Αναλογιζόμενος το ερώτημα «Ποιος πρέπει να κυβερνά», ο δημοκράτης δίνει την απάντησή του: «η πλειοψηφία των πολιτικά ισότιμων πολιτών, είτε αυτοπροσώπως είτε μέσω των αντιπροσώπων τους». Με άλλα λόγια, η ισότητα και η κυριαρχία της πλειοψηφίας είναι οι δύο θεμελιώδεις αρχές της δημοκρατίας. Μια δημοκρατία μπορεί να είναι είτε φιλελεύθερη είτε ανελεύθερη.
Ο γνήσιος φιλελευθερισμός είναι η απάντηση σε ένα εντελώς διαφορετικό ερώτημα: Πώς πρέπει να ασκείται η κυβέρνηση; Η απάντηση που δίνει είναι: ανεξάρτητα από το ποιος κυβερνά, η κυβέρνηση πρέπει να ασκείται με τέτοιο τρόπο ώστε κάθε άτομο να απολαμβάνει τη μεγαλύτερη δυνατή ελευθερία, συμβατή με το κοινό καλό. Αυτό σημαίνει ότι μια απόλυτη μοναρχία θα μπορούσε να είναι φιλελεύθερη (αλλά ελάχιστα δημοκρατική) και μια δημοκρατία θα μπορούσε να είναι ολοκληρωτική, ανελεύθερη και τυραννική, με την πλειοψηφία να καταδιώκει βάναυσα τις μειονότητες. (Χρησιμοποιούμε, φυσικά, τον όρο «φιλελεύθερος» στην παγκοσμίως αποδεκτή εκδοχή του και όχι με την αμερικανική έννοια, η οποία από το New Deal και μετά έχει διαστρεβλωθεί πλήρως).
Πώς θα μπορούσε μια δημοκρατία, ακόμη και μια αρχικά φιλελεύθερη, να εξελιχθεί σε ολοκληρωτική τυραννία; Όπως είπαμε στην αρχή, υπάρχουν τρεις δρόμοι προσέγγισης, και σε κάθε περίπτωση η εξέλιξη θα είχε «οργανικό» χαρακτήρα. Η τυραννία θα εξελισσόταν από τον ίδιο τον χαρακτήρα ακόμη και μιας φιλελεύθερης δημοκρατίας, επειδή υπάρχει, από την αρχή, ένα σκουλήκι στο μήλο: η ελευθερία και η ισότητα δεν αναμειγνύονται, πρακτικά αποκλείουν η μία την άλλη. Η ισότητα δεν υπάρχει στη φύση και επομένως μπορεί να καθιερωθεί μόνο με τη βία. Αυτός που θέλει γεωγραφική ισότητα πρέπει να δυναμιτίσει τα βουνά και να γεμίσει τις κοιλάδες. Για να αποκτήσει κανείς έναν φράχτη ομοιόμορφου ύψους πρέπει να εφαρμόσει ψαλίδι κλαδέματος. Για να πετύχει κανείς ίσα σχολικά επίπεδα σε ένα σχολείο θα πρέπει να πιέσει ορισμένους μαθητές σε επιπλέον σκληρή δουλειά, ενώ θα πρέπει να συγκρατήσει άλλους.
Ο πρώτος δρόμος προς την ολοκληρωτική τυραννία (αν και σε καμία περίπτωση ο πιο συχνά χρησιμοποιούμενος) είναι η βίαιη ανατροπή μιας φιλελεύθερης δημοκρατίας μέσω ενός επαναστατικού κινήματος, κατά κανόνα ενός κόμματος που υποστηρίζει την τυραννία αλλά δεν μπορεί να κερδίσει την απαραίτητη υποστήριξη σε ελεύθερες εκλογές. Το έδαφος για μια τέτοια βία δημιουργείται αν τα κόμματα εκπροσωπούν φιλοσοφίες τόσο διαφορετικές ώστε να καθιστούν αδύνατο τον διάλογο και τον συμβιβασμό. Ο Clausewitz έλεγε ότι οι πόλεμοι είναι η συνέχεια της διπλωματίας με άλλα μέσα, και στα ιδεολογικά διχασμένα έθνη οι επαναστάσεις είναι πραγματικά η συνέχεια του κοινοβουλευτισμού με άλλα μέσα. Το αποτέλεσμα είναι η απόλυτη κυριαρχία ενός «κόμματος», το οποίο, έχοντας τελικά αποκτήσει τον πλήρη έλεγχο, μπορεί να εξακολουθεί να αυτοαποκαλείται κόμμα, παραπέμποντας στο κοινοβουλευτικό του παρελθόν, όταν ακόμη αποτελούσε απλώς μέρος της δίαιτας.
Μια χαρακτηριστική περίπτωση είναι ο Κόκκινος Οκτώβρης του 1917. Η μπολσεβίκικη πτέρυγα του Ρωσικού Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος δεν μπόρεσε να κερδίσει τις εκλογές στη δημοκρατική Ρωσική Δημοκρατία του Alexander Kerenski και γι' αυτό πραγματοποίησε πραξικόπημα με τη βοήθεια ενός ηττημένου, ληστρικού στρατού και ναυτικού, και με αυτόν τον τρόπο εγκαθίδρυσε μια σταθερή σοσιαλιστική τυραννία. Πολλές φιλελεύθερες δημοκρατίες έχουν αποδυναμωθεί από τις κομματικές διαμάχες σε τέτοιο βαθμό που οι επαναστατικές οργανώσεις μπορούν εύκολα να καταλάβουν την εξουσία, και μερικές φορές οι πολίτες, για ένα διάστημα, φαίνονται ευτυχείς που το χάος έλαβε τέλος. Στην Ιταλία, η Marcia su Roma των φασιστών τους κατέστησε κυρίαρχους της χώρας. Ο Μουσολίνι, ένας παλιός σοσιαλιστής, είχε μάθει την τεχνική της πολιτικής κατάκτησης από τους διεθνείς σοσιαλιστές φίλους του και, όπως ήταν φυσικό, η φασιστική Ιταλία ήταν η δεύτερη ευρωπαϊκή δύναμη, μετά την Εργατική Βρετανία (και πολύ πριν από τις Ηνωμένες Πολιτείες) που αναγνώρισε το σοβιετικό καθεστώς.
Η δεύτερη οδός προς την ολοκληρωτική τυραννία είναι οι «ελεύθερες εκλογές». Μπορεί να συμβεί ένα ολοκληρωτικό κόμμα με μεγάλη δημοτικότητα να αποκτήσει τέτοια δυναμική και τόσες ψήφους, ώστε να γίνει νομικά και δημοκρατικά κυρίαρχο μιας χώρας. Αυτό συνέβη στη Γερμανία το 1932, όταν όχι λιγότερο από το 60% του εκλογικού σώματος ψήφισε υπέρ του ολοκληρωτικού δεσποτισμού: για κάθε δύο εθνικοσοσιαλιστές αντιστοιχούσε ένας διεθνής σοσιαλιστής με τη μορφή ενός μαρξιστή κομμουνιστή και ένας άλλος με τη μορφή ενός κάπως λιγότερο μαρξιστή σοσιαλδημοκράτη. Υπό αυτές τις συνθήκες η φιλελεύθερη δημοκρατία ήταν καταδικασμένη, αφού δεν είχε πλέον την πλειοψηφία στο Ράιχσταγκ. Η εξέλιξη αυτή θα μπορούσε να ανακοπεί μόνο με μια στρατιωτική δικτατορία (όπως προέβλεπε ο στρατηγός von Schleicher, ο οποίος αργότερα δολοφονήθηκε από τους Ναζί) ή με την αποκατάσταση των Hohenzollern (όπως σχεδίαζε ο Bruning). Ωστόσο, εντός του δημοκρατικού και συνταγματικού πλαισίου, οι εθνικοσοσιαλιστές ήταν βέβαιο ότι θα νικούσαν.
Πώς κατάφεραν οι «Ναζί» να νικήσουν με αυτόν τον τρόπο; Η απάντηση είναι απλή: όντας ένα μαζικό κίνημα που επεδίωκε την κοινοβουλευτική πλειοψηφία, ξεχώρισαν αντιλαϊκές μειονότητες (όσο μικρότερες, τόσο το καλύτερο) και στη συνέχεια συσπείρωσαν τη λαϊκή υποστήριξη εναντίον τους. Το Εθνικοσοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα ήταν «ένα λαϊκό κίνημα βασισμένο στην ακριβή επιστήμη» (λόγια του Χίτλερ), που αγωνιζόταν ενάντια στους μισητούς λίγους: τους Εβραίους, τους ευγενείς, τους πλούσιους, τον κλήρο, τους σύγχρονους καλλιτέχνες, τους «διανοούμενους», κατηγορίες που συχνά αλληλοκαλύπτονταν, και τέλος ενάντια στους διανοητικά ανάπηρους και τους τσιγγάνους. Ο εθνικοσοσιαλισμός ήταν η «νόμιμη εξέγερση» του απλού ανθρώπου εναντίον των ασυνήθιστων, του «λαού» (Volk) εναντίον των προνομιούχων και συνεπώς των ζηλευτών και μισητών ομάδων. Θυμηθείτε ότι ο Λένιν, ο Μουσολίνι και ο Χίτλερ αποκαλούσαν την κυριαρχία τους «δημοκρατική» -demokratiya po novomu, democrazia organizzata, deutsche Demokratie- αλλά ποτέ δεν τόλμησαν να την αποκαλέσουν «φιλελεύθερη» με την παγκόσμια (μη αμερικανική) έννοια.
Ο Carl Schmitt, στο 93ο έτος της ηλικίας του, ανέλυσε αυτή την εξέλιξη σε ένα διάσημο δοκίμιο με τίτλο «Η νομική παγκόσμια επανάσταση»: αυτού του είδους η επανάσταση -η γερμανική επανάσταση του 1933- πραγματοποιείται απλώς μέσω της ψηφοφορίας και μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε χώρα όπου ένα κόμμα που έχει δεσμευτεί για ολοκληρωτική διακυβέρνηση αποκτά σχετική ή απόλυτη πλειοψηφία και έτσι αναλαμβάνει την κυβέρνηση «δημοκρατικά». Ο Πλάτωνας έδωσε μια περιγραφή μιας τέτοιας διαδικασίας που ταιριάζει, με την πιστότητα αντιγράφου Xerox, στη συνταγματική μετάβαση στη Γερμανία: υπάρχει ο «λαϊκός ηγέτης» που παίρνει υπ' όψιν του το συμφέρον του «απλού λαού», του «απλού, αξιοπρεπούς ανθρώπου» έναντι των πονηρών πλουσίων. Επιδοκιμάζεται ευρέως από τους πολλούς και δημιουργεί μια σωματοφυλακή μόνο για να προστατεύσει τον εαυτό του και, φυσικά, τα συμφέροντα του «λαού».
Στο Όνομα του Λαού
Σκεφτείτε τα SA και τα SS του Χίτλερ και επίσης την τάση να χρησιμοποιείται όπου είναι δυνατόν το πρόθεμα Volk (λαός): Volkswagen (λαϊκό αυτοκίνητο), Volksempfänger (λαϊκό ραδιόφωνο), des gesunde Volksempfinden (τα υγιή αισθήματα του λαού), Volksgericht (λαϊκό δικαστήριο). Περιττό να πούμε ότι αυτή η λεκτική πολιτική συνεχίζεται στη «Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας», όπου βλέπουμε μια «Λαϊκή Αστυνομία», έναν «Λαϊκό Στρατό», ενώ τα δορυφορικά κράτη της Μόσχας ονομάζονται «Λαϊκές Δημοκρατίες».
Όλα αυτά υπονοούν ότι σε παλαιότερες εποχές μόνο οι ελίτ είχαν την ευκαιρία να κυβερνήσουν και ότι τώρα, επιτέλους, ο απλός άνθρωπος είναι ο κύριος της μοίρας του ικανός να απολαύσει τα καλά πράγματα της ζωής! Λίγη σημασία έχει το γεγονός ότι η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική. Ένας πολύ υψηλόβαθμος Σοβιετικός αξιωματούχος είπε πρόσφατα σε έναν Ευρωπαίο πρίγκιπα: «Οι πρόγονοί σας εκμεταλλεύονταν το λαό, ισχυριζόμενοι ότι κυβερνούσαν με τη Χάρη του Θεού, αλλά εμείς τα πάμε πολύ καλύτερα, εκμεταλλευόμαστε το λαό στο όνομα του λαού».
Στη συνέχεια, υπάρχει ο τρίτος τρόπος με τον οποίο μια δημοκρατία μετατρέπεται σε ολοκληρωτική τυραννία. Ο πρώτος πολιτικός αναλυτής που προέβλεψε αυτό το πρωτόγνωρο μέχρι τότε είδος εξέλιξης ήταν ο Alexis de Tocqueville. Σχεδίασε μια ακριβή και τρομακτική εικόνα του Κράτους-Παρόχου μας (λανθασμένα αποκαλούμενο Κράτος Πρόνοιας) στον δεύτερο τόμο του έργου του «Δημοκρατία στην Αμερική», που εκδόθηκε το 1835.Μίλησε εκτενώς για μια μορφή τυραννίας την οποία μπορούσε μόνο να περιγράψει, αλλά όχι να ονομάσει, επειδή δεν είχε ιστορικό προηγούμενο. Ομολογουμένως, χρειάστηκαν αρκετές γενιές μέχρι το όραμα του Tocqueville να γίνει πραγματικότητα.
Οραματιζόταν μια δημοκρατική κυβέρνηση στην οποία σχεδόν όλες οι ανθρώπινες υποθέσεις θα ρυθμίζονταν από μια ήπια, «συμπονετική» αλλά αποφασιστική κυβέρνηση, υπό την οποία οι πολίτες θα ασκούσαν την επιδίωξη της ευτυχίας τους ως «δειλά ζώα», χάνοντας κάθε πρωτοβουλία και ελευθερία. Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες, έλεγε, μπορούσαν να κατευθύνουν την οργή τους εναντίον μεμονωμένων ατόμων, αλλά ο έλεγχος όλων των μορφών ζωής ήταν εκτός συζήτησης υπό την εξουσία τους. Πρέπει να προσθέσουμε ότι στην εποχή του Tocqueville η τεχνολογία για μια τέτοια επιτήρηση και ρύθμιση δεν ήταν επαρκώς ανεπτυγμένη. Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής δεν είχε εφευρεθεί και έτσι οι προειδοποιήσεις του βρήκαν μικρή απήχηση στον περασμένο αιώνα.
Ο Tocqueville, ένας γνήσιος φιλελεύθερος και νομιμοφρόνων, είχε πάει στην Αμερική όχι μόνο επειδή τον απασχολούσαν οι τάσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και λόγω της εκλογικής νίκης του Andrew Jackson, του πρώτου Δημοκρατικού στον Λευκό Οίκο και του ανθρώπου που εισήγαγε το άκρως δημοκρατικό σύστημα Spoils System, μια πραγματική πρόσκληση στη διαφθορά. Οι Πατέρες του Ιδρύματος, όπως έχει επισημάνει ο Charles Beard, μισούσαν τη δημοκρατία περισσότερο από το προπατορικό αμάρτημα. Αλλά τώρα μια γαλλική ιδεολογία, πολύ οικεία στον Tocqueville, είχε αρχίσει να κατακτά την Αμερική.
Αυτή η δυσοίωνη εξέλιξη παρέσυρε τον Γάλλο αριστοκράτη στον Νέο Κόσμο, όπου θέλησε να παρακολουθήσει την παγκόσμια προέλαση του «δημοκρατισμού», που κατά τη γνώμη του και προς απογοήτευσή του ήταν βέβαιο ότι θα διεισδύσει παντού και θα καταλήξει είτε στην αναρχία είτε στη Νέα Τυραννία - την οποία αποκαλούσε «δημοκρατικό δεσποτισμό». Ο δρόμος προς την αναρχία είναι πιο πιθανό να ακολουθηθεί από τους Νοτιοευρωπαίους και τους Νοτιοαμερικανούς (και συνήθως καταλήγει σε στρατιωτικές δικτατορίες, προκειμένου να αποφευχθεί η ολική διάλυση), ενώ τα βόρεια έθνη, ενώ διατηρούν όλα τα δημοκρατικά φαινόμενα, τείνουν να βυθίζονται στην ολοκληρωτική γραφειοκρατία της πρόνοιας. Η έλλειψη κοινής πολιτικής φιλοσοφίας ευνοεί περισσότερο την ανάπτυξη ευθέων επαναστάσεων στον Νότο, όπου οι εμφύλιοι πόλεμοι τείνουν να είναι «η συνέχιση του κοινοβουλευτισμού με άλλα (και πιο βίαια) μέσα», ενώ ο Βορράς είναι μάλλον δοσμένος σε εξελικτικές διαδικασίες, σε μια έρπουσα αύξηση της δουλείας και σε μια μείωση της προσωπικής ελευθερίας και πρωτοβουλίας. Αυτή η διαδικασία μπορεί να είναι πολύ πιο παραλυτική από μια απλή προσωπική δικτατορία, στρατιωτική ή άλλη, χωρίς ιδεολογικό και ολοκληρωτικό χαρακτήρα. Τα καθεστώτα του Franco και του Salazar και ορισμένες απολυταρχικές κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής, όλες με το πέρασμα των χρόνων, αποτελούν καλά παραδείγματα.
Ολισθαίνοντας προς τη Δουλεία
Ο Tocqueville δεν μας είπε πώς ακριβώς μπορεί να επέλθει η σταδιακή αλλαγή προς την ολοκληρωτική υποτέλεια. Αλλά πριν από 150 χρόνια δεν μπορούσε ακριβώς να προβλέψει ότι η κοινοβουλευτική σκηνή θα παρήγαγε δύο κύριους τύπους κομμάτων: τα κόμματα του Αϊ-Βασίλη, κυρίως στην Αριστερά, και τα κόμματα που σφίγγουν τη ζώνη, λίγο-πολύ στη Δεξιά. Τα κόμματα του Αϊ-Βασίλη, με δώρα για τους πολλούς, συνήθως παίρνουν από κάποιους ανθρώπους για να δώσουν σε άλλους: λειτουργούν με γενναιοδωρίες, για να χρησιμοποιήσω τον όρο του John Adams. Ο σοσιαλισμός, είτε εθνικός είτε διεθνής, θα δράσει στο όνομα της «διανεμητικής δικαιοσύνης», καθώς και της «κοινωνικής δικαιοσύνης» και της «προόδου», και έτσι θα κερδίσει δημοτικότητα. Δεν πυροβολείς, άλλωστε, τον Άγιο Βασίλη. Ως αποτέλεσμα, αυτά τα κόμματα κερδίζουν συνήθως τις εκλογές και οι πολιτικοί που χρησιμοποιούν τα συνθήματά τους είναι αποτελεσματικοί ψηφοσυλλέκτες.
Τα κόμματα που σφίγγουν τη ζώνη, αν αναπάντεχα κερδίσουν την εξουσία, ενεργούν γενικά πιο συνετά, αλλά σπάνια έχουν το θάρρος να αναιρέσουν τις πολιτικές των κομμάτων του Αϊ-Βασίλη. Οι μάζες που ψηφίζουν, οι οποίες συχνά ευνοούν τα κόμματα Santa, θα απέσυραν την υποστήριξή τους εάν τα κόμματα Σφίξε-τη-Ζώνη-σου ενεργούσαν ριζικά και με συνέπεια. Οι σπάταλοι είναι συνήθως πιο δημοφιλείς από τους φιλάργυρους. Στην πραγματικότητα, τα κόμματα του Άγιου Βασίλη σπάνια ηττώνται ολοκληρωτικά, αλλά μερικές φορές ηττώνται τα ίδια, παρουσιάζοντας απελπιστικούς υποψηφίους ή προκαλώντας πολιτική αναταραχή ή οικονομική καταστροφή.
Ένας πολιτικοποιημένος Άγιος Νικόλαος είναι ένας σκληρός δοκιμαστής. Τα δώρα δεν μπορούν να διανεμηθούν χωρίς γραφειοκρατική ρύθμιση, καταγραφή και καθεστωτισμό ολόκληρης της χώρας. Αμέτρητες δεσμεύσεις συνδέονται με τα δώρα που λαμβάνονται από «ψηλά». Το κράτος παρεμβαίνει σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης ύπαρξης - εκπαίδευση, υγεία, μεταφορές, επικοινωνία, ψυχαγωγία, διατροφή, εμπόριο, βιομηχανία, γεωργία, οικοδομή, απασχόληση, κληρονομιά, κοινωνική ζωή, γέννηση και θάνατος.
Υπάρχουν δύο πτυχές αυτής της μεγάλης κλίμακας παρέμβασης: ο κρατισμός και η ισονομία, ωστόσο είναι άρρηκτα συνδεδεμένες, αφού για να ρυθμίσετε τέλεια την κοινωνία, πρέπει να μειώσετε τους ανθρώπους σε ένα πανομοιότυπο επίπεδο. Έτσι, η «αταξική κοινωνία» γίνεται ο πραγματικός στόχος και κάθε είδους διάκριση πρέπει να τερματιστεί. Όμως, οι διακρίσεις είναι εγγενείς σε μια ελεύθερη ζωή, επειδή η ελευθερία της βούλησης και της επιλογής είναι χαρακτηριστικό του ανθρώπου και της προσωπικότητάς του. Αν παντρευτώ την Bess αντί του Jean, προφανώς κάνω διακρίσεις εις βάρος του Jean- αν προσλάβω τον Dr. Nishiyama ως καθηγητή ιαπωνικών αντί του Dr. O'Hanrahan, κάνω διακρίσεις εις βάρος του τελευταίου, και ούτω καθεξής. (Δεν θα πρέπει να εκπλαγούμε αν μια όπερα που απορρίπτει έναν τραγουδιστή του Bambuti ύψους 1,5 μ. για το ρόλο του Siegfried στο «Ring» του Wagner κατηγορηθεί για ρατσισμό!)
Στην πραγματικότητα, υπάρχουν μόνο δίκαιες ή άδικες διακρίσεις. Ωστόσο, η εξισωτική δημοκρατία παραμένει αμετακίνητη στην ολοκληρωτική της πολιτική. Η δημοφιλής ενασχόληση των σύγχρονων δημοκρατιών με την τιμωρία των επιμελών και λιτών, ενώ επιβραβεύονται οι τεμπέληδες, οι απρόσεκτοι και οι μη λιτοί, καλλιεργείται μέσω του κράτους, εκπληρώνοντας ένα δημο-ομολογιακό πρόγραμμα που βασίζεται σε μια δημο-ολοκληρωτική ιδεολογία.
Η δημοκρατική τυραννία, που εξελίσσεται στα μουλωχτά ως μια αργή και λεπτή διαφθορά που οδηγεί στον απόλυτο κρατικό έλεγχο, είναι έτσι ο τρίτος και καθόλου σπάνιος δρόμος προς την πιο σύγχρονη μορφή δουλείας.
Democracy's Road to Tyranny | Mises Institute
https://mises.org/mises-wire/democracys-road-tyranny
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου