14 Μαρτίου 2018

Άλλοτε στη Βουλιαγμένης…

Γράφει Δημήτρης Παυλόπουλος
Το 1918, απέναντι από τον Σταθμό Λαρίσης, στην οδό Φιλαδελφείας 4, συστήνεται η Ανώνυμος Ελληνική Εταιρεία Βιομηχανίας Καπνού. Μέσα από μία επιχειρηματική διαδρομή θα φθάσουμε και στο εργοστάσιο Γραφικές Τέχνες Ασπιώτη-ΕΛΚΑ στη Βουλιαγμένης, το οποίο έγραψε τη δική του ιστορία.
Ιδρυτές της Ελληνικής Βιομηχανίας Καπνού είναι οι Συριανοί καπνέμποροι αδελφοί Γιαννουκάκη, ο Μιχαήλ (1866-1944) και ο Μάριος, κληρονόμοι του αρχαιότερου καπνεμπορικού οίκου της Παλαιάς Ελλάδος, αυτού του Δημητρίου Γιαννουκάκη. Επίσης ιδρυτές είναι οι καπνέμποροι Μιχαήλ Πρωτοπαπάς, Ιωάννης Ν. Πανάς, Γεώργιος Δ. Πανάς, οι παλαιοί καπνοβιομήχανοι στην Αίγυπτο Νικόλαος Δ. Πανάς, Ν. Σταμούλης, Ν. Πλακόπουλος και ο εφοπλιστής Λ. Αρβανιτίδης.

Οι αδελφοί Γιαννουκάκη είχαν ήδη συνεταιριστεί με τον Πρωτοπαπά και ιδρύσει το 1907 την ομόρρυθμη καπνοβιομηχανία Γιαννουκάκη-Πρωτοπαπά, αλλά και με τους παλιούς Βολιώτες καπνέμπορους Πανά, με τους οποίους είχαν ιδρύσει την Εταιρεία Καπνών Ανατολής. Η εταιρεία διαθέτει το απαραίτητο για την εκτύπωση έντυπου υλικού (κυρίως τσιγαρόχαρτων, πακέτων τσιγάρων, διαφημιστικών αφισών) λιθογραφείο. Μετονομάζεται σε εταιρεία Κ. Πανάς και Σία.

Το λιθογραφείο της στην Αθήνα στεγάζεται στην οδό Μιχαήλ Βόδα, ενώ στη Θεσσαλονίκη γίνεται συνεταίρος της ο Κ. Σαράτσης. Καλλιτεχνικός διευθυντής του αθηναϊκού λιθογραφείου αναλαμβάνει το 1919 ο ζωγράφος και ειδικός χρωμολιθογράφος Όθων Περβολαράκης (1887-1974), ο οποίος είχε κάνει σπουδές λιθογραφίας στο Παρίσι. Οι διαφημιστικές αφίσες που σχεδίασε είναι υποδειγματικές. Το 1925 η εταιρεία Κ. Πανάς και Σία παίρνει την επωνυμία ΕΛΚΑ, δηλαδή Εταιρεία Λιθογραφίας και Κυτιοποιίας Αθηνών.
 
Γραφικές Τέχνες Ασπιώτη-ΕΛΚΑ.

Το 1928 η Κ. Πανάς και Σία συγχωνεύεται με το κερκυραϊκό λιθογραφείο των Αδελφών Γεράσιμου Ασπιώτη, που το διηύθυνε από το 1901, μετά από τον θάνατο του Γεράσιμου, ο ανήσυχος πρωτότοκος γιος του Κωνσταντίνος (1872-1963). Ο μορφωμένος και φιλοπρόοδος νέος, που υπήρξε διευθυντής αγγλικού εργοστασίου φωτιστικής ασετιλίνης, οδήγησε στην Κέρκυρα το 1905 το πρώτο ιδιωτικό αυτοκίνητο και το 1912 το πρώτο λεωφορείο. Δεν σταμάτησε εκεί: έβαλε στο σπίτι του την πρώτη τηλεφωνική και την πρώτη ραδιοφωνική συσκευή.

Βοσκοί με τα ζώα τους στη λεωφόρο Βουλιαγμένης 276
Η Βίλα Ρόσα, η κατοικία του, με 24 δωμάτια, έγινε κέντρο συνάντησης διανοουμένων, καλλιτεχνών, πολιτικών. Αποκύημα της συνένωσης των δύο επιχειρήσεων, της αθηναϊκής και της κερκυραϊκής, στάθηκε η ανώνυμη εταιρεία Γραφικαί Τέχναι Ασπιώτη-ΕΛΚΑ, με έδρα την οδό Φιλαδελφείας 4. Πρώτος πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου και γενικός διευθυντής εξελέγη ο Κωνσταντίνος Ασπιώτης. Το 1934 γενικός διευθυντής της νέας εταιρείας έγινε ο Πειραιώτης βιομήχανος βωξιτών Λιάκος (Ηλίας) Ηλιόπουλος (1903-1966).

Το 1938 οι εγκαταστάσεις της Ασπιώτη-ΕΛΚΑ θα μεταφερθούν στην ακατοίκητη τότε λεωφόρο Βουλιαγμένης 276, σε ένα βοσκοτόπι, στον Άγιο Δημήτριο. Αρχιτέκτων του νέου κτηρίου της είναι ο Δημήτριος Φωτιάδης (1894-1974), με σπουδές στο Παρίσι. Tεχνικός σύμβουλος του εργοστασίου της από τον Σεπτέμβριο του 1938 εμφανίζεται ο εβραϊκής καταγωγής και αυστριακής υπηκοότητος Rudolf Rosenbaum, με τμηματάρχη του τον γαμπρό του Johannes Schmutzer.

Σήμερα, στην έκταση που κάποτε βρισκόταν το εργοστάσιο Ασπιώτη-ΕΛΚΑ, επί της Λεωφόρου Βουλιαγμένης, βρίσκεται το εμπορικό κέντρο Athens Metro Mall. (www.corfuland.gr
Ο Rosenbaum είχε διευθύνει, μαζί με τον αδελφό του Siegmund, εργοστάσιο γραφικών τεχνών στη Βιέννη, το οποίο πέρασε σε Γερμανό ιδιοκτήτη. Υποχρεώθηκε έτσι να εγκαταλείψει με τον αδελφό του και με τον γαμπρό του τη χώρα του και να έρθει πρόσφυγας στην Ελλάδα. Το εργοστάσιο γραφικών τεχνών Ασπιώτη-ΕΛΚΑ γνωρίζει ομολογουμένως ακμή.

Η συμβολή του χαράκτη Τάσσου 

Το 1952 αναλαμβάνει καλλιτεχνικός σύμβουλος της εταιρείας Ασπιώτη-ΕΛΚΑ ο χαράκτης Α. Τάσσος (1914-1985), μάλλον με σύσταση προς την φιλότεχνη, δυναμική σύζυγο του Λιάκου Ηλιόπουλου Νίνα (1908-1985) από τον κορυφαίο ομότεχνο του Τάσσου και αγαπημένο ξάδελφό της Δημήτρη Γαλάνη (1879-1966). Το 1956, σε συνεργασία με την Ηλιόπουλου, ο Τάσσος δραστηριοποιείται στις θυγατρικές της εταιρείας Εκδόσεις Αθηνών.

Πρωτοχρονιά στο εργοστάσιο Ασπιώτη-ΕΛΚΑ το 1954 με το προσωπικό. Στην κεφαλή του τραπεζιού κάτω από τα παράθυρα ο Α. Τάσσος και η Νίνα Ηλιοπούλου (Εταιρεία Εικαστικών Τεχνών Α. Τάσσος)
Από τα τέσσερα βιβλία που προγραμματίστηκαν να εκδοθούν, βγήκαν δύο το 1956: ο Μανουήλ Πανσέληνος, με κείμενο του καθηγητή της Χριστιανικής Αρχαιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Ανδρέα Ξυγγόπουλου (1891-1979), ενώ τα αντίγραφα των τοιχογραφιών έχει φιλοτεχνήσει ο πολύ φίλος του Τάσσου, ζωγράφος-συντηρητής Φώτης Ζαχαρίου (1909-2001) και τα Βυζαντινά Μνημεία Αττικής και Βοιωτίας, με κείμενο του επίσης φίλου του Τάσσου, διευθυντή του Μουσείου Μπενάκη Μανόλη Χατζηδάκη (1909-1998), ενώ τα αντίγραφα των εικόνων έχουν γίνει από τον Ζαχαρίου και τα σχέδια των ναών από τον Τάσσο.

Πρόκειται για συλλεκτικές εκδόσεις με έγχρωμες αναπαραγωγές εικόνων στην ελληνική, στην αγγλική, στη γαλλική και στη γερμανική γλώσσα. Εργαζόμενος επίσης για τα Ελληνικά Ταχυδρομεία, ο Τάσσος προχωρεί στην εκτύπωση και των ελληνικών γραμματοσήμων.

Προοδευτική επιχείρηση

Για να καταστείλει οιαδήποτε πρόθεση απεργιακών κινητοποιήσεων ή εργασιακών διεκδικήσεων και άλλων αντιδράσεων του εργαζόμενου επί πολλές ώρες προσωπικού το ζεύγος Ηλιοπούλου είχε δημιουργήσει την «παροικία». Έτσι είχε ονομαστεί συγκρότημα κατοικιών παραχωρημένο από τη διοίκηση του εργοστασίου εντός του περιβόλου του με δωρεάν φως, νερό και καθημερινό μεσημβρινό συσσίτιο, κατά το οποίο προϊστάμενοι και υπάλληλοι γευμάτιζαν από κοινού, συσφίγγοντας τις σχέσεις τους.

Διαφημιστική χρωμολιθογραφημένη αφίσα του Όθωνος Περβολαράκη, τυπωμένη στην Ασπιώτη-ΕΛΚΑ το 1930-35
Το πρώτο τεύχος του τριμηνιαίου περιοδικού για το προσωπικό της εταιρείας Ασπιώτη-ΕΛΚΑ το 1977, με την ξυλογραφία του Α. Τάσσου «Αύριο θα κάμει ξαστεριά», έργο του 1973 (Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο / Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης).Όμως ο αιφνίδιος θάνατος του Ηλιόπουλου σηματοδότησε την αρχή του τέλους. Τη δεκαετία του 1970 το εργοστάσιο έχει δραστηριότητα σε εκτυπώσεις βιβλίων, περιοδικών, ημερολογίων, γραμματοσήμων και κάθε είδους εντύπων. Εκδίδει ακόμα και περιοδικό για το προσωπικό του. Κοντά στον Τάσσο δουλεύουν ως βοηθοί του και άλλοι καλλιτέχνες, όπως οι Παναγιώτης Γράββαλος (1933-2014), Τάκης Κατσουλίδης (1933), Γιώργος Χαλκιάς (1946), Σπύρος Καραχρήστος (1947), αλλά και τυπογράφοι, όπως ο Σταύρος Βλάχος.

Ο χρόνος, όμως, μετρούσε αντίστροφα. Μία από τις κορυφαίες στιγμές του εργοστασίου είναι το 1978, όταν ο Τάσσος εκδίδει την Λυσιστράτη του Αριστοφάνη σε απόδοση Κώστα Βάρναλη (1884-1974) με 24 έγχρωμες ξυλογραφίες του.

Το πρώτο τεύχος του τριμηνιαίου περιοδικού για το προσωπικότης εταιρείας Ασπιώτη-ΕΛΚΑ το 1977, με την ξυλογραφία του Α.Τάσσου «Αύριο θα κάμει ξαστεριά», έργο του 1973 (ΕλληνικόΛογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο / Μορφωτικό Ίδρυμα ΕθνικήςΤραπέζης).
Το 1986 η εταιρεία γραφικών τεχνών Ασπιώτη-ΕΛΚΑ περιήλθε στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος και σε Γάλλο ανάδοχο. Το αρχείο της φυλάσσεται σήμερα στο Ιστορικό Αρχείο Εθνικής Τραπέζης και στη θέση του εργοστασίου της υψώνεται πλέον το κατάστημα Athens Metro Mall του Αγίου Δημητρίου. 

 πηγή



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 2:30 μ.μ.
Κατηγορία Θέματος , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.