Για να φωτίσω το θέμα της ηθική ευθύνης θα παραθέσω μερικά παραδείγματα για να γίνει περισσότερο κατανοητό:
1/ Είμαι πυρηνικός επιστήμονας και εργάστηκα για την ανακάλυψη της διάσπασης του ατόμου. Την επιστημονική μου ανακάλυψη την πήρε το Υπουργείο Πολέμου και ανέπτυξε την ατομική βόμβα εκ της οποίας σκοτώθηκαν χιλιάδες άνθρωποι και το μυστικό μέσω της κατασκοπίας διέφυγε και προς τον εχθρό. Εγώ υπηρέτησα την επιστήμη και ουδεμία ευθύνη φέρω για το έγκλημα.
2/ Τυγχάνω υπουργός κάποιου υπουργείου και συμβαίνει ένα μείζον ατύχημα από παραλείψεις κατωτέρων μου ή και προηγουμένων από εμένα υπουργών. Δεν με βαραίνει καμιά ευθύνη για το ατύχημα.
3/ Τυγχάνω Πρόεδρος της Δημοκρατίας και υπογράφω Συμφωνία υπογεγραμμένη από της Βουλής, διά της οποίας παραχωρούνται κυριαρχικά πολιτιστικά δικαιώματα της χώρας. Την υπογράφω, για να ΜΗ δημιουργήσω πολιτειακή κρίση. Εγώ υπηρετώ τον θεσμό και υπογράφω, η Κυβέρνηση και η Βουλή είναι υπεύθυνη, τα παραπέρα δεν με αφορούν.
Και στις τρεις περιπτώσεις ο υπόλογος αν λογοδοτήσει στο δικαστήριο, αρνείται την ενοχή του, με το επιχείρημα ότι ο ίδιος δεν έπραξε το κακό. Ασφαλώς στην πρώτη περίπτωση ο πυρηνικός επιστήμονας δεν έφτιαξε την ατομική βόμβα, ο υπουργός δεν έκανε ο ίδιος το ατύχημα αλλά άλλος ο υπεύθυνος και ο ΠτΔ δεν έφτιαξε την Συμφωνία αλλά η Κυβέρνηση και την υπέγραψαν οι βουλευτές.
Ο πυρηνικός επιστήμων
Η ευθύνη του εκ πρώτης απόψεως είναι στο ακέραιο. Όμως μαζί με αυτόν πόσοι εργάστηκαν για το επίτευγμα τούτο; Μήπως δεν είναι και εκείνοι οι οποίοι από αγνό έρωτα προς την επιστημονική έρευνα μοχθούν για τον ίδιο σκοπό;
Είναι πιθανό ότι όσο και να εναντιωθούν στο ρεύμα εκείνο θα ακολουθήσει το δρόμο του. Και πολύ πιθανόν αν αντισταθεί το κατεστημένο θα τον τσακίσει και λίγοι θα τον στηρίξουν. Η ηθική όμως αξία της διαμαρτυρίας του δεν θα κριθεί από αυτό αλλά από την πρόθεση του να αγωνιστεί κοντά στην κοινωνία, να την διαφωτίσει για τα τεκταινόμενα και να μην παραδοθεί την εργασία του για τον όλεθρο του ανθρώπου. Να αγωνισθεί κοντά στο λαό όπως έκανε ενάντια στα πυρηνικά όπλα ο Αλμπερτ Αϊνστάιν ο «θεωρητικός πατέρας» της διάσπασης του ατόμου, ο πυρηνικός- χημικός Ανδρέας Τουπαδάκης, ο οποίος παραιτήθηκε από το Εργαστήριο Livermore- Καλιφόρνια που έφτιαξε την πρώτη πυρηνική βόμβα και έκτοτε αγωνίζεται για το καλό της ανθρωπότητας, όπως και πολλοί άλλοι. Μπορεί να μην καταργήθηκαν ακόμη τα Π.Ο αλλά δεν χρησιμοποιήθηκαν και παραμένουν σαν όπλα αποτροπής ενός τρίτου παγκόσμιου πολέμου.
Ο Υπουργός
Αυτός δήλωσε αθώος αλλά λησμονεί ή αγνοεί ότι σε κάθε διοίκηση την συνολική ευθύνη έχει ο διοικητής (εν προκειμένω ο υπουργός) για ότι πράττουν οι υφιστάμενοι του και για ό,τι παραλείπουν να πράξουν.
Στην προκειμένη περίπτωση ευθύνη έχει για παράλειψη η οποία έγινε αιτία μείζονος ατυχήματος. Το πρώτο και ύψιστο καθήκον ενός υπουργού ή διοικητού όταν παραλαμβάνει το υπουργείο ή την διοίκηση είναι η ασφάλεια και επιβίωση των ανθρώπων εντός των αρμοδιοτήτων του και μετά όλα τα άλλα.
Το λόγο λοιπόν έχει η δικαιοσύνη να ερευνήσει τις τυχόν παραλείψεις του υπουργού, που οδήγησαν στο ατύχημα. Αν αυτό οφείλεται σε ενέργειες που παρέλειψε να κάνει από κάποιο συμφέρον ή λόγω πιέσεων εκ μέρους άλλων παραγόντων, τότε βαρύνεται και πέραν της ηθικής ευθύνης.
Ο Π.τ.Δ
Ο Πρόεδρος εν προκειμένω μπορούσε να παραιτηθεί και να μην υπογράψει την συμφωνία υπακούοντας στην φωνή της συνείδησης του και στην εκφρασθείσα με πρωτοφανή στα χρονικά συλλαλητήρια. Μπορούσε ακόμη να δηλώσει προκαταβολικώς ότι παρόμοια συμφωνία δεν θα την υπογράψει ώστε να την αποτρέψει.
Προτίμησε όμως την διατήρηση της θέσεως του και τυχόν το κομματικό συμφέρον από την ΜΗ παραχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Ο Π.τ.Δ φέρει βαριά ηθική ευθύνη διότι ουδέν έπραξε για την αποφυγή της επικύρωσης της Συμφωνίας. Αυτός έπραξε σαν δημόσιος υπάλληλος και όχι σαν Π.Τ.Δ να αρκεστεί μόνο στο γράμμα του νόμου και η συνείδηση του δεν ερεύνησε στο τι κάνει ένας πρόεδρος όταν διαφωνεί. Τι θα έκανε ο αείμνηστος Κωστής Στεφανόπουλος στην προκειμένη περίπτωση; Αυτό που τόλμησε να κάνει απευθυνόμενος στον Πρόεδρο των ΗΠΑ Μπίλ Κλίντον. Ο Ελληνικός λαός έχει καταλογίσει στον Π.τ.Δ βαρύτατη ηθική ευθύνη.
Και οι τρείς περιπτώσεις έχουν τρία κοινά σημεία
α/ Και τα τρία πρόσωπα ελέγχονται όχι για αυτό που έπραξαν αλλά γι’αυτό που παρέλειψαν να πράξουν σε μια κρίσιμη ώρα
β/ Από δειλία συμφέρον, αδιαφορία ή και απειρία
γ/Ενώ εξ ορισμού είναι άνθρωποι προικισμένοι με ιδιαίτερα προσόντα (νοημοσύνη, επίγνωση του καθήκοντος, ευαισθησία) που δικαιολογημένα η κοινωνία απαιτεί απ’ αυτούς
Αλλά ερωτήματα που εγείρονται:
- Εχουν επάρκεια όλοι οι υπουργοί για ανάληψη υπουργείου;
- Μήπως είναι ενδοτικοί σε πιέσεις;
- Μήπως είναι καιροσκόποι, αδιάφοροι, δειλοί και μειωμένης αντίληψης άνθρωποι;
Εν τοιαύτη περιπτώσει με ποια κριτήρια τους επιλέγει ο κάθε πρωθυπουργός ή ο υπουργός τους υφισταμένους του υπεύθυνους για καίριες θέσεις; Ακόμη και για τον σταθμάρχη αερολιμενάρχη, διοικητής της Σχολής Αλεξιπτωτιστών κ.α; Μόνον με βάση το κομματικό συμφέρον; Και η κοινωνία ας καεί στα Τέμπη, ας κάνουν φτερά τα χρήματα των κτηνοτρόφων και γεωργών, ας γίνει η Αθήνα άνδρο κακοποιών, ας σέρνεται η χώρα στην Ε.Ε ουραγός, ας υποφέρει από την ακρίβεια ο λαός, ας πληθαίνουν τα σκάνδαλα καθημερινώς κ.ο.κ Αρκεί να ωφελείται το κομματικό συμφέρον. Για το Έθνος, την Ελλάδα και τον απανταχού Ελληνισμό η κομματοκρατία ολίγο έχει ενδιαφέρον.
(7/10/25)
*Αμφικτύων ο Υποστράτηγος ε.α Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης
Συγγραφέας, Μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου