22 Μαρτίου 2016

Αφιέρωμα στον Διονύσιο Σολωμό (μέρος 3ο)

συνέχεια από το 2ο μέρος

ΤΑ ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ

Γράφει η Μαίρη Καρά 
     
     Με τον «Ύμνο εις την Ελευθερίαν» άρχισε μια σημαντική περίοδος για την μετέπειτα διαμόρφωση του ποιητή: είναι η εποχή στην οποία έχει κατακτήσει πλέον την γλώσσα και προσπαθεί να δοκιμαστεί σε συνθετότερες μορφές, να διευρύνει τον κύκλο των εμπνεύσεών του, χωρίς την ευκολία του αυτοσχεδιασμού. Καρπός των αναζητήσεων αυτής της περιόδου ήταν η «Ωδή εις τον θάνατον του Λόρδου Μπάιρον». Τα πρώτα ποιήματά του της Ζακυνθινής περιόδου, ήταν σύντομα στιχουργήματα στα πρότυπα των ιταλικών ποιημάτων, π.χ. «Ο θάνατος του βοσκού», «Ευρυκόμη», αλλά και του πρώιμου ρομαντισμού «Τρελή μάνα». 
     Χρησιμοποιεί τα επιχειρήματα του γαλλικού διαφωτισμού για την χρήση των ΕΘΝΙΚΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ και με παραδείγματα από την Ιταλική ποίηση προσπαθεί να αποδείξει ότι, καμία λέξη από μόνη της δεν είναι χυδαία, αλλά αποκτά την ιδιαίτερη ΑΞΙΑ της στο ποίημα, σε συνδυασμό με άλλες λέξεις. Στο τέλος του έργου ο ποιητής εγκαταλείπει τα ορθολογικά επιχειρήματα κι εκφράζει τις απόψεις του με πάθος.
     Η δεκαετία 1823-1833 είναι καθοριστική για την μετέπειτα εξέλιξή του. Τότε ο ποιητής προσπάθησε να εγκαταλείψει την ευκολία του αυτοσχεδιασμού και αφήνει οριστικά τον νεοκλασικισμό των ποιημάτων «Ύμνος εις την Ελευθερίαν», «Ωδή στον θάνατο του Λόρδου Βύρωνα» και «Εις Μάρκο Μπότσαρη», το μόνο ποίημα που αφιερώνεται σε αγωνιστή του '21.
     Το 1824 συνέθεσε τον «Διάλογο για την γλώσσα», με την συμμετοχή τριών προσώπων: ο ποιητής, ο φίλος (από τον πρώτο σχεδιασμό προτρέπει τον αναγνώστη να υποψιαστεί, πως ίσως να αναφέρεται στον Σπυρίδωνα Τρικούπη) και ο σοφολογιότατος, αν και στον διάλογο ακούγονται τακτικά μόνο οι δυο πρώτοι. Ο ποιητής προσπαθεί να αποδείξει ότι η καθαρεύουσα είναι μια τεχνητή γλώσσα, που δεν την έχει ανάγκη ούτε ο ΛΑΟΣ ούτε η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ. Υποστηρίζει δηλαδή μια λογοτεχνική γλώσσα, που θα στηρίζεται στην γλώσσα του λαού. Βέβαια θα είναι επεξεργασμένη από τον ίδιο τον ποιητή. Υποστηρίζει δε την άποψή του αυτή με την χαρακτηριστική φράση: «υποτάξου πρώτα στην γλώσσα του λαού και αν είσαι αρκετός, κυρίεψέ την. 
     Το διάστημα 1824-1826 άρχισε να επεξεργάζεται το ποίημα «Λάμπρος», έναν ακραίο ρομαντικό ήρωα, που έκανε σχέση με την νεαρή Μαρία κι απόκτησαν 4 παιδιά, χωρίς να έχουν παντρευτεί. Τα παιδιά τους τα έβαλε σε ένα ορφανοτροφείο. Όσον πολεμούσε κατά του Αλή Πασά, συναντήθηκε με την κόρη του, χωρίς να την αναγνωρίσει κι έκανε ερωτικό δεσμό μαζί της. Όταν ανακάλυψε την αιμομιξία, από κάποια σημάδια που είχε η κόρη, αναγκάστηκε να ομολογήσει στην Μαρία το έγκλημά του. Συγκλονισμένος κατέφυγε σε μια εκκλησία, για να βρει γαλήνη. Εκεί όμως η Θεία Δίκη του έστειλε τα φαντάσματα των 3 αγοριών του, που τον καταδίωξαν. Ο ήρωας κυνηγημένος, γκρεμίστηκε από έναν βράχο κι η τρελαμένη Μαρία, έπεσε στην λίμνη, ελπίζοντας να βρει γαλήνη στον ουρανό.
     Το 1826 παραδίδει το ποίημα «Η Φαρμακωμένη» εκφράζοντας την αγανάκτησή του έναντι των συμπατριωτών του, γιατί καταδίκασαν σε ηθικό θάνατο μια νέα κοπέλα. Στην περίοδο 1826-1829 επεξεργαζόταν το πεζόμορφο ποίημα «Γυναίκα της Ζάκυθος», εφιαλτική σάτιρα, που επεκτείνεται στο θέμα του Κακού. Το έργο είναι αφήγηση ενός ιερομόναχου, του Διονυσίου και η «Γυναίκα» είναι η χαρακτηριστικότερη έκφραση του Κακού. Λέγεται ότι αφορμή για την σύνθεση αυτή, ήταν ένα συγγενικό πρόσωπο του Σολωμού και γι’ αυτό ο αδερφός του ποιητή δεν επέτρεψε στον Πολυλά να το εκδώσει. Το 1829 έγραψε το ποίημα «Εις Μοναχήν» για την Άννα Γεωργομίλα, όταν ενδύθηκε το μοναχικό σχήμα στην Μονή Αγίων Θεοδώρων στην Κέρκυρα.
     Το 1833 έγραψε το πρώτο σημαντικό έργο της ωριμότητας τον «Κρητικό», σε στίχο ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο, εμπνευσμένο από την κρητική λογοτεχνία. Αφηγείται την ιστορία ενός Κρητικού, που έφυγε από την Κρήτη μετά την αποτυχημένη ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ του 1826, το ναυάγιο και την προσπάθειά του να σώσει την αγαπημένη του από την τρικυμία. Κεντρικό σημείο του ποιήματος είναι η εμφάνιση ενός οράματος, μιας Φεγγαροντυμένης. Ο αφηγητής της ιστορίας είναι ο ίδιος ο Κρητικός: την αφηγείται χρόνια μετά, όταν ζει μόνος ζητιανεύοντας, με αναδρομές στο παρελθόν (την ζωή στην Κρήτη και το ναυάγιο) και προβολές στο μέλλον (την Δευτέρα Παρουσία και την συνάντηση με την αγαπημένη του στον Παράδεισο). Ο «Κρητικός» είναι αισθητικά το πιο ολοκληρωμένο ποίημα. Το κεντρικό πρόβλημα που απασχολεί τους φιλολόγους είναι η ερμηνεία της μορφής της «Φεγγαροντυμένης». 
     Κατά την δεκαετία 1833-1844 επεξεργάστηκε και το Β΄ Σχεδίασμα των «Ελεύθερων Πολιορκημένων», έργο που αναφέρεται στην Δεύτερη Πολιορκία του Μεσολογγίου και την ηρωική και Ιστορική έξοδο των κατοίκων, σε ομοιοκατάληκτο δεκαπεντασύλλαβο. Μετά το 1845 άρχισε να το επεξεργάζεται σε άλλη μορφή, χωρίς ομοιοκαταληξία. Το ποίημα περιγράφει την κατάσταση στο Μεσολόγγι, τις τελευταίες ημέρες της πολιορκίας, όταν είχαν εξαντληθεί τα τρόφιμα κι ήταν βέβαιο, ότι η πόλη θα έπεφτε. Για την ερμηνεία του ποιήματος είναι ιδιαίτερα χρήσιμες οι ιταλικές σημειώσεις του ποιητή, που έχουν προταχθεί στην έκδοση σε μετάφραση του Πολυλά. Κεντρικό θέμα του ποιήματος είναι η δύναμη της θέλησης του ΑΝΘΡΩΠΟΥ και η πάλη με τους πειρασμούς της Φύσης, που γεννούν την επιθυμία για ζωή.
     Το τελευταίο έργο της ωριμότητας του Εθνικού μας Ποιητή είναι ο «Πόρφυρας», που το έγραψε το 1847, εμπνευσμένος από ένα πραγματικό περιστατικό, όταν ένας καρχαρίας κατασπάραξε έναν Άγγλο στρατιώτη, που κολυμπούσε στο λιμάνι της Κέρκυρας. Ο Πόρφυρας είναι το πιο προβληματικό ως προς την ερμηνεία έργο, κυρίως λόγω της μορφής στην οποία έχει παραδοθεί. Αναφέρεται και αυτός στην σχέση Φύσης - Ανθρώπου και στην διάσταση μεταξύ ΣΩΜΑΤΟΣ (ύλης) και ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ. 
     Στην πραγματικότητα μορφές όπως ο Σολωμός, ο Κάλβος ή ο Παλαμάς φαίνεται πως βοήθησαν την ελληνική λογοτεχνία να ξεφύγει από τον χαρακτηρισμό της ελάσσονος ποίησης του 19ου αιώνα και να την εντάξουν στο ευρύτερο πλαίσιο του ευρωπαϊκού ρομαντισμού. Σταθμό στην μελέτη του Σολωμικού έργου αποτέλεσε το ιδιοφυές βιβλίο του Κώστα Βάρναλη "Ο Σολωμός χωρίς μεταφυσική" (1925), σφοδρή πολεμική ενάντια στην ιδεαλιστική -και άγονη- θεώρησή του από τον Γιάννη Αποστολάκη στο κακογραμμένο, φλύαρο και πλαδαρό βιβλίο του "Η ποίηση στη ζωή μας" (1923).
     Η πρώτη ουσιαστική επανεκτίμηση του σολωμικού έργου εκτός του επτανησιακού χώρου έγινε μετά το 1880, κυρίως από το κριτικό έργο του Κωστή Παλαμά, ο οποίος αναγνώρισε την ιστορική σημασία του έργου του Σολωμού, εξαιτίας της δημιουργίας προσωπικής ποιητικής γλώσσας και του γόνιμου συνδυασμού όλων των στοιχείων της ποιητικής παράδοσης αλλά και των ευρωπαϊκών ποιητικών ρευμάτων και Ιδεών. 

συνεχίζεται



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 6:30 μ.μ.
Κατηγορία Θέματος , , , , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.