10 Οκτωβρίου 2025

Πώς λειτουργούσε το παράξενο ημερολόγιο των αρχαίων Ελλήνων και γιατί δεν θα μπορούσαμε να το χρησιμοποιήσουμε σήμερα

 
Στην αρχαία Ελλάδα ο χρόνος δεν είχε τον ίδιο ρυθμό που ξέρουμε σήμερα. Αν ρωτούσες έναν Αθηναίο ποια χρονιά είναι δεν θα σου έλεγε έναν αριθμό αλλά θα απαντούσε με το όνομα του άρχοντα που κυβερνούσε ή θα τοποθετούσε το γεγονός μέσα σε μια Ολυμπιάδα. Ο χρόνος ήταν κύκλος και όχι ευθεία γραμμή και συνδεόταν με θεούς γιορτές και ουράνια φαινόμενα. 
 
Κάθε πόλη είχε το δικό της ημερολόγιο. Στην Αθήνα η χρονιά ξεκινούσε με τη νέα σελήνη μετά το θερινό ηλιοστάσιο. Ο πρώτος μήνας ήταν ο Εκατομβαιών ενώ ο χειμερινός μήνας Ποσειδεών αφιερώνονταν στον θεό της θάλασσας. Οι μήνες είχαν 29 ή 30 ημέρες και ορίζονταν από την εμφάνιση της νέας σελήνης. Η πρώτη μέρα κάθε μήνα λεγόταν Νουμηνία και θεωρούνταν ιερή. 
 
Το μεγάλο πρόβλημα ήταν ότι δώδεκα σεληνιακοί μήνες έδιναν μόνο 354 ημέρες. Το ηλιακό έτος είχε 365 και έτσι οι γιορτές κινδύνευαν να βρεθούν σε λάθος εποχή. Για να διορθώσουν την απόκλιση πρόσθεταν κάθε λίγα χρόνια έναν επιπλέον μήνα. Στην Αθήνα αυτός ήταν συνήθως ο Ποσειδεών Β. Η απόφαση για την εισαγωγή του έπαιρνε πολιτική και θρησκευτική διάσταση.
 
Ολυμπιάδες και κοινός χρόνος 
 
Η κάθε πόλη είχε το δικό της τρόπο να μετρά τα χρόνια και αυτό προκαλούσε σύγχυση. Για να βρουν ένα κοινό σημείο αναφοράς οι Έλληνες στράφηκαν στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Από το 776 π.Χ. μετρούσαν τον χρόνο σε τετραετίες που ονομάζονταν Ολυμπιάδες. Έτσι ένας ιστορικός μπορούσε να πει ότι ένα γεγονός έγινε στο δεύτερο έτος μιας συγκεκριμένης Ολυμπιάδας και να είναι κατανοητός σε όλη την Ελλάδα. 
 
Ο Θουκυδίδης για να περιγράψει την αρχή του Πελοποννησιακού πολέμου χρησιμοποίησε πολλαπλά συστήματα. Έδωσε την αρχοντεία στην Αθήνα το όνομα του εφόρου στη Σπάρτη και ταυτόχρονα τη θητεία της ιέρειας στο Άργος. Έτσι μπορούσε να συνδέσει διαφορετικές τοπικές παραδόσεις και να αποτυπώσει με ακρίβεια τον χρόνο. 
 
Οι αστρονόμοι αναζήτησαν πιο ακριβείς λύσεις. Ο Μέτων ανακάλυψε ότι 19 ηλιακά έτη ισοδυναμούν με 235 σεληνιακούς μήνες και διαμόρφωσε τον Μετωνικό κύκλο. Αργότερα ο Καλλίππος βελτίωσε τον υπολογισμό σε περίοδο 76 ετών. Αυτές οι γνώσεις ενσωματώθηκαν στον Μηχανισμό των Αντικυθήρων που μπορούσε να δείξει τον κύκλο της σελήνης να προβλέψει εκλείψεις και να τοποθετήσει τους Πανελλήνιους Αγώνες στο σωστό σημείο του χρόνου. 
 
Στην καθημερινή ζωή η μέτρηση της ώρας γινόταν πιο απλά. Στην αγορά υπήρχαν ηλιακά ρολόγια που έδειχναν την ώρα ανάλογα με τη σκιά του ήλιου. Τη νύχτα ή όταν είχε συννεφιά χρησιμοποιούσαν κλεψύδρες. Στα δικαστήρια η ροή του νερού καθόριζε πόσο θα μιλούσε ένας ρήτορας. Η τεχνολογία αυτή εξελίχθηκε τόσο ώστε να φτάσουμε στον Πύργο των Ανέμων στην Αθήνα έναν πολυλειτουργικό χρονοδείκτη με ηλιακά και υδραυλικά ρολόγια. 
 
Ακόμη και οι αγρότες βασίζονταν στον ουρανό. Ο Ησίοδος συμβούλευε να θερίζουν όταν ανέτειλαν οι Πλειάδες και να σπέρνουν όταν αυτές έδυαν. Τα παραπήγματα πέτρινες πλάκες με χαραγμένα αστέρια και εποχικές ενδείξεις βοηθούσαν τους ανθρώπους να συνδέουν τον χρόνο με τη γεωργία. 
 
Το παράξενο ημερολόγιο των αρχαίων Ελλήνων ήταν πολύπλοκο γιατί συνδύαζε πολιτική θρησκεία και αστρονομία. Για εμάς σήμερα που έχουμε ένα ενιαίο παγκόσμιο σύστημα θα ήταν σχεδόν αδύνατο να το χρησιμοποιήσουμε. Εκείνοι όμως κατάφεραν με παρατήρηση και εφευρετικότητα να φέρουν τάξη στη ροή του χρόνου και να θέσουν τις βάσεις για τα ημερολόγια που ακολούθησαν.
 



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 11:00 π.μ.
Κατηγορία Θέματος , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.