Γράφει ο Βασίλης Βιλιάρδος
«Η τοποθέτηση της ιταλικής κεντρικής τράπεζας, σύμφωνα με την οποία οι γερμανικές και οι γαλλικές τράπεζες αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα από τις ιταλικές, λόγω των μη ρευστοποιήσιμων στοιχείων στους ισολογισμούς τους ύψους άνω των 5 τρις € (όλες οι τράπεζες της Ευρωζώνης άνω των 6,8 τρις €!), στήριξε ακόμη περισσότερο τα ψηφιακά νομίσματα – παρά το ότι η τράπεζα ήθελε απλά να ισχυρισθεί πως τα κόκκινα δάνεια στη χώρα ύψους περί τα 400 δις €, αποτελούν μικρότερο πρόβλημα. Τεκμηρίωσε πάντως ακόμη μία φορά πως η Ελλάδα είναι η μικρή κορυφή του παγόβουνου – ο ανόητος και όχι ο αδύναμος κρίκος της νομισματικής ένωσης«.
Ανάλυση
Για πάρα πολλά χρόνια η έκδοση χρημάτων από τα κράτη θεωρούταν ως κάτι απολύτως φυσιολογικό – ενώ το διακρατικό ευρώ μάλλον επιβεβαίωσε τον κανόνα, αφενός μεν λόγω της κακής του λειτουργίας, αφετέρου επειδή πρόκειται επίσης για ένα μονοπωλιακό νόμισμα που εκδίδεται από μία δημόσια Αρχή, αποτελώντας το μοναδικό νόμιμο μέσο συναλλαγών στην Ευρωζώνη.
Η επιτυχία όμως των ψηφιακών νομισμάτων τύπου BITCOIN τα τελευταία χρόνια, τα οποία θεωρούνται ως ένας τρόπος αποφυγής του «μισητού κράτους», αλλάζει τους κανόνες – αναζωπυρώνοντας τις συζητήσεις που έχουν σχέση με το όραμα του βραβευμένου με Νόμπελ οικονομολόγου F. von Hayek της αυστριακής σχολής, το οποίο ήταν το εξής: τα ιδιωτικά νομίσματα που αντικαθιστούν τα κρατικά, ευρισκόμενα σε ελεύθερο ανταγωνισμό μεταξύ τους (πηγή: N. Haring).
Τέτοιου μεγέθους ενδιαφέρον για τα ιδιωτικά νομίσματα δεν έχει υπάρξει από την εποχή της έντονης διαμάχης, γύρω από την παρακμή του ελεύθερου τραπεζικού συστήματος (free banking) στον αγγλόφωνο κόσμο, στα μέσα του 19ου αιώνα – διευκρινίζοντας πως ως «εποχή του ελεύθερου τραπεζικού συστήματος» θεωρείται αυτή που προηγήθηκε της ίδρυσης των σύγχρονων κεντρικών τραπεζών στο 19ο και 20ο αιώνα, όπου σε πολλές χώρες η κάθε τράπεζα μπορούσε να εκδώσει το δικό της νόμισμα.
Περαιτέρω, ενώ όλο και περισσότεροι αναρωτιούνται πια εάν μπορεί να λειτουργήσει ο ελεύθερος ανταγωνισμός στα νομίσματα, για το φιλελεύθερο οικονομολόγο F. von Hayek και τους οπαδούς του θεωρείται ως μία άκρως επιθυμητή κατάσταση – αφού πίστευε πως το κρατικό μονοπώλιο της έκδοσης χρημάτων ήταν αντίθετο με τις βασικές αρχές της οικονομίας της ελεύθερης αγοράς, έχοντας την άποψη πως το ιδανικό σύστημα ήταν (είναι) ο ανταγωνισμός μεταξύ πολλών ιδιωτικών νομισμάτων.
Σε μία τέτοια περίπτωση οι άνθρωποι αποφασίζουν ελεύθερα ποιό χρήμα θα επιλέξουν για τις συναλλαγές τους ενώ το καλύτερο, αυτό δηλαδή που θα μπορεί να διατηρεί σταθερή την αγοραστική του αξία, επιβάλλεται τελικά – αναγκαζόμενο όμως κάθε φορά να υπερισχύει των πιθανών ανταγωνιστών του. Ο F. von Hayek είχε γράψει επ’ αυτού το βιβλίο του «Αποκρατικοποίηση του χρήματος», το οποίο είχε ελάχιστη απήχηση μέχρι σήμερα – ενώ συνεχίζουν να μην εξετάζονται σοβαρά από τους οικονομολόγους οι προϋποθέσεις, κάτω από τις οποίες ο ελεύθερος ανταγωνισμός των νομισμάτων θα είχε τα πλέον συμφέροντα αποτελέσματα.
Υπήρξε βέβαια μία συζήτηση της ομάδας των οπαδών του F. von Hayek με τη συμμετοχή του χρηματοπιστωτικού κλάδου του Λιχτενστάιν, με θέμα «τα παράλληλα νομίσματα ως εναλλακτική λύση στο κρατικό μονοπώλιο της έκδοσης χρήματος» – το μοναδικό αποτέλεσμα της οποίας ήταν η πεποίθηση όλων πως οτιδήποτε μπορεί να υπονομεύσει το ολέθριο νομισματικό μονοπώλιο των αυταρχικών και εκμεταλλευτικών κυβερνήσεων, αποτελεί πρόοδο.
Από την πλευρά των σκεπτικιστών της συζήτησης, η τοποθέτηση υπέρ των εναλλακτικών νομισμάτων ήταν μεν απόλυτα σαφής, επειδή έτσι θα αναγκαζόταν να πειθαρχήσουν οι κυβερνήσεις, αλλά υπήρξαν αμφιβολίες σχετικά με το εάν θα μπορούσαν να συνυπάρξουν για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα παράλληλα νομίσματα – με την έννοια πως ένας εκδότης νομίσματος θα κατάφερνε τελικά να επικρατήσει δημιουργώντας μονοπώλιο, το οποίο θα έπρεπε ξανά να «ρυθμιστεί» παρά το ότι οι αρχές της ελεύθερης αγοράς το απαγορεύουν.
Εκτός αυτού οι λογιστικές καταχωρήσεις, ο οικονομικός σχεδιασμός και ο διακανονισμός των συναλλαγών είναι φθηνότερα και πιο αποτελεσματικά όταν υπάρχει μόνο ένα νόμισμα – ενώ αυτή ήταν η βασική αιτία του τέλους «της εποχής του ελεύθερου τραπεζικού συστήματος» το 19ο αιώνα (είχαν προηγηθεί διαμαρτυρίες που αφορούσαν το μεγάλο κόστος των συναλλαγών, οι οποίες τελικά οδήγησαν στη «ρύθμιση» που ακολούθησε).
Η τραπεζική αστάθεια ως πύλη εισόδου
Συνεχίζοντας, για τους φιλελευθέρους ο σκοπός του κρατικού χρήματος είναι πάντοτε η χρηματοδότηση του δημοσίου – ενώ τα μονοπώλια, εν προκειμένω το κρατικό, οδηγούν νομοτελειακά στην εκμετάλλευση (ληστεία) των καταναλωτών. Ακόμη χειρότερα, τα έσοδα από το μονοπώλιο της έκδοσης χρήματος επιτρέπουν στο κράτος, στο εκάστοτε κόμμα που κυβερνάει δηλαδή, να εξαγοράσει οπαδούς (=πελατειακό κράτος) – ενώ καταχράται την εξουσία του που προκύπτει από το συγκεκριμένο μονοπώλιο, για να χρηματοδοτεί κοινωνικά προγράμματα ιδιοτελώς (εκλογική πελατεία).
Κάτι ανάλογο πιστεύουν επίσης για τους φόρους – χωρίς όμως να δίνουν την απαραίτητη σημασία στην εκτόξευση της μη ισορροπημένης αναδιανομής εάν δεν υπήρχαν φόροι (όπως συνέβαινε πριν το 1930 – άρθρο), στην αδυναμία διατήρησης της δημόσιας παιδείας, της δημόσιας υγείας κοκ.
Ανεξάρτητα όμως από το τι πιστεύει κανείς σχετικά με τα ιδιωτικά νομίσματα και με τον ελεύθερο ανταγωνισμό τους, η πιθανότερη «πύλη εισόδου» των ψηφιακών στα διάφορα κράτη της Ευρώπης είναι η αστάθεια του τραπεζικού συστήματος, λόγω των τεραστίων προβλημάτων του (ανάλυση) – με την έννοια πως οι αποταμιευτές, αλλά και οι συναλλασσόμενοι, θα θελήσουν να αποφύγουν τις τράπεζες, γνωρίζοντας πως αντιμετωπίζουν μεγάλα προβλήματα.
Στα πλαίσια αυτά η τοποθέτηση της ιταλικής κεντρικής τράπεζας, σύμφωνα με την οποία οι γερμανικές και οι γαλλικές τράπεζες αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα από τις ιταλικές, λόγω των μη ρευστοποιήσιμων στοιχείων στους ισολογισμούς τους ύψους άνω των 5 τρις € (όλες οι τράπεζες της Ευρωζώνης άνω των 6,8 τρις €), στήριξε ακόμη περισσότερο τα ψηφιακά νομίσματα – παρά το ότι η τράπεζα ήθελε απλά να ισχυρισθεί πως τα κόκκινα δάνεια στην Ιταλία, ύψους περί τα 400 δις €, αποτελούν μικρότερο πρόβλημα.
Με δεδομένο δε το ότι, η επόμενη κρίση του συστήματος θα είναι τραπεζική, όπου πολύ δύσκολα θα διασωθούν τράπεζες σε μεγάλες χώρες όπως στην Ιταλία, στη Γαλλία ή στη Γερμανία (η Deutsche Bank συνεχίζει να αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα – πηγή), τα ψηφιακά νομίσματα έχουν μεγάλες δυνατότητες διείσδυσης τους ειδικά στην Ευρώπη – επίσης σε χώρες όπως η Ελλάδα, στις οποίες η κρίση χρέους δεν έχει ακόμη αντιμετωπισθεί, ούτε πρόκειται εάν δεν διαγραφεί δημόσιο χρέος, αφού το κράτος είναι ήδη χρεοκοπημένο όσο κανένα άλλο στην παγκόσμια ιστορία (ανάλυση).
Για τις Η.Π.Α. τώρα οι αιτίες είναι διαφορετικές: ο πιθανός μεγάλος πληθωρισμός, καθώς επίσης οι κίνδυνοι σημαντικής υποτίμησης του δολαρίου λόγω των δίδυμων ελλειμμάτων, των συντονισμένων επιθέσεων που δέχεται από την Κίνα και τη Ρωσία, της απειλής του πετροδολαρίου από τη Σ. Αραβία κλπ. Υπενθυμίζουμε εδώ τα εξής:
«Το επόμενο κραχ είναι νομοτελειακό, χωρίς καμία αμφιβολία – ενώ θα είναι μεγαλύτερο από όλα τα προηγούμενα. Επίσης ως νομοτελειακή θεωρείται η απώλεια της κυριαρχίας του δολαρίου στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα – παράλληλα με το τέλος της ηγεμονίας των Η.Π.Α. στον πλανήτη.
Σε κάθε περίπτωση, είτε συμβεί ένα μόνο από τα παραπάνω, είτε όλα μαζί, το σημερινό νομισματικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα θα τεθεί σε μεγάλη δοκιμασία – οπότε είναι λογική η αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων, μεταξύ άλλων όσον αφορά την τοποθέτηση χρημάτων.
Όπως συμπέρανε πάντως ο Marx, αν και τις σχέσεις παραγωγής τις δημιουργούν οι άνθρωποι, οι νόμοι της οικονομίας, παρά το ότι είναι τυφλοί και στερούμενοι νοήματος για τους ανθρώπους, καθορίζουν την Ιστορία – με το χαρακτήρα του μοιραίου που διέπει τις μεταμορφώσεις της φύσης» (πηγή).
Σε κάθε περίπτωση, οπουδήποτε στον κόσμο κλονίζεται η κρατική εξουσία λόγω κρίσεων, λιτότητας, χρεών κλπ., θα διεισδύουν τα ψηφιακά ιδιωτικά νομίσματα – οπότε δεν είναι καθόλου σωστό να τα απορρίπτει κανείς, παρά τα προβλήματα και τις αναμφισβήτητα μεγάλες φούσκες που έχουν δημιουργηθεί (ανάλυση). Δεν είναι όμως επίσης σωστό να αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο – επειδή δεν είναι όλα τα ίδια, ούτε έχουν ταυτόσημες χρήσεις. Από τα υπάρχοντα πάντως, ορισμένα που είχαν άνοδο το προηγούμενο έτος μεγαλύτερη από το BITCOIN (έφτασε στο 2.000% στις 17.12.17) ήταν τα εξής:
(1) RIPPLE: Ανατιμήθηκε κατά 36.000% το 2017 γεγονός που σημαίνει ότι, εάν είχε επενδύσει κανείς 1 € θα διέθετε σήμερα 36.000 €. Το ψηφιακό αυτό νόμισμα, σε αντίθεση με το BITCOIN, συνεργάζεται με πάνω από 100 τράπεζες ανά τον κόσμο, όπως με την ισπανική Santander, με την ιταλική Unicredit ή με την ελβετική UBS – επειδή ο κώδικας του (Block chain) διευκολύνει τις διεθνείς μεταφορές χρημάτων, ενώ είναι γρήγορο και σταθερό. Διενεργεί έως 1.500 συναλλαγές ανά δευτερόλεπτο – όταν για σύγκριση το BITCOIN μόλις επτά, ενώ η εταιρεία πιστωτικών καρτών Visa 3.700.
Η αιτία της μεγάλης ανόδου του το Δεκέμβρη (από 0,22 $ στα 3,00 $ σήμερα – πηγή) ήταν οι ανακοινώσεις τραπεζών στην Ιαπωνία και στη Ν. Κορέα πως θα το δοκιμάσουν έως τα τέλη Ιανουαρίου – ενώ, σύμφωνα με μία είδηση της οικονομικής εφημερίδας NIKKEI, οι τράπεζες υπολογίζουν πως θα μειώσουν το κόστος των συναλλαγών τους με τη βοήθεια του RIPPLE κατά 30%.
(2) NEM: Άνοδος κατά 29.800% το 2017, έχοντας ιδρυθεί μόλις το 2015. Χρησιμοποιεί ένα διαφορετικό Block chain, το οποίο θεωρείται εμπορικό – ενώ δοκιμάζεται κυρίως από τράπεζες και επιχειρήσεις στην Ιαπωνία.
(3) STELLAR: Ανατιμήθηκε κατά 14.400%, έχοντας ιδρυθεί το 2014 – ενώ είναι λιγότερο ένα κλασσικό ψηφιακό νόμισμα και περισσότερο ένα σύστημα συναλλαγών ψηφιακών γραμματίων (εικονικών IOU). Με το σύστημα αυτό συνεργάζονται ήδη διάφορες ΜΚΟ, κυρίως στις αναπτυσσόμενες οικονομίες.
(4) DASH: Παρουσίασε άνοδο κατά 9.300% ενώ πρόκειται για έναν κλώνο του BITCOIN, έχοντας κυρίως στόχο την προστασία των προσωπικών δεδομένων των χρηστών του – οπότε χρησιμοποιείται για μη «ρυθμισμένες», παράνομες συναλλαγές που δεν είναι δημόσια ορατές.
(5) ETHEREUM: Η αύξηση της τιμής του ήταν σχεδόν 9.200% ενώ ο σκοπός του είναι η δημιουργία ενός νέου επιχειρηματικού κόσμου και όχι μόνο η πληρωμή χρημάτων. Οι οπαδοί του ονειρεύονται έναν καινούργιο πλανήτη χωρίς κεντρικές και ιδιωτικές τράπεζες – ενώ βασίζεται μεν στην τεχνολογία Block chain, αλλά είναι σε θέση να κάνει πολύ περισσότερα.
Ο εμπνευστής του το 2013 ήταν ένας Ρώσος 19 ετών, γεννημένος στον Καναδά – ο οποίος είχε την ιδέα να διευρύνει το σύστημα με έναν αλγόριθμο που μπορεί να κάνει μόνος του προγραμματισμένες πληρωμές. Για παράδειγμα, ένα αυτοκίνητο θα μπορούσε να επικοινωνήσει μόνο του με τα μηχανήματα στα διόδια πληρώνοντας τα – ενώ ο απώτερος στόχος του είναι η δημιουργία αποκεντρωμένων αυτόνομων οργανώσεων, αυτοδιοικούμενων ψηφιακών εταιριών δηλαδή, οι ιδιοκτήτες των οποίων θα είναι σε θέση να συμμετέχουν στις αποφάσεις από μακριά.
(6) LITECOIN: Ανατιμήθηκε, πάντοτε μόνο το 2017, κατά 5.000%, με στόχο του την ολοκλήρωση του BITCOIN – όπου οι συναλλαγές είναι φθηνότερες, χρειάζεται λιγότερη ενέργεια, ενώ έχουν προγραμματισθεί τέσσερις φορές περισσότερα νομίσματα (84 εκ.) σχετικά με το BITCOIN. Εάν το BITCOIN δε θεωρηθεί ως ένας ψηφιακός χρυσός, το LITECOIN θα είχε το ρόλο του ασημιού. Πρόσφατα όμως ο ιδρυτής του πούλησε όλα όσα είχε, εκμεταλλευόμενος τη μεγάλη αύξηση της τιμής του.
(7) CARDANO: Ανατιμήθηκε κατά 2.800%, ενώ ο στόχος του είναι η επιστημονική επίλυση όλων των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν τα ψηφιακά νομίσματα. Η έδρα του είναι το Zug της Ελβετίας – το κέντρο της «ευρωπαϊκής κοιλάδας» των ψηφιακών νομισμάτων.
συνεχίζεται στο 2ο μέρος
analyst
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου