Ζούμε την… «Αλίκη στη χώρα των Θαυμάτων»

Η λογική θα παρακάμπτεται, το πάνω θα γίνεται κάτω, το μικρό μεγάλο και το μαύρο άσπρο. Και, φυσικά, τότε το φιλότιμο δεν φτάνει… Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι θα βυθιστούν σε ακραία φτώχεια

Του Μιχάλη Ψύλου
«δημοκρατία» 

«Η παγκόσμια οικονομία δεν θα είναι ποτέ η ίδια» εκτιμά το αμερικανικό περιοδικό «Foreign Affairs», προειδοποιώντας ότι «η πανδημία Covid-19 συνιστά μια απειλή για μια ολόκληρη γενιά για τον παγκόσμιο πληθυσμό». 

Η σημερινή οικονομική κρίση θα είναι πολύ πιο επώδυνη από τη χρηματοπιστωτική του 2008, η ανάκαμψη δεν θα είναι τόσο ισχυρή ή γρήγορη όσο η συρρίκνωση του παγκόσμιου ΑΕΠ. «Η ανάκαμψη θα είναι η αρχή ενός μεγάλου ταξιδιού από μια βαθιά τρύπα» γράφει το αμερικανικό περιοδικό, εκτιμώντας ότι «οι δημοσιονομικές και νομισματικές πολιτικές που χρησιμοποιούνται απλά θα μετριάσουν, αντί να εξαλείψουν, τις οικονομικές απώλειες».

Το «Foreign Affairs» σημειώνει μάλιστα ότι «αυτή η κρίση θα πλήξει τα νοικοκυριά και τις χώρες χαμηλού εισοδήματος πιο σκληρά από τις πλουσιότερες». Και όχι πρόσκαιρα, αλλά μακροπρόθεσμα. Σε όλες τις μεγάλες οικονομικές κρίσεις από τα μέσα του 19ου αιώνα χρειάστηκαν κατά μέσο όρο οκτώ χρόνια για να επανέλθει το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στα επίπεδα πριν από την κρίση. 

Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο θα βυθιστούν σε ακραία φτώχεια ως αποτέλεσμα της πανδημίας και το μεγάλο ερώτημα είναι ποιες θα είναι οι επιπτώσεις για το 99% του παγκόσμιου πληθυσμού. Θα πληρώσει η συντριπτική πλειονότητα του πληθυσμού τα σπασμένα -όπως άλλωστε συνέβη ιστορικά σε όλες τις προηγούμενες κρίσεις- και οι πολύ πλούσιοι θα γίνουν κατά πολύ πλουσιότεροι;

Αλλωστε, δεν έχουν βγει όλοι χαμένοι από την πανδημία. Οι μεγάλες εταιρίες διαδικτύου Amazon και Facebook έχουν διπλασιάσει τα κέρδη τους στο δεύτερο τρίμηνο του έτους. Και οι δύο εταιρίες ανέφεραν κέρδη 5,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων καθεμία. Οι πωλήσεις της Amazon αυξήθηκαν στα 88,9 δισεκατομμύρια δολάρια. Η Facebook είχε επίσης αυξημένα έσοδα ύψους 18,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων παρά το διαφημιστικό μποϊκοτάζ πολλών μεγάλων πελατών. Από την κατάρρευση της οικονομίας των ΗΠΑ κατά 32,9% το δεύτερο τρίμηνο, η οποία πραγματοποιήθηκε την ίδια μέρα που οι εταιρίες τεχνολογίας δεν επηρεάστηκαν καθόλου. 

Σύμφωνα με τους περισσότερους οικονομολόγους, το σημαντικότερο στοιχείο που δείχνει ότι η ανάκαμψη θα είναι μακρά και αργή είναι η ανεργία. Πολλές επιχειρήσεις που έκλεισαν λόγω της πανδημίας δεν θα ανοίξουν ξανά. 

Οι ιδιοκτήτες τους θα έχουν εξαντλήσει τις αποταμιεύσεις τους και ενδέχεται να επιλέξουν μια πιο προσεκτική στάση σχετικά με τις μελλοντικές επιχειρηματικές δραστηριότητες. Σε πολλές χώρες, η οικονομία των οποίων βασίζεται σε μικρές επιχειρήσεις, αυτές μπορεί να είναι οι πιο ευάλωτες σε πτώχευση, ειδικά καθώς οι επιπτώσεις της πανδημίας στη συμπεριφορά των καταναλωτών ενδέχεται να διαρκέσουν πολύ περισσότερο. Οι επιπτώσεις θα είναι επίσης οδυνηρές στους εργαζομένους με χαμηλότερα εισοδήματα. Αυτοί οι άνθρωποι γενικά δεν έχουν την ικανότητα να εργάζονται εξ αποστάσεως ή να «ζήσουν από τα έτοιμα» -που δεν υπάρχουν άλλωστε-, όταν δεν εργάζονται. Επιπλέον, πολλοί εργαζόμενοι που έχουν χάσει τη δουλειά τους ή πρόκειται να απολυθούν θα αποχωρήσουν μόνιμα από το εργατικό δυναμικό. Αλλοι θα χάσουν τις δεξιότητές τους και τις ευκαιρίες επαγγελματικής ανάπτυξης κατά τη διάρκεια της μακράς περιόδου ανεργίας, καθιστώντας τους λιγότερο ελκυστικούς για τους πιθανούς εργοδότες.

Η λύση δεν μπορεί λοιπόν να αναζητείται στη μεγαλύτερη διευκόλυνση των απολύσεων, στη μείωση των αποδοχών και των συντάξεων, στην περαιτέρω συρρίκνωση του πλαισίου προστασίας για τους εργαζομένους. Ούτε στις ιδεοληπτικές νεοφιλελεύθερες απόψεις ότι οι άνεργοι φταίνε που δεν βρίσκουν δουλειά γιατί δεν είναι ευέλικτοι ή σωστά καταρτισμένοι. Τι θα πει αυτό, για παράδειγμα, στους νέους της λεγόμενης γενιάς Ζ, τα παιδιά που γεννήθηκαν λίγο πριν ή λίγο μετά τη χαραυγή του 21ου αιώνα και τώρα σπουδάζουν ή ετοιμάζονται να ενταχθούν στην παραγωγή σε μια περίοδο τεράστιας οικονομικής κάμψης… Τα νέα παιδιά ευθύνονται για το γεγονός ότι σκοντάφτουν στην αφετηρία του αγώνα τους για μια μόνιμη δουλειά; Φυσικά και όχι. Ειδικά σε χώρες όπως η Ελλάδα, που βασίζονται στον τουρισμό και στις υπηρεσίες, οι νέοι υποψήφιοι εργαζόμενοι αναμένεται να αντιμετωπίσουν ισχυρότερες οικονομικές αντιξοότητες. 

Τα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα δεν αποκλείεται να αντιμετωπίσουν προβλήματα ακόμη και καθημερινής επιβίωσης, καθώς οι ειδικοί αναμένουν λόγω και της πανδημίας μια παγκόσμια αύξηση της τιμής των τροφίμων, καθώς τα «κλειδώματα» διαταράσσουν τις αλυσίδες εφοδιασμού και τα ανοιχτά σύνορα φαίνεται να διευκολύνουν την εξάπλωση της μόλυνσης. Τα Ηνωμένα Εθνη προειδοποίησαν πρόσφατα ότι ο κόσμος αντιμετωπίζει τη χειρότερη επισιτιστική κρίση εδώ και 50 χρόνια. Οταν μάλιστα στις φτωχότερες χώρες τα τρόφιμα αντιπροσωπεύουν από 40% έως 60% των καταναλωτικών δαπανών κάθε νοικοκυριού, η κρίση αναμένεται να τις σαρώσει. 

Ολα αυτά μπορεί να οδηγήσουν σε μια κατάσταση ενίσχυσης του μίσους και της αντιπάθειας για τους συστημικούς πολιτικούς. Οι άνθρωποι που θα χάνουν μαζικά τη δουλειά τους, οι μικροεπιχειρηματίες που θα βλέπουν τους κόπους μιας ζωής να εξαφανίζονται, οι νέοι που δεν βλέπουν μέλλον θα θυμώνουν όλο και περισσότερο. Και, φυσικά, το πιο πιθανό είναι αυτός ο θυμός να ενισχύσει τις ακροδεξιές λαϊκίστικες δυνάμεις που συνήθως αυξάνουν τη δύναμή τους όταν η οικονομία είναι σε ύφεση. Αυτό ακριβώς συνέβη μεταξύ των δύο Παγκοσμίων Πολέμων, όταν η κρίση γέννησε τον φασιστικό εθνικισμό με όλες τις ολέθριες συνέπειες. 

Οσο προσποιούμαστε κάθε μέρα ότι είναι μια κανονική μέρα, η ζωή μας όλο και περισσότερο θα μοιάζει πλέον με την «Αλίκη στη χώρα των Θαυμάτων», μόνο που δεν θα έχει ψήγμα γοητείας και ποίησης. Η λογική θα παρακάμπτεται, το πάνω θα γίνεται κάτω, το μικρό μεγάλο και το μαύρο άσπρο. Και, φυσικά, τότε το φιλότιμο δεν φτάνει…

πηγή

Share