28 Ιανουαρίου 2022

Μηχανική μάθησης (machine learning)

Γράφει ο Ανδρέας Σταλίδης. 
Δημοσιεύθηκε στην Εστία, 26 Ιανουαρίου 2022.
 
Στην ταινία «Παιχνίδια πολέμου» του 1983, ένας μαθητής αποκτά πρόσβαση στον στρατιωτικό υπερυπολογιστή των ΗΠΑ και χωρίς να το γνωρίζει παίζει ένα παιχνίδι τρίτου παγκόσμιου πολέμου. Οι ιθύνοντες θεωρούν ότι η απειλή πολέμου είναι υπαρκτή και συλλαμβάνουν τον μαθητή ως πράκτορα των Ρώσων! Αποσοβείται η παγκόσμια καταστροφή, μόνο όταν ο υπολογιστής παίζοντας μερικές εκατοντάδες παρτίδες τρίλιζα μόνος του, αντιλαμβάνεται ότι όπως δεν είναι δυνατόν κανένας να κερδίσει στην τρίλιζα, έτσι δεν δεν μπορεί καμία πλευρά να κερδίσει έναν πυρηνικό πόλεμο. Πρόκειται ίσως για το πρώτο παράδειγμα μηχανικής μάθησης (machine learning) σε κάποια ταινία.  
 
Αν η τρίλιζα είναι ένα πολύ απλό παιχνίδι στρατηγικής, με πολύ περιορισμένο αριθμό κινήσεων, το σκάκι βρίσκεται στον αντίποδα. Ο αμερικανός μαθηματικός Σάννον υπολόγισε ότι για ένα παιχνίδι 40 κινήσεων υπάρχουν περίπου 10 εις την 120η διαφορετικές παρτίδες. Δηλαδή ο αριθμός 1 με 120 μηδενικά. Αλλιώς, οι πρώτες 10 κινήσεις (από 5 ο κάθε παίκτης) φθάνουν περίπου σε 69 δισεκατομμύρια διαφορετικές παρτίδες. Αδιανόητο να γίνουν όλοι υπολογισμοί, όπως στην τρίλιζα.  
 
Έτσι, η τελευταία γενικά αλγορίθμων που παίζουν σκάκι, ο περίφημος Στόκφις (Stockfish), έχει «διαβάσει» πάρα πολλά εκατομμύρια παρτίδες, όλα τα «ανοίγματα» που χρησιμοποιούνται και υπολογίζει 70 εκατομμύρια σκακιστικές θέσεις το δευτερόλεπτο. Έχει ξεπεραστεί προ πολλού ο άνθρωπος, και πλέον οι διάφορες εκδόσεις του Στόκφις χρησιμοποιούνται για μελέτη και εκπαίδευση παικτών. Όχι ανταγωνιστικά.  
 
Το 2017 έγινε κάτι σχεδόν απίστευτο. Μία εταιρεία τεχνητής νοημοσύνης, η οποία εκ των υστέρων αγοράστηκε από την Google, έφτιαξε ένα πρόγραμμα που το ονόμασε Αλφαζέροου (AlphaZero). Το πρόγραμμα αυτό δεν τράφηκε με καμία παρτίδα, κανένα μοτίβο, καμία τακτική ή στρατηγική. Του δόθηκαν μόνο οι κανόνες του παιχνιδιού, και αφέθηκε μόνος του να παίζει παρτίδες, ώστε να διδαχθεί από τον εαυτό του. Όπως περίπου στην ταινία Παιχνίδια Πολέμου.  
 
Μετά από τέσσερις ώρες μηχανικής μάθησης, ο AlphaZero έπαιξε 100 παρτίδες με τον Stockfish. Κέρδισε τις 28, έφερε 72 ισοπαλίες και καμία ήττα! Εκπληκτικό αποτέλεσμα. Λίγους μήνες μετά, έπαιξε άλλες 1000 παρτίδες με τον Stockfish, σε παιχνίδια με μεγαλύτερο χρόνο (που ευνοεί τον Stockfish), αλλά το αποτέλεσμα ήταν εξίσου συντριπτικό. 155 νίκες, 6 ήττες και 839 ισοπαλίες.  
 
Θα επαναλάβω ότι ο AlphaZero είναι μία μηχανή που έχει μάθει σκάκι παίζοντας μόνος του! Οι δύο μηχανές έφερναν ισορροπημένα αποτελέσματα μόνο όταν ο Stockfish είχε στη διάθεσή του 30 φορές περισσότερο χρόνο από τον AlphaZero για την παρτίδα.  
 
Για την ιστορία να πούμε ότι ιδρυτής της εταιρείας (DeepMind) που έφτιαξε το πρόγραμμα AlphaZero είναι ο Ντέμης Χασάμπης από το Λονδίνο. Ο πατέρας του είναι Ελληνοκύπριος και η μητέρα του από τη Σιγκαπούρη. Αυτό βεβαίως είναι απλώς ένα παράδειγμα. Τον αιώνα που ζούμε γίνεται ολοένα και περισσότερο αντιληπτή η παρουσία αλγορίθμων μηχανικής μάθησης στη ζωή μας.  
 
Ιδού ορισμένα παραδείγματα: επιλογή αναρτήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, επιλογή διαφημίσεων, ταινιών, τραγουδιών, προϊόντων σε υπηρεσίες του διαδικτύου, έλεγχος τραπεζικών συναλλαγών, αυτόματη διόρθωση κειμένων, αναγνώριση προσώπων από οπτικό υλικό, αναγνώριση φωνής, χάρτες και πλοήγηση αυτοκινήτων ή δρόνων (τηλεσκαφών), αναζήτηση στο διαδίκτυο, αυτόματη εξυπηρέτηση πελατών, συσκευές «έξυπνων σπιτιών», αυτόματη μετάφραση ή υποτιτλισμός, επεξεργασία εικόνας, ιατρική διάγνωση.  
 
Στο μέλλον, θα χρησιμοποιούνται για πολύ περισσότερα πράγματα, με ριζικές αναμενόμενες επιπτώσεις στην οικονομία, στην παιδεία, στην εύρεση εργασίας, στις ανθρώπινες σχέσεις, παντού!  
 



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 1:00 μ.μ.
Κατηγορία Θέματος , , , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.