«Οι πιθανές επιπτώσεις μίας ανεξέλεγκτης χρεοκοπίας και εξόδου ενός κράτους-μέλους της Ευρωζώνης είναι απρόβλεπτες. Επομένως, είναι αδύνατον να απεικονισθούν σε ένα ειδικό σενάριο.
Εάν συμβεί κάτι τέτοιο, τότε είναι πολύ πιθανόν να επεκταθεί η κρίση και στα άλλα κράτη – κάτι που θα δημιουργούσε πανικό στις αγορές, ο οποίος θα οδηγούσε σε μαζική έξοδο κεφαλαίων και σε τραπεζικές επιθέσεις (bank run). Κάτω από αυτές τις προϋποθέσεις, δεν θα μπορούσε να αποκλεισθεί η διάλυση της Ευρωζώνης» (ΔΝΤ).
Άποψη
Εάν ένας οικονομολόγος δεν συμφωνεί με μία διαδικασία, όπως η έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη, δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να την αναλύει – πόσο μάλλον όταν μπορεί να προκύψει εκ των πραγμάτων, ακούσια, ως αποτέλεσμα μίας σειράς λανθασμένων ενεργειών τόσο της κυβέρνησης της χώρας του, όσο και των δανειστών της.
Με δεδομένο δε το ότι, η Ευρωζώνη βρίσκεται στην «κόψη του ξυραφιού», κινδυνεύοντας να διαλυθεί εάν δεν διορθωθούν άμεσα τα ελαττώματα στην αρχική κατασκευή της (άρθρο), εάν δεν ενωθεί δημοσιονομικά, κυρίως όμως εάν συνεχίσει να επιμένει στη δημιουργία τεράστιων πλεονασμάτων η Γερμανία, λειτουργώντας εις βάρος των εταίρων της (ανάλυση), είναι υποχρεωμένος κανείς να προετοιμάζεται για μία τέτοια δυσμενή εξέλιξη.
Το ίδιο ισχύει εάν η Γερμανία δεν αλλάξει τα σχέδια της, επιμένοντας να παραμείνει η Ελλάδα προτεκτοράτο χρέους, υπό την δική της κυριαρχία, παράλληλα με την επιβολή μέτρων, ανάλογων με αυτά που είχε υιοθετήσει όταν προσάρτησε την ανατολική πλευρά της – όπως φαίνεται ότι δρομολογεί μέσω του ΤΑΙΠΕΔ, καθώς επίσης με την ανάληψη της σκιώδους διακυβέρνησης της χώρας μας (ανάλυση).
Στα πλαίσια αυτά, η έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη απορρίπτεται κυρίως από αυτούς που θεωρούν ότι, πρόκειται για ένα πολιτικό εγχείρημα, το οποίο έχει στόχο την ειρήνη, τη δημοκρατία, καθώς επίσης την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην ήπειρο μας – ενώ, τυχόν αποπομπή κάποιας χώρας, θα έπαυε να χαρακτηρίζει το ευρώ ως ένα αμετάκλητο νόμισμα, επιταχύνοντας την κατάρρευση της νομισματικής ένωσης.
Οι υποστηρικτές της Ευρωζώνης κατανοούν φυσικά τα θεμελιώδη προβλήματα της, τις ασυμμετρίες που προκαλεί η Γερμανία, καθώς επίσης τις καταστροφικές συνέπειες της μονομερούς εξόδου μίας χώρας – αν και οι σημερινές οικονομικές συνθήκες, οι οποίες επικρατούν στην Ελλάδα, είναι ήδη εφιαλτικές.
Μπορούν όμως να γίνουν ακόμη πολύ χειρότερες, αφού προβλέπεται μία ακόμη βαθύτερη ύφεση για το 2015 – η περαιτέρω πτώση του ΑΕΠ δηλαδή, η οποία θα οδηγήσει στη μείωση των εσόδων του δημοσίου, στην αύξηση της ανεργίας οπότε των δαπανών, στη χρεοκοπία περισσότερων επιχειρήσεων, στη μεταφορά άλλων σε χώρες του εξωτερικού, στην εξαθλίωση ενός μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού κοκ.
Με δεδομένη δε την υπογραφή του Μνημονίου Νούμερο ΙΙΙ από την Ελλάδα, η επιδείνωση της οικονομίας της δεν είναι μόνο πιθανή αλλά, πρακτικά, αναπόφευκτη – αφού η αύξηση των φόρων, καθώς επίσης η νέα μείωση των κρατικών δαπανών, θα οδηγήσει νομοτελειακά στην πτώση του ΑΕΠ, όσο και αν προσπαθήσει κανείς να την αποφύγει.
Εάν συνεχίσει δε η ΕΚΤ να αρνείται παράνομα την επαρκή τροφοδοσία των τραπεζών με μετρητά χρήματα, οπότε να λειτουργήσει χωρίς εμπόδια το χρηματοπιστωτικό σύστημα, τότε η κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας θα είναι παταγώδης – χωρίς κανένα ιστορικό προηγούμενο.
Οι προϋποθέσεις εξυγίανσης
Περαιτέρω, όλοι γνωρίζουν πως η εξυγίανση της ελληνικής οικονομίας, οπότε η μείωση της ανεργίας, απαιτεί μία επεκτατική δημοσιονομική πολιτική εκ μέρους του κράτους, για πάρα πολλά χρόνια – όπως στο παράδειγμα της Ανατολικής Γερμανίας, όπου στηριζόταν με 150 δις € ετήσια για πάνω από δέκα χρόνια, ενώ δεν έχει ακόμη ανακάμψει πλήρως.
Αυτό σημαίνει πως το δημόσιο θα έπρεπε να έχει συνειδητά το στόχο να δαπανάει περισσότερα χρήματα από όσα εισπράττει, οπότε θα δημιουργούνταν συνεχώς ελλείμματα στον προϋπολογισμό του – κάτι που όμως δεν πρόκειται ποτέ να εγκριθεί στην Ελλάδα από τους πιστωτές της.
Όποιος πιστεύει τώρα ότι οι διοικητικές μεταρρυθμίσεις, οι φορολογικές, η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, καθώς επίσης του λαθρεμπορίου και της διαφθοράς θα έχουν ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη της οικονομίας μας, με ισοσκελισμένο προϋπολογισμό ή με πρωτογενή πλεονάσματα, είτε δεν γνωρίζει τα προβλήματα της χώρας, είτε δεν έχει μελετήσει καθόλου τα επακόλουθα των δύο προηγουμένων μνημονίων (ανάλυση), είτε έχει κακό σκοπό – αφού κάτι τέτοιο δεν έχει επιτευχθεί ποτέ στο παρελθόν, από καμία χώρα. Ειδικά από μία τόσο υπερχρεωμένη όσο η Ελλάδα, η οποία ήδη ευρίσκεται στον 6ο χρόνο μίας τρομακτικής ύφεσης ύψους άνω του -25% ως προς το ΑΕΠ της, σωρευτικά.
Περαιτέρω τα ελλείμματα του προϋπολογισμού, με στόχο την εξυγίανση μίας χώρας, μπορούν να χρηματοδοτηθούν χωρίς κανένα πρόβλημα από την κεντρική της τράπεζα – όπως συνέβη πρόσφατα στις Η.Π.Α., στη Μ. Βρετανία, στην Ιαπωνία κοκ. Κάτι τέτοιο δεν είναι όμως εφικτό εντός της Ευρωζώνης, αφού δεν επιτρέπεται στην ΕΚΤ, ενώ δεν φαίνεται πιθανή η αλλαγή των κανόνων που ισχύουν – παρά το ότι θα έπρεπε να επιδιωχθεί, έτσι ώστε να είναι σε θέση να στηρίζει τις χώρες που έχουν βυθιστεί σε μία μεγάλη ύφεση.
Εάν όμως κάποιος δεν πιστεύει πως η νομισματική ένωση θα μεταρρυθμισθεί ανάλογα, τότε θα συνειδητοποιήσει ότι, η έξοδος από το κοινό νόμισμα είναι αναπόφευκτη – εάν θέλει μία χώρα να έχει κάποια, μικρή έστω, πιθανότητα να αντιμετωπίσει το χάος, από το οποίο απειλείται.
Φυσικά δεν αρκεί μόνο η έξοδος από το ευρώ, για να γίνει εφικτή η εξυγίανση της οικονομίας μίας χώρας – μέσω της αύξησης της ρευστότητας, καθώς επίσης της υποτίμησης του νομίσματος της. Απαιτείται επί πλέον μία πολιτική κλιμάκωσης της ζήτησης, ανάλογη με αυτήν του Keynes – οπότε Θεσμοί και κανόνες, οι οποίοι θα επέτρεπαν στο κράτος να την εφαρμόσει αποτελεσματικά, εάν υποθέσουμε ότι θα είχε μία ικανή κυβέρνηση.
Μία χώρα όμως όπως η Ελλάδα, το βασικό πρόβλημα της οποίας είναι οι Θεσμοί (ανάλυση), ενώ η κυβέρνηση της είναι επιεικώς ανεπαρκής, είναι αδύνατον να αντιμετωπίσει με επιτυχία την κρίση, στην οποία έχει βυθιστεί – ακόμη και αν η έξοδος της από την Ευρωζώνη συνοδευόταν με τη διαγραφή ενός μεγάλου μέρους των χρεών της (σενάριο), καθώς επίσης με τη στήριξη του νέου νομίσματος της, όπως φαίνεται να πρότεινε ο Σόιμπλε.
Η νέα δραχμή
Σε κάθε περίπτωση η έξοδος από το ευρώ, η οποία δεν αποτελεί βέβαια επιλογή, αλλά ίσως αναγκαιότητα (ευχόμενοι να μη γίνεται προσπάθεια έμμεσου εκβιασμού των Ελλήνων από την κυβέρνηση), θα απαιτούσε τη συνεργασία της κεντρικής τράπεζας της Ελλάδας με μία μεγάλη κεντρική τράπεζα του εξωτερικού – έτσι ώστε να αποφευχθεί να τοποθετηθεί ανοχύρωτο το νέο νόμισμα, στο στόχαστρο των κερδοσκόπων.
Με απλά λόγια, εάν καθοριζόταν μίας ισοτιμία 1:1 της νέας δραχμής σε σχέση με το ευρώ, η μετέπειτα διαπραγμάτευση της στις αγορές συναλλάγματος θα έθετε σε λειτουργία μία ιλιγγιώδη διακύμανση των ισοτιμιών της, την οποία δεν θα μπορούσε να αντέξει μία μικρή χώρα – πόσο μάλλον μία υπερχρεωμένη στο εξωτερικό, η οποία θέλει να ανακάμψει, χωρίς να «δολοφονήσει» τη συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού της.
Επομένως, θα έπρεπε να εξασφαλισθεί εκείνη η ισοτιμία της, η οποία θα ήταν ανάλογη με τη σημερινή ανταγωνιστικότητα της – κάτι που, με βάση προηγούμενες αναλύσεις μας, θα ισοδυναμούσε με την υποτίμηση της νέας δραχμής το ανώτατο κατά 30%, αφού έχει προηγηθεί η εσωτερική υποτίμηση της, κατ’ επιταγή του ΔΝΤ (γράφημα).
Εάν δεν εμποδιζόταν οι «carry traders», τότε η βάση υπολογισμού των επενδυτών στην πραγματική οικονομία θα καταστρεφόταν σε τέτοιο βαθμό, όπως έχει τεκμηριωθεί από πολλά παραδείγματα άλλων χωρών, ώστε να μην είναι δυνατές οι μακροπρόθεσμες επενδύσεις – τις οποίες φυσικά θα χρειαζόταν η Ελλάδα.
Προφανώς η κεντρική τράπεζα της Ελλάδας δεν θα είχε τη δυνατότητα, με δικές της δυνάμεις, να προστατεύσει το νέο νόμισμα, όσον αφορά όλα τα παραπάνω – αφού δεν θα διέθετε αρκετά συναλλαγματικά αποθέματα, για να αντιμετωπίσει τα συνεχή κύματα των κερδοσκόπων.
Άλλωστε, ακόμη και υπό φυσιολογικές οικονομικές συνθήκες, μία μικρή οικονομία δεν είναι σε θέση να τα καταφέρει – εκτός εάν παράγει πλεονάσματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της για πάρα πολλά χρόνια, χωρίς καμία διακοπή, καθώς επίσης εάν το εξωτερικό χρέος της είναι πολύ μικρό (αφού πρέπει πρώτα να εξυπηρετείται το εξωτερικό χρέος και μετά να συσσωρεύεται συνάλλαγμα).
Οι πιθανοί συνεργάτες
Περαιτέρω, θεωρείται κάτι περισσότερο από απίθανη η βοήθεια της ΕΚΤ στην Ελλάδα, όσον αφορά την οχύρωση του νέου νομίσματος της, αφού έτσι θα αύξανε τις πιθανότητες να επιδιώξουν και άλλες χώρες την έξοδο τους από την Ευρωζώνη - ειδικά οι μεγαλύτερες όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία, οι οποίες θα είχαν καλύτερες προοπτικές με το δικό τους νόμισμα, εάν βοηθιόταν ανάλογα από την ΕΚΤ.
Επί πλέον, όσο πιο επιτυχημένη θα ήταν η επιστροφή της Ελλάδας στο εθνικό της νόμισμα, επίσης λόγω της υποθετικής παροχής βοήθειας εκ μέρους της ΕΚΤ, τόσο πιο πιθανό θα ήταν να την μιμηθούν οι άλλες χώρες – οπότε η ΕΚΤ θα έσκαβε ουσιαστικά μόνη της τον λάκκο της. Κάτι ανάλογο θα συνέβαινε και με τις άλλες μεγάλες κεντρικές τράπεζες, όπως με τη Fed, οι οποίες δεν θα ήθελαν να τοποθετηθούν εναντίον της ΕΚΤ, απλά και μόνο για να βοηθήσουν μία μικρή χώρα, όπως η Ελλάδα.
Επομένως, η πρόταση του κ. Σόιμπλε δεν φαίνεται να έχει λογικό υπόβαθρο – αφού δεν είναι δυνατόν να επιθυμεί την επιτυχία της Ελλάδας με το εθνικό της νόμισμα, η οποία θα άνοιγε τους ασκούς του Αιόλου για την Ευρωζώνη. Εκτός εάν επιδιώκει τη διάλυση του ευρώ, έτσι ώστε,
(α) είτε να δημιουργηθεί μία μικρότερη και ισχυρότερη νομισματική ένωση, όπως σχεδίαζε ήδη από το 1994 (πηγή), με έναν πυρήνα πέντε χωρών (Γερμανία, Γαλλία, Βέλγιο, Ολλανδία και Λουξεμβούργο),
(β) είτε την επιστροφή της Γερμανίας στο μάρκο (ανάλυση), κρίνοντας ότι το ευρώ δεν είναι πλέον απαραίτητο για την εξασφάλιση της ηγεμονίας της στην Ευρώπη, καθώς επίσης για την εκμετάλλευση των υπολοίπων χωρών – η οποία έχει πλέον επιτευχθεί, οπότε δεν χρειάζεται η ανάληψη νέων ρίσκων.
Μπορεί φυσικά να υπάρχουν και άλλες κρυφές σκέψεις στο μυαλό του ή απλά να χρησιμοποίησε το χαρτί της εξόδου της Ελλάδας, για να εξασφαλίσει την παραμονή της, επιβάλλοντας ταυτόχρονα το αποικιοκρατικό μνημόνιο – με την έννοια πως, όταν φοβάται κανείς κάτι σε μία διαπραγμάτευση, η καλύτερη στρατηγική είναι να απαιτήσει να γίνει αυτό που φοβάται, μπλοφάροντας.
Επίλογος
Ανεξάρτητα από τα παραπάνω, η μόνη βιώσιμη δυνατότητα της Ελλάδας είναι να της εγκριθεί ένα τρίτο πακέτο βοήθειας, το οποίο να σηματοδοτεί την αλλαγή της ευρωπαϊκής πολιτικής λιτότητας για όλες τις χώρες – να εμπεριέχει δηλαδή μία κοινή ευκαιρία διαφοροποίησης ολόκληρης της Ευρώπης, έτσι ώστε να επιτευχθεί ανάπτυξη, να μειωθούν τα χρέη, καθώς επίσης να διατηρηθεί η συνοχή της.
Προφανώς δεν είναι τόσο πιθανή μία τέτοια εξέλιξη – αν και είναι πιθανότερη από τη βοήθεια της ΕΚΤ, σύμφωνα με τις παράδοξες προτάσεις του κ. Σόιμπλε. Εν τούτοις, κρίνοντας από την αλλαγή στάσης της Γαλλίας και της Ιταλίας (άρθρο), καθώς επίσης από τις τεράστιες δυσκολίες που θα προκαλούσε η υιοθέτηση της νέας δραχμής, ένα σχέδιο ασφαλώς οφείλει να υπάρχει, αλλά δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να εφαρμοσθεί στο εγγύτερο μέλλον – ενώ δεν θα το προτείναμε ποτέ ως μία καλύτερη λύση, εκτός εάν δεν υπήρχε απολύτως καμία άλλη εναλλακτική δυνατότητα.
Υστερόγραφο: Επειδή δεν πρέπει κανείς να αναιρεί τα πάντα, χωρίς να παρουσιάζει μία κάποια λύση, κατά την άποψη μας υπάρχει μία ακόμη δυνατότητα υιοθέτησης ενός εθνικού νομίσματος – υπό την προϋπόθεση της παροχής της ίδιας βοήθειας που δόθηκε στη Γερμανία το 1953:
Της ονομαστικής διαγραφής του εξωτερικού χρέους έως το 10% του ΑΕΠ (από 420 δις € σήμερα στα 17,5 δις €), την αποπληρωμής του υπολοίπου με ρήτρα εξαγωγών, καθώς επίσης ενός Marshall Plan για την αναβίωση του παραγωγικού μας ιστού, ειδικά του εξαγωγικού, με την προστασία των δασμών (άρθρο).
Ίσως βέβαια θεωρηθεί ουτοπική, έχει όμως εν τούτοις συμβεί στο πρόσφατο παρελθόν – ενώ η ανάκαμψη μίας υπερχρεωμένης χώρας, με την πολιτική των μνημονίων, δεν έχει διαπιστωθεί ποτέ και πουθενά.
Βιβλιογραφία: Steinhardt, Spiecker, IMF
Analyst Team
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου