Ο Νίκος Λυγερός για τον Lemkin και την Γενοκτονία

Γράφει ο Νίκος Λυγερός 

Οι γενοκτονίες πριν τη Γενοκτονία

Διαβάζοντας τα αρχεία του Lemkin γίνεται αμέσως αντιληπτό ότι τον απασχολούσαν πολλοί λαοί της Ανθρωπότητας και όχι μόνο ένας. Οι αναφορές σε γενοκτονίες πριν την επινόηση της λέξης και την αποδοχή της από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, είναι ξεκάθαρες και πάμπολλες. Ανάμεσα σε αυτές βρίσκουμε τους Αρμένιους, τους Ασσύριους και τους Έλληνες στο ίδιο πλαίσιο αλλά και τους Βοήμιδες και τους Εβραίους μαζί. Οι αναλύσεις του αφορούν και το βαθύ παρελθόν για να θεμελιώσει την ορολογία με διαχρονικό τρόπο. Δεν αρκέστηκε σε ένα μοναδικό παράδειγμα για να εξηγήσει τη νομική έννοια της γενοκτονίας. Έτσι κάθε λαός που έχει υποστεί μία γενοκτονία πριν το 1948, μπορεί να χρησιμοποιήσει τις αναφορές των αρχείων του Lemkin για να αποδείξει ότι το παράδειγμα της γενοκτονίας του αποτέλεσε υπόβαθρο για την επινόηση της έννοιας. 

Έτσι οι γενοκτονίες πριν τη Γενοκτονία ως έννοια μπορούν να αξιοποιήσουν το έργο αυτού του Δίκαιου της Ανθρωπότητας, ειδικά όταν δέχονται κατηγορίες λόγω του χρονικού προσδιορισμού. Σε αυτό το πλαίσιο οι λαοί μπορούν να τον αναγνωρίσουν και ως Δίκαιο για αυτούς. Με αυτόν τον τρόπο, αντιστέκονται ακόμα πιο αποτελεσματικά στη βαρβαρότητα της λήθης. Επίσης είναι καλό να χρησιμοποιήσουν χρονικούς ισομορφισμούς για τις αναγνωρίσεις που δεν έχουν γίνει ακόμα. Έτσι οι Ασσύριοι είναι συνδεδεμένοι με τους Έλληνες (1994) και τους Αρμένιους (1996), ενώ οι Ρομά, Βοήμιδες όπως λέει ο Lemkin, συνδυάζονται με τους Εβραίους (Δίκη Νυρεμβέργης). Κατά συνέπεια διαθέτουν ένα παραπάνω εργαλείο για να αντιμετωπίσουν τους βάρβαρους που συνεχίζουν να αμφισβητούν την ύπαρξη της γενοκτονίας τους.

πηγή 

Ο Lemkin περί Γενοκτονίας των Ρομά

Ο Lemkin γράφει ότι οι ναζί που ήθελαν να μελετήσουν τις αντοχές ενός αεροπόρου που έπεσε στη θάλασσα, χρησιμοποίησαν αρχικά τους Ρομά αναγκάζοντάς τους να πίνουν μόνο θαλασσινό νερό. Στη συνέχεια σταμάτησαν αυτά τα πειράματα επειδή θεωρούσαν ότι οι Ρομά ήταν κατώτερος λαός και η έλλειψη αντοχών δεν ήταν αντιπροσωπευτική για Γερμανούς πιλότους. Συνέχισαν όμως να εκμεταλλεύονται γυναίκες Ρομά για να ζεστάνουν με την ανθρώπινη θερμότητα ένα πιλότο που είχε πέσει σε παγωμένο νερό. Για αυτό το δήθεν επιστημονικό πείραμα έβαλαν ένα πιλότο σε ένα κρεβάτι με δύο γυμνές Ρομά. Αυτές οι περιγραφές δεν δείχνουν μόνο τη βαρβαρότητα των ναζί αλλά και τη γελοιότητα του επιστημονικού τους υπόβαθρου. 

Σε κάθε περίπτωση οι Ρομά μπορούν να αξιοποιήσουν και αυτά τα δεδομένα που καταγράφει ο Lemkin για να τεκμηριώσουν τη γενοκτονία τους σε όσους την αμφισβητούν. Είναι επίσης χρήσιμο να ειπωθεί η απέχθεια των ναζί για κάθε ανάμειξη με τους Ρομά, λες και θα χαλούσε το αίμα. Οι δήμιοι ναζί είχαν μάλιστα και παράπονα κατά των Ρομά που ήθελαν τόσο πολύ να ζήσουν που αντιστεκόταν με κραυγές την ώρα που τους γενοκτονούσαν, κι ύστερα αυτοί είχαν εφιάλτες και δεν μπορούσαν να κοιμηθούν ήρεμα για να κάνουν την ημέρα τη βάρβαρη δουλειά τους. Τα αρχεία του Lemkin είναι δύσκολα για τους μη ειδικούς και χρειάζονται αντοχές στον αναγνώστη αλλά είναι ταυτόχρονα πολύ χρήσιμα ως πλαίσιο αναφοράς αφού τεκμηριώνουν βαρβαρότητες που ξεπερνούν την απλή εκτέλεση των θυμάτων.

πηγή 

Ο Lemkin, η γενοκτονία και τα Βαλκάνια

Για να γίνει πιο κατανοητό το πλαίσιο των Εθνών στα Βαλκάνια, είναι καλό να θυμόμαστε ότι υπήρξε και πλαίσιο γενοκτονίας για τους Σλάβους αφού η Οθωμανική Αυτοκρατορία προσπάθησε απεγνωσμένα να τους αφανίσει. Αυτό φαινόταν ξεκάθαρα στα αρχεία του Lemkin. Πολλοί πιστεύουν ότι οι Οθωμανοί απλώς υποχρέωναν τους λαούς της περιοχής να εξισλαμιστούν είτε άμεσα είτε έμμεσα μέσω αφόρητου φόρου από τον οποίο απαλλασσόταν όσοι γινόντουσαν μουσουλμάνοι. 

Η πραγματικότητα είναι πιο ωμή και πιο βάρβαρη. Για την Οθωμανική Αυτοκρατορία που είχε ως στόχο να χτυπήσει την κεντρική Ευρώπη και ειδικά την Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία, οι Σλάβοι ήταν απλώς υπάνθρωποι που τους εμπόδισαν μόνο και μόνο λόγω χριστιανικής ύπαρξης στην περιοχή. Έτσι θεωρούσαν ότι μπορούσαν να τους αφανίσουν χωρίς καμιά επίπτωση. Μάλιστα η βαρβαρότητά τους είχε ένα διπλό σκοπό: τον αφανισμό και την κυριαρχία μέσω τρομοκρατίας. Το περίφημο παράδειγμα του πύργου σερβικών κρανίων είναι χαρακτηριστικό της βάρβαρης βούλησης τους. Ήθελαν να κυριαρχούν ολοκληρωτικά στην περιοχή δίχως να δίνουν καμία σημασία στους λαούς που ζούσαν εκεί. Και για να έχουν υπακοή από τους σκλάβους, τους εκφόβιζαν και τους τρομοκρατούσαν με πράξεις βαρβαρότητας. Η σλαβική ιστορία των Βαλκανίων έχει χύσει πολύ αίμα λόγω των πράξεων γενοκτονίας των Οθωμανών. Και γι’ αυτό αυτοί που είναι οι απόγονοι των θυμάτων που επέζησαν δεν εκτιμούν όσους αλλαξοπίστησαν γιατί τους βλέπουν ως συνεργάτες των γενοκτόνων που τόσο πολύ πλήγωσαν τα Βαλκάνια.

πηγή 

Οι Πόντιοι, η Γενοκτονία και η Μακεδονία

Οι Έλληνες του Πόντου που ζουν πια στη Μακεδονία ξέρουν ότι υπήρξε ο χώρος φιλοξενίας για αυτούς μετά τη γενοκτονία που διέπραξαν οι Οθωμανοί, οι Νεότουρκοι και οι Κεμαλιστές. Αρχικά είχαν ζήσει κάτι το ανάλογο στην Κωνσταντινούπολη, στην Ίμβρο και την Τένεδο αλλά εκδιώχθηκαν και από εκεί στη συνέχεια. Έτσι κατέληξαν στη Μακεδονία και στη Θράκη. Τώρα όμως βλέπουν και πάλι μια πράξη βαρβαρότητας ενάντια στη Μακεδονία αφού οι φανατικοί της λήθης θέλουν να της αρπάξουν το όνομά της. Γι’ αυτόν το λόγο αντιστέκονται τόσο πολύ οι Πόντιοι. Ξέρουν ακριβώς τι σημαίνει να αλλάξουν τα ονόματα των πόλεων και των χωριών. Ξέρουν τι σημαίνει η άλωση της Κωνσταντινούπολης και ποτέ δεν την ξέχασαν. 

Τώρα παλεύουν με όλες τους τις δυνάμεις δίπλα στους ντόπιους γιατί δεν θέλουν άλλες χαμένες πατρίδες. Λόγω ιστορίας, οι Πόντιοι συνδέονται με την Μακεδονία μέσω της γενοκτονίας κι ένα χρόνο πριν την εκατονταετία της, βλέπουν ότι και πάλι φανατικοί προσπαθούν να σβήσουν τη μνήμη τους. Ακούν με διαφορετικό τρόπο την κρατική προπαγάνδα διότι καταλαβαίνουν ότι αν ο Πόντος είναι μόνο γεωγραφία και όχι ιστορία και πολιτισμός, τότε οι Τούρκοι που μένουν τώρα εκεί, είναι και αυτοί Πόντιοι. Θα μπορούσαν να ισχυριστούν με τον ίδιο τρόπο ότι οι Τούρκοι είναι Νεοπόντιοι και οι Έλληνες που ζούσαν εκεί οι Παλαιοπόντιοι. Όλα αυτά τα παράλογα ακούν και ξέρουν ότι είναι απαράδεκτα. Τα νιώθουν πιο βαθιά από άλλους Έλληνες που δεν βίωσαν ποτέ την έννοια της γενοκτονίας και γι’ αυτόν τον λόγο είναι τόσο μαχητικοί. Άλλωστε οι τραντέλλενες ξέρουν τι είναι μακεδονομάχοι γιατί δεν ξέχασαν την ιστορία του Ελληνισμού.

πηγή 

Ο Lemkin ενάντια στη Σοβιετική Εμμονή

Από τα αρχεία του Lemkin βλέπουμε ότι διαχειρίστηκε το πρόβλημα της Γενοκτονίας των Ουκρανών τα έτη 1932-1933, μάλιστα είχε κάνει μια προσπάθεια να περάσει σε διεθνές επίπεδο στη Μαδρίτη το 1933 αλλά μάταια. Επισημαίνει ο ίδιος ότι εκείνη την εποχή ο Χίτλερ πήρε την εξουσία στη Γερμανία και όλο το θέμα πήγε πίσω έως το 1949 όπου σιγά σιγά άρχισε και πάλι να κάνει αναφορές σε αυτό και μέσω της αποδοχής του όρου γενοκτονία το 1948. Το πρόβλημα που αντιμετώπισε με τη σοβιετική εμμονή ήταν ότι ήθελαν οι Σοβιετικοί να περιορίσουν το έγκλημα της γενοκτονίας σε περίοδο πολέμου. Δηλαδή με το πρόσχημα ότι υπάρχουν εγκλήματα που συνδυάζονται με τον πόλεμο, να έχει νόημα μόνο σε πολεμική περίοδο. Ήταν ένας τρόπος να αποφύγουν οποιαδήποτε κριτική εναντίον τους για το Γολοντομόρ που είχε γίνει σε περίοδο ειρήνης. 

Σε αυτό το πλαίσιο δέχτηκαν και την υποστήριξη των Άγγλων αλλά για δικούς τους λόγους. Η Σοβιετική Εμμονή είχε σοβαρές επιπτώσεις αφού για να περάσει η χάρτα των Ηνωμένων Εθνών, έπρεπε να αποφευχθεί το βέτο της Σοβιετικής Ένωσης. Για αυτό τον λόγο ο Lemkin δεν κατάφερε να περάσει τα γκουλάγκ ως πράξη γενοκτονίας ενώ έχουν βέβαια όλα τα χαρακτηριστικά. Αλλά με το έργο και με τα αρχεία που μας έχει αφήσει μπορούμε να συνεχίσουμε αυτό τον αγώνα του Δικαίου της Ανθρωπότητας.
 

πηγή

Υπέρ της Ανθρωπότητας

Αν υπολογίσουμε ότι ο Χίτλερ γίνεται καγκελάριος τον Ιανουάριο του 1933 κι ότι ο Lemkin προσπαθεί να προωθήσει το θέμα της γενοκτονίας ως έγκλημα βαρβαρότητας στη Μαδρίτη τον Νοέμβριο του 1933, μπορούμε να καταλάβουμε πως το πλαίσιο ήταν αρνητικό. Αλλά το χειρότερο είναι ότι το Γολοντομόρ συνέχισε έως το καλοκαίρι του 1933. Δηλαδή την ίδια χρονιά. Αυτό σημαίνει ότι ο αγώνας του Lemkin ήταν πολύ πρόωρος εκείνη την εποχή για να γίνει αποδεκτός και τελικά κατάφερε να υλοποιήσει ένα μέρος του οράματός του μόνο το 1948 και βέβαια μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι ο Lemkin πολεμούσε ενάντια στην κόκκινη και τη μαύρη βαρβαρότητα, την ώρα που κανείς δεν τολμούσε να σκεφτεί να τις αντιμετωπίσει λόγω δέους. 

Έτσι αντιλαμβανόμαστε πιο εύκολα τι σημαίνει αγώνας για να μην πιστεύουμε ότι όλα έγιναν με τη βοήθεια όλων των κρατών μελών του ΟΗΕ. Κάθε προσπάθειά του έγινε με μόχθο, με πόνο και αλτρουϊσμό αυτό πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας αν θέλουμε ν' αξιολογήσουμε το έργο του στη σωστή του βάση. Ο Lemkin δεν περίμενε τίποτα από κανένα για ν’ αρχίσει αυτόν τον αγώνα. Τον άρχισε και τον τελείωσε με τις δυνάμεις που είχε. Σ' εμάς ανήκει η συνέχεια του έργου του αλλά και η επέκτασή του για να ολοκληρωθεί όπως ήθελε και το πνεύμα του που βλέπουμε αρχικά.

πηγή  

Ο Νίκος Λυγερός είναι καθηγητής Γεωστρατηγικής

Share