1 Απριλίου 2020

Τι είναι η ιστορία; Ποιοι οι στόχοι της;

Εισαγωγή στις Ιστορικές Σπουδές, ΟΕΔΒ, Αθήνα 1980 

Της Αικατερίνη Χριστοφιλοπούλου, 

Ορισμός της ιστορίας 

«Η ιστορία είναι η επιστήμη που ασχολείται με την γνώση του παρελθόντος, τη διαπίστωση και κατανόηση των γεγονότων. Ο όρος δηλώνει ακόμη και την ιστορική πραγματικότητα, τα ίδια δηλαδή τα ιστορικά γεγονότα. Η λέξη ιστορία έχει τη ρίζα της στη λέξη ίστωρ, που σημαίνει “αυτός που γνωρίζει”, είναι η ίδια ρίζα με το ρήμα οίδα = γνωρίζω, την οποία βρίσκουμε και στα λατινικά ως historia. Απ’ αυτήν πέρασε και στις άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες: histoire, history, storia, istorie. Στις λατινογενείς γλώσσες ξεκινά από την υποκειμενική σημασία, τη γνώση, και προχωρεί στην αντικειμενική. Αντίθετα στα γερμανικά (όπου ο όρος Geschichte = ιστορία συνδέεται με το ρήμα geschehen = συμβαίνει), δηλώνει το γεγονός. Κι εδώ η σημασία είναι διπλή, αλλ’ η αφετηρία είναι το γεγονός, το αντικείμενο, και κατάληξη υποκειμενική σημασία, η γνώση» (σελ. 7)

Το ιστορικό γεγονός
«Κάθε μεταβολή αποτελεί γεγονός, αλλά δεν είναι πάντοτε ιστορικό γεγονός. Π.χ. τα φυσικά φαινόμενα, όπως η περιστροφή της γης, ή η ανκύκληση των εποχών του έτους, είναι γεγονότα αλλ’ όχι ιστορικά. Επαναλαμβάνονται σε τακτά διαστήματα κι έχουν ληφθεί ως τρόπος μέτρησης του χρόνου.

Το ιστορικό γεγονός έχει ως επίκεντρο τον άνθρωπο. Τη ζωή του όπως διαμορφώνεται από την επίδραση φυσικών φαινομένων (π.χ. ενός σεισμού, έκρηξης ηφαιστείου) ή καθώς μεταβάλλονται οι υλικές συνθήκες διαβίωσης. Ενυπάρχει ακόμη η εκδήλωση της θέλησης και των επιδιώξεων του ατόμου καθώς και ορισμένες συναισθηματικές αντιδράσεις. Το ιστορικό γεγονός έχει μοναδικότητα, το ίδιο είναι ανεπανάληπτο. Είναι δηλαδή πράξη ανθρώπινη ατόμων ή ομάδων, που έχει κάτι το αξιομνημόνευτο και ασκεί επίδραση στους μεταγενεστέρους. 

Καθημερινά συμβαίνουν πολλά γεγονότα. Άλλα εξαρχής επισημαίνονται ως σπουδαία, πολλά περνούν απαρατήρητα και μερικά εμφανίζονται σημαντικά με την πάροδο του χρόνου. Ο ιστορικός επιλέγει απ’ αυτές τις πράξεις ό,τι κατά την κρίση του είναι σημαντικό. Κι εδώ μπαίνει το υποκειμενικό στοιχείο στην εκτίμηση των γεγονότων, ιδιαίτερα για τις πράξεις εκείνες που εκ πρώτης όψεως δεν φαίνεται να έχουν μεγάλη σημασία, αλλ’ όταν ιδωθούν από άλλη σκοπιά μπορεί να φωτίσουν καταστάσεις ή γεγονότα εντελώς διαφορετικά. Έτσι πρέπει να εξετάσουμε και την σημασία του υποκειμενικού στοιχείου κατά την εκτίμηση των γεγονότων.» (σελ. 8)

Στόχοι της ιστορικής επιστήμης

«Ο ιστορικός θα περιοριστεί να αναζητήσει και να εξακριβώσει τα γεγονότα και θα προσπαθήσει να τα αποδώσει όσο γίνεται πιο πιστά, ή πέρα από τη διακρίβωση θα θελήσει να τα ερμηνεύσει και κατά κάποιον τρόπο να αναπλάσει την εποχή; Την πρώτη σκέψη εκπροσωπεί η ιστοριογραφία του ΙΘ’ αιώνα επηρεασμένη από τον ιδεολογικά κυρίαρχο τότε θετικισμό. Πρυτανεύει το αξίωμα του μεγάλου Γερμανού ιστορικού Leopold von Ranke για την αποστολή του ιστορικού: να ανεύρει τι πραγματικά συνέβη. Wie est eigentlich gewesen ist, είναι η φράση του που έχει περάσει σε όλα τα εγχειρίδια.

Κατ’ αυτούς που υποστηρίζουν τη δεύτερη άποψη, πέρα από την εξακρίβωση των γεγονότων, χρέος του ιστορικού είναι να τα φωτίσει, να τα ερμηνεύσει, να αναπλάσει την εποχή. Εδώ πρέπει να προσέξουμε πόσο το προσωπικό στοιχείο ασκεί αποφασιστικό ρόλο και σε πόσο παραπλανητικό δρόμο μπορεί να μας οδηγήσει, αφού και η φιλοσοφική θεώρηση το υατόμου και οι ιδεολογικές πεποιθήσεις που διαμορφώνουν το ιδεολογικό υπόβαθρο του καιρού του επηρεάζουν λίγο ή πολύ και τον γράφοντα. Κλασσικό παράδειγμα έχουμε τον Άγγλο ιστορικό Εδ. Γίββωνα (Edward Gibbon, 1737-1794). Επηρεασμένος από τις φιλελεύθερες ροπές και το θρησκευτικό σκεπτικισμό του ΙΗ’ αιώνα ο Γίββων είδε με το πρίσμα του Διαφωτισμού τη βυζαντινή ιστορία σαν μια θλιβερή συνέχεια της δοξασμένης ρωμαϊκής και μιλάει για παρακμή και πτώση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας (The history of the decline and fall of the Roman empire, London 1776-1778, είναι ο τίτλος του έργου), εννοώντας τη μεγάλη βυζαντινή αυτοκρατορία που πάνω από χίλια χρόνια (324-1453) αντιμετώπισε τους ποικιλώνυμους βαρβάρους, οδήγησε μεγάλο μέρος τους στο Χριστιανισμό και τον πολιτισμό και διέσωσε την πνευματική κληρονομιά του αρχαίου ελληνορωμαϊκού κόσμου. Μπορεί μια παρακμή να κρατήσει χίλια χρόνια;» (σελ. 12)

Αντιγραφή: Μάριος Νοβακόπουλος 
πηγή



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 8:30 μ.μ.
Κατηγορία Θέματος , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.