«ΟΜΟΛΟΓΙΑΚΗ» ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ, ΑΣΑΦΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΧΥΣΗ (μέρος 1ο)

Τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου

Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου

Ἱεροθέου

Τόν τελευταῖο καιρό δηµοσιεύθηκαν διάφορα κείµενα ἀπό καθηγητές, θεολόγους, Κληρικούς, οἱ ὁποῖοι ἔθεσαν σοβαρά ἐρωτήµατα γύρω ἀπό τά θέµατα µέ τά ὁποῖα θά ἀσχοληθῆ ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος.

Τά περισσότερα ἀπό αὐτά τά κείµενα ἀσχολοῦνται θεωρητικά µέ τό ζήτηµα καί ἀγνοεῖται ὅτι µέχρι τόν 19ο αἰώνα στά Συνοδικά καί Ἐκκλησιολογικά κείµενα πού ἐκδίδονταν ἐπισήµως ἀπό τήν Ἐκκλησία ὑπῆρχε κατά βάση µιά σαφής ἐκκλησιολογική συνέχεια, ὅπως φαίνεται στό κείµενο τῶν Πατριαρχῶν τῆς Ἀνατολῆς τό 1848.

Παρά ταῦτα ἀπό τόν 20όν αἰώνα ἄρχισε µία διγλωσσία καί ἀσάφεια στά ἐκκλησιολογικά ζητήµατα. Αὐτό φαίνεται ἄν διαβάση κανείς τά ἐπίσηµα κείµενα πού ἐκδίδονται καί ἐκφωνοῦνται σέ διάφορες περιπτώσεις. Αὐτή ἡ διγλωσσία καί ἡ ἀσάφεια φαίνεται στά θέµατα: τί εἶναι ἡ Ἐκκλησία, ποιά εἶναι τά µέλη της, τί εἶναι αἵρεση, πῶς ἀποδέχεται ἡ Ἐκκλησία τούς αἱρετικούς ὅταν ἐπιστρέφουν σέ αὐτήν κ.ἄ.

Σέ ἀκροατήρια πού ἐπιµένουν στήν διδασκαλία τῶν Πατέρων ἡ γλῶσσα πού χρησιµοποιεῖται εἶναι παραδοσιακή καί ὀρθόδοξη, ἐνῶ σέ ἄλλα ἀκροατήρια χρησιµοποιεῖται µιά γλῶσσα πού θά µποροῦσε νά χαρακτηρισθῆ, µέ τήν ἠπιότερη µορφή, ὡς γλῶσσα ἐκκλησιαστικῆς διπλωµατίας. Μπορεῖ, βέβαια, σέ µερικές περιπτώσεις νά χρειάζεται µιά εὐγενική γλῶσσα, χωρίς νά προδίδεται ἡ πίστη, ἀλλά τό βασικό πρόβληµα εἶναι ὅτι αὐτή ἡ διγλωσσία ἐκφράζει τήν ἐκκλησιολογική σύγχυση πού ἐπικρατεῖ σήµερα, ὁπότε ἡ ἐκκλησιολογική ἀσάφεια εὐνοεῖ αὐτήν τήν ἐκκλησιολογική σύγχυση.

Πολλοί Κληρικοί καί θεολόγοι ἐπικαλοῦνται διαφόρους λόγους Πατέρων, κυρίως λόγους τοῦ Μεγάλου Βασιλείου. Ἀγνοεῖται ὅµως ἐπιδεκτικά ὅτι οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, ἰδίως ὁ Μέγας Βασίλειος, στήν κρίσιµη ἐποχή πού ἔζησαν εἶχαν ἐµπειρίες τοῦ Θεοῦ, ἦταν αὐθεντικοί καί ἐµπειρικοί θεολόγοι, ἔχοντας νοερά προσευχή καί θεωρία Θεοῦ καί ἑποµένως ἐνεργοῦσαν διακριτικά καί θεόπνευστα. Ὅποιος ἀγνοεῖ τήν ἡσυχαστική ζωή τοῦ Μεγάλου Βασιλείου δέν µπορεῖ νά τόν ἑρµηνεύση σωστά καί ἑποµένως τόν παρερµηνεύει.

Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι οἱ ἡσυχαστικές Σύνοδοι τοῦ 14ου αἰῶνος στίς ὁποῖες ὑπερµάχησε ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαµᾶς, ὁ ὁποῖος ἔχει χαρακτηρισθῆ ἀπό τόν Ἅγιο Φιλόθεο Κόκκινο Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως ὡς ὁ τέταρτος Ἱεράρχης καί ὁ τέταρτος Θεολόγος στήν Ἐκκλησία, παρουσίασαν τόν ἡσυχασµό, πού εἶναι ἡ προϋπόθεση τῶν δογµάτων-ὅρων, ἡ οὐσιαστική µεθοδολογία καί τό θεολογικό ὑπόβαθρο ὅλων τῶν Τοπικῶν καί Οἰκουµενικῶν Συνόδων.

Πάντως, γιά νά φανῆ ἡ διαφορά ἀντιµετωπίσεως τῶν θεµάτων ἀπό τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας καί ἀπό τούς σύγχρονους θεολόγους, θά παρουσιάσω ἕνα σύγχρονο παράδειγµα γιά νά φανῆ πῶς ἐκφράζεται στήν πράξη ἡ διγλωσσία, ἡ ἀσάφεια καί ἡ σύγχυση σέ ἐκκλησιολογικά θέµατα. Καλή εἶναι ἡ ἑρµηνεία τῶν γεγονότων τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἱστορίας, ἡ ὁποία πολλές φορές εἶναι παρερµηνεία ὅταν ἀγνοεῖται ἡ πράξη καί ἡ θεωρία, ὅπως ἐννοοῦνται ὀρθοδόξως, ἀλλά θά πρέπει νά δοῦµε ποιά εἶναι ἡ σύγχρονη πρακτική.

Πρόκειται γιά ἕνα κείµενο πού ἐξέδωσε ἡ Ἀρχιεπισκοπή Θυατείρων τό ἔτος 1975 σέ δύο γλῶσσες, ἀγγλική καί ἑλληνική. Τό βιβλίο φέρει τόν τίτλο «The Thyateira Confession» - «Ἡ ὁµολογία Θυατείρων» καί ὑπότιτλο «Ἡ πίστις καί ἡ προσευχή τοῦ Λαοῦ τοῦ Θεοῦ», γράφηκε ἀπό τόν Σεβασµιώτατο Ἀρχιεπίσκοπο Θυατείρων καί Μ. Βρετανίας Ἀθηναγόρα Κοκκινάκη καί, ὅπως γράφεται, τό διάβασαν πολλοί πρίν ἐκδοθῆ καί ἔκαναν τίς ὑποδείξεις τους, µεταξύ τῶν ὁποίων «ὁ Πανοσιολ. Ἀρχιµ. Κάλλιστος Γουέαρ, Ἱερατικός Προϊστάµενος τῆς Ἑλληνορθοδόξου Κοινότητας τῆς Ἁγίας Τριάδος καί Εὐαγγελισµοῦ Ὀξφόρδης», καί «ἐκδίδεται εὐλογίᾳ καί ἐγκρίσει τοῦ Οἰκουµενικοῦ Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως».

Θά ἐπικεντρώσω τήν προσοχή στό δεύτερο µέρος τοῦ βιβλίου, τό ὁποῖο διαιρεῖται σέ ὀκτώ κεφάλαια, ἤτοι: ἡ Μία Ἐκκλησία καί αἱ Ἐκκλησίαι, οἱ Ρωµαιοκαθολικοί Χριστιανοί, οἱ Ἀγγλικανοί Χριστιανοί, οἱ Κοπτοαρµένιοι καί Αἰθίοπες Χριστιανοί, οἱ Λουθηρανοί καί οἱ Ἄλλοι Προτεστάνται Χριστιανοί, ἡ Οἰκουµενική συνεργασία τῶν Χριστιανῶν, Ἐπίλογος.

Στό µέρος αὐτό τοῦ βιβλίου ἐπικρατεῖ τόσο ἡ ἐκκλησιαστική διγλωσσία ὅσο καί ἡ ἐκκλησιολογική ἀσάφεια ἤ καί ἡ ἐσκεµµένη σύγχυση. Αὐτή ἡ νοοτροπία εἶναι νοοτροπία πολλῶν Κληρικῶν σήµερα καί τήν συναντᾶµε καί στά κείµενα πού πρόκειται νά συζητηθοῦν καί ἐγκριθοῦν ἀπό τήν Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδο τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν. Αὐτή ἡ κατάσταση δηµιουργεῖ ἰδιαίτερο προβληµατισµό.

Θά παραθέσω µερικά δείγµατα πού δείχνουν τήν ἄµβλυνση τῆς ὀρθόδοξης πίστης καί τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ βιώµατος, καί ἑποµένως δικαιολογοῦνται ἀπολύτως ὅσοι διαµαρτύρονται γιά τήν σύγχρονη οἰκουµενιστική νοοτροπία, τούς ὁποίους, δυστυχῶς, ἄλλοι χαρακτηρίζουν ὡς «φονταµενταλιστές», πού ἔχουν «ἐπαρχιώτικη» νοοτροπία, καί ἄλλοι κεκρυµµένως τούς χαρακτηρίζουν ὡς «θεµελιακούς»!! 

«Ἡ οἰκουµενική συνεργασία τῶν Χριστιανῶν» 

Στό «ὁµολογιακό» αὐτό κείµενο ἐξαίρονται τά ἀγαθά τῆς «οἰκουµενικῆς συνεργασίας», ἡ ὁποία ἀναπτύχθηκε τά τελευταῖα χρόνια. Ὁµολογεῖται:

«Ὁ Λαός γνωρίζει ὅτι ἡ Οἰκουµενική συνεργασία ἐκαλλιέργησε µίαν νέαν φιλίαν µεταξύ τῶν Χριστιανῶν. Ὁ Λαός γνωρίζει ὅτι αἱ συνοµιλίαι καί ὁ εὐρύτατα γνωστός Θεολογικός ∆ιάλογος ἐστένεψαν τό χάσµα πού χωρίζει τάς Χριστιανικάς Ἐκκλησίας.

Οἱ Χριστιανοί  σήµερον ἐπισκέπτονται Ἐκκλησίας καί προσεύχονται µέ ἄλλους Χριστιανούς διαφόρων παραδόσεων µέ τούς ὁποίους εἰς τό παρελθόν ἦτο ἀπηγορευµένον νά σχετίζωνται, διότι ἐθεωροῦντο αἱρετικοί, σχισµατικοί καί ἀντίχριστοι.

Ἕνεκεν αὐτῆς τῆς νέας διαθέσεως ἡ ὁποία σήµερον ἐπικρατεῖ µεταξύ τῶν Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν, ἡ περί Χριστιανισµοῦ διδασκαλία δέν µπορεῖ πλέον νά εἶναι πολεµική καί ἀνταγωνιστική. ∆έν εἶναι δυνατόν πλέον νά ὑποδεικνύῃ ἀποχήν ἀπό τήν φιλίαν µέ τούς ἄλλους Χριστιανούς. Ὁ ἀποκλεισµός δέν εἶναι πλέον δυνατός, µήτε δεκτός, µήτε πνευµατικῶς εὐεργετικός» (σελ. 158-159).

Τό κείµενο αὐτό εἶναι προβληµατικό, γιατί σέ αὐτό γράφεται ὅτι µέ τόν διάλογο «στένεψε τό χάσµα πού χωρίζει τάς Χριστιανικάς Ἐκκλησίας», ὅτι τώρα δέν θεωροῦνται «αἱρετικοί, σχισµατικοί καί ἀντίχριστοι» καί ὅτι δέν ὑπάρχει ἀνταγωνισµός.

Συνέπεια ὅλων αὐτῶν εἶναι ὅτι δηµιουργεῖται ἡ αἴσθηση µιᾶς Ἐκκλησίας ἡ ὁποία «ἔχει πόρτες, ἀλλά δέν ἔχει τοίχους». Οἱ Χριστιανοί διαφόρων Ὁµολογιῶν πρέπει νά αἰσθάνονται ὅτι δέν εἶναι κλεισµένοι καί περιορισµένοι στούς τοίχους τῶν «Ἐκκλησιῶν» τους.

«Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί, Ρωµαιοκαθολικοί, Ἀγγλικανοί, Κοπτοαρµένιοι καί Αἰθίοπες, Λουθηρανοί καί ἄλλοι Προτεστάνται εἶναι Χριστιανοί βαπτισµένοι εἰς τό ὄνοµα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύµατος. Ὡς βαπτισµένοι αἰσθάνονται ὅτι δέν εἶναι πνευµατικῶς εὐεργετικόν νά κλείουν τούς ἑαυτούς των µέσα εἰς τούς τοίχους τοῦ περιορισµοῦ τῶν Ἐκκλησιῶν των. Οἱ τοῖχοι δέν κρατοῦν πλέον τούς Χριστιανούς χωρισµένους. Ἡ Ἐκκλησία ἔχει πόρτες, ἀλλά δέν ἔχει τοίχους. Τό Ἅγιον Πνεῦµα ἐµπνέει τούς Χριστιανούς νά ζητοῦν καί νά εὑρίσκουν τήν ἔξοδον καί ἐξερχόµενοι νά συναντοῦν ἄλλους Χριστιανούς διά νά γίνουν φίλοι, διά νά προσεύχωνται µαζύ καί νά συνεργάζωνται διά τόν µεγάλον σκοπόν τῆς Χριστιανικῆς ἑνότητος. Τό Ἅγιον Πνεῦµα ὁδηγεῖ τούς πιστούς νά προχωροῦν µαζύ πρός τό µυστήριον τοῦ Θεοῦ καί νά καταλάβουν ὅτι τό µυστήριον αὐτό δέν περιορίζεται ἀπό τοπικά, παραδοσιακά ἤ θεωρητικά ὅρια» (σελ. 159).

Οἱ ἀντιλήψεις αὐτές ὁδηγοῦν τήν σκέψη τῶν Χριστιανῶν ὅτι καίτοι ὑπάρχουν διαφορές µεταξύ Χριστιανῶν, ὅµως τά κοινά σηµεῖα εἶναι «δυνατώτερα παρά δι᾽ ἐκεῖνα εἰς τά ὁποῖα διαφωνοῦν».

«Τά ὅρια τοποθετοῦνται καί ὑπάρχουν εἰς τάς διαφοράς µας. Ἀλλά τό Ἅγιον Πνεῦµα πάντοτε ἐργάζεται καί ὁδηγεῖ τόν Λαόν διά νά εὑρίσκῃ λύσεις καί µίαν ἡµέραν θά εὑρεθῆ ὁ δρόµος τῆς διαλύσεως τῶν διαφορῶν. Σήµερον ἡ ἔµφασις τοποθετεῖται ὄχι εἰς ὅσα οἱ Χριστιανοί διαφωνοῦν, ἀλλά κυρίως εἰς ἐκεῖνα πού συµφωνοῦν. Τά σηµεῖα εἰς τά ὁποῖα συµφωνοῦν εἶναι δυνατώτερα παρά δι᾽ ἐκεῖνα εἰς τά ὁποῖα διαφωνοῦν» (σελ. 159).

Σύµφωνα µέ τό «ὁµολογιακό» αὐτό κείµενο, τό ὁποῖο γράφηκε καί ἐγκρίθηκε γιά τήν Κατήχηση τῶν Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν, οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί χαίρονται πού συµµετέχει ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία στήν Οἰκουµενική κίνηση, διότι ἔτσι βοηθοῦνται στό νά ἑνωθοῦν οἱ Προτεστάντες Χριστιανοί, γιατί καί οἱ Προτεστάντες «εἶναι χαρισµατοῦχοι».

«Οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί γνωρίζουν καί χαίρουν διότι ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία συµµετέχει εἰς τήν Οἰκουµενικήν Κίνησιν, διότι θέλει νά βοηθήσῃ τούς Χριστιανούς Προτεστάντας νά ἑνωθοῦν. ∆ιότι γνωρίζει ὅτι οἱ Προτεστάνται Χριστιανοί ἀγαποῦν καί ἔχουν ἐπιθυµίαν νά διαδίδουν τήν Ἁγίαν Γραφήν. ∆ιότι καί οἱ Προτεστάνται εἶναι χαρισµατοῦχοι. Καί δι᾽ αὐτῶν τό Ἅγιον Πνεῦµα ἐνεργεῖ εἰς τήν Χριστιανικήν διαφώτισιν τῶν ἀνθρώπων µέ τήν διάδοσιν καί µελέτην τῆς Ἁγίας Γραφῆς» (σελ. 216).

Κατά τήν «Ὁµολογία» τό Ἅγιον Πνεῦµα «ἐνεργεῖ µέσα στήν Ἐκκλησία καί ἔξω ἀπό τήν Ἐκκλησία», ἀφοῦ ἡ Ἐκκλησία «εἶναι χωρισµένη», «ἀλλά καί ἡνωµένη», ὅπως συµβαίνει στίς δύο φύσεις τοῦ Χριστοῦ!!!

«Οἱ  Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί γνωρίζουν καί πιστεύουν καί  κάθε µέρα βλέπουν ὅτι τό Ἅγιον Πνεῦµα εἶναι ἀπεριόριστος δύναµις πού ἐνεργεῖ µέσα εἰς τήν Ἐκκλησίαν καί ἔξω ἀπό τήν Ἐκκλησίαν. ∆ι᾽ αὐτό ἡ Ἐκκλησία ἔχει ὅρια ἀλλά διηνεκῶς ἐπεκτείνονται καί δέν ἔχει τοίχους. Ἔχει χαρακτηριστικά ἔθιµα, ἀλλά ὄχι ὅµοια παντοῦ. Ἔχει ἑνότητα καί διαφορότητα. Εἶναι χωρισµένη ἡ Ἐκκλησία ἀλλά καί ἡνωµένη, ὅπως ὁ Χριστός ἔχει δύο διαφορετικές φύσεις, τήν θεότητα καί τήν ἀνθρωπότητα, ἀλλά εἶναι ἀδιαίρετος καί µένει Ἕνας καί µόνος Θεάνθρωπος. ∆ι᾽ αὐτό καί ἡ Ἐκκλησία πού εἶναι Σῶµα τοῦ Χριστοῦ εἶναι µία ὅπως εἶναι Ἕνας ὁ Χριστός. Παρ᾽ ὅλας τάς διαιρέσεις ἡ Ἐκκλησία προχωρεῖ εἰς τό τέλος, ἤ τόν σκοπόν της, πού εἶναι ἡ ἑνότης ὅλων εἰς τόν Χριστόν» (σελ. 216).

Ἐπίσης, γράφεται ὅτι ὑπάρχει «δυνατός σύνδεσµος» πού ἑνώνει ὅλους ὅσοι πιστεύουν στόν Χριστό, γι᾽ αὐτό καί γίνεται ὁ Θεολογικός ∆ιάλογος.

«Οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί σέβονται, τιµοῦν καί ἀγαποῦν ὅλους τούς Χριστιανούς. Αἰσθάνονται ὅµως ὅτι ὑπάρχει δυνατός σύνδεσµος ὁ ὁποῖος τούς ἑνώνει µέ τούς Ρωµαιοκαθολικούς, τούς Ἀγγλικανούς, τούς Κοπτοαρµενίους καί Αἰθίοπας, τούς Παλαιοκαθολικούς καί κατά τινα βαθµόν ἐπίσης µέ τούς Λουθηρανούς. ∆ι᾽ αὐτόν τόν λόγον διωργανώθη Θεολογικός ∆ιάλογος ὁ ὁποῖος ἐλπίζοµεν καί προσευχόµεθα νά ὁδηγήσῃ µίαν ἡµέραν εἰς ἑορτασµόν τῆς ἑνότητος µέ ὅλους τούς ἀναφερθέντας Χριστιανούς.

Μέ ὅλους αὐτούς τούς Χριστιανούς οἱ Ὀρθόδοξοι προσεύχονται καί συνεργάζονται καί µελετοῦν τήν ζωήν τῆς Ἐκκλησίας καί τήν Ἁγίαν Γραφήν. Ἀναγνωρίζουν ὅτι τά σηµεῖα πού τούς ἑνώνουν εἶναι περισσότερα καί δυνατώτερα παρά ἐκεῖνα πού τούς χωρίζουν. ∆έν εἶναι λοιπόν θεωρία, ἀλλά βάσιµη ἐλπίς ὅτι ὅλοι αὐτοί οἱ πιστοί Χριστιανοί ἔχουν θέσιν µέσα εἰς τήν ἑνοποιητικήν δύναµιν τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ ἡ ὁποία σώζει καί θεώνει» (σελ. 216).

Γίνεται λόγος γιά τήν ἀγάπη πού «σώζει καί θεώνει», χωρίς νά διευκρινίζεται ποιά εἶναι αὐτή ἡ ἀγάπη. Εἶναι µιά ἀγάπη συναισθηµατική, ἠθική, φιλοσοφική; Νοεῖται τελικά ἀγάπη χωρίς τήν ἀληθινή πίστη;

Στό κείµενο αὐτό γίνεται διάκριση µεταξύ τριῶν «Χριστιανικῶν ὁµάδων καί Ἐκκλησιῶν», αἱ ὁποῖαι «εὑρίσκονται µέσα εἰς τά ὅρια βάσιµης ἐλπίδος πρός ἕνωσιν».

Βέβαια, γίνεται ἀναφορά ὅτι «τό σχῆµα τῆς ἑνωτικῆς ἐργασίας» πού συζητήθηκε «ὑπό σοβαρῶν Οἰκουµενικῶν ἐργατῶν», δέν εἶναι νά περιορισθῆ «ἡ Οἰκουµενική κίνησις» «στά σχέδια βαθείας κοινωνιολογικῆς ἀποστολῆς», ἀλλά οἱ διαθέσεις τῆς ἐργασίας εἶναι «νά κατευθυνθοῦν εἰς τήν ἑνοποίησιν τῶν Χριστιανικῶν ὁµάδων καί Ἐκκλησιῶν» (σελ. 217). Ἡ ἑνότητα «τῶν Ἐκκλησιῶν» δέν πρέπει νά ἀναφέρεται στήν «κοινή ὀργανική» διοίκηση καί «τήν ταυτότητα ἐθίµων καί συνηθειῶν», ἀλλά νά ἀποβλέπη σέ δύο σηµεῖα, ἤτοι πρῶτον «κάθε Ἐκκλησία πρέπει νά φυλάξη τήν ἱστορικήν αὐτῆς πορείαν καί νά περιφρουρήσῃ τά χαρακτηριστικά αὐτῆς» καί δεύτερον θά πρέπει «νά ἐναρµονίσῃ τήν διδασκαλία της ὡς πρός τό Μυστήριον τῆς Ἁγίας Τριάδος, τό Μυστήριον τῆς Ἐνσαρκώσεως τοῦ Χριστοῦ καί τό Μυστήριον τῆς Ἐκκλησίας ὅπως ἐκήρυξαν οἱ Ἀπόστολοι, οἱ ∆ιάδοχοί των, οἱ Πατέρες καί οἱ Ἅγιοι τῆς Ἀδιαιρέτου Ἐκκλησίας καί τά Οἰκουµενικά Σύµβολα» (σελ. 218).

Πρόκειται πραγµατικά γιά µιά διγλωσσία πού ἐπικρατεῖ στήν νοοτροπία τῆς Οἰκουµενικῆς Κίνησης πρός τήν ἕνωση ὅλων «τῶν Ἐκκλησιῶν». Στήν συνέχεια ἀναγνωρίζεται ὅτι «ὅλα αὐτά εἶναι βασισµένα εἰς τήν ἀνθρώπινην κρίσιν», ἀλλά «τό Ἅγιον Πνεῦµα ὅµως γνωρίζει καλλίτερα ἀπ᾽ ὅλους ἡµᾶς τί πρέπει νά γίνῃ» (σελ. 218). Πάντως, αὐτό πού κατορθώθηκε «εἰς τά ὅρια τῆς Οἰκουµενικῆς Κινήσεως εἶναι πράγµατι µέγα καί ἀξιόλογον», ἀφοῦ «ἡ ἀγάπη ἐξεχύθη πάλιν ἐκ τῶν Ἄνω εἰς τάς καρδίας τοῦ Λαοῦ τοῦ Θεοῦ. Ὁδηγούµενοι ἀπό τό χάρισµα τῆς ἀγάπης, ἀναµφιβόλως θά φθάσωµεν εἰς τήν πραγµατοποίησιν τοῦ προφητικοῦ λόγου τοῦ Χριστοῦ: "ἵνα πάντες ἕν ὦσι"» (σελ. 218).

Φαίνεται καθαρά ἡ πεποίθηση ὅτι ἐκτός ἀπό τήν Μία, Ἁγία, Καθολική καί Ἀποστολική Ἐκκλησία ὑπάρχουν καί ἄλλες Ἐκκλησίες, οἱ ὁποῖες πρέπει νά περιφρουρήσουν «τά χαρακτηριστικά» τους, ἀλλά νά συντονισθοῦν στήν διδασκαλία τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Πατέρων, ὥστε κάποτε νά φθάση στήν πραγµατοποίηση τῆς Ἀρχιερατικῆς Προσευχῆς «ἵνα πάντες ἕν ὦσι», ὡσάν νά µή πραγµατοποιήθηκε αὐτό τό αἴτηµα τήν ἡµέρα τῆς Πεντηκοστῆς, ὅταν οἱ Ἀπόστολοι ἔφθασαν στήν θεωρία τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ ἐν προσώπῳ Ἰησοῦ Χριστοῦ, κατά τήν διδασκαλία τῶν Πατέρων.

Ἡ ἀναφορά στήν διδασκαλία περί τῆς Μίας, Ἁγίας, Καθολικῆς καί Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας, καί ταυτοχρόνως καί τῶν ἄλλων Ἐκκλησιῶν ἐκτός αὐτῆς, ἀλλά καί στήν «Οἰκουµενικήν Κίνησιν», γιά τήν ἑνότητα τῆς «χωρισµένης», ἀλλά καί «ἡνωµένης» Ἐκκλησίας ἀποτελεῖ τόν ὕψιστον βαθµό τῆς «διγλωσσίας» πού ἐπικρατεῖ σέ «ὁµολογιακά» κείµενα.

Ὅµως, αὐτό ἔχει καί πρακτικές συνέπειες, ὅπως θά φανῆ στήν ἑπόµενη ἑνότητα. 

2. «Ἡ µία Ἐκκλησία καί αἱ Ἐκκλησίαι» 

Στό «ὁµολογιακό» αὐτό κείµενο τῆς Οἰκουµενικῆς Κίνησης ἐξειδικεύεται τό τί σηµαίνει ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι µία, ἀλλά καί πολλές. Βέβαια, αὐτή ἡ ἔκφραση δέν ἀναφέρεται στήν Μία Ἐκκλησία, τήν Ὀρθόδοξη, πού ἔχει κατά τόπους Ἐκκλησίες, ἀλλά στήν «Μία Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία» καί τίς ἄλλες αἱρετικές «Ἐκκλησίες».

Σέ ἰδιαίτερο κεφάλαιο µέ τίτλο «Ἡ µία Ἐκκλησία καί αἱ Ἐκκλησίαι» γίνεται ἀναφορά στό ποιά εἶναι τά µέλη τῆς Ἐκκλησίας καί ἐννοεῖται σαφέστατα ὅτι ὅλοι οἱ Χριστιανοί, Ὀρθόδοξοι, «Ρωµαιοκαθολικοί», «Ἀγγλικανοί», «Κοπτοαρµένιοι καί Αἰθίοπες», «Λουθηρανοί καί οἱ ἄλλοι Προτεστάνται Χριστιανοί», παρά τίς διαφορές µεταξύ τους, ἔχουν κατά διαφόρους βαθµούς Μυστήρια καί εἶναι µέλη τῆς Ἐκκλησίας.

Κατ᾽ ἀρχάς, τονίζεται ὅτι ὅσοι πιστεύουν στήν Ἁγία Τριάδα, στόν Χριστό ὡς Υἱό τοῦ Θεοῦ πού ἐνηνθρώπησε, στό Ἅγιον Πνεῦµα πού «κατοικεῖ εἰς τήν Ἐκκλησίαν καί διευθύνει τόν νοῦν τῆς Ἐκκλησίας καί ἁγιάζει τήν Ἐκκλησίαν εἰς τά Μυστήρια καί τίς ἄλλες Ἱερές Ἀκολουθίες», «εἶναι ἀληθινοί Χριστιανοί καί ἀνήκουν εἰς τήν Μίαν Ἐκκλησίαν», «εἶναι µέλη τοῦ Σώµατος τοῦ Χριστοῦ πού εἶναι Ἕνας καί παραµένει ἀδιαίρετος ὡς Θεάνθρωπος» (σελ. 201).

Βέβαια, στό «ὁµολογιακό» αὐτό κείµενο ὑποστηρίζεται ὅτι «οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί πιστεύουν ὅτι ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία δύναται νά ἀξιώση σήµερον ὅτι εἶναι ἡ Μία Ἐκκλησία», τήν ὁποία ἵδρυσε στήν γῆ ὁ Χριστός, διότι «διδάσκει τήν ἀληθῆ καί ὁλοκληρωµένην πίστιν, ἐνῶ ἄλλα Χριστιανικά Σώµατα κατά διαφόρους τρόπους δέν διετήρησαν τήν ὁλοκλήρωσιν αὐτήν τῆς πίστεως ἕνεκα τῶν ἀκολούθων αἰτιῶν» καί ἀναφέρει τέσσερες ἀπό αὐτές. Πρόκειται γιά τήν ἄρνηση τῆς πηγῆς τῆς Ἀποκαλύψεως πού εἶναι ἡ Ἁγία Γραφή καί ἡ Παράδοση, τήν διακοπή τῆς Ἀποστολικῆς συνέχειας στήν λειτουργία τῶν Μυστηρίων, «ἐπί κεφαλῆς τῆς ὁποίας εἶναι ὁ Κανονικός Ἐπίσκοπος», τήν ἐπινόηση συνηθειῶν πού εἶναι ξένες στίς συνήθειες τῆς Ἐκκλησίας καί τήν ἐξήγηση τῆς Ἁγίας Γραφῆς µέ τρόπο πού προκάλεσε ἀµφιβολίες γιά τήν ἀκεραιότητα καί αὐθεντία αὐτῆς (σελ. 202).

Ὅµως, κατ᾽ ἐφαρµογή τῆς διγλωσσίας στά ἐκκλησιολογικά θέµατα, στό «ὁµολογιακό» αὐτό κείµενο ὑποστηρίζεται ὅτι καί οἱ Χριστιανοί τῶν ἄλλων «Ἐκκλησιῶν» ἀνήκουν κατά διαφόρους βαθµούς στήν Ἐκκλησία, ὅπως ὑπάρχουν καί διάφοροι βαθµοί πού χωρίζεται κανείς ἀπό τήν Ἐκκλησία.

«∆έν πρέπει ὅµως νά λησµονῶµεν ὅτι καίτοι ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία εἶναι ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, ἡ Μία καί ἀδιαίρετος Ἐκκλησία, ὅµως ὑπάρχουν πολλοί καί διάφοροι τρόποι δυνάµει τῶν ὁποίων δύναται νά ἀνήκῃ κανείς εἰς τήν Ἐκκλησίαν, ὅπως ὑπάρχουν καί πολλοί καί διάφοροι τρόποι διά τῶν ὁποίων χωρίζεται κανείς ἀπό τήν Ἐκκλησίαν» (σελ. 202).

Ἕνας τρόπος µέ τόν ὁποῖο ἀνήκει κανείς στήν Ἐκκλησία εἶναι τό µυστήριο τοῦ Βαπτίσµατος, ἡ λεγοµένη βαπτισµατική θεολογία, ἡ ὁποία ἀναπτύχθηκε µέν ἀπό τούς «Ρωµαιοκαθολικούς» καί τούς Προτεστάντας, ἀλλά ἀναµφιβόλως υἱοθετήθηκε καί ἀπό τούς Ὀρθοδόξους, ὅπως φαίνεται στό «ὁµολογιακό» αὐτό κείµενο.

«Τό ἔγκυρον βάπτισµα εἶναι ἕνας ἀπό τούς τρόπους διά τοῦ ὁποίου µπορεῖ νά ἀνήκῃ κανείς εἰς τήν Ἐκκλησίαν» (σελ. 202).

«Οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί πιστεύουν ὅτι ὅσοι βαπτίζονται εἰς τό ὄνοµα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύµατος ἀπό Ἱερέα ἤ ἀπό Λαϊκόν ἐν καιρῷ ἀνάγκης εἶναι Χριστιανοί ἀληθινοί καί ἀνήκουν εἰς τήν Ἐκκλησίαν καί εἶναι µέλη τοῦ Σώµατος τοῦ Χριστοῦ πού εἶναι Ἕνας καί παραµένει ἀδιαίρετος ὡς Θεάνθρωπος» (σελ. 201).

Φυσικά, δέν γίνεται διασάφηση γιά τό βάπτισµα ἐντός ἤ ἐκτός τῆς Ἐκκλησίας, γιατί νοοῦνται καί τά δύο.

Αὐτό συµβαίνει καί µέ τό µυστήριο τῆς Ἱερωσύνης. Βέβαια, ὁµολογεῖται ὅτι «ἡ παρουσία τοῦ Ἁγίου Πνεύµατος, δηλαδή ὁ Παράκλητος», ζωοποιεῖ τήν Ἐκκλησία, καί «διά τῶν Κανονικῶς ἐκλεγµένων καί χειροτονηµένων Ἐπισκόπων, χειροτονεῖ τούς Ἐπισκόπους, τούς Ἱερεῖς καί τούς ∆ιακόνους» καί αὐτό λέγεται «Ἀποστολική ∆ιαδοχή», ἐν τούτοις ὅµως «ἀληθινή χειροτονία καί Ἱερωσύνη ἔχουν καί µεταδίδουν» ὅλοι οἱ «Ἐπίσκοποι» τῶν διαφόρων Ὁµολογιῶν.

«Οἱ Χριστιανοί πιστεύουν ὅτι ἀληθινή χειροτονία καί Ἱερωσύνη ἔχουν καί µεταδίδουν οἱ Ὀρθόδοξοι Ἐπίσκοποι, οἱ Ρωµαιοκαθολικοί Ἐπίσκοποι, οἱ Κοπτοαρµένιοι καί Αἰθίοπες Ἐπίσκοποι, οἱ Ἀγγλικανοί Ἐπίσκοποι. Τό Οἰκουµενικόν Πατριαρχεῖον καί τό Πατριαρχεῖον τῆς Ἀλεξανδρείας, καί τό Πατριαρχεῖον Ἱεροσολύµων καί Πατριαρχεῖον Βουκουρεστίου καί ἡ Ἐκκλησία τῆς Κύπρου ἀνεκοίνωσαν πρό πενῆντα χρόνια ὅτι αἱ χειροτονίαι τῶν Ἀγγλικανῶν ἀναγνωρίζονται κατ᾽ οἰκονοµίαν ὡς ἔγκυροι καί κανονικαί. ∆ι᾽ αὐτό καί τά Μυστήρια τῶν Ἀγγλικανῶν εἶναι Μυστήρια τῆς Μιᾶς Ἁγίας Καθολικῆς καί Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας ὡς εἶναι καί τά Μυστήρια τῶν Ρωµαιοκαθολικῶν» (σελ. 203).

Γράφεται ὅτι ὑπάρχουν στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία µερικοί «συντηρητικοί» οἱ ὁποῖοι ἔχουν «διαφορά γνώµης σχετικά µέ τάς Ἀγγλικανικάς χειροτονίας», «συνεπῶς καί (περί) τῶν Μυστηρίων πού τελοῦνται ἐκτός τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας». Ἀλλά καί αὐτή ἡ διαφορά γνώµης θά ἀντιµετωπισθῆ στήν Μέλλουσα νά συνέλθη «Οἰκουµενική Σύνοδο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας». Ἀπό αὐτό φαίνεται ὅτι ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος πού ἑτοιµαζόταν νά συνέλθη χαρακτηριζόταν ὡς Οἰκουµενική.

«Ἡ διαφορά γνώµης τῶν Ὀρθοδόξων εἶναι βασισµένη εἰς τό γεγονός ὅτι ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ὡς Σύνολον δέν ἐξήτασεν ἀκόµη τό ζήτηµα τοῦτο. Ἐλπίζεται ὅµως ὅτι ἡ Οἰκουµενική Σύνοδος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία πρόκειται σύντοµα νά συγκροτηθῇ, θά ἐρευνήσῃ ὄχι µόνον τό Μυστήριον τῆς ἑνότητος, ἀλλ᾿ ἐπίσης καί τό Μυστήριον τοῦ διχασµοῦ καί θά ἀπαντήσῃ µεταξύ ἄλλων καί εἰς τό ζήτηµα τοῦ κύρους τῆς Ἱερωσύνης καί τῶν Μυστηρίων πού τελοῦνται ἐκτός τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» (σελ. 203-204).

Ἀναγνωρίζεται ἀπό τό «ὁµολογιακό» αὐτό κείµενο ὅτι ὑπάρχουν µερικά ζητήµατα στά ὁποῖα δέν συµφωνοῦν οἱ Ὀρθόδοξοι µέ τούς ἄλλους Χριστιανούς καί αὐτό «δέν πρέπει νά τό κρύβωµεν», ἀλλά «πρέπει νά λέγωµεν τήν ἀλήθειαν πάντοτε καί πρός ὅλους», γι᾽ αὐτό αὐτές οἱ «διαφορές συζητοῦνται». Ὅµως, ἐν ὀνόµατι τῆς διγλωσσίας πρέπει νά λέµε καί τήν ἄλλη ἀλήθεια, ὅτι ὅλοι οἱ Χριστιανοί πιστεύουν στόν Ἴδιο Θεό.

«Εἶναι ὅµως ἀλήθεια ἀτράνταχτη ὅτι οἱ Χριστιανοί, παρά τίς διαφορές, πιστεύουν εἰς τόν ἴδιον Θεόν. Ὅλοι οἱ Χριστιανοί πιστεύοµεν εἰς τήν Ἁγία Τριάδα. Τόν Ἕνα Θεόν µέ τρία πρόσωπα. Ὅλοι ἀναγνωρίζοµεν καί πιστεύοµεν εἰς τόν Ἰησοῦν Χριστόν, τόν σαρκωθέντα Υἱόν τοῦ Θεοῦ, ὡς τόν Κύριόν µας καί Θεόν καί Σωτῆρά µας.

Ὅλοι οἱ Χριστιανοί µέ τό ἴδιον βάπτισµα ἐγίναµεν µέλη τοῦ Σώµατος τοῦ Χριστοῦ, πού εἶναι ἡ Ἐκκλησία. Ὅλοι κατά διαφόρους τρόπους καί µορφάς ἀποβλέποµεν εἰς τήν Θείαν Εὐχαριστίαν ὡς πρός τό Μυστήριον τῆς Κοινωνίας πού µᾶς ἑνώνει µέ τόν Χριστόν.

Ὅλοι τό Ἅγιον Πνεῦµα ἔχοµεν ὡς παρηγορητήν καί προστάτην καί ἐνισχυτήν εἰς τήν Χριστιανικήν ζωήν µας, εἰς τάς δυσκολίας καί τούς πειρασµούς.

Ἡ διαφωνία µας ἄλλοτε ἦταν καί εἶχε χαρακτῆρα πολεµικόν καί ἐγέννα µῖσος. Σήµερον συζητοῦµεν τίς διαφορές µας µέ ἀγάπην καί προσπαθοῦµεν νά εὕρωµεν λύσιν» (σελ. 204). 

συνεχίζεται

(Πηγή: ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ, ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)

το είδαμε ΕΔΩ

Share