συνέχεια από το 1ο μέρος
Γεγονότα μετά την εξορία του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου μέχρι την
απελευθέρωσή του από τις Σεϋχέλλες (3 Μαρτίου 1956 – 28 Μαρτίου 1957)
Στις 10 Μαΐου 1956 ο Μιχαλάκης Καραολής και ο Ανδρέας Δημητρίου
απαγχονίζονται στις κεντρικές φυλακές της Λευκωσίας για τη δράση που
είχαν ως μέλη της ΕΟΚΑ.
Ενταφιάζονται στις κεντρικές φυλακές. Στο ίδιο
χώρο αργότερα θα ταφούν άλλα έντεκα μέλη της ΕΟΚΑ. Μετά την ανεξαρτησία
της Κύπρου τα φυλακισμένα μνήματα έγιναν ιερό προσκύνημα Κυπρίων και
ξένων επισκεπτών.
Τον Ιούνιο του 1956 έγιναν μεγάλες έρευνες στην περιοχή του Κύκκου
για σύλληψη του Διγενή και ανταρτών της ΕΟΚΑ. Ο Διγενής με πέντε
παλληκάρια του κατόρθωσε να διαφύγει. Ύστερα από μεγάλες ταλαιπωρίες
κατέληξε στη Λεμεσό με τον Αντώνη Γεωργιάδη. Εκεί παρέμεινε και διηύθυνε
τον Αγώνα μέχρι τη λήξη του. Κατά τη διάρκεια των ερευνών για τη
σύλληψή του προκλήθηκε πυρκαγιά στο δάσος της Πάφου, που πήρε μεγάλες
διαστάσεις στις 17 Ιουνίου. Λόγω ξαφνικής μεταβολής του ανέμου έχασαν τη
ζωή τους 19 Άγγλοι στρατιώτες και τραυματίστηκαν 18.
Στις 12 Ιουλίου 1956 ο Βρετανός Πρωθυπουργός Ήντεν ανακοίνωσε πρόθεση
της χώρας του για εισαγωγή συντάγματος αυτοκυβέρνησης στην Κύπρο. Το
έργο αυτό ανέλαβε ο συνταγματολόγος λόρδος Ράντκλιφ ο οποίος ήρθε στην
Κύπρο για μελέτη των πολιτιστικών συνθηκών. Οι Έλληνες της Κύπρου δεν
είχαν καμιά συνεργασία μαζί του.
Στις 9 Αυγούστου 1956 απαγχονίζονται τρία μέλη της ΕΟΚΑ, ο Ανδρέας
Ζάκος, ο Χαρίλαος Μιχαήλ και ο Ιάκωβος Πατάτσος. Άλλοι τρεις αγωνιστές
απαγχονίζονται την 21η Σεπτεμβρίου, ο Μιχαήλ Κουτσόφτας, ο Ανδρέας
Παναγίδης και ο Στέλιος Μαυρομμάτης.
Στις 16 Αυγούστου 1956 ο Διγενής κήρυξε εκεχειρία της ΕΟΚΑ, για να
διευκολύνει την εξεύρεση πολιτικής λύσης στο Κυπριακό. Ο Χάρντιγκ, αντί
να ανταποκριθεί με διακοπή των στρατιωτικών ερευνών, ανακοίνωσε όρους
παράδοσης των μελών της ΕΟΚΑ. Ο Διγενής απάντησε ότι οι νικητές δεν
παραδίδονται.
Για ενίσχυση του Αγώνα της ΕΟΚΑ ο Διγενής τον Αύγουστο του 1956
δημιούργησε την Πολιτική Επιτροπή Κυπριακού Αγώνα (ΠΕΚΑ), που εργάστηκε
για τη διατήρηση αρραγούς εσωτερικού μετώπου, την εξύψωση του ηθικού του
λαού και την καταπολέμηση της προπαγάνδας του αντιπάλου. Η ΠΕΚΑ
εκπλήρωσε πλήρως τον προορισμό της.
Στις 3 Μαρτίου 1957 οι Άγγλοι κατόπιν πληροφοριών ανακάλυψαν το
κρησφύγετο του Γρηγόρη Αυξεντίου και των τεσσάρων συναγωνιστών του, που
βρίσκεται κοντά στη μονή Μαχαιρά. Ο Αυξεντίου δεν παραδίδεται και επί
οκτώ ώρες πολεμά εναντίον εκατοντάδων στρατιωτών. Με διαταγή του
παραδίδονται οι τέσσερις συναγωνιστές του. Οι Άγγλοι ρίχνουν βενζίνη στο
κρησφύγετο και τρεις εμπρηστικές βόμβες. Ο Αυξεντίου γίνεται ολοκαύτωμα
στο βωμό της ελευθερίας της πατρίδας του.
Ξημερώματα της 14ης Μαρτίου 1957 απαγχονίζεται ο 19χρονος Ευαγόρας
Παλληκαρίδης, που διέκοψε στην τελευταία τάξη του Γυμνασίου Πάφου τη
μόρφωση του και έγινε αντάρτης της ΕΟΚΑ.
Με απόφαση του Βρετανικού Υπουργικού Συμβουλίου της 28ης Μαρτίου 1957
ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και οι συνεξόριστοί του είναι ελεύθεροι να
μεταβούν σε οποιαδήποτε χώρα πλην της Κύπρου. Οι τέσσερις άνδρες φεύγουν
από τις Σεϋχέλλες και φτάνουν στις 17 Απριλίου στην Αθήνα, όπου τους
επιφυλάσσεται ενθουσιώδης υποδοχή.
Γεγονότα μετά την απελευθέρωση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και των συνεξορίστων του μέχρι τη λήξη του Αγώνα
Στις 19 Ιουνίου 1957 ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος σε συνέντευξή του στην
Αθήνα με Έλληνες και ξένους δημοσιογράφους κατάγγειλε τα βασανιστήρια
των Άγγλων στην Κύπρο, ανέφερε συγκεκριμένες περιπτώσεις και ζήτησε τη
διενέργεια αμερόληπτης διεθνούς έρευνας. Οι καταγγελίες του προκάλεσαν
παγκόσμια συγκίνηση.
Στις 22 Οκτωβρίου 1957 ο Χάρντιγκ υπέβαλε την παραίτησή του και
αναχώρησε από την Κύπρο στις 4 Νοεμβρίου. Στις 3 Δεκεμβρίου ανέλαβε τα
καθήκοντα του ο νέος Κυβερνήτης Σερ Χιου Φουτ, Κυβερνήτης προηγουμένως
της Ιαμαϊκής.
Στις 26 Νοεμβρίου 1957 έγινε μεγάλη δολιοφθορά από την ΕΟΚΑ στη
στρατιωτική βάση Ακρωτηρίου. Στις 4.15μ.μ ακούστηκαν δυο εκκωφαντικές
εκρήξεις από δύο βόμβες, που τοποθετήθηκαν στις μηχανές δυο
αεριωθούμενων βομβαρδιστικών «Καμπέρα»
Ακολούθησαν εκρήξεις ντεποζίτων
των αεροσκαφών και φλόγες περιέζωσαν ολόκληρο το υπόστεγο των
αεροπλάνων, όπου υπήρχαν τέσσερα αεριωθούμενα «Καμπέρα» και ένα τύπου
«Βένομ». Η δολιοφθορά αυτή θεωρήθηκε η πιο καταστρεπτική στην ιστορία
της Αγγλίας. Οι ζημιές υπολογίστηκαν σε 4,5 εκατομμύρια λίρες.
Στις αρχές Μαρτίου του 1958 ο Διγενής ύψωσε τη σημαία της παθητικής
αντίστασης. Με προκήρυξή του κάλεσε τον Κυπριακό λαό να μποϋκοτάρει τα
αγγλικά προϊόντα και να υποστηρίζει τα εγχώρια. Με το οικονομικό
μποϋκοτάζ κατά των Άγγλων η Κυπριακή Κυβέρνηση είχε ζημιές δέκα περίπου
εκατομμυρίων λιρών.
Τον Ιούλιο του 1958 η κατάσταση στην Κύπρο επιδεινώνεται. Οι δυνάμεις
ασφαλείας συνεχίζουν τις επιχειρήσεις τους για καταστολή της
«τρομοκρατίας», όπως αποκαλούν τη δράση της ΕΟΚΑ. Στις 5 Ιουλίου
συλλαμβάνουν και κακοποιούν ένα παιδί στο χωριό Αυγόρου. Οι γυναίκες του
χωριού ορμούν και το ελευθερώνουν. Η συμπλοκή γενικεύεται.
Οι
στρατιώτες πυροβολούν εναντίον των αμάχων του χωριού. Φονεύονται ο
Παναγιώτης Ζαχαρία και η Λουκία Παπαγεωργίου, έγκυος και μητέρα έξι
παιδιών. Ο Διγενής συνεχίζει να κτυπά τους Άγγλους αποτελεσματικά. Οι
Τουρκοκύπριοι βεβηλώνουν ναούς, καίνε εικόνες, διαπράττουν βιαιοπραγίες
και δολοφονούν Ελληνοκύπριους στις πόλεις και στην ύπαιθρο. Ο Φουτ
επιβάλλει κατ’ οίκον περιορισμό από τις 7π.μ. μέχρι τις 7μ.μ. για ένα
μήνα. Στο διάστημα αυτό συλλαμβάνονται 2000 περίπου Ελληνοκύπριοι με τη
δικαιολογία ότι συμπαθούν την ΕΟΚΑ.
Στις 19 Ιουνίου 1958 ο Βρετανός Πρωθυπουργός Μακμίλλαν ανακοίνωσε στη
Βουλή των Κοινοτήτων συνεταιριστικό σχέδιο για πολιτική διευθέτηση του
Κυπριακού προβλήματος.
Οι Άγγλοι προσπαθούν να το επιβάλουν από την 1η
Οκτωβρίου με την υποστήριξη της Τουρκίας. Το απορρίπτουν η Ελληνική
Κυβέρνηση, ο Κυπριακός λαός, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και ο Διγενής, ο
οποίος σε φυλλάδιό του διακήρυξε: «Δεν θα υποκύψωμεν εις την
αγγλοτουρκικήν συνωμοσίαν του συνεταιρισμού. Δεν δεχόμεθα συμβιβασμούς.
Ζητούμεν καθαράν αυτοδιάθεσιν».
Στις 2 Σεπτεμβρίου 1958 Άγγλοι στρατιώτες, κατόπιν πληροφοριών,
περικυκλώνουν έναν αχυρώνα στο Λιοπέτρι. Μέσα σ’ αυτόν βρίσκονται
τέσσερις αγωνιστές της ΕΟΚΑ, ο Ανδρέας Κάρυος, ο Φώτης Πίττας, ο Ηλίας
Παπακυριακού και ο Χρίστος Σαμαράς. Αρνούνται να παραδοθούν και οι
Άγγλοι ρίχνουν βενζίνη και πυρπολούν τον αχυρώνα.
Στην έξοδο τους
πολεμούν γενναία και πέφτουν νεκροί στο πεδίο της μάχης.
Στις 23 Σεπτεμβρίου 1958 η Βαρβάρα Κάσλ, Αντιπρόεδρος του Βρετανικού
Εργατικού Κόμματος, επιστρέφοντας στο Λονδίνο από την Αθήνα, όπου είχε
συνομιλίες με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, δήλωσε ότι ο Αρχιεπίσκοπος δεν
αποκλείει την ανεξαρτησία της Κύπρου με εγγύηση του ΟΗΕ, αφού προηγηθεί
ορισμένη περίοδος αυτοκυβέρνησης.
Στις 19 Νοεμβρίου 1958 ανακαλύφθηκε από τους Άγγλους, κατόπιν
προδοσίας, το κρησφύγετο του Κυριάκου Μάτση στο Κάτω Δίκωμο. Ο Μάτσης
διέταξε τους δυο συναγωνιστές του να βγουν από το κρησφύγετο και ο ίδιος
φώναξε στους Άγγλους: «Δεν θα βγω ζωντανός. Θα βγω πυροβολώντας». Τότε
οι Άγγλοι του έριξαν χειροβομβίδες και ο ατρόμητος αγωνιστής βρήκε
ακαριαίο θάνατο.
Στις 25 Νοεμβρίου 1958 άρχισε η συζήτηση του Κυπριακού στον ΟΗΕ.
Τελικά ψηφίστηκε από τη Γενική Συνέλευση στις 5 Δεκεμβρίου το σχέδιο του
Μεξικού «περί ειρηνικής, δημοκρατικής και δικαίας λύσεως του Κυπριακού,
συμφώνως προς το Χάρτην των Ηνωμένων Έθνών».
Μετά την πιο πάνω απόφαση του ΟΗΕ έγιναν συνομιλίες στο Παρίσι μεταξύ
των Υπουργών Εξωτερικών της Ελλάδας και της Τουρκίας Αβέρωφ και Ζορλού.
Ακολούθησε συνάντηση των Πρωθυπουργών Καραμανλή και Μεντερές στη
Ζυρίχη, όπου μονογραφήθηκαν σχετικά κείμενα. Στις 19 Φεβρουαρίου 1959
έγιναν δεκτές οι Συμφωνίες της Ζυρίχης στο Λονδίνο και υπογράφτηκαν από
τους Πρωθυπουργούς και τους Υπουργούς Εξωτερικών της Αγγλίας, της
Ελλάδας και της Τουρκίας, καθώς και τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και τον
Τουρκοκύπριο ηγέτη Φασίλ Κουτσιούκ.
Με την υπογραφή των Συμφωνιών Ζυρίχης – Λονδίνου έληξε ο
Απελευθερωτικός Αγώνας της ΕΟΚΑ και άρχισαν οι προετοιμασίες για τη
δημιουργία του νέου κράτους. Στις 16 Αυγούστου 1960 εγκαθιδρύθηκε
επίσημα η Κυπριακή Δημοκρατία και άρχιζε μια καινούρια περίοδος στην
Ιστορία της Κύπρου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου