21 Σεπτεμβρίου 2016

Γιατί τα Αρχαία Ελληνικά; (μέρος 1ο)

Του Σαράντου Ι. Καργάκου

Πριν απο δύο εβδομάδες, η υπουργός Παιδείας της Γαλλίας, Νατζά Βαλώ-Μπελκασέμ, στο πλαίσιο της εφαρμογής της εκπαιδευτικής μετταρρυθμίσεως που δίνει μεγαλύτερη αυτονομία στα σχολεία δήλωσε πανηγυρικά ότι το 92% των γυμνασίων επέλεξαν την διδασκαλία των "αρχαίων γλωσσών" ( αρχαία ελληνικά και λατινικά). 

Στην χώρα μας, ο υπουργός Παιδείας, Νίκος Φίλης, περιθωριοποιεί την διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών στα γυμνάσια: Από 5 ώρες εβδομαδιαίως, θα διδάσκονται πλέον 4, ενώ οι μαθητές δεν θα εξετάζονται γραπτώς στο μάθημα αυτό. 

Ο ιστορικός και αρθογράφος της "Εστίας" Σαράντος Καργάκος κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την κλασσική παιδεία: Το ερώτημα επιδέχεται δύο ειδών εννοιολογήσεις – ερμηνείες, με τις ανάλογες φυσικά απαντήσεις, είτε σε θεωρητικό είτε σε πρακτικό επίπεδο. 

Η πρώτη δόθηκε αμέσως μετά την μεταπολίτευση υπό την ακόλουθη έννοια: Γιατί πρέπει να διδάσκονται τα Αρχαία Ελληνικά και μάλιστα στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο και μάλιστα σε τόση έκταση και με τόση έμφαση; 

Την πρακτική "απάντηση" έδωσε η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση Γ. Ράλλη, όταν εξοβελίστηκαν τ΄Αρχαία Ελληνικά απο το Γυμνάσιο (στη θέση τους μπήκαν βαρβαρομπαρόκ μεταφράσεις – κατά το πλείστον) και μαζί με αυτά εξωπετάχτηκε όλη η λογία γλωσσική μας παράδοση. "Βάλαμε ταφόπλακα στην Καθαρεύουσα" διακήρυξε απο του βήματος της Βουλής ο τότε υπεύθυνος για την παιδεία υπουργός, χωρίς να συνειδητοποιεί ότι έτσι έβαζε ταφόπλακα σ΄ενα αξιοσέβαστο κεφάλαιο της πνευματικής μας παραδόσεως. Και δεν εννοώ μόνον τους κορυφαίους της λογοτεχνίας μας, έναν Παπαδιαμάντη, Βιζυηνό, Κάλβο, Ροΐδη αλλά ότι είχε παραχθεί μέχρι τότε στον τομέα της επιστήμης, της δημοσιογραφίας και της πολιτικής. Ποιo παιδί σήμερα μπορεί να διαβάσει έναν Κων. Παπαρρηγόπουλο, έναν Παύλο Καρολίδη, έναν Ιωάννη και Νικόλαο Χατζιδάκι (αυτοί ήσαν μαθηματικοί) και απο τους πολιτικούς έναν Χαρ. Τρικούπη, έναν Ελ. Βενιζέλο, ακόμη και τον Κων/νο Καραμανλή; 

Επί 40 χρόνια η γλώσσα, σαν τον Χριστό, "κρεμάται επί ξύλου". Όλες οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις, που κατέληξαν σε απορρυθμίσεις, ήταν ένα ακόμη καρφί στο πολυβασανισμένο σώμα της. Η Ελληνική γλώσσα πεθαίνει στο στόμα των παιδιών μας. Αλλά συνάμα πεθαίνουν και άλλα πράγματα που δίνουν αξία στη ζωή. Διότι η γλώσσα δεν είναι φορέας κάποιων μηνυμάτων ή νοημάτων. Είναι και φορέας αξιών. Πεθαίνοντας η γλώσσα, πεθαίνουν και οι αξίες που εκφράζει. Ο ΕΥ. ΠΑΠΑΝΟΥΤΣΟΣ, ο εμπνευστής των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων, λίγο πριν πεθάνει είχε εξομολογηθεί σε πολλούς (επίσης και στον γράφοντα) το εξής: "Κόψαμε το κλαδί πάνω στο οποίο καθόμαστε"! Όντως, τα Αρχαία Ελληνικά ήταν το κλαδί πάνω στο οποίο στηριζόταν επί πολλούς αιώνες – ακόμη και στην Τουρκοκρατία – όλη η γλωσσική μας παράδοση και η εθνική μας ιδιοπροσωπία. Πέρα απο το ότι ήσαν μια ακένωτη δεξαμενή σοφίας. 

Οπότε ερχόμαστε στη δεύτερη νοηματοδότηση του ερωτήματος: Γιατί πρέπει να διδάσκονται τα Αρχαία Ελληνικά;

Όταν έθεσα σε κυκλοφορία τα βιβλία μου "Αλαλία, ήτοι το σύγχρονο γλωσσικό μας πανόραμα" ( Gutenberg 1986 ) και "Αλεξία", γλωσσικό δράμα με πολλές πράξεις "(1991), με τα οποία τάραξα τον εφησυχασμό και την μακαριότητα των κάθε λογής " Χαλασοχώρηδων" της Ελληνικής, είχα χρησιμοποιήσει συχνά την περίφημη φράση του Λένιν "Αν θέλεις να εξαφανίσεις ένα λαό, εξαφάνισε την γλώσσα του". Έκτοτε τη φράση αυτή χρησιμοποίησαν πολλοί χωρίς αναφορά στο όνομα μου. Και επειδή πολλοί "Χαλασοχώρηδες" αντιποιούνταν ιδιότητα Αριστερού, παρέθετα μία φράση ενός βιογράφου του Μάρξ, του Μέρινγκ, ο οποίος στο βιβλίο του "Κάρλ Μάρξ: Η ιστορία της ζωής του" (Μόσχα 1957) γράφει το εξής καταπελτικά: "Ο Μάρξ παρέμενε πάντα προσηλώμενος στους Αρχαίους Έλληνες συγγραφείς και ήταν έτοιμος να διώξει με το μαστίγιο απο το ναό του πολιτισμού κάθε άθλια ύπαρξη, που θα ΄θελε να στρέψει τους εργάτες ενάντια στην αρχαία κληρονομιά". Άρα, ο Μάρξ ήθελε τα Αρχαία ακόμη και για τους εργάτες. Και διερωτώμαι, τι θα έκανε σήμερα αν το φάσμα του επισκεπτόταν το αμαρτωλό υπουργείο πνευματικής ημιπληγίας;

Δεν αντιλέγω – και απο την προδικτατορική περίοδο είχα γράψει – ότι τα Αρχαία Ελληνικά έπεσαν θύματα των οριζοντίων και καθέτων αντικαταστάσεων. Μιάς φορμαλιστικής διδασκαλίας της γραμματικής και του συντακτικού. Δυστυχώς, λόγω του γλωσσικού φανατισμού, δεν είχε κατανοηθεί ότι αυτά τα δύο μαθήματα αποτελούν την γεωμετρία της σκέψης. Ειδικά το συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής – σωστά διδασκόμενο – διαμορφώνει ασυναισθήτως μια, ως πρός τη δομή, δημοκρατική σκέψη.

Και αυτό προσπαθήσαμε και πετύχαμε να το δείξουμε με το μικρό βιβλίο μας: "Η δημοκρατικότητα του αρχαίου ελληνικού λόγου μέσα απο τις συντακτικές του δομές" (Αθήνα 2003). Το ζήτημα, λοιπόν, που έπρεπε να τεθεί μεταπολιτευτικά ήταν όχι αν χρειάζονται αλλά πως πρέπει να διδάσκονται, για να είναι επωφελέστερη και αποδοτικώτερη η διδασκαλία τους. Τότε υπήρχαν πολλοί φιλόλογοι που γνώριζαν γερά Αρχαία Ελληνικά και είχαν γράψει βιβλία πιο πρωτοποριακά, πιο πρωτότυπα, πιο ελκυστικά απο τα ξένα, έτσι που με την τεχνική των παιγνίων να μπορούν τα Αρχαία να διδάσκονται απο το Δημοτικό.

Στα πολυάριθμα άρθρα, τα οποία σε πολλούς με έκαναν μισητό, έγραφα πως αν φύγει απο τη ζωή η δική μου γενιά – και ήδη φεύγει- θα είναι αδύνατον να επαναφέρουμε στα σχολεία μας τα Αρχαία Ελληνικά. Και όμως πρέπει, όσο κι αν αυτό φαίνεται δύσκολο, όσο κι αν οι παρούσες συνθήκες φαινομενικά δεν είναι ευνοϊκές. Η συλλογιστική μου αρθρώνεται στα ακόλουθα σημεία:

1. Η επανεισαγωγή είναι αναγκαία πρωτίστως για λόγους εθνικούς. Όταν έθνη μεγαλύτερα και ισχυρότερα απο μας (βλ. περίπτωση Γαλλίας) αγωνίζονται μανιωδώς να προστατεύσουν την γλωσσική τους κληρονομιά, είναι αδιανόητο εμείς, οι κληρονόμοι του μεγαλύτερου γλωσσικού θησαυρού, να τον στερούμε απο τα παιδιά μας εν ονόματι μιας δήθεν λαϊκής παιδείας, που όμως αποβαίνει αντιλαϊκή, όταν δεν προσφέρει στο μεγαλύτερο μέρος της μαθητιώσας νεολαίας την υψηλότερη έκφραση γλωσσικής παιδείας, δηλαδή τον αρχαίο λόγο και τις μετεξελίξεις του μέσω της εκκλησιαστικής και της λογίας.

2. Η επανεισαγωγή επιβάλλεται ακόμη και για λόγους εθνικού γοήτρου. Είναι αδιανόητο εμείς που θηλάσαμε τον αρχαίο λόγο με το μητρικό μας γάλα, που ο σημερινός μας λόγος – τουλάχιστον μέχρι πρό τινος – είναι μιά φυσική εξέλιξη του αρχαίου, να είμαστε ουραγοί στις κλασσικές σπουδές, στις μόνες σπουδές που θα μπορούσαμε με μικρό κόστος αλλά και με μεγάλο ζήλο, να είμαστε πρωτοπόροι. Και συνιστά έγκλημα, όταν ξένοι φιλόλογοι, Γάλλοι, Ισπανοί, Βέλγοι και λοιποί, προμαχούν υπέρ των Αρχαίων Ελληνικών, εμείς να προμαχούμε εναντίον τους!

3. Οι μεταφράσεις, που αντικατέστησαν την διδασκαλία απο το πρωτότυπο, χωρίς να υστερούν όλες σε αξία, δεν φθάνουν στο ύψος του πρωτοτύπου· παρέχουν μιαν αλλοιωμένη εικόνα του κλασσικού ύφους και επι πλέον είναι κάτι που σχετίζεται περισσότερο με την νεοελληνική πνευματική δημιουργία και συνεπώς μόνο μέσα στα πλαίσια της Ν.Ε. Γραμματείας έχουν τη θέση τους. Όταν λέμε Αρχαία, πρέπει να εννοούμε Αρχαία, δηλαδή διδασκαλία απο το πρωτότυπο, χωρίς βέβαια να παραβλέπονται οι δόκιμες μεταφράσεις. Ο αρχαίος λόγος δεν είναι μόνον περιεχόμενο, είναι και ύφος. Και από μια άποψη και το ύφος είναι ουσία. Όταν αποβληθεί το δέρμα, τότε και η σάρκα χάνει την πνοή ζωής.

συνεχίζεται στο 2ο μέρος
*Ιστορικός συγγραφέας.

Πηγή: Εφημερίδα Εστία Τετάρτη 14 Σεπτεμβρίου 2016
το είδαμε ΕΔΩ



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 4:30 μ.μ.
Κατηγορία Θέματος , , , , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.