφορά στον θαυμασμό που επιδεικνύει ο Κύρος για την ηθική ανωτερότητα των Ελλήνων που τη θεωρεί συνάρτηση της πολεμικής τους δύναμης διαθέτει ιδιαίτερη βαρύτητα, ακριβώς επειδή ο Κύρος δεν είναι Έλληνας. Κι ας θυμηθούμε ότι ο Ξενοφώντας υπήρξε ιδιαίτερα έμπειρος στα πολεμικά, ώστε οι απόψεις του να μην αποτελούν απλώς μια «ακαδημαϊκού» τύπου, μη πρακτική ή εφικτή, θεωρητική κατασκευή, αλλά μια στάση ζωής που προκύπτει από προσωπική δράση και πολεμική – πολιτική εμπειρία. 

Από το συγκεκριμένο επεισόδιο «πηγάζει» ένα ακόμα, επίσης σπουδαίο, μάθημα: Η πραγματικότητα είναι κάτι που διαμορφώνουμε οι ίδιοι. Εξαρτάται από τις ικανότητές μας, την εμπειρία μας, τις γνώσεις μας. Κυρίως, όμως εξαρτάται από τη θέλησή μας. Όλοι οι άνθρωποι έχουμε τη δύναμη να διαμορφώνουμε μέρος της πραγματικότητας που ζούμε. Αν αφεθούμε να μας τη διαμορφώνουν οι άλλοι – ονομάζοντας, μάλιστα αλαζονικά ως «ρεαλισμό» μονάχα ό, τι βολεύει τους ίδιους – τότε απαρνούμαστε την ελευθερία μας και καταντούμε δούλοι…

Geopolitics



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 9:30 μ.μ.
Κατηγορία Θέματος , , , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.