16 Οκτωβρίου 2025

Εκεί στον Υμηττό

Γράφει ο Γιώργος Βενετσάνος
 
Γνωρίζουμε όσοι ζούμε στο κλεινόν άστυ τα μνημεία της περιοχής μας; Κάποιοι σίγουρα ναι, κάποιοι άλλοι όχι και λογικό είναι όταν ζεις σε μια μεγαλούπολη που σου απορρόφα ακόμα και τον χρόνο για ξεκούραση. 
 
Μια μικρή ανάπαυλα από τον θόρυβο και το καυσαέριο της πόλης πάντα είναι επιθυμητό και αυτό μπορεί να γίνει εφικτό σε ένα μέρος που ακόμη είναι βουτηγμένο στο πράσινο και δίνει δυνατότητα ξεκούρασης και ανακούφιση σωματική και πνευματική. Αναφέρομαι σε μια επίσκεψη στον χώρο όπου βρίσκεται η ιερά μονή του αγίου Γιώργη κουτάλα, που πήρε αυτό το παράξενο προσωνύμιο της πιθανών από την γνωστή παλιά Αθηναϊκή οικογένεια των Κουταλάδων.
 
Παράλληλα όμως υπάρχει και η μυθολογία που συνηγορεί σε αυτό το προσωνύμιο μιας και μας λέει ότι σχετίζεται με έναν άθλο του Ηρακλή και συγκεκριμένα την εξολόθρευση του λιονταριού του Κιθαιρώνα. Ο Ηρακλής φέρεται να εναπόθεσε στους πρόποδες του Υμηττού το μεγάλων διαστάσεων ρόπαλο του από γερό ξύλο (την κουτάλη) με το οποίο φόνευσε λιοντάρι και έκτοτε η περιοχή αποκαλείτο Κουταλάς. Την μονή την βρίσκουμε στους πρόποδες του Υμηττού, λίγο πιο κάτω από το Στρατόπεδο Σακέτα Βύρωνα, στα νότια όρια του αισθητικού δάσους Καισαριανής. 
 
Η ανέγερση της τοποθετείται στις αρχές του 15ου αιώνος μ.Χ., κάπου στο μεταίχμιο μεταξύ υστεροβυζαντινής και μεταβυζαντινής εποχής. Πρόκειται για ναό που είναι μονόκλιτη, τριμερής βασιλική μετά τρούλου. Είναι αφιερωμένη στον μεγαλομάρτυρα Άγιο Γεώργιο τον Τροπαιοφόρο και αποτελεί μετόχι της Ιεράς Μονής Πετράκη λειτουργώντας ως γυναικεία Μονή. 
 
Κατά έναν παράξενο τρόπο στην μονή δεν βρέθηκαν κτητορικές ή μεταγενέστερες ανακαινιστικές επιγραφές, αλλά ούτε και σιγίλια που να αναφέρονται σε αυτό. Η πρώτες γραπτές μαρτυρίες έρχονται από τον Γάλλο περιηγητή Jacob Spon και τον Άγγλο George Wheler, που έγραψε ότι ο ναός υπήρχε από τα χρόνια της φραγκοκρατίας. Αυτοί οι περιηγητές επισκέφθηκαν τον χώρο το έτος 1.676 μ.Χ., τότε το μοναστήρι είχε ήδη ερειπωθεί προ καιρού και για αυτό περιορίστηκαν σε μια αναφορά στον πλήρως εγκαταλελειμμένο ναό του Αγίου Γεωργίου. Την εποχή της τουρκοκρατίας, ο ναός χρησιμοποιείτο ως ποιμνιοστάσιο για βοσκούς, οι οποίοι δεν είχαν κανένα δισταγμό να ανάβουν στο εσωτερικό της εκκλησίας φωτιά για να ζεσταθούν!!. Ένας σημαντικός λόγος που οι τοίχοι του Ναού είναι μαύροι από την κάπνα. 
 
Εσωτερικά, η βασιλική του Αγίου Γεωργίου είναι ιστορημένη με τοιχογραφίες βυζαντινής τεχνοτροπίας με πιθανολογούμενη εικονογράφηση τους στις αρχές του 16ου αιώνος μ.Χ.. Δυστυχώς όμως η φθορά κατά την πάροδο των αιώνων, και η πλήρη εγκατάλειψη που είχε υποστεί το μνημείο τις έχει κάνει να μην διακρίνονται εύκολα. 
 
Για την χρονολόγηση του μοναστηριού και μην υπάρχοντας άλλες πηγές, οι ειδικοί στηρίχθηκαν στα τεχνικά πορίσματα της αρχαιολογίας και της αρχιτεκτονικής των κτισμάτων του. Βάσει αυτών λοιπόν, τοποθετούν την ανέγερσή της μονής περί τα μέσα του 15ου αιώνος μ.Χ., περίπου μια δεκαετία προ της Αλώσεως της Κωνσταντινούπολης. Μια εξαιρετικά δύσκολη εποχή, με την βαριά και καταθλιπτική ατμόσφαιρα της (μεταίχμιο Φραγκοκρατίας – Τουρκοκρατίας) που την συνόδευε και που την βλέπουμε να αποτυπώνεται στον Καθολικό της. 
 
Τα στοιχεία που βοήθησαν στην χρονολόγησης ήταν τα εξής: απλή τοιχοδομία του Καθολικού, λιτή και ταπεινή δομή του Ναού, δάπεδο του Ιερού, που είναι κατασκευασμένο από καθαρά βυζαντινό δομικό υλικό, η ερειπιώδης κατάσταση των λοιπών κτισμάτων. 
 
Να θυμόμαστε ότι το καθολικό του ναού κτίσθηκε υπό το φάσμα της Οθωμανικής κατάκτησης και κάτω από την Φράγκικη κυριαρχία, όποτε και λογικό είναι, δεν είχε την δυνατότητα να διεκδικήσει σοβαρές καλλιτεχνικές αξιώσεις. Αυτές ανήκαν σε άλλες εποχές που ήδη περνούσαν με ταχύτητα. Ο 15ος αιώνας μ.Χ. υπήρξε αιώνας θρήνου και πόνου για την Ρωμιοσύνη. Όμως ο αρχιμάστορας του ναού, πέτυχε να συνδυάσει με δεξιοτεχνία τα στοιχεία της βυζαντινής ναοδομίας και να παρουσιάσει με τα ελάχιστα μέσα που διέθετε, ένα αποτέλεσμα που αποπνέει ιδιαίτερη χάρη, παραδίδοντας μας μία επιμήκη 9,68 μέτρων μονόκλιτη βασιλική μετά τρούλου και νάρθηκα, η οποία παρά το μικρό της μέγεθος και παρά το ότι πλάτος του ναού δεν είναι παντού ομοιόμορφο, βλέπουμε ότι του προσδίδει μια ιδιάζουσα εσωτερική και εξωτερική γραφικότητα. 
 
Πέρα από το αρχιτεκτονικό, θρησκευτικό, ιστορικό ενδιαφέρον, η περιοχή προσφέρεται για ξεκούραση από την καθημερινότητα, μιας και το πλούσιο πράσινο που σε σκεπάζει στην κυριολεξία, σου αφήνει την εντύπωση ότι βρίσκεσαι μακριά από την μεγαλούπολη ενώ απέχεις από αυτήν ελάχιστα.



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 6:00 μ.μ.
Κατηγορία Θέματος , , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.