4 Οκτωβρίου 2023

Η ΣΩΚΡΑΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ ΣΥΖΗΤΗΣΕΩΣ

Γράφει ο Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης Αμφικτύων
 
Πολλοί πιστεύουν ότι ο Σωκράτης ειρωνευόταν τους συνομιλητές του με τις ερωτήσεις που τους υπέβαλε. Όμως αυτό δεν είναι αληθές. Η Σωκρατική ειρωνεία δεν είναι παρά η εφαρμογή στη συζήτηση του «εν οιδα ότι ουδέν οιδα».
 
Όταν ο Σωκράτης λέγει στο συνομιλητή του «εν οιδα ότι ουδέν οιδα» αλλά και όταν δέχεται την άποψη του, για να φανούν έπειτα τα άτοπα που συνάγονται από αυτήν, και τις δύο φορές με τη μεθοδική του ειρωνεία βοηθά τον συνομιλητή του ο ίδιος να ανακαλύψει την αλήθεια.. Να γεννηθεί η αλήθεια από τη δική του ψυχή και έτσι να την καταστήσει και να ζήσει με αυτήν. Αυτή είναι η περίφημη μέθοδος της «σωκρατικής μαιευτικής».
 
Ο Σωκράτης είναι ο ιδρυτής του φιλοσοφικού διαλόγου. 
 
Ο Λόγος του φιλοσόφου δεν είναι δογματικός διότι αφοπλίζει τον συζητητή με την άγνοια του. Δεν θέλει να προσφέρει έτοιμη διδασκαλία στον άλλο. Θέλει να είναι μόνο το κίνητρο που θα κεντρίσει τον άλλο να μπει σε σκέψη για την εξεύρεση της αλήθειας. Να δει τη σύλληψη της αλήθειας σαν δικό του «παιδί». Γι’ αυτό προσπαθεί πάντα να αφαιρέσει από τις συζητήσεις του την αγωνιστική μορφή (Σκεφθείτε να ήταν από μια μεριά και να έβλεπε τις συζητήσεις μεταξύ των "κομματόσκυλων" στα ΜΜΕ! Θα έφριττε κυριολεκτικά. Και όμως εμείς δεχόμαστε τις κοκορομαχίες ακόμη και στο Κοινοβούλιο. Οι 300 ποτέ δεν άνοιξαν κάποιο βιβλίο για να διδαχθούν πως γίνεται ο διάλογος για να είναι εποικοδομητικός; Απλώς κάνουν κουβέντα όπως η κυρά Κατίνα με την κυρά Μαρία. Και γιατί δεν το βάζουν σαν το πρώτο μάθημα στην εναρκτήριο συνεδρίαση της Βουλής; Και όμως, είμαστε η χώρα που πρώτη γέννησε το διάλογο και τη φιλοσοφία) 
 
Ως τότε ο Λόγος στην Εκκλησία του Δήμου, στα Δικαστήρια, στην πολιτική ζωή ήταν αγωνιστικός, όπως συμβαίνει ακόμη και σήμερον. 
 
Αλλά και οι σοφιστές με τη ρητορεία προσπαθούσαν το ψέμα να το κάνουν αλήθεια και το αντίθετο. Με το Σωκράτη παύει ο Λόγος να είναι αγώνισμα. Μοναδικός του σκοπός και φροντίδα είναι να υψώσει το συνομιλητή του σε άξιο ερευνητή και κριτή του εαυτού του. Για τι άλλο πράγμα εσύ να κάνεις κριτική στον εαυτόν και άλλο να την κάνει ο άλλος, οπότε τη θεωρείς ως κατηγορία. Ο Σωκράτης λοιπόν όντως ήταν «θηρευτής της αλήθειας». Δεν υπάρχει νικητής και ηττημένος στη σωκρατική συζήτηση. Ως προς τη μορφή, έχει πολύ ομοιότητα η σωκρατική τυπολογική διερεύνηση με αυτή των Σοφιστών. Οι διαφορές όμως είναι ουσιώδεις: Ο λογισμός των Σοφιστών είναι πέρα ως πέρα λεκτικός, ενδιαφέρεται μόνο για τη λεκτική σειρά. Του λείπει παντελώς ο στοχασμός που θεμελιώνει τη σειρά. Από τη συζήτηση του Σωκράτη λείπει παντελώς ο εγκυκλοπαιδισμός διότι δε συμβιβάζεται με στο «εν οιδα ότι ουδέν οιδα». Άρα ο Σωκράτης μπορεί να συζητά με κάθε άτομο σκεπτόμενο ανεξαρτήτως γραμματικών ή άλλων γνώσεων και ειδικεύσεων. Η σωκρατική μέθοδος ελευθερώνει τη συνείδηση και την προσηλώνει στο έργο της στοχαστικής διερεύνησης.. Δεν έχει ρευστότητα, τυπολογία, εγκυκλοπαιδική δεινότητα, ούτε ρητορική αγωνιστικότητα. Και όποτε η συζήτηση κινδυνεύει να εκτραπεί ο Σωκράτης την επαναφέρει στον ίδιο δρόμο.
 
Χαρακτηριστικό παράδειγμα: Όταν ο σοφιστής Ιππίας ο Ηλείος προτείνει να εκλέξουν «ραβδούχο και επιστάτην και πρύτανιν» ο οποίος να ελέγχει «το μέτριον μήκος των λόγων εκατέρωθεν« (δηλαδή εν προκειμένω του Σωκράτη και του Πρωταγόρα). Όλοι δέχονται την πρόταση του Ιππία, εκτός από τον Σωκράτη ο οποίος τους λέγει: «Αισχρόν αν είη, βραβευτήν ελέσθαι των λόγων» (Είναι αισχρόν αν γίνει να βάλουμε βραβευτήν (=κριτήν) του Λόγου) Ο μόνος κριτής του Λόγου δεν μπορεί να είναι άλλος από τον ίδιο το Λόγο.
 
(2/10/23) 
Αμφικτύων 
 
* Αμφικτύων είναι ο Υποστράτηγος ε.α Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης 
Συγγραφεύς, Μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών 
amphiktyon@gmail.com 



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 12:00 μ.μ.
Κατηγορία Θέματος ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.