Η ανάσταση του Σπηλαίου του Πλάτωνα

Μετάφραση: Απολλόδωρος

28 Μαρτίου, 2024 | Bert Olivier | Διαβάστε το εδώ 

 

Έχοντας ζήσει περισσότερα από τέσσερα χρόνια συστηματικής υποταγής στο gaslighting καθώς και στην παραπληροφόρηση από τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης, τις κυβερνήσεις και τις μη εκλεγμένες, ιδιωτικές παγκόσμιες εταιρείες, όσοι από εμάς διαμένουν στη χώρα των ξύπνιων και αφυπνισμένων, θα καταλάβαιναν τη μεταφορά του "κοιτάζω τις σκιές". Και αν το κάνετε, ίσως κάποιοι αναγνώστες να θυμούνται ότι τον 4ο αιώνα π.Χ. υπήρχε ένας αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος ονόματι Πλάτων, ο οποίος επινόησε έναν μύθο που αφορούσε σκιές για να εξηγήσει τον εκ γενετής απατηλό χαρακτήρα του ανθρώπινου κόσμου στον χώρο και τον χρόνο.

 

Αν έχετε σπουδάσει φιλοσοφία και δεν έχετε ακούσει για την αλληγορία του σπηλαίου του Πλάτωνα, κάτι λείπει από τη φιλοσοφική σας εκπαίδευση. Αν όμως την έχετε, ίσως γνωρίζετε επίσης ότι ορισμένοι σχολιαστές έχουν παρατηρήσει ότι είναι πιθανότατα η πρώτη φαντασίωση αυτού που γνωρίζουμε ως κινηματογραφικό θέατρο, δεδομένης της κρίσιμης ιδέας ότι κάτι προβάλλεται σε μια επίπεδη επιφάνεια.

 

Στο 7ο βιβλίο του διαλόγου του Πλάτωνα, τη Δημοκρατία, ο εκπρόσωπος του Πλάτωνα, ο Σωκράτης, αφηγείται την αλληγορική ιστορία μιας κοινότητας ανθρώπων που ζουν σε ένα σπήλαιο, με τους λαιμούς τους αλυσοδεμένους με τέτοιο τρόπο ώστε να έχουν την πλάτη τους στο άνοιγμα του σπηλαίου και να μπορούν να κοιτάζουν μόνο τον τοίχο του σπηλαίου. Πίσω τους υπάρχει ένας δρόμος με διάφορα όντα που κινούνται κατά μήκος του, και πίσω από τον δρόμο και τους χρήστες του υπάρχει μια μεγάλη φωτιά. Ακόμη πιο πέρα προς την είσοδο, πίσω από τη φωτιά, βρίσκεται το άνοιγμα του σπηλαίου, με τον ήλιο να λάμπει έντονα έξω.

 

Εδώ είναι το πρώτο κρίσιμο μέρος του μύθου του σπηλαίου: το φως από τη φωτιά πίσω από το δρόμο ρίχνει τις σκιές των πλασμάτων και των αντικειμένων που κινούνται κατά μήκος του δρόμου στον τοίχο του σπηλαίου μπροστά από τους φυλακισμένους του σπηλαίου, οι οποίοι - επειδή δεν μπορούν να γυρίσουν - αντιλαμβάνονται αυτές τις σκιές ως πραγματικά πράγματα και διεξάγουν συζητήσεις γι' αυτές στη "γλώσσα των σκιών", σαν να είναι το μόνο που υπάρχει για την "πραγματικότητα". Αυτό είναι προφανώς παρόμοιο με την οντολογική αξία που πολλοί σύγχρονοι άνθρωποι αποδίδουν στις εικόνες της τηλεόρασης και του κινηματογράφου, καθώς και σε εκείνες τις διαδικτυακά διαμεσολαβημένες εικόνες που εμφανίζονται στις οθόνες των υπολογιστών - συμπεριφέρονται σαν οι εικόνες να είναι πραγματικές.

 

Οι αλυσοδεμένοι κάτοικοι του σπηλαίου αντιπροσωπεύουν φυσικά τα ανθρώπινα όντα, και η αλληγορία είναι ο τρόπος του Πλάτωνα να πει ότι τα ανθρώπινα όντα μοιάζουν με τους κατοίκους του σπηλαίου αποδίδοντας λανθασμένα "πραγματικότητα" στα πράγματα της αισθητηριακής αντίληψης, τα οποία είναι σαν σκιές σε σύγκριση με τα αντικείμενα της σκέψης. Τα τελευταία, αντίθετα, είναι οι μόνες πραγματικά πραγματικές οντότητες, σύμφωνα με τον Πλάτωνα.

 

Το δεύτερο κρίσιμο μέρος του μύθου του σπηλαίου συναντάμε εκεί όπου ο Σωκράτης αφηγείται πώς ένας από αυτούς τους φυλακισμένους (πιθανότατα μια γυναίκα, επειδή οι γυναίκες τείνουν να είναι λιγότερο συμβατικές από τους άνδρες κατά την εμπειρία μου) καταφέρνει με κόπο να βγάλει τις αλυσίδες από το λαιμό της, και καταφέρνει να γυρίσει και να βγει από το σπήλαιο, πέρα από το δρόμο και τη φωτιά, στο φως της ημέρας. Χρειάζεται λίγος χρόνος για να συνηθίσουν τα μάτια της στο έντονο φως, αλλά όταν τελικά βλέπει τον υπάρχοντα κόσμο σε όλο του το μεγαλείο, είναι κατανοητό ότι μένει έκπληκτη και ανυπομονεί να μοιραστεί την ανακάλυψή της με όσους βρίσκονται στη σπηλιά.

 

Παρεμπιπτόντως, θα πρέπει να σημειωθεί ότι είναι εύκολο να αποδομήσουμε την υποτίμηση της αισθητηριακής αντίληψης από τον Πλάτωνα υπέρ της αφηρημένης σκέψης, δείχνοντας ότι εξαρτάται από την αναγνωρίσιμη σημασία και εγκυρότητα αυτού ακριβώς που αντιτίθεται, δηλαδή της αισθητηριακής γνώσης, για να "λειτουργήσει" το μεταφυσικό φιλοσοφικό του επιχείρημα, όχι μόνο στη Δημοκρατία, αλλά και στο Συμπόσιο.

 

Θα πρέπει κανείς να προσέξει ιδιαίτερα την αφήγηση του Πλάτωνα για την επιστροφή του νεοφώτιστου "φωτισμένου" ατόμου στη φυλή του στο σπήλαιο, διότι εδώ αποκαλύπτει μεγάλη διορατικότητα για τη σχέση μεταξύ του αληθινού φιλοσόφου (ή του καλλιτέχνη, για την ακρίβεια) και της κοινωνίας. Γιατί; Επειδή υπαινίσσεται αυτό που όλοι οι αληθινοί φιλόσοφοι και καλλιτέχνες βιώνουν κατά καιρούς. Το άτομο που επιστρέφει στην κοινότητα του σπηλαίου για να μοιραστεί μαζί της την απίστευτη ανακάλυψη του πραγματικού, αισθητηριακού κόσμου έξω από το σπήλαιο, διατρέχει τον σοβαρό κίνδυνο να μην γίνει κατανοητό.

 

Εξάλλου, πώς θα περιγράψει κάτι για το οποίο οι κάτοικοι του σπηλαίου δεν θα έχουν λεξιλόγιο; Το δικό τους είναι συντονισμένο στις σκιές. Θα έπρεπε επομένως να επινοήσει μια νέα γλώσσα για να μοιραστεί τη νεοαποκτηθείσα γνώση της, και όπως γνωρίζουμε από την ιστορία, οι νέες ιδέες πολύ συχνά αποδοκιμάζονται από εκείνους που προσκολλώνται στις συμβάσεις. Στην πραγματικότητα, τα άτομα αυτά δεν διακινδυνεύουν τίποτα λιγότερο από τη ζωή τους στην προσπάθειά τους να "περάσουν" στην πρώην κοινότητά τους, η οποία, κατά πάσα πιθανότητα, θα τους θεωρήσει παράφρονες.

 

Θυμηθείτε τον Βίνσεντ βαν Γκογκ, του οποίου η τέχνη -ιδιαίτερα η χρήση ζωηρών χρωμάτων σε έναν βικτοριανό κόσμο που ήταν συνηθισμένος στο μαύρο, το γκρι και το σκούρο καφέ- ήταν ακατανόητη σε όλους εκτός από τον αδελφό του Theo, ο οποίος κατάφερε να πουλήσει ακριβώς ένα από τα έργα του Βίνσεντ σε έναν ακατανόητο κόσμο. (Η ακρόαση του Starry, Starry Night, του Don McLean, προσδίδει κάποια κατανόηση σε αυτό).

 

Ή σκεφτείτε τον αρχαίο φιλόσοφο Σωκράτη, ο οποίος καταδικάστηκε σε θάνατο επειδή μοιράστηκε τις κριτικές ιδέες του με τη νεολαία της Αθήνας, και τον Πολωνό αστρονόμο Κοπέρνικο, του οποίου η επαναστατική ηλιοκεντρική υπόθεση αρχικά γελοιοποιήθηκε. Το ίδιο και η ιδέα του Ιταλού φυσικού Γαλιλαίου για μια "γη σε κίνηση" και η ασυνείδητη ιδέα του Ιταλού φιλοσόφου Τζορντάνο Μπρούνο για έναν άπειρο αριθμό κόσμων, όπου υπάρχουν πλάσματα σαν εμάς (για την οποία κάηκε στην πυρά).

 

Ή σκεφτείτε τη θεωρία της εξέλιξης του Κάρολου Δαρβίνου, η οποία γελοιοποιήθηκε (και εξακολουθεί να γελοιοποιείται ακόμη και σήμερα σε πολλούς κύκλους) ως γελοία αναγωγή των ανθρώπων σε πιθήκους - πολλά σκίτσα εμφανίστηκαν τότε σε περιοδικά όπως το Punch, τα οποία απεικόνιζαν ανθρώπους σε διάφορες στάσεις ως πρωτεύοντα θηλαστικά, για παράδειγμα. Ο Φρόυντ, επίσης, αντιμετωπίστηκε - και αντιμετωπίζεται ακόμη και σήμερα από ορισμένους - σαν να ήταν ο διάβολος, επειδή τόλμησε να υποδείξει ότι η "αρχική καταπίεση" της παιδικής ερωτικής επιθυμίας (για τη μητέρα), μέσω της οποίας συγκροτείται το ασυνείδητο, με κάποιο τρόπο μολύνει αφόρητα το ανθρώπινο γένος.

 

Θα μπορούσε κανείς να προσθέσει πολλούς άλλους, όπως ο D.H. Lawrence, ο οποίος διώχθηκε για το δικαίωμα των λογοτεχνών να εξερευνούν όλες τις πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης, συμπεριλαμβανομένης και αυτής της σεξουαλικότητας. Αυτό που έχουν κοινό όλες αυτές οι περιπτώσεις φιλοσόφων, επιστημόνων και καλλιτεχνών είναι ότι τα άτομα αυτά βρίσκονταν στη θέση της "επαναστάτριας" που βρήκε διέξοδο από τη σπηλιά των συμβατικών παραδοχών του Πλάτωνα και προσπάθησε να μοιραστεί τις ανακαλύψεις της με εκείνους που ήταν ακόμη δεμένοι στο λαιμό - προς την ακατανόητη απορία τους και την ανελέητη γελοιοποίηση ή δίωξή της.

 

Μήπως αυτό σας ακούγεται οικείο, ειδικά στη σημερινή εποχή, όπου υπάρχει ένα πρόσθετο στρώμα στο είδος της "απόστασης από την πραγματικότητα" για το οποίο έγραφε ο Πλάτωνας; Δεν είναι μόνο ότι πρέπει να υπενθυμίσουμε στον εαυτό μας ότι η αισθητηριακή αντίληψη μπορεί να είναι -και συχνά είναι- απατηλή, χωρίς την παρέμβαση της (κριτικής) σκέψης- επιπλέον πρέπει να παλέψουμε με το γεγονός ότι τα πράγματα που αντιλαμβανόμαστε έχουν σκόπιμα διαστρεβλωθεί στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης, έτσι ώστε η κριτική μας οικειοποίηση των ψευδών, σκιωδών κειμένων και εικόνων που κυκλοφορούν στον χώρο των μέσων ενημέρωσης να πρέπει να υποβληθεί σε ένα εντελώς διαφορετικό είδος κριτικής σκέψης. 

 

Ανάλογα με τους άτυχους φυλακισμένους του σπηλαίου στην ιστορία του Πλάτωνα, οι σύγχρονοι άνθρωποι βρίσκονται στο έλεος των ισχυρών εταιρειών μέσων ενημέρωσης που διαδίδουν επίσημα εγκεκριμένες ειδήσεις και σχόλια για τα πάντα, από την πανδημία μέχρι την υποτιθέμενη αποτελεσματικότητα και ασφάλεια των "εμβολίων", την παγκόσμια οικονομία και τις συγκρούσεις στην Ουκρανία και τη Γάζα.

 

Ευτυχώς, δεδομένης της διφορούμενης ιδιότητας της επικοινωνίας ως δίκοπο μαχαίρι, το διαδίκτυο επιτρέπει τη διάδοση αντίπαλων ειδήσεων και κριτικών σχολίων που αμφισβητούν την επίσημη ειδησεογραφική ηγεμονία. Ως αποτέλεσμα, αυτό που αντικρίζει κανείς στον παγκόσμιο χώρο των μέσων ενημέρωσης είναι ένα χάσμα πληροφόρησης και επικοινωνίας που μοιάζει με την έντονη αντίθεση μεταξύ του τι γνωρίζει ο δραπέτης από το σπήλαιο του Πλάτωνα και του τι πιστεύουν ότι γνωρίζουν οι ανυποψίαστοι κάτοικοι του σπηλαίου, με τη διαφορά ότι αυτό συμβαίνει σε μια κλίμακα που δεν έχει παρατηρηθεί ποτέ άλλοτε στην ιστορία. Είναι σαν να έχει ξεσπάσει ένας πόλεμος πληροφοριών μεταξύ του πρόσφατα διαφωτισμένου δραπέτη και εκείνων που βρίσκονται στο σπήλαιο και υπερασπίζονται δογματικά και με αυξημένη απελπισία την υποτιθέμενη αλήθεια της προβαλλόμενης πίστης τους στις σκιές.

 

Με άλλα λόγια, όπως, σε κάθε δεδομένη στιγμή, υπάρχουν συμβάσεις ή "σκιές" που έχουν ασφυκτικό έλεγχο της ικανότητας των ανθρώπων να βλέπουν πέρα από αυτό που οι τρέχουσες, σιωπηρές συμφωνίες επιτρέπουν να βλέπει κανείς, έτσι και σήμερα υπάρχουν πρωτοφανείς, σκόπιμα κατασκευασμένες "σκιές " που διέπουν τον ορατό και ακουστικό κόσμο. Ποια είναι μερικά από αυτά;

 

Μια από τις πιο επίμονες σκιές που ρίχνουν τα επίσημα κανάλια στο τείχος των μέσων ενημέρωσης αφορά το πολύκροτο ζήτημα των χιλιάδων, αν όχι εκατομμυρίων, παράνομων μεταναστών που περνούν τα σύνορα των ΗΠΑ και εισέρχονται στη χώρα. Δεν είναι μόνο ότι επιτρέπεται η είσοδος αυτών των ανθρώπων στις ΗΠΑ- ακόμη χειρότερο είναι το γεγονός ότι η επικρατούσα πολιτική της κυβέρνησης Μπάιντεν ισοδυναμεί με το να δίνει προτεραιότητα στις ανάγκες αυτών των μεταναστών έναντι εκείνων των Αμερικανών πολιτών, παρέχοντάς τους δωρεάν πτήσεις, γεύματα με λεωφορεία, τηλέφωνα και διαμονή - εξασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο ότι θα είναι πιστοί στο Δημοκρατικό Κόμμα που τους δίνει πρόσβαση στην αμερικανική κοινωνία.

 

Επιπλέον, το σχέδιο φαίνεται να είναι να διασφαλιστεί ότι αυτοί οι μετανάστες θα παραμείνουν στη χώρα, ανεξάρτητα από τα εγκλήματα που μπορεί να διαπράξουν, και να καταμετρηθούν σε μια εθνική απογραφή, ώστε να δημιουργηθούν επιπλέον περιφέρειες του Κογκρέσου. Μια αναγνωρίσιμη "σκιά" των μέσων ενημέρωσης στο θέμα αυτό - πέρα από το γεγονός ότι οι πληροφορίες που υπάρχουν στο βίντεο που συνδέεται παραπάνω δεν είναι διαθέσιμες στα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης - είναι η στρατηγική της επίθεσης στη γλώσσα που χρησιμοποιούν οι επικριτές, όταν αναφέρονται στη μαζική είσοδο μεταναστών, ως "ρατσιστική", αποσπώντας έξυπνα την προσοχή από τους ίδιους τους μετανάστες. Με αυτόν τον τρόπο, η μαρτυρία αυτού που μπορεί να φανεί στο φως του ήλιου από αδιάσειστα στοιχεία, τα οποία παρέχονται από εκείνους που έχουν ξεφύγει από τη σπηλιά των μέσων ενημέρωσης, μετασχηματίζεται η ίδια σε μια άλλη σκιά.

 

Μια άλλη σκιά στον τοίχο του σπηλαίου των μέσων ενημέρωσης αφορά τα αίτια της οικονομικής παρακμής παγκοσμίως, που είναι ιδιαίτερα εμφανής στις πρώην πλούσιες ευρωπαϊκές χώρες. Η "κλιματική αλλαγή" προβάλλεται συνήθως ως αιτία για την επιδείνωση της κατάστασης, αλλά τα ερευνητικά ρεπορτάζ έχουν αποκαλύψει κάτι ακόμη πιο σκοτεινό από τους ισχυρισμούς περί κλιματικής αλλαγής - δεδομένου ότι οι τρέχουσες πληροφορίες δείχνουν ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί, με βεβαιότητα, να χαρακτηριστεί ως ο δημιουργός της κλιματικής αλλαγής, όπως μας λένε αδιάκοπα - δηλαδή ότι η επισιτιστική κρίση (ως μέρος της συνεχιζόμενης οικονομικής παρακμής) και ο υποτιθέμενος επακόλουθος, αναμενόμενος λιμός κατασκευάζονται με τον ίδιο τρόπο που κατασκευάστηκε η "πανδημία" του Covid.

 

Μια τελευταία σκιά που προβάλλεται στις οθόνες του κόσμου αφορά την εικόνα των Ηνωμένων Εθνών ως ενός καλοκάγαθου οργανισμού που εργάζεται για την ευημερία όλων των ανθρώπων του κόσμου. Μόλις το περασμένο Σαββατοκύριακο μία από τις πρώην διδακτορικές φοιτήτριές μου - τώρα πια ολοκληρωμένη διδάκτωρ φιλοσοφίας - παρακολούθησε ένα συνέδριο για τους "στόχους βιώσιμης ανάπτυξης" του ΟΗΕ και η αναφορά της για τις εισηγήσεις που παρουσιάστηκαν εκεί, καθώς και οι συζητήσεις που ακολούθησαν (καθώς και το γεγονός ότι θεωρήθηκε ως "αυτή που θέτει δύσκολες ερωτήσεις"), με έπεισαν ότι ήταν πιθανότατα το μόνο άτομο εκεί που έχει πλήρη επίγνωση της ψεύτικης φύσης του έργου που επιτελείται από τον ΟΗΕ παγκοσμίως.

 

Αν αυτό είναι δύσκολο να το καταπιεί κανείς - αν δεν έχει ακόμη ενημερωθεί για την ανάρμοστη σχέση μεταξύ του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ και των Ηνωμένων Εθνών - μια κάποια θεραπεία για την άγνοια αυτή συνίσταται στο να δει κανείς τον αποθανόντα ερευνητή δημοσιογράφο, Janet Ossebaard και της Cyntha Koeter το Sequel της αρχικής Πτώσης της Καμπάλ (και τα δύο διαθέσιμα στο Rumble) - ιδίως τα επεισόδια που αφορούν τα Ηνωμένα Έθνη (όπως αυτό εδώ, όπου αποκαλύπτουν πώς οι σεξουαλικές κακοποιήσεις που διαπράχθηκαν από μέλη της αποστολής σταθεροποίησης του ΟΗΕ στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό κρύφτηκαν κάτω από το χαλί, ακόμη και μετά τη διεξαγωγή έρευνας σχετικά με τις κατηγορίες που απαγγέλθηκαν σε βάρος των εν λόγω μελών).

 

Μόλις το φως του ήλιου από έρευνες βασισμένες σε αποδείξεις, όπως αυτή των Ossebaard και Koeter, διαλύσει αυτές τις σκιές για όσους έχουν τα παροιμιώδη "μάτια να δουν", μπορεί να μην είναι εύκολο να πιστέψει κανείς τη μαρτυρία των ματιών του- άλλωστε -όπως και οι σύνεδροι στο συνέδριο που αναφέρθηκε προηγουμένως- έχει εκτεθεί μόνο στην (παραπλανητική) εικόνα του ΟΗΕ ως καλοπροαίρετου οργανισμού. Και θα ήταν ακόμη πιο δύσκολο να επικοινωνήσει αυτές τις νεοαποκτηθείσες γνώσεις σε άλλους, οι οποίοι πιθανώς θα υπέφεραν από "γνωστική ασυμφωνία" μπροστά σε τέτοιες "ακατανόητες κατηγορίες" κατά του εν λόγω παγκόσμιου οργανισμού. Αλλά ποιος ξέρει, ίσως εκείνοι που εξακολουθούν να είναι μπερδεμένοι από τη "συζήτηση περί σκιών" να ρίξουν μια ματιά στο φως εδώ και εκεί. Αξίζει να επιμείνουμε να τους υποδεικνύουμε το φως.

 

Δικτυογραφία:

Plato's Cave Resurrected ⋆ Brownstone Institute

https://brownstone.org/articles/platos-cave-resurrected/