25 Ιανουαρίου 2018

Το Φαινόμενο του Τρίτου Προσώπου

Γράφει η Φωτεινή Μαστρογιάννη

Το φαινόμενο του Τρίτου Προσώπου είναι αρκετά ενδιαφέρον και σίγουρα το έχουμε βιώσει όλοι μας. Το θεωρώ ιδιαίτερα χρήσιμο ειδικότερα σε όσους ενδιαφέρονται να επηρεάσουν την κοινή γνώμη για εμπορικούς ή και πολιτικούς σκοπούς.

Ο Ντέιβισον (Davison) ήταν αυτός που το 1983 ανέφερε το φαινόμενο αυτό σύμφωνα με το οποίο πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι επηρεάζονται λιγότερο από τους άλλους όσον αφορά το μήνυμα που λαμβάνουν από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ή από τα ηλεκτρονικά μέσα.

Το φαινόμενο αυτό συμβαίνει ιδιαίτερα όταν ένα αρνητικό ή αντιφατικό μήνυμα μεταδίδεται όπως είναι οι διαφημίσεις για τον τζόγο, οι πολιτικές διαφημίσεις, το πορνογραφικό περιεχόμενο και οι ειδήσεις βίας.

Πολύ ενδιαφέρουσα ήταν η έρευνα του Πάξτον (Paxton) το 1996. Ο Πάξτον διερεύνησε τη στάση των ανθρώπων όσον αφορά την υποστήριξη των δικαιωμάτων των μέσων μαζικής ενημέρωσης έναντι της υποστήριξης για λογοκρισία. Οι άνθρωποι που πίστευαν ότι οι άλλοι επηρεάζονταν σε μεγάλο βαθμό από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης υποστήριζαν τον περιορισμό της ελευθερίας των μέσων ενώ εάν πίστευαν ότι οι ίδιοι επηρεάζονται λιγότερο από τα μέσα, τότε εναντιώνονταν στους περιορισμούς (βλ. λογοκρισία).

Το φαινόμενο αυτό συσχετίζεται με αυτό που αποκαλούμε κοινωνιογνωστική μεροληψία. Δηλαδή αυτό που συνέβη στον γείτονά μας δεν πιστεύουμε ότι θα συμβεί σε εμάς, είμαστε δηλαδή αυτό που αποκαλείται ανεδαφικά αισιόδοξοι (το βλέπουμε αυτό πολύ έντονα την περίοδο αυτής της κρίσης που βιώνουμε όπου τα προβλήματα των άλλων θεωρούμε ότι δεν θα αγγίξουν εμάς).

Μία θεωρία που σχετίζεται με το φαινόμενο του Τρίτου Προσώπου είναι η εμπλοκή του Εγώ. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή οι άνθρωποι που είχαν εμπλακεί πολύ σε ένα θέμα, λόγω της προγενέστερης ισχυρής τους θέσης στο θέμα αυτό, δεν θα επηρεαστούν από το μήνυμα παρά την πειστικότητα του. Αντίθετα θεωρούν ότι τα μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι προκατειλημμένα εναντίον της θέσης τους. Στο σημείο αυτό θα κάνω ένα συσχετισμό με την πηγή πολλών δεινών για τη χώρα μας που είναι η κομματοκρατία. Εάν τη συσχετίσουμε με τη θεωρία αυτή, τα κομματικά ενταγμένα άτομα είναι πολύ δύσκολο να αλλάξουν άποψη ακόμα και εάν το μήνυμα είναι πειστικό (σύμφωνα με τη λαϊκή έκφραση «έχουν παρωπίδες»).

Τα πράγματα περιπλέκονται από το γεγονός ότι σύμφωνα με το φαινόμενο υπάρχει μία προκατάληψη υπέρ του Εγώ, με άλλα λόγια, το άτομο νομίζει ότι είναι καλύτερο από τους άλλους, πιο έξυπνο κτλ. Το έχουμε δει αυτό πολλάκις στις διάφορες πολιτικές αντιπαραθέσεις ομάδων. Πιο πρόσφατη είναι αυτή του συλλαλητηρίου για το Σκοπιανό ζήτημα όπου η λαϊκή γνώμη χαρακτηρίστηκε ακροδεξιά, φασιστική, εθνικιστική ακόμα και αισθητικά κατώτερη αφού σχολιάστηκε με κακεντρεχή τρόπο ακόμα και η ενδυματολογική εμφάνιση κάποιων συμμετεχόντων στο συλλαλητήριο απαγορεύοντας κατ'αυτό τον τρόπο την προσωπική έκφραση που γίνεται και μέσω της ένδυσης.

Προκλήθηκε λοιπόν το φαινόμενο που είδαμε και στην Αμερική όπου κατηγορήθηκε η πλειοψηφία ως κατώτερη από κάποιους που θεωρούσαν εαυτούς ανώτερους. Φυσικά, η αίσθηση αυτή της ανωτερότητας εγκυμονεί σημαντικούς κινδύνους όπως είναι η στροφή στον απολυταρχισμό. 

Όσον αφορά τα κοινωνικά μέσα, οι έρευνες έδειξαν ότι οι άνθρωποι επηρεάζονται περισσότερο από ιστορίες με τις οποίες μπορούν να σχετισθούν και θεωρούν ότι οι ιστορίες με τις οποίες δεν μπορούν να σχετισθούν επηρεάζουν περισσότερο τους άλλους. Δεν είναι τυχαίο ότι στο εθνικό θέμα της ονομασίας των Σκοπίων υπήρξε μία πλευρά της κοινής γνώμης που δεν ταυτίστηκε με το θέμα αλλά ταυτίστηκε μόνο με ιστορίες στενών προσωπικών οικονομικών συμφερόντων.

Τα ευρήματα αυτά είναι ιδιαίτερα χρήσιμα για τους αναγνώστες που θα μπορούν έτσι να αξιολογούν καλύτερα αυτά που διαβάζουν και τις ειδήσεις που κοινοποιούν.

Το φαινόμενο του Τρίτου Προσώπου μελετήθηκε και για το Διαδίκτυο και για όλα τα μέσα που συνδέονται με αυτό όπως εφημερίδες, ραδιοφωνικοί σταθμοί, τηλεοράσεις, κοινωνικά μέσα κοκ. Σύμφωνα με αποτελέσματα ερευνών όπως αυτή των Γαρδικιώτη, Καλλίρη και Βέγλη ο αριθμός των χρηστών που ανήρτησαν ένα άρθρο στο Facebook, Twitter και σε άλλα κοινωνικά μέσα (πλην των ιστολογίων τα οποία δεν διερευνήθηκαν) επηρεάζει περισσότερο τους φίλους μας από ότι εμάς. Άκρως σημαντικός παράγοντας για τους αναγνώστες είναι το όνομα του συγγραφέα ή οι πηγές του άρθρου και είναι ο παράγοντας αυτός που ασκεί μεγάλη επίδραση τόσο στον ίδιο τον αναγνώστη όσο και στους φίλους του. Στη διαμόρφωση απόψεων σημαντικό ρόλο παίζουν το πλήθος των κοινοποιήσεων των άρθρων, ο αριθμός των χρηστών που είδαν το άρθρο αλλά και οι αριθμοί ταυτόχρονων χρηστών.

Τα αποτελέσματα αυτά ταιριάζουν και με τα ευρήματα άλλων ερευνών σύμφωνα με τα οποία οι αναγνώστες κτλ επηρεάζονται από τη γνώμη της πλειοψηφίας ενώ επηρεάζονται από τη γνώμη της μειοψηφίας όταν αυτή έχει ένα μήνυμα με ισχυρά επιχειρήματα.

Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν όλη αυτή την προσπάθεια των πολιτικών κομμάτων μέσω του ορυμαγδού κειμένων και δηλώσεων στα μέσα μαζικής ενημέρωσης αλλά και στα κοινωνικά μέσα για τη διαμόρφωση εικόνας πλειοψηφίας και την κατάπνιξη της διαφορετικής φωνής χρησιμοποιώντας τη δυσφήμηση ακόμα και τη συκοφαντία. Οι δηλώσεις πολιτικών που είναι και προσβλητικές για το κοινό αίσθημα έχουν ως αποτέλεσμα την πρόκληση της προσοχής και κατά συνέπεια επιβολής του δικού τους μηνύματος.

Συνεπώς και βάσει της παραπάνω θεωρίας, η διαφορετική φωνή θα πρέπει να διαθέτει ισχυρά επιχειρήματα, να αναρτάται και αυτή μέσω πολλών κειμένων που θα αναρτώνται σε όσο το δυνατόν περισσότερα μέσα και σημεία και να κοινοποιείται από όσο το δυνατόν περισσότερους χρήστες/αναγνώστες.

Η επικοινωνία, λοιπόν, σε ορισμένα πεδία όπως είναι η πολιτική, έχει εξελιχθεί σε πεδίο μάχης, μένει να δούμε ποιος θα είναι τελικά ο νικητής. 

πηγή



Share

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.