Του Μιχάλη Ψύλου
«δημοκρατία»
Ενα φιλικό μου ζευγάρι που ζούσε στο Πεκίνο τα τελευταία χρόνια και ο κορονοϊός τούς βρήκε στη Βουδαπέστη, όπου είχαν πάει για ένα συνέδριο, δεν μπορούν μήνες τώρα να επιστρέψουν στην Κίνα γιατί η κινεζική κυβέρνηση έχει κλείσει τα σύνορα. Το ίδιο πρόβλημα έχει και ένας Αμερικανός συνάδελφος που δεν μπορεί ακόμη -λόγω των περιοριστικών μέτρων- να έρθει από τη Βοστόνη στην Αθήνα, όπου βρίσκεται η σύζυγός του. «Μέχρι τώρα νιώθαμε σαν να ανήκουμε παντού, όχι μόνο στις χώρες των διαβατηρίων μας, αλλά σε κάθε μέρος της Γης που θέλαμε να ζήσουμε ή να ταξιδέψουμε. Τώρα αισθανόμαστε σαν να μην ανήκουμε πουθενά» μου έγραψε ο Αμερικανός συνάδελφος.
Η δυνατότητα μετακίνησης -μέσα σε πολλά άλλα- έχει πληγεί στην εποχή του κορονοϊού, καθώς λόγω της πανδημίας τα σύνορα έκλεισαν σε όλο τον κόσμο. Τώρα βέβαια ανοίγουν ξανά, σταδιακά, αλλά και αυθαίρετα και ασυντόνιστα, με τρόπους που καθορίζονται λιγότερο από τα ποσοστά μόλυνσης, αλλά περισσότερο από την πολιτική και κυρίως την οικονομία, καθώς πολλές χώρες -ανάμεσά τους και η Ελλάδα- αναζητούν εναγωνίως τους τουρίστες για να αντιμετωπίσουν την επερχόμενη οικονομική και κοινωνική κρίση.
Οπως γράφουν οι «New York Times», η Ε.Ε. προσπαθεί να οριστικοποιήσει ποιοι ταξιδιώτες θα μπορούν να επισκεφθούν την Ευρώπη από την 1η Ιουλίου, χωρίς να διακινδυνεύεται νέο κύμα κρουσμάτων κορονοϊού, απόφαση που αναμένεται να ανακοινωθεί στις αρχές της επόμενης εβδομάδας. Σύμφωνα με το σχετικό έγγραφο που έχει στη διάθεσή της η αμερικανική εφημερίδα, επισκέπτες από την Κίνα και το Βιετνάμ θα είναι δεκτοί, όχι όμως και επισκέπτες από ΗΠΑ, Ρωσία και Βραζιλία.
Για δεκαετίες, η Ευρώπη ήταν το κέντρο της πίστης σε έναν κόσμο χωρίς σύνορα. Οι υπήκοοι της Ευρωπαϊκής Ενωσης μπορούσαν να ζήσουν, να εργαστούν και να σπουδάσουν σε οποιονδήποτε από τα 27 κράτη-μέλη. Μπορούσαν ακόμη να ταξιδέψουν στις 26 χώρες της ζώνης Σένγκεν, χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα. «Τώρα όμως η έκρηξη της πανδημίας έχει ενισχύσει και πάλι τους υπέρμαχους του έθνους-κράτους στην Ευρώπη. Στο εξής είναι πιθανό να είναι πιο δύσκολο να ξεκινήσει ένας Ευρωπαίος μια επιχείρηση σε άλλο κράτος-μέλος ή ακόμη και να ερωτευτεί πέρα από τα εθνικά σύνορα και ακόμη πιο δύσκολο να γίνει κάποιος πρόσφυγας ή να ζητήσει άσυλο», όπως γράφει το αμερικανικό περιοδικό «Atlantic».
Αν και αυτοί οι περιορισμοί τέθηκαν σε ισχύ κατά τη διάρκεια μιας έκτακτης ανάγκης για την υγεία, υπήρχαν όμως εδώ και πολύ καιρό. Απλά ο κορονοϊός έφερε με τραγικό τρόπο στην επιφάνεια μια σειρά επιθέσεων στην έννοια των ανοιχτών συνόρων που είχαν εκδηλωθεί στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια. Η προσφυγική κρίση το 2015 επέβαλε πολλούς περιορισμούς στη μετανάστευση. Στη συνέχεια, ήρθε το Brexit, που σηματοδότησε νέα περιοριστικά μέτρα στη μετανάστευση στη Βρετανία, μια χώρα που παραδοσιακά ήταν ανοιχτή στους μετανάστες. Και ο κορονοϊός τώρα απλά ενίσχυσε την αίσθηση του περιορισμού.
Φυσικά, η πανδημία και το επακόλουθο κλείσιμο των συνόρων θα ορθώσουν ακόμα μεγαλύτερα εμπόδια στα εκατομμύρια των προσφύγων που εγκαταλείπουν τις πατρίδες τους για να ξεφύγουν από εμφύλιους πολέμους, συγκρούσεις ή την πείνα.
Το σίγουρο είναι ότι ανάλογα με το βάθος και τη διάρκειά της, η κρίση της πανδημίας και οι επιπτώσεις της θα προκαλέσουν τεράστιο σοκ σε όλον τον κόσμο. Δεν χρειάζεται να είσαι αναλυτής για να κατανοήσεις ότι πολλά κράτη θα αποδυναμωθούν από αυτήν την κρίση. Το αμερικανικό περιοδικό Globalist σημειώνει ότι «είναι πολύ πιθανό να γίνουμε μάρτυρες μιας μεγαλύτερης ή μικρότερης γεωπολιτικής αντιπαλότητας, αλλά με τις ασθενέστερες δυνάμεις να έχουν το μεγαλύτερο πρόβλημα. Κι αυτό θα μπορούσε ενδεχομένως να οδηγήσει σε πειρασμούς για συγκρούσεις».
Αλλωστε, οι διεθνείς θεσμοί αποδείχθηκαν ανεπαρκείς στη διάρκεια της πανδημίας. Ο ΟΗΕ απουσίαζε εντελώς κατά τη διάρκεια της κρίσης.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, χαμένος στο… διάστημα και στην αντιπαράθεση Ηνωμένων Πολιτειών – Κίνας.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση χρειάστηκε αρκετούς μήνες για να δράσει, με τα ισχυρά κράτη-μέλη να δρουν εγωιστικά στην αρχή, με βάση την αρχή «ο σώζων εαυτόν σωθήτω». Και στη συνέχεια οι Βόρειοι να επιμένουν μόνο για δάνεια και όχι για μη επιστρεπτέα βοήθεια για την αντιμετώπιση της κρίσης. Η Ε.Ε. έχει διχαστεί για το πώς θα εξοφληθεί τελικά το νέο κοινό χρέος των 500 δισεκατομμυρίων ευρώ που θα βοηθήσει τις οικονομίες των κρατών-μελών της να ανακάμψουν από την πανδημία.
Και το ερώτημα είναι: Θα συμφωνηθούν νέες πηγές άμεσων εσόδων της Ε.Ε. για την αποπληρωμή των χρεών ή θα κληθούν τα κράτη-μέλη να συνεισφέρουν περισσότερα κεφάλαια στον προϋπολογισμό;
Και όλα αυτά, καθώς η συνεχιζόμενη παρακμή της Ευρώπης καταγράφεται εδώ και πολύ καιρό σε διάφορους τομείς. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που βλέπουν κίνδυνο κατάρρευσης και ενίσχυσης των φυγόκεντρων τάσεων στην Ε.Ε., αν δεν υπάρξει συντονισμένη και πραγματικά αλληλέγγυα αντιμετώπιση της κρίσης.
Με δεδομένη, μάλιστα, την αντιπαλότητα Ηνωμένων Πολιτειών – Κίνας για την ηγεμονία στη νέα παγκόσμια τάξη, η Ε.Ε. θα κινδυνεύσει να συνθλιβεί ανάμεσα στους δύο γίγαντες.
Η οικονομία στην Ε.Ε. στο σύνολό της μπορεί να αρχίσει να ανακάμπτει σιγά σιγά, αλλά οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι θα περάσουν χρόνια για να επανέλθει στην προ κρίσης εποχή, παραμένοντας επί μακρόν σε μια περίοδο σχετικής ύφεσης.
Η κατάσταση αυτή θα ενισχύσει τις κοινωνικές διαμαρτυρίες λόγω των υψηλών επιπέδων ανεργίας, που δεν δείχνουν σημάδια μείωσης. Ο εθνικισμός και ο προστατευτισμός φαίνεται ότι θα κερδίζουν συνεχώς έδαφος. Και η επακόλουθη κοινωνική αναταραχή δεν αποκλείεται να ενισχύσει ακόμα περισσότερο τους ακροδεξιούς λαϊκιστές και τα αυταρχικά καθεστώτα. Ιδιαίτερα αν η ισχυρή, ευρωπαϊκή, οικονομική ελίτ μπει στον πειρασμό να αφήσει τη μεσαία τάξη να καταρρεύσει. Τότε είναι σαφές ότι οι δυνάμεις του απο-ευρωπαϊσμού θα βρουν πολύ περισσότερη εύφλεκτη ύλη.
πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου