Το φάσμα της ύφεσης πλανάται σήμερα πάνω απ’ όλο τον κόσμο! Μιας ύφεσης που δεν έχουν ξαναδεί οι προηγούμενες τέσσερις με πέντε γενιές!
Από τη δεκαετία του ’30. Του 20ου Αιώνα! Και τώρα έχουμε 2020…
Εκείνη η Μεγάλη ύφεση, πριν ενενήντα χρόνια, ξέρουμε πού οδήγησε: Στην ενίσχυση των Ολοκληρωτισμών, ειδικά στην Ευρώπη – και στην αποδυνάμωση των φιλελεύθερων δημοκρατικών, παντού στον κόσμο.
Τελικά οδήγησε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τον πιο δραματικό, τον πιο ολοκληρωτικό, τον πιο πολύνεκρο της ανθρώπινης Ιστορίας.
Με 62 εκατομμύρια συνολικό απολογισμό θυμάτων κι από τις δύο πλευρές…
Τώρα, η ύφεση που έρχεται θα είναι, όπως λένε, «εφάμιλλη» με εκείνη που συγκλόνισε τον κόσμο τη δεκαετία του ’30. Κάποιοι λένε ότι μπορεί να είναι και μεγαλύτερη…
Κι όλα αυτά για μια κρίση πανδημίας, που υπήρξε μεν φονική, αλλά δεν έχει καμία σύγκριση με οποιαδήποτε από τις μεγάλες φονικές πανδημίες της ανθρώπινης Ιστορίας.
Ούτε με την πανούκλα της ύστερης αρχαιότητας, ούτε με την πανούκλα στα τέλη του μεσαίωνα, ούτε με τις επιδημίες χολέρας του 18ου και του 19ου Αιώνα, ούτε με τον τυφοειδή πυρετό, ούτε με το πιο πρόσφατο Έμπολα, ούτε καν με την ιδιαίτερα φονική Ισπανική γρίπη που θέρισε 21 εκατομμύρια το 1917-18 και υπερδιπλάσια στα επόμενα χρόνια!
Η τωρινή πανδημία, προκλήθηκε από μια ιογενή νόσο την οποία – σε αντίθεση με όλες τις προηγούμενες πανδημίες – οι περισσότεροι που την κολλάνε… δεν το καταλαβαίνουν καν – είναι ασυμπτωματικοί! Και οι περισσότεροι από τους υπόλοιπους που νοσούν, την περνάνε πολύ ελαφρά, σε σημείο να νομίζουν ότι πρόκειται για απλή γρίπη! Και μόνο ένα μικρό ποσοστό απ’ όσους νοσούν εμφανίζει σοβαρά συμπτώματα. Και κάποιοι πεθαίνουν τελικά. Στη συντριπτική τους πλειονότητα άτομα μεγάλης ηλικίας που έχουν και υποκείμενα σοβαρά χρόνια νοσήματα -τις περισσότερες περιπτώσεις πάνω από ένα…
(Σε αυτά συμφωνούν σήμερα οι ειδικοί σε όλο τον κόσμο! Και τα δεδομένα των επιδημιολογικών μελετών…)
Ναι, αποδείχθηκε πολύ φονική η πανδημία του κορονοϊού!
Αλλά καμία σύγκριση με την Ισπανική γρίπη που έζησαν οι παππούδες μας πριν εκατό χρόνια! Τότε νόσησε το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού. Δηλαδή σαν να νοσούσαν σήμερα 2,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι!
Τότε πέθαναν 21 εκατομμύρια σε ένα χρόνο και πάνω από 50 εκατομμύρια σε τρία χρόνια! Σαν να πέθαιναν σήμερα 85 εκατομμύρια τον πρώτο χρόνο και κοντά στα 200 συνολικά τα τρία επόμενα χρόνια!
Ακόμα και στη Σουηδία όπου δεν υπήρξε καραντίνα, και όπου ο αριθμός των νεκρών αναλογικά ήταν πολύ υψηλός – και κει ακόμα, οι νεκροί φτάνουν σήμερα τις 3,5 χιλιάδες! Τόσοι….
Σε μια χώρα με πληθυσμό όσο η Ελλάδα (10,33 εκατομμύρια). Δηλαδή υψηλός αριθμός θυμάτων σε σύγκριση με άλλες χώρες – αλλά καμία απολύτως σχέση με τις πραγματικές φονικές πανδημίες του παρελθόντος. Καμία! Τελεία…
Γι’ αυτό όταν λέμε ότι ο κορονοϊός είναι μια φονική πανδημία, αλλά ασύγκριτα λιγότερο φονική από τις μεγάλες πανδημίες του παρελθόντος, ακριβολογούμε!
Κι αυτό είναι το παράδοξο: ότι η αντίδραση σε μια τέτοια πανδημία προκαλεί ήδη την μεγαλύτερη ύφεση που γνώρισε ο κόσμος εδώ κι ένα αιώνα. Με άγνωστες συνέπειες από δω και μπρος…
Που θα οδηγήσει; Δεν έχουμε ιδέα…
Πως θα αντιμετωπιστεί; Κανείς δεν ξέρει.
Πόσο θα κρατήσει; Ιδέα δεν έχουν…
Το πιθανότερο είναι πως – όπως ανακοινώθηκε ήδη – τα πρωτοφανή μέτρα που έχουν πάρει όλες οι μεγάλες χώρες να αποδειχθούν ανεπαρκή! Και να χρειαστούν κι άλλα! Που κανείς δεν ξέρει ποια θα είναι…
Ο κόσμος μετά τον κορονοϊό δεν θα μοιάζει και πολύ με τον κόσμο όπως τον ξέραμε ως πολύ πρόσφατα.
Και η μετάβαση από τον κόσμο που ξέραμε – αλλά δεν υπάρχει πια – στον κόσμο που έρχεται, δεν θα είναι εύκολη, δεν θα είναι απλή, δεν θα γίνει γρήγορα…
Θα είναι βασανιστική και επώδυνη. Ίσως και πολύ επώδυνη…
* Υπάρχουν κάποιοι που υποστηρίζουν το εύλογο επιχείρημα:
— Μα την ώρα που ξεσπά η πανδημία θα σκεφτούμε πρώτα τις ανθρώπινες ζωές που πρέπει να σωθούν τώρα. Τις οικονομικές ζημιές θα τις αντιμετωπίσουμε μετά…
Σωστά. Πράγματι, η ανθρώπινη ζωή, είναι πάνω απ’ όλα!
Εδώ όλοι συμφωνούμε…
Με μια μόνο «μικρή ένσταση»:
Να κοιτάμε όχι μόνο τις ζωές που «σώζουμε σήμερα». Να μετράμε και τους νεκρούς που διακινδυνεύουμε αύριο, απ’ αυτά που κάνουμε σήμερα…
Γιατί οι νεκροί που θα προκληθούν από την ύφεση που έρχεται – και το ξέρουμε – αλλά και από τις «σεισμικές αναστατώσεις» που θα προκαλέσει η πρωτοφανής ύφεση– κινδυνεύουν να είναι πολύ περισσότεροι. Ίσως και ασύγκριτα περισσότεροι! Μόνο που αυτούς δεν τους φανταζόμαστε καν, σήμερα…
Κι αυτό είναι το λάθος…
* Φυσικά, όλα αυτά δεν έχουν καμία σχέση με το πώς διαχειρίστηκε το ζήτημα η Ελλάδα. Μια μικρή υπερχρεωμένη δυτική χώρα, που δεν είχε υψηλού βαθμού «διασύνδεση» με την Κίνα και πρόλαβε να κηρύξει καραντίνα πριν φτάσει εδώ η διάδοση της ίωσης. Κι έτσι τα θύματα στην Ελλάδα είναι από τα χαμηλότερα στον κόσμο, αναλογικά με τον πληθυσμό…
Έτσι κι αλλιώς από τη στιγμή που ολόκληρος ο κόσμος μπήκε σε καραντίνα και οδηγήθηκε σε ύφεση, η Ελλάδα δεν θα γλίτωνε από τις φοβερές συνέπειες μετά. Γλίτωσε τουλάχιστον, περισσότερους νεκρούς από το πρώτο κύμα…
Κι αυτό δεν είναι μικρό πράγμα.
Για την ακρίβεια, αυτό είναι, όντως, επιτυχία!
Δεν υπάρχει λόγος να συζητάμε – ή να τσακωνόμαστε για – τα προφανή…
* Να δούμε όμως, τώρα το από δω και μπρος:
Πάνω απ’ όλα την ίδια την ύφεση που μας έρχεται:
Να θυμάστε, όταν μιλάμε για «ύφεση» αναφερόμαστε στην πραγματικότητα σε δύο – ξεχωριστά – πράγματα: Στην «αρχική» και στην «τελική»!
– Στο πόσο μπορεί να φτάσει η ύφεση στην Ελλάδα – από το lockdown εδώ, αλλά και σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο – αν δεν παίρνονταν κανένα μέτρο ανάσχεσής της. Αυτό είναι το λεγόμενο αρχικό αποτέλεσμα της ύφεσης (recessionary impact)
– Αλλά αναφερόμαστε και στο τελικό αποτέλεσμα – αφότου παρθούν όλα τα «διορθωτικά» μέτρα (effective or final recession)
Συνήθως μπερδεύονται αυτά τα δύο…
Όταν λέει ο υπουργός Οικονομικών ότι η αναμενόμενη ύφεση για το 2020 συνολικά αναμένεται να είναι από 5% (το καλό σενάριο – ή baseline scenario) ως το 8% (δυσμενές σενάριο), εννοεί την τελική ύφεση που θα προκύψει, αφού παρθούν όλα τα διορθωτικά μέτρα…
Από την άλλη πλευρά, βέβαια, η Κομισιόν υπολογίζει ότι η Ελλάδα θα χτυπηθεί πιθανότατα περισσότερο απ’ όσο προβλέπει και το δυσμενές σενάριο της κυβέρνησης: γύρω στο 9 με 10%!
Μετά τα μέτρα πάντα! Κι αφού έχουν «μαζέψει» την αρχική ύφεση…
Σύμφωνα με το καλό σενάριο του κ. Σταϊκούρα (γύρω στο 5% τελική ύφεση φέτος) είναι πολύ πιθανό του χρόνου η οικονομία να αντιδράσει έντονα ανοδικά και να «υπερκαλύψει» το έδαφος που απώλεσε φέτος… Αλλά αν επαληθευθεί το πολύ χειρότερο σενάριο της Κομισιόν (και των περισσότερων ξένων οίκων), τότε η ύφεση θα συνεχιστεί και πέραν την φετινής χρονιάς. Και η ελληνική οικονομία θα πάρει καιρό για να ανακάμψει…
Το κακό σενάριο είναι πράγματι κακό όχι μόνο γιατί προβλέπει διπλάσια ύφεση φέτος, αλλά – κυρίως – γιατί δεν προβλέπει εύκολη ανάκαμψη τα επόμενα χρόνια…
Εκτός πια κι αν γίνουν τεράστιες διαρθρωτικές αλλαγές, για τις οποίες όμως, δεν μιλάει σήμερα κανείς. Και τις οποίες πρέπει να αρχίσουμε να ετοιμάζουμε…
* Πάρτε τώρα την βιωσιμότητα του χρέους. Έτσι κι αλλιώς το χρέος μας, όπως τα κατάφερε ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν «βιώσιμο» μόνο ως το 2032. Μετά το ΔΝΤ επιμένει ότι θα χρειαστεί νέο κούρεμα. Από τους Ευρωπαίους βέβαια! Όμως οι Ευρωπαίοι δεν το υπόσχονται! Αυτή ήταν η… «έξοδος» από τα μνημόνια που μας ετοίμασε ο ΣΥΡΙΖΑ. Προσωρινή αναβολή της κρίσης βιωσιμότητας του χρέους μας.
Αλλά αυτά ίσχυαν προ κορονοϊού…
Τώρα αλλάζουν τρία πράγματα – κι αλλάζουν δραματικά:
— Πρώτον, με το καλό σενάριο για την ύφεση φέτος, η σχέση Χρέους/ΑΕΠ επιδεινώνεται αισθητά από 183 σε 191%. Πράγμα που ήδη είναι πρόβλημα…
Με το κακό σενάριο, βέβαια, η σχέση Χρέους/ΑΕΠ επιδεινώνεται στο 202% και μάλλον θα ανέβει κι άλλο στη συνέχεια…
— Δεύτερον, αν λάβουμε υπ’ όψιν, ότι οι στόχοι για τα πλεονάσματα φέτος έχουν παραμεριστεί (και σωστά) προσθέστε κι άλλα 3% περίπου στην επιδείνωση της βιωσιμότητας Χρέους (μόνο για φέτος…)
— Τρίτον, αν επί πλέον λάβουμε υπ’ όψιν ότι ένα μέρος των χρημάτων που θα δοθούν στην Ελληνική οικονομία θα είναι δανεισμός (όπως και στις άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες), αυτό προσθέτει άλλο ένα 3% περίπου στην επιδείνωση βιωσιμότητας.
— Τέλος, δεν υπολογίσαμε καθόλου, επόμενο κύμα πανδημίας (π.χ. τον Οκτώβριο) – κι ίσως νέα καραντίνα…
Συμπέρασμα: η βιωσιμότητα του Ελληνικού χρέους – η «Αχίλλειος πτέρνα» της χώρας – θα επιδεινωθεί πολύ!
Και κάτι πρέπει να γίνει…
Και διεθνώς και σε μας.
Το πιο πιθανό είναι ότι για να μας δώσουν νέο κούρεμα χρέους – που είναι αναπόφευκτο πλέον – θα θέσουν ως «όρους» (τουλάχιστον) σαρωτικές μεταρρυθμίσεις. Να τες πάλι οι μεταρρυθμίσεις! Καλύτερα να προετοιμαστούμε επειγόντως…
* Τέλος κάθε μεγάλη περίοδος οικονομικών αναταραχών διεθνώς, οδήγησε και σε μεγάλες γεωπολιτικές ανατροπές. Είναι απίθανο η ύφεση που έρχεται να μην οδηγήσει σε έξαρσηγεωπολιτικής αστάθειας…
Εμείς δίπλα μας έχουμε μια από τις μεγαλύτερες – και πιο ανεξέλεγκτες – «πηγές γεωπολιτικής αναταραχής» διεθνώς: την Τουρκία!
Την οποία έχουν στοχοποιήσει όλα τα γειτονικά της κράτη στη Μέση Ανατολή (Αίγυπτος, Συρία, Ισραήλ, Εμιράτα, Σαουδαραβία κλπ.) και η οποία έχει στοχοποιήσει, με τη σειρά της εμάς, την Ελλάδα!
Για να το πω με μία κουβέντα, πρέπει να ετοιμαστούμε για μεγάλες αναταράξεις από την πλευρά της Τουρκίας. Ίσως και για σύγκρουση! Χωρίς να τρέφουμε ψευδαισθήσεις ότι μπορούμε να την «αναχαιτίσουμε» πια, με «διπλωματία ρουτίνας», ή με… «μαγαλαγανιές» «φιλίας και συνεργασίας» ή με επικλήσεις του Διεθνούς Δικαίου. Μόνο «πειστική» και αποφασιστική Αποτροπή μπορεί να λειτουργήσει απέναντί της. Και αξιόπιστες συμμαχίες εναντίον της.
Τίποτε άλλο, πλέον…
Μετά απ’ όλα αυτά, καιρός να πάψουμε να ασχολούμαστε αποκλειστικά με τα… «18 νέα κρούσματα» της πανδημίας.
Και να αρχίζουμε να προετοιμαζόμαστε για τον αληθινό Αρμαγεδδώνα που έρχεται!
Ορθογράφος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου