6-10 Απριλίου 1941. Αφιέρωμα σε αυτούς που πολέμησαν για την ελευθερία μας. Η Μάχη των Οχυρών.

Η σημαία του Οχυρού Ρούπελ

Στις 0515 της 6ης Απριλίου 1941, χωρίς να τηρηθούν τα συνηθισμένα διπλωματικά έθιμα του τελεσιγράφου και της παροχής προθεσμίας για απάντηση, τα γερμανικά στρατεύματα εισέβαλαν ταυτόχρονα στο ελληνικό έδαφος και στη Νότια Γιουγκοσλαβία.

Την ίδια μέρα, αλλά ένα τέταρτο αργότερα από την έναρξη της επίθεσης, ο Γερμανός Πρεσβευτής στην Αθήνα, έδωσε στον Αλέξανδρο Κορυζή τον τότε ‘Ελληνα Πρωθυπουργό, διακοίνωση στην οποία διατυπώνονταν αστήρικτοι ισχυρισμοί, περί παραβίασης της ουδετερότητας από την ελληνική πλευρά και αναγγελόταν η γερμανική εισβολή.

Ο ραδιοφωνικός σταθμός των Αθηνών, με την γνωστή του λιτότητα αλλά πλήρη μηνυμάτων γλώσσα, πληροφορούσε τον ελληνικό λαό :

‘’…. Από της 0515 ο εν Βουλγαρία Γερμανικός Στρατός προσέβαλε όλως απροόπτως τα ημέτερα στρατεύματα επί της Ελληνοβουλγαρικής μεθορίου. Τα στρατεύματά μας αμύνονται του πατρίου εδάφους’’.

Ένδεκα ήταν οι Γερμανικές Μεραρχίες που έκαναν την επίθεση, εμπειροπόλεμες και πλούσια εξοπλισμένες.

Από την δική μας πλευρά, τρεις μόνο Μεραρχίες με μικρή επάνδρωση και με το καλλίτερο υλικό τους να έχει προωθηθεί στο Αλβανικό μέτωπο, όπου συνεχιζόταν ο άνισος αλλά νικηφόρος αγώνας κατά της Ιταλίας.

Η οχυρωμένη τοποθεσία που ξεκίναγε από το όρος ΜΠΕΛΕΣ και έφθανε μέχρι τον ποταμό ΝΕΣΤΟ η Γραμμή Μεταξά, όπως λέγεται, αποτελούσε ένα αντιστάθμισμα, στην ανισότητα των δυνάμεων, αλλά η Γερμανική υπεροχή δεν έπαυε να είναι καταθλιπτική.

Η οχυρωμένη αυτή τοποθεσία, ξεκίναγε από την ανατολική όχθη του ΑΞΙΟΥ ποταμού και έφθανε, κατά μήκος της μεθορίου με Γιουγκοσλαβία και Βουλγαρία, μέχρι τις δυτικές όχθες του ΝΕΣΤΟΥ ποταμού.

Στο μήκος της γραμμής αυτής, είχαν κατασκευασθεί από το 1936 και μέχρι τις παραμονές της γερμανικής εισβολής, σειρά μονίμων οχυρών, είκοσι ένα στον αριθμό, που παρουσίαζαν αξιόλογη μαχητική ισχύ, με την προϋπόθεση να επανδρωθούν και με τις προβλεπόμενες δυνάμεις του στρατού.

Κάθε ένα από τα 21 οχυρά ήταν στην πραγματικότητα ένα περίκλειστο οχυρωματικό έργο, με δυνατότητα ολόπλευρης άμυνας, κατασκευασμένο βαθειά μέσα στο έδαφος από μπετόν, με ολμοβολεία, πυροβολεία, παρατηρητήρια, στεγανές εξόδους για την έξοδο του προσωπικού για αντεπιθέσεις, με υπόγειες στοές και θαλάμους, νοσοκομεία, αποθήκες συστήματα αερισμού και φωτισμού.

Συνοπτικά για την ηρωϊκή μάχη των Ελλήνων στρατιωτών κατά της Γερμανικής στρατιωτικής μηχανής θα πρέπει να πούμε πως παρά τις επιμέρους επιτυχίες των Γερμανικών στρατιωτικών τμημάτων η Γραμμή των Οχυρών άντεξε και τελικά συνθηκολόγησε όταν οι Γερμανοί κατέλαβαν την Θεσσαλονίκη αφού πέρασαν από την Νότια Γιουγκοσλαβία (σημερινά Σκόπια) και την κοιλάδα του Αξιού. Τότε και μόνο τότε παραδόθηκαν μαζί με την υπόλοιπη Ελληνική δύναμη της Ανατολικής Μακεδονίας.

Εδώ αξίζει να πούμε ότι όταν μετά την κατάρευση της γραμμής Μεταξά, τα επισκέφθηκε, στα τέλη Μαϊου 1941, Γερμανική επιτροπή ειδικών για τις οχυρώσεις, διαπίστωσε ότι το σύστημα αυτό των οχυρώσεων, αποτελούσε τον χρυσό κανόνα μεταξύ του Γαλλικού συστήματος της γραμμής ΜΑΖΙΝΟ και των συστημάτων άλλων χωρών (Βελγίου, Γερμανίας) και ήταν το καταλληλότερο για την μορφολογία του ελληνικού εδάφους. Παράλληλα οι Γερμανοί διετύπωσαν την άποψη ότι οι Βουλγαρικές ένοπλες δυνάμεις (τις οποίες υποτίθεται ότι θα αντιμετώπιζαν τα οχυρά) δεν υπήρχε καμιά περίπτωση να περάσουν την Γραμμή Μεταξά.

Η αντίσταση των ανδρών των Οχυρών δεν κράτησε για πολύ.

Τέσσερεις μέρες μόνο.

Αλλά η αυτοθυσία τους και ο ηρωϊσμός τους, λίγο παραμελημένα σήμερα – όχι από την επίσημη ιστορία, αλλά από τα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα που μας υποβάλλουν κατά όπως θέλουν τα θέματα επικαιρότητας – είχε αποτελέσματα.

Από Ελληνικής πλευράς, νεκροί και τραυματίες 1.000

Από Γερμανικής πλευρά, 2.759 (νεκροί 555, τραυματίες 2.134, αγνοούμενοι 170).

Στις μέρες μας, που όλα τούτα φαίνονται μακρινά και ξεπερασμένα, αλλά και για ορισμένους ίσως ακούγονται και παράξενα, έως παρεξηγήσιμα,

Στις μέρες μας που δύσκολα θα βρίσκαμε τη δύναμη για το ΧΡΕΟΣ, το θάρρος, το κουράγιο, τη θέληση να κλειστούμε στα έγκατα της γης και να περιμένουμε νάρθουν οι μακελάρηδες (μήπως και αυτοί το δικό τους χρέος δεν κάναν;).

Στις μέρες μας που όλα τα βλέπουμε από την πλευρά την ωφελιμιστική – και για να μη μας πουν αναίσθητους το ρίχνουμε στην ευρωπαϊκή μας κουλτούρα, της διεθνοποίησης και του ατομικισμού,

Σ’ αυτές τις μέρες, και με την ευκαιρία των 65 χρόνων που πέρασαν από τότε, αισθάνομαι εγώ πλέον το ΧΡΕΟΣ - το ελάχιστο που μπορώ να κάνω – να γράψω τα ονόματα των Διοικητών καθενός Οχυρού, ξέροντας πως κανένας τους (όσοι τουλάχισον ζουν ακόμα), δεν θα μπορέσει να διαβάσει τούτο το σημείωμα και λόγω ηλικίας αλλά κυρίως λόγω συμβατότητας με τη νέα μορφή των ημερολογίων.

‘Εχουμε λοιπόν και λέμε (από Δυτικά προς τα Ανατολκά)

ΟΧΥΡΟ ΠΟΠΟΤΛΙΒΙΤΣΑ Λοχαγός Θελούνης.
ΟΧΥΡΟ ΙΣΤΙΜΠΕΗ Ταγματάρχης Πικουλάκης Ξανθός.
ΟΧΥΡΟ ΚΕΛΚΑΓΙΑ Λοχαγός Ζακυνθινός Τηλέμαχος.
ΟΧΥΡΟ ΑΡΠΑΛΟΥΚΙ Ταγματάρχης Καραθάνος Δημήτριος.
ΟΧΥΡΟ ΠΑΛΗΟΥΡΙΩΝΕΣ Ταγματάρχης Χατζηγεωργίου Αλέξανδρος.
ΟΧΥΡΟ ΡΟΥΠΕΛ Αντισυνταγματάρχης Δουράτσος Γεώργιος.
ΟΧΥΡΟ ΚΑΡΑΤΑΣ Ταγματάρχης Κοντογιάννης Αστέριος.
ΟΧΥΡΟ ΚΑΛΗ Ταγματάρχης Κωστόπουλος Κων/νος.
ΟΧΥΡΟ ΠΕΡΣΕΚ Λοχαγός Θύμης Σπυρίδων.
ΟΧΥΡΟ ΜΠΑΜΠΑΖΩΡΑ Ταγματάρχης Κώτσης Αναστάσιος.
ΟΧΥΡΟ ΜΑΛΙΑΓΚΑ Λοχαγός Θεωδορόπουλος Ευστάθιος.
ΟΧΥΡΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙ Λοχαγός Δαράτος Σπυρίδων.
ΟΧΥΡΟ ΠΑΡΤΑΛΟΥΣΚΑ Λοχαγός Δρακουλαράκος Σταύρος.
ΟΧΥΡΟ ΝΤΑΣΑΒΛΗ Υπολοχαγός Κόνιαρης Ιωάννης.
ΟΧΥΡΟ ΛΙΣΣΕ Ταγματάρχης Δετοράκης Γεώργιος.
ΟΧΥΡΟ ΠΥΡΑΜΟΕΙΔΕΣ Λοχαγός Ρογκάκος Παναγιώτης.
ΟΧΥΡΟ ΚΑΣΤΙΛΛΟ Λοχαγός Θεοδωράκης Γεώργιος.
ΟΧΥΡΟ ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ Λοχαγός Χατζίκος Γεώργιος.
ΟΧΥΡΟ ΜΠΑΡΤΙΣΕΒΑ Λοχαγός Δημίδης Παναγιώτης.
ΟΧΥΡΟ ΕΧΙΝΟΥ Ταγματάρχης Δρακούσης Χρήστος.
ΟΧΥΡΟ ΝΥΜΦΑΙΑΣ Ταγματάρχης Αναγνωστός Αλέξανδρος.

Μακάρι να μπορούσα να βρώ, αλλά και να γράψω τα ονόματα των 10.069 Αξιωματικών και Οπλιτών, που επάνδρωναν, τα 21 οχυρά τότε, αλλά κυρίως τα ονόματα των 1000 νεκρών και τραυματισμένων, στον αγώνα τους, για μας.

Ηταν αδύνατο αν και όχι ακατόρθωτο.

Στα 21 αυτά ονόματα, περιέχονται ΟΛΟΙ ΤΟΥΣ.

πηγή ΠΗΓΑΣΟΣ

Ακολουθεί ενδεικτικά η περιγραφή της Μαχης του Ρούπελ.

H γερμανική επίθεση εκδηλώθηκε στις 05.15 της 6ης Απριλίου. Για τον κανονισμό των βολών πυροβολικού είχε μεταφερθεί στα βόρεια του Στρυμόνα ένα δέσμιο στη γη αερόστατο, η παρουσία του ήταν προκλητική καθώς η ελληνικές δυνάμεις στερούσαν από αεροπορική κάλυψη. Ελάχιστα λεπτά αργότερα άρχισαν οι επιθέσεις από αεροσκάφη στούκας, στόχος τους εκτός από το οχυρό ήταν και το Κέντρο Αντίστασης Καπίνας.

Η γερμανική επίθεση στα ανατολικά του Ρούπελ

Στα ανατολικά του αριστερού υποτομέα του Συγκροτήματος Σιδηροκάστρου έδρασαν τα τάγματα ΙΙ/125 & ΙΙΙ/125, όπου σύμφωνα με το σχέδιο της επίθεσης έπρεπε πρώτα να καταλάβουν το ύψωμα 350 στο διάκενο των οχυρών Ρούπελ-Καρατάς. Για να μην καταληφθεί το ύψωμα πολέμησαν, η διμοιρία του φυλακίου Κούλας, και του 3ου λόχου προκάλυψης. Το ΙΙ/125 τάγμα πλησίασε, στις 06.40, το ύψωμα 350 και το κατέλαβε με αιφνιδιαστική επίθεση, ακολουθούμενο από το ΙΙΙ/125.

Επίθεση του ΙΙΙ/125 γερμανικού τάγματος

Εκμεταλλευόμενοι τις πτυχώσεις του εδάφους, οι Γερμανοί έφθασαν σε απόσταση 200 μ. από τα έργα του οχυρού Ρούπελ. Οι υπερασπιστές του οχυρού μαζί με την βοήθεια του Καρατάς και του πυροβολικού κατάφεραν να αποκρούσουν και της τρεις επιθέσεις του τάγματος.

Διείσδυση του ΙΙ/125 γερμανικού τάγματος στα νώτα του Ρούπελ

Οι Γερμανοί του ΙΙ/125 τάγματος υποβλήθηκαν σε παρόμοιες δοκιμασίες, αλλά ήταν ο μόνος πραγματικός κίνδυνος για τις ελληνικές δυνάμεις καθ’όλοι την διάρκεια του αγώνα. Από τους 100 άντρες πέρασαν οι 60 με μια ομάδα βαρέων πολυβόλων και μια ομάδα διαβιβαστών. Οι υπόλοιποι λόχοι του τάγματος γνώρισαν την καταστροφή. Ο 5ος λόχος σχεδόν διαλύθηκε. Ο 8ος κατάφερε να περάσει το βράδυ της 6-7/4 και ενώθηκε με τα υπόλοιπα τμήματα το μεσημέρι της 7/4 με πολύ μεγάλες απώλειες.

7 Απριλίου

Την αυγή του 7ης Απριλίου συγκροτήθηκαν τρεις περίπολοι του Ρούπελ με αποστολή την εκκαθάριση της περιοχής από τους εχθρούς και την αποκατάσταση της τηλεφωνικής επικοινωνίας. Αποτέλεσμα αυτής της περιπολίας ήταν η σύλληψη 14 αιχμαλώτων με 3 συσκευές ασυρμάτου και 2 όλμους. Επίσης δεν έλειψαν οι αεροπορικοί βομβαρδισμοί, μάλιστα στις 7-8/4 τα στούκας χρησιμοποίησαν βόμβες 500 κιλών. Η υποχώρηση των Γερμανών και οι μικρές απόλυες των Ελλήνων υπερασπιστών ανύψωσαν το ηθικό των Ελλήνων. Ο Παπακωνσταντίνου σημειώνει χαρακτηριστικά: "Το ηθικών των στρατιωτών υπέροχον. Τους βομβαρδισμούς και την κόλασιν πυρός υποδέχοντο με ζητωκραυγάς".

Αγώνες εναντίον των Γερμανών στα νώτα του Ρούπελ

Η παρουσία των Γερμανών στα νότια του οχυρού Ρούπελ απασχόλησε τις ελληνικές δυνάμεις. Η διμοιρία αρμάτων που θα ενεργούσε με το απόσπασμα του Παπαχατζή δεν χρησιμοποιήθηκε λόγω εδαφικών δυσχερειών. Εναντίων των Γερμανών που είχαν καταλάβει το παρατηρητήριο της 7ης πυροβολαρχίας στο ύψωμα Τεπελάρ κινήθηκαν δύο διμοιρίες του 3ου λόχου υπό των Νιάνου και Παπαχατζή υπό τον ανθυπολοχαγού Καρατζά. Μετά από ολοήμερη μάχη, οι ελληνικές δυνάμεις κατάφεραν να απωθήσουν τους Γερμανούς στο ύψωμα Γκολιαμά ανάμεσα στο χωριό Κλειδί και το λόφο Λουτρών.

8 Απριλίου
Στις 6:00 το πρωί της 8ης Απριλίου το οχυρό Ρούπελ δέχτηκε νέο σφοδρό βομβαρδισμό από την αεροπορία και το πυροβολικό, που συνεχίστηκε όλη την ημέρα. Οι Γερμανοί του ΙΙΙ/125 τάγματος ετοιμάστηκαν για νέα επίθεση με τρεις ομάδες εδάφους και μία διμοιρία σκαπανέων. Για το σκοπό αυτό ενισχύθηκε με δύο διμοιρίες του 13ου και 14ου λόχου.Οι απώλειες του οχυρού την ημέρα αυτή ήταν ένας νεκρός και τέσσερις τραυματίες οπλίτες ενώ οι υλικές ήταν ελάχιστες. Σημαντικές, αντίθετα, ήταν οι απώλειες του εχθρού. Ενέργειες για την εξουδετέρωση των Γερμανών στα νώτα του Ρούπελ. Πιο σοβαρή ήταν η κατάσταση στα νότια του οχυρού αφού το ΙΙ/125 τάγμα ενισχύθηκε από την κάθοδο των γερμανών δυνάμεων της 5ης Ορεινής Μεραρχίας στα δυτικά του Στρυμόνα.

Η κατάσταση χειροτέρεψε για την ελληνική πλευρά γιατί η Ομάδα Μεραρχιών διέταξε τα τάγματα του 41 Συντάγματος Πεζικού να επιστρέψουν στης αρχικές τους θέσεις μάχης. Η κατάσταση ήταν κρίσιμη καθώς η επόμενη προγραμματισμένη ενέργεια ήταν η διάβαση του Στρυμόνα από την 5η Ορεινή Μεραρχία.

9 Απριλίου

Το οχυρό Ρούπελ υπέστη βομβαρδισμούς πυροβολικού και αεροπορίας και την ημέρα αυτή. Μέχρι το μεσημέρι οι βομβαρδισμοί ήταν μικρής έντασης αλλά από τις 14:00 μετατράπηκαν σε σφοδρούς. Στις 12:30, όμως, όταν επρόκειτο να εφορμήσουν τα τμήματα κρούσης, το ελληνικό πυροβολικό εξαπέλυσε στους χώρους εξόρμησης το φονικό πυρ και προκλήθηκαν πολλές και βαριές απόλυες στους Γερμανούς. Μετά από αυτό τα γερμανικά τμήματα άρχισαν να οπισθοχωρούν. Οι απόλυες του οχυρού ήταν πέντε νεκροί και έντεκα τραυματίες. Στις 17:00 προσήλθαν Γερμανοί κήρυκες για να γνωστοποιήσουν την συνθηκολόγηση του ΤΣΑΜ ζητώντας την παράδοση του οχυρού.

Ο διοικητής του, Ταγματάρχης Γεώργιος Δουράτσος απάντησε ότι τα οχυρά δεν παραδίδονται αλλά καταλαμβάνονται και ότι θα συνεχίσει τον αγώνα στερούμενος άλλων διαταγών. Ο κήρυκας διαβεβαίωσε στην στρατιωτική του τιμή ότι δεν επρόκειτο για απάτη και όρισε συνάντηση για την 6:00 της επόμενης 10/4. Το οχυρό επικοινώνησε με τη Μεραρχία όπου κοινοποίησε την συνθηκολόγηση. Η αντίδραση των ανδρών του οχυρού ήταν ότι ο αγώνας έπρεπε να συνεχιστή. Την επομένη 10 Απριλίου 1941 έλαβε χώρα η παράδοση του οχυρού. Τα γερμανικά τμήματα "μας εσεβάσθησαν και μας ετίμησαν", σύμφωνα με την έκθεση Πλευράκη. Έξω από το οχυρό ήταν παραταγμένο γερμανικό τμήμα και απέδωσαν τιμές. Ο εντεταλμένος για την παραλαβή του οχυρού Γερμανός αξιωματικός συγχάρηκε τον διοικητή του, Ταγματάρχη Γεώργιο Δουράτσο, διαβεβαιώνοντας τα συγχαρητήρια και το θαυμασμό των ανωτέρων του. Τόνισε μάλιστα ότι για τους Γερμανούς αποτελούσε τιμή και υπερηφάνεια ότι είχαν ως αντίπαλο έναν τόσον ηρωικό στρατό. Σχετικά με τις απόλυες των εμπολέμων στον αριστερό υποτομέα του Συγκροτήματος Σιδηροκάστρου, ο Πλευράκης σημειώνει στην έκθεση του: "Αι απώλειαι ασήμαντοι έναντι τοιούτου αγώνος ώστε περιορισθεί σε 4 νεκρούς αξιωματικούς και 40 άνδρες τραυματίες 2 αξιωματικοί και 150 άνδρες. Απεναντίας του αντιπάλου βαρύτατε ως μαρτυρούν τα υπάρχοντα νεκροταφεία και ας αποσιωπώ δια λόγους σκοπιμότητος".

πηγή ΡΟΥΠΕΛ

Share