21 Οκτωβρίου 2023

Οι πολεμίστριες του τακτικού Βυζαντινού στρατού

Του Γεώργιου Ε. Γεωργά, προπονητή ξιφασκίας και εκπαιδευτή Παμμάχου και ιστορικής ξιφασκίας
  
Τα τελευταία χρόνια έχει επικρατήσει η λανθασμένη ιδέα ότι οι γυναίκες στα Βυζαντινά χρόνια δεν είχαν δικαιώματα και ζούσαν σε μια σκληρή ανδροκρατούμενη κοινωνία. Αυτό είναι εντελώς λάθος αφού η Βυζαντινή αυτοκρατορία ήταν το μοναδικό μεσαιωνικό κράτος όπου κυβερνιόνταν από αυτοκράτειρες. Ενώ ήταν ένα Θεοκεντρικό (και όχι Θεοκρατικό ) κράτος που η γυναίκα είχε ιδιαίτερη θέση αν σκεφτούμε την Παναγία ως Υπερμαχώ Στρατηγό.
 
Νέες έρευνες μάλιστα έφεραν στο φως και άλλα στοιχεία όπου οι γυναίκες είχαν ενεργό ρόλο σε ένα πεδίο που για αιώνες θεωρούνταν αμιγώς αντρικό θέμα. Τον πόλεμο.
 
Στα περίφημα στρατηγικά εγχειρίδια των Βυζαντινών αυτοκρατόρων μας αναφέρουν μια συγκεκριμένη στρατιωτική ομάδα η οποία είχε ένα πολύ σημαντικό ρόλο στο στρατό. Αυτοί οι ειδικά εκπαιδευμένοι άνθρωποι είχαν τον ρόλο να διεισδύουν πίσω από τις γραμμές του εχθρού, να χαρτογραφούν, να κατασκοπεύουν και να μαζεύουν πληροφορίες από τον εχθρό και να τις μεταφέρουν με ασφάλεια στους ανώτατους αξιωματικούς τας αυτοκρατορίας (θα δούμε παρακάτω για αυτό). Παράλληλα κατά τα τακτικά εγχειρίδια πάντα, έπρεπε να είναι εκπαιδευμένοι και στη χρήση των όπλων αν έπρεπε να πολέμησαν για την ζωή τους. Οι Βυζαντινοί τους ονόμαζαν εξπλοράτορες.
 
Βυζαντινή τοξότρια του 12ου με τουρμπάνι και καβάδιο
 
Η έκπληξη έρχεται από τον Θεοφάνη όπου αναφέρει ότι υπήρχαν και γυναίκες εξπλοράτορες. Εδώ θα πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι η δουλειά του εξπλοράτορα ήταν υπερβολικά δύσκολη, αφού έπρεπε να διεισδύσει σε περιοχές πιθανός αχαρτογράφητες, να ξέρει τα ήθη και τα έθιμα καθώς και τη γλώσσα του λαού που είχε διαταχθεί να κατασκοπεύσει, παράλληλα έπρεπε να είναι γνώστης κάποιας πολεμικής μεθόδου για να προστατευτεί αν χρειαστεί, να γνωρίζει ιππασία, κολύμβηση αναρρίχηση καθώς και προσανατολισμό και αν τυχών αιχμαλωτιστεί να μην προδώσει την αυτοκρατορία. Δηλαδή να είναι έτοιμος να πεθάνει. Συνεπώς μιλάμε για ένα καλά εκπαιδευμένο στρατιώτη – κατάσκοπο- ανιχνευτή. Και αυτό το ρόλο τον είχαν συχνά και γυναίκες τη περίοδο του μεσαίωνα.
 
Αν πάμε τώρα στη Θεσσαλονίκη του 12ου αιώνα ο Ευστάθιος Θεσσαλονίκης μας δίνει μια πολύ σημαντική πληροφορία. Στο έργο του «Ιστορικόν της Αλώσεως της Θεσσαλονίκης υπό των Νορμανδών» στο οποίο έζησε τα φριχτά αυτά γεγονότα, αναφέρει ότι τη περίοδο αυτή ο διοικητής της Θεσσαλονίκης ο Δαυίδ Κομνηνός, στρατολόγησε ακόμα και τις γυναίκες για να πολεμήσουν ενάντια στους πολυάριθμους Νορμανδούς που αριθμούσαν γύρο στους 80.000 πολεμιστές. Οι γυναίκες έλαβαν την βασική στρατιωτική εκπαίδευση και είχαν το ρόλο να προστατεύουν τα τείχη της πόλης. Οι πιο πολλές ήταν τοξότες και σφαιντονίτες (ψιλοί) ή εκτόξευαν πέτρες από τις επάλξεις στους Νορμανδούς. Επειδή η επίθεση των Νορμανδών βρήκε τους Έλληνες του μεσαίωνα απροετοίμαστους, οι στρατολογημένες γυναίκες, που πολλές από αυτές έλαβαν τα όπλα εθελοντικά, έφτιαξαν και τον προστατευτικό εξοπλισμό μόνες τους. Κατασκεύασαν βαμβακερά τουρμπάνια επενδυμένα με μετάξι καθώς και καβάδια από χοντρό βαμβάκι ίδια με των στρατιωτών της αυτοκρατορίας.
 
Η Θεσσαλονίκη μπορεί να αλώθηκε από τους Νορμανδούς, ωστόσο η γενναιότητα των υπερασπιστών ήταν αξιέπαινη τόσο των Γραικών όσο και των ξένων συμμάχων (εκτός των Γερμανών που στο τέλος πρόδωσαν την αυτοκρατορία και άνοιξαν τις πύλες στους Νορμανδούς) που πολέμησαν ενάντια στον εχθρό.
 
Βυζαντινή αξιωματικός. Ο βαθμός της φαινόταν από το λευκό πέπλο στο κεφάλι της.
 
Εφόσον υπήρχαν γυναίκες κατάσκοποι, εξπλοράτορες και μερικές φορές πολεμίστριες σε μια κοινωνία όπου οι γυναίκες είχαν τους δικούς τους χώρους, υπήρχαν και αξιωματικοί οι οποίες ήταν γυναίκες. Αυτές επόπτευαν και διαβίβαζαν διαταγές στους κατώτερους ή ανάφεραν στους ανώτερους. Φορούσαν τα καθημερινά ενδύματα ωστόσο ο βαθμός ήταν διακριτός από ένα λευκό πέπλο που φορούσαν στο κεφάλι τους.
 
Όπως βλέπουμε η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία του μεσαίωνα, ο μεσαιωνικός Ελληνισμός, είναι γεμάτος έκπληξης. Η έρευνα συνεχίζεται.
 
Ευχαριστώ τον κ. Νίκολας Πέτρου ιστορικό για τις πληροφορίες που έφερε στο φως με την ερεύνα του.
 
Βιβλιογραφία
‘Ιστορικόν της Αλώσεως της Θεσσαλονίκης υπό των Νορμανδών’ του Ευστάθιου Θεσσαλονίκης
‘Χρονογραφία’,του Θεοφάνη του Ομολογιτή
‘Η Ιστορία των Σταυροφοριών’, του Στήβεν Ρανσιμάν
‘Τακτικά’, του Λέοντος του Σοφού
 



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 1:00 μ.μ.
Κατηγορία Θέματος ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.