Γράφει ο Παναγιώτης Λιάκος
«Νύχτα ιερή και Λύχνε εσύ, είσθε των όρκων μας οι μόνοι οι μάρτυρες·
είχαμε ορκισθεί κι’ εγώ κι’ αυτός εμπρός σας:
αιώνια αυτός θα μαγαπά· εγώ, ποτέ, χωρίς αυτόν, θα ζήσω.
Την αμοιβαία πίστη μας είχατε επισφραγίσει εσείς·
τώρα μου παραγγέλλει: Ορκοι, καθώς αυτοί ήσαν στη θάλασσα γραμμένοι!
Στον κόρφο άλλων γυναικών, Λύχνε, ιδές τον, έχει γείρει!»
Μελεάγρου επίγραμμα. Παρατίθεται στο «Τα αρχαία ελληνικά ερωτικά επιγράμματα», Λαζανάς, Β. Ι., εκδόσεις Παπαδήμα, Αθήνα: 2013, σελ. 31
Περίπου όσα επιγράμματα έχουν γραφτεί στην αρχαιότητα για την έλλειψη της αγαπημένης ή την απόρριψη έχουν γραφτεί και για την απιστία. Οι όρκοι των εραστών είναι στη θάλασσα γραμμένοι, σχολιάζει πικρά ο Μελέαγρος (επιγραμματοποιός που γεννήθηκε στα Γάδαρα και έζησε τον 1ο αιώνα π.Χ.) στο επίγραμμα 8(1) που παρατέθηκε στην αρχή του άρθρου, ενώ ο Καλλίμαχος ο Κυρηναίος (περ. 310-240 π.Χ.), στο επίγραμμα 6(2) γράφει (στον στίχο 4) ότι οι όρκοι οι ερωτικοί «την ακοή δεν κρούουν των αθανάτων».
Ο έρωτας είναι μια κατάσταση υπερβατική, που διαποτίζει, χαρακτηρίζει και κυβερνά και τις σχέσεις των δύο φύλων αλλά και τις όψεις και τις συνθήκες της καθημερινής, συλλογικής ζωής. Με τον ενθουσιασμό τον ερωτικό γεννιούνται και ακμάζουν χώρες, έθνη, φιλοσοφικά και πολιτικά κινήματα και καλλιτεχνικά ρεύματα. Με την απόσυρση τούτης της ανεξήγητης δύναμης όλα τα παραπάνω μαραίνονται και σβήνουν. Κι ο έρωτας είθισται να αποσύρεται μόλις εμφανίζεται η φρικτή προδοσία.
Ο Ρουφίνος (εικάζεται ότι γεννήθηκε τον 2ο αιώνα μ.Χ.), στο επίγραμμα 43(3) αποφαίνεται ότι μόνο ο Πυθαγόρας κατόρθωσε να μη μοιχεύσει (στίχοι 1-2), και στο επίγραμμα 41(4) αναφερόμενος σε μια μοιχό, λέει ότι «όλες το ίδιο, άλλωστε, πράττουν». Ο Ερατοσθένης Σχολαστικός (έζησε τον 6ο αιώνα μ.Χ.) πολιορκεί την παντρεμένη Μελίτη στο επίγραμμα 242(5). Ο Φιλόδημος (γεννήθηκε περίπου το 110 π.Χ. στα Γάδαρα) στο επίγραμμα 4(6) είναι έτοιμος να απιστήσει στη Φιλαίνα, ενώ ο Στατύλλιος Φλάκκος (έζησε περίπου τον 1ο αιώνα π.Χ.) κατηγορεί, στο επίγραμμα 5(7) για απιστία τη Νάκη, την ερωμένη του.
Ο έρωτας συχνά βιώνεται σαν σωματοποιημένος πόνος από εκείνον που υποφέρει από την έλλειψή του και οι επιγραμματοποιοί ανέδειξαν αυτή την πτυχή του. Ο Μακηδόνιος Υπατικός (έζησε τον 6ο αιώνα μ.Χ.) στα επιγράμματα 224(8) και 225 λέει αντίστοιχα ότι ο Ερωτας του τρυπά «καρδιά και σκώτια» και είναι «λαβωματιά βαθιά» που δεν γιατρεύεται. Ο Παύλος Σιλεντάριος (κι εκείνος, όπως ο Μακηδόνιος, έζησε τον 6ο αιώνα μ.Χ.) στο επίγραμμα 236(9) δηλώνει ότι έφτασε στο σημείο να βιώνει την έλλειψη της καλής του σαν παράλυση, σαν να έχει φτάσει στο χείλος του θανάτου, και στο επίγραμμα 239(10) λέει ότι ο Ερως «ο πικρός» είναι «παμφάγος», του τρώει «τα κρέατα, τα κόκαλα, τα μυαλά», τον διαλύει, τον λειώνει (στίχοι 3-5), τον κάνει σαν την τέφρα των σφαγίων μετά τη θυσία. Στο επίγραμμα 226(11) ο Παύλος Σιλεντάριος κατηγορεί τα μάτια του, που ρουφούν το «νέκταρ των Ερώτων» (στίχος 1) και ευθύνονται που η καρδιά του έγινε, από το πάθος, «του πυρός παρανάλωμα».
Ο έρωτας, η κατάσταση, ενέργεια και ουσία που συνέχει το σύμπαν, υμνήθηκε, εγκωμιάστηκε αλλά και «εξορκίστηκε» με χάρη, φαντασία, έμπνευση και στιλ από τους επιγραμματοποιούς της ελληνιστικής περιόδου. Εχει ειπωθεί ότι το ελληνιστικό επίγραμμα μοιάζει με ένα «εντυπωσιακό μωσαϊκό με ποικιλόχρωμες ψηφίδες, συχνά ένα καλοδουλεμένο διαμάντι»(12).
Και πόση, άραγε, λιγότερη απελπισμένη ένταση θα είχε ο έρωτας αν στον νου όλων μας δεν υπήρχε ο πικρός φόβος της προδοσίας, που καραδοκεί; Οι ανθρώπινοι όρκοι είναι στη θάλασσα γραμμένοι.
______________________
Παραπομπές
1. Λαζανάς, Β. (2013), σ. 31.
2. Λαζανάς, Β. (2013), σ. 30.
3. Ό.π, σ. 50.
4. Ό.π., (2013), σ. 50.
5. Κεντρωτής, Γ. (2014), σ. 278.
6. Λαζανάς, Β. (2013), σ. 29.
7. Ό.π., σ. 29.
8. Κεντρωτής, Γ., Των εραστών τα μάτια είναι πάντα σα βροχή… Παλατινή Ανθολογία, Βιβλίο Πέμπτο, Επιγράμματα ερωτικά, εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα 2014.σ. 256.
9. Ό.π.., 270.
10. Ό.π., σ. 274.
11. Ό.π., σ. 258
12. Τσάγγαλης, Χ., Ελληνιστικό επίγραμμα: η λόγια εκζήτηση μιας ολογόστιχης μορφής στο: Μανακίδου, Φλ. – Κ. Σπανουδάκης (επιμ.), Αλεξανδρινή Μο�σα. Συνέχεια και νεωτερισμός στην ελληνιστική ποίηση, εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα 2008., σ. 337.
Ευτυχώς που ο κ. Λιάκος έσπασε το κατεστημένο των πολέμων και των πολιτικών γεγονότων και έγραψε και για το έρωτα, που τόσο πολύ ισοπεδώθηκε στις μέρες μας, όπως και όλες οι ηθικές και κοινωνικές αξίες των ανθρώπινων σχέσεων, τόσον στην Ελλάδα όσον και στην γενέτειρα της Κύπριδας Αφροδίτης Ελληνική Κύπρο.
ΑπάντησηΔιαγραφήἜρως ἀνίκατε μάχαν,
Ἔρως, ὃς ἐν κτήνεσι πίπτεις,
ὃς ἐν μαλακαῖς παρειαῖς
νεάνιδος ἐννυχεύεις,
φοιτᾷς δ᾽ ὑπερπόντιος ἔν τ᾽
ἀγρονόμοις αὐλαῖς·
καί σ᾽ οὔτ᾽ ἀθανάτων φύξιμος οὐδεὶς
οὔθ᾽ ἁμερίων σέ γ᾽ ἀνθρώπων,ὁ δ᾽ ἔχων μέμηνεν.
Σὺ καὶ δικαίων ἀδίκους
φρένας παρασπᾷς ἐπὶ λώβᾳ·
σὺ καὶ τόδε νεῖκος ἀνδρῶν
ξύναιμον ἔχεις ταράξας·
νικᾷ δ᾽ ἐναργὴς βλεφάρων
ἵμερος εὐλέκτρου
νύμφας, τῶν μεγάλων πάρεδρος ἐν ἀρχαῖς
θεσμῶν· ἄμαχος γὰρ ἐμπαίζει θεὸς Ἀφροδίτα.
Έρωτα ανίκητε στον πόλεμο
εσύ που κάνεις κτήμα σου όπου πέσεις,
που στ᾽ απαλά τα μάγουλα
της κορασίδας νυχτερεύεις
και γυρνάς πάνω από τα πέλαγα
και στους πιο απόμερους τους τόπους,
δε σου ξεφεύγει εσένα ούτε θεός
ούτε κανείς απ᾽ τους λιγόζωους ανθρώπους
κι όποιον θα πιάσεις γίνεται τρελός.
Εσύ και των δικαίων τους λογισμούς
στην αδικία ξεσέρνεις για όλεθρό τους,
εσύ έχεις και την έχθρα ανάψει αυτή
ανάμεσα παιδί και το γονιό του·
μα ολόφαντος μέσα απ᾽ τα βλέφαρα
της νύφης της λαχταριστής νικάει ο Πόθος,
πάρεδρος των μεγάλων των θεσμών
που αιώνια κυβερνούν τον κόσμο·
γιατί ανίκητη η *Κύπριδα παίζει με μας.
*Κύπριδα Αφροδίτη. Για τους αρχαίους Έλληνες, ήταν η θεά της Κύπρου, που γεννήθηκε από τον αφρό της θάλασσας και λατρευόταν στην Πάφο. Οι αναφορές σε αρχαίους συγγραφείς και οι αρχαιολογικές ενδείξεις δύνανται να αποδείξουν πως η Αφροδίτη πράγματι προήλθε από την Κύπρο.
Ο Όμηρος (9ος-8ος αι. π.Χ.) αναφέρει την Αφροδίτη ως Κύπριδα, ιδιαίτερα στην Ἰλιάδα (5.330-342, 347-362, 418-430, 454-459, 755-761). Αναφέρει (Ὀδ. 8.360-366) το ιερό τέμενος της Αφροδίτης στην Πάφο, με ένα βωμό όπου έκαιγαν λιβάνι, εκεί όπου η Αφροδίτη πήρε το λουτρό της, αλείφτηκε με αθάνατο μύρο και ντύθηκε με υπέροχα ενδύματα από τις Χάριτες.
Ο Ὁμηρικός Ὕμνος (8ος-6ος αι. π.Χ.) παρέχει τις ίδιες πληροφορίες με την Οδύσσεια (5.53-57).
Ο Ὁμηρικός Ὕμνος αναφέρει επίσης (6.1-18) την Αφροδίτη ως κυρία των τειχισμένων πόλεων της Κύπρου και διηγείται ότι μεταφέρθηκε στο νησί από τον Ζέφυρο πάνω στους αφρούς των κυμάτων και πως την υποδέχτηκαν οι Ώρες, οι οποίες την έντυσαν με ουράνια ενδύματα, τη στόλισαν με χρυσά κοσμήματα και τη συνόδευσαν στους θεούς.
Τέλος, ο Ὁμηρικός Ὕμνος αναφέρεται (10.1-6) στην Αφροδίτη που γεννήθηκε στην Κύπρο ως τη βασίλισσα της τειχισμένης Σαλαμίνας και της θαλασσοφίλητης Κύπρου και η οποία προσφέρει πρόθυμα τα ερωτικά δώρα της στους άνδρες.
Πολύ κρείττων εστίν ο της ψυχής ή ο του σώματος έρως. Εσύ Γλυκέ Έρωτα, που ο πιο ωραίος από τους αθάνατους θεούς, που κάνεις να κόβονται τα πόδια και που σε ανθρώπους και θεούς αιχμαλωτίζεις με ερωτισμό το νου και τη θέληση.
Με βάση τον Ομηρικό μύθο η Κύπρια ή Κύπριδα θεά Αφροδίτη (Προσωνύμια, Παφία, Κύπρις, Αναδυομένη, Αλιγενής κ.ά.), γεννήθηκε στην ακτή της Πέτρας του Ρωμιού στην Πάφο. Από τους αφρούς της θάλασσας γυμνή βγήκε και από τις θεραπαινίδες της καλλωπίστηκε. Είναι θεά του Έρωτα, της Ομορφιάς, της Σεξουαλικότητας, της Ηδονής, της Τεκνοποίησης, όπως επίσης προστάτιδα του Πνευματικού Πλατωνικού και Σαρκικού ηδονιστικού έρωτα.
Στα λουτρά της αναδυομένης Κύπριδας Αφροδίτης. Του Α.Α. Απόσπασμα.
Σταλαγματιές κρυστάλλινες απ΄ τα ουράνια βρέχει,
ρουμπίνια στα χρώματα της Ίριδας, φεγγίζουν,
ουράνιο τόξο σχηματίζουν, έρωτας και ηδονή σ΄αγγίζουν..
Μια πανδαισία ειδυλλίου ερωτική, σε όασης ερωτική φωλιά,
μ΄ αγριολούλουδα, που ευωδιάζουν μεθυστικά…
σε μαγεύουν σε μεθούν…, το θρόϊσμα των δένδρων,
της πηγής ο μουσικός ήχος, νοερά σε ταξιδεύουν,
σε παρασύρουν, σ΄ ερωτικές φαντασιώσεις….,
Ερωτικές χορδές αγγίζει μαγικό δοξάρι,
απαλή φανταστική ερωτική μουσική ακούγεται…
Μαρία Ρ.
Όσον αφορά απιστία και προδοσία, δυστυχώς θα συνυπάρχουν παντού και πάντοτε....