Οι ημερολογιακές σημειώσεις του Κωνσταντίνου Καρατζά αποκαλύπτουν την δράση των Φαναριωτών στα τέλη του 18ου αιώνα, εκδόσεις «Ηρόδοτος»
Ένα συναρπαστικό ταξίδι από την Πόλη έως το Βερολίνο και συνάμα αποκαλυπτικό περιγράφεται στις ημερολογιακές σημειώσεις του Κωνσταντίνου Καρατζά (1790-1792), δίνοντας στοιχεία μοναδικά όχι μόνο για την διπλωματία, τον ελληνισμό, τους Φαναριώτες, αλλά και για την αστική πνευματική και κοινωνική ζωή της Ευρώπης μέσα από τα μάτια ενός Ρωμηού. Αυτά σημειώνει μεταξύ άλλων ο δρ Χαράλαμπος Μηνάογλου, επιμελητής της έκδοσης των «Εφημερίδων (1790-1792)”, ο οποίος υπογραμμίζει σε σχετικό άρθρο παρουσίασης του βιβλίου του στην «Εστία»:
«Την εποχή εκείνη συνήθως οι Ευρωπαίοι περιηγητές έρχονται στον ελλαδικό χώρο και περιγράφουν τί είδαν, ενώ ο Καρατζάς κάνει το αντίθετο με τους ίδιους όρους, περιγράφει δηλαδή τα ευρωπαϊκά ήθη και έθιμα που βλέπει. Υπό την έννοια αυτή αποτελεί εξαιρετικό δείγμα ελληνικής περιηγητικής λογοτεχνίας».
Αξίζει να αναφερθεί ότι το βιβλίο αυτό προέκυψε ύστερα από μελέτη σπάνιων χειρογράφων, που ανακαλύφθηκαν σχεδόν τυχαία στα αρχεία της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Στις «Εφημερίδες» του Κωνσταντίνου Καρατζά ξεδιπλώνεται ένα χαρακτηριστικό δείγμα φαναριώτικης γραφής της εποχής και όχι μόνο. Αποκαλύπτεται επίσης, πώς δρούσαν οι Φαναριώτες, καθώς ήταν πάγια η τακτική τους, όπως αναφέρει ο κ. Μηνάογλου «να κοροϊδεύουν την Οθωμανική Αυτοκρατορεία, επειδή δεν μπορούσαν να κάνουν κάτι άλλο». Στις «Εφημερίδες» καταδεικνύεται επίσης, η προσπάθεια του Καρατζά να κάνει «αυτό που έκανε ο Καποδίστριας μία γενιά μετά, να προβάλει δηλαδή στους Ευρωπαίους τον ελληνισμό, που μπορούν να θαυμάσουν, την αρχαία μας δηλαδή κληρονομιά» αναφέρει μεταξύ άλλων ο κ. Μηνάογλου. Παράλληλα, πολύ ενδιαφέρον παρουσιάζουν περιγραφές του Καρατζά για την πώληση ενός νέου όπλου (ελαφρά κανονιοφόρος) από Βρετανό στρατιωτικό στον Πρώσσο μονάρχη.
Αυτό το βιβλίο είναι ένα ακόμη αξιόλογο πόνημα του Πειραιώτη καθηγητή Ιστορίας κ. Χαρ. Μηνάογλου, ο οποίος έχει ασχοληθεί και σε άλλα βιβλία του με την περίοδο αυτή, καταφέρνοντας με το ερευνητικό του έργο να καταγράψει και να αναδείξει πτυχές του ελληνισμού την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Ο κ. Μηνάογλου είναι σήμερα διευθυντής στο Πρότυπο Λύκειο της Ιωνιδείου Σχολής, ενώ σύντομα, τον Ιούλιο θα αναλάβει καθήκοντα διευθυντού στο Πρότυπο Γενικό Λύκειο Βαρβακείου Σχολής.
Τί θα διαβάσουμε στις «Εφημερίδες»
Περιεχόμενο του έργου αποτελούν οι ημερολογιακές σημειώσεις του Κωνσταντίνου Καρατζά από 21 Οκτωβρίου 1790 έως 19 Μαρτίου 1792. Ο Καρατζάς κατέγραψε τα γεγονότα αυτής της περιόδου σε ξεχωριστό χειρόγραφο, επειδή σε αυτό το διάστημα ανέλαβε μια ειδική υπηρεσία, η οποία τον ανάγκαζε να ταξιδέψει έως το Βερολίνο.
Πρόκειται για την ανάληψη του αξιώματος του δραγομάνου της οθωμανικής πρεσβείας που μετέβη στην πρωσική πρωτεύουσα για να μεταφέρει σουλτανική επιστολή προς τον Πρώσο μονάρχη Φρειδερίκο-Γουλιέλμο Β', με την οποία ο σουλτάνος του ζητούσε να προχωρήσει άμεσα στην κήρυξη πολέμου προς τη Ρωσσία.
Ο Καρατζάς εκκινεί με την περιγραφή του ταξιδιού προς το Βερολίνο, συνεχίζει με τις εγγραφές για τις διαπραγματεύσεις και την ενδεκάμηνη παραμονή στην πρωσική πρωτεύουσα, ενώ καταλήγει με την περιγραφή του ταξιδιού της επιστροφής.
Κατά την παραμονή στο Βερολίνο, ο Καρατζάς πέρα από τη διπλωματική δραστηριότητα, την οποία καταγράφει λεπτομερώς, είχε την ευκαιρία να γνωρίσει καλά και να περιγράψει τόσο την αυλική όσο και την αστική πνευματική και κοινωνική ζωή της πόλης. Όπως κάθε διπλωμάτης της εποχής του μετέσχε σε συνεστιάσεις, δείπνα, χορούς, συναντήσεις σαλονιών, συνεδριάσεις της ακαδημίας, ενώ παράλληλα επισκέφθηκε τα αξιοθέατα της πόλης. Η μετοχή του στην κοινωνική και πνευματική δραστηριότητα του Βερολίνου, καθώς και η ίδια η πόλη, τα δημόσια κτίριά της και οι θεσμοί της, αποτέλεσαν υλικό με το οποίο εμπλούτισε τις Εφημερίδες του, καθιστώντας τες πέρα από διπλωματικό ημερολόγιο και πραγματικό περιηγητικό κείμενο.
(Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Το βιβλίο κυκλοφορεί από τον Ιανουάριο του 2023 από τ
ις εκδόσεις Ηρόδοτος και ανήκει στην σειρά Πηγές και Μελέτες της Ελληνικής Ιστορίας. Επιστημονική διεύθυνση Δρ Εμμανουήλ Γ. Χαλκιαδάκης.
Προλεγόμενα, μεταγραφή, σχόλια, ευρετήρια: Χαράλαμπος Αθ. Μηνάογλου
Λίγα λόγια για τον Χαράλαμπο Μηνάογλου
Ο Χαράλαμπος Μηνάογλου είναι διδάκτωρ νεώτερης ιστορίας του Tμήματος Ιστορίας-Αρχαιολογίας του Ε.Κ.Π.Α και διευθυντής του Προτύπου Λυκείου της Ιωνιδείου Σχολής Πειραιά. Διετέλεσε υπότροφος του Ιδρύματος Ωνάση και του Ι.Κ.Υ.
Έχει εργαστεί στο Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (Πρόγραμμα ΠΑΝΔΕΚΤΗΣ) και στο Κέντρον Ερεύνης Ιστορίας Νεωτέρου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών.
Έχει δημοσιεύσει πέντε βιβλία και δεκάδες επιστημονικά άρθρα στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Εχρημάτισε μέλος της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Πολιτιστικής Ταυτότητας της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος. Τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται κυρίως στην περίοδο της Τουρκοκρατίας και ειδικότερα στον πνευματικό βίο των Ελλήνων, τους Έλληνες περιηγητές, την ελληνική ιστοριογραφία, τους Φαναριώτες, την Ελληνική Επανάσταση, τον Ανθελληνισμό και την εκκλησιαστική ιστορία.
Ευφροσύνη Ραΐση
(από την εφημερίδα Ο ΔΗΜΟΤΗΣ της 17ης Μαίου 2023)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλούμε τα σχολιά σας να ειναι σχετικά με το θέμα, περιεκτικά και ευπρεπή. Για την καλύτερη επικοινωνία δώστε κάποιο όνομα ή ψευδώνυμο. Διαφημιστικά σχόλια δεν δημοσιεύονται.
Επειδή δεν υπάρχει η δυνατότητα διόρθωσης του σχολίου σας παρακαλούμε μετά την τελική σύνταξή του να ελέγχεται. Προτιμάτε την ελληνική γραφή κι όχι την λατινική (κοινώς greeklish).
Πολύ σημαντικό είναι να κρατάτε προσωρινό αντίγραφο του σχολίου σας ειδικά όταν είναι εκτενές διότι ενδέχεται να μην γίνει δεκτό από την Google (λόγω μεγέθους) και θα παραστεί η ανάγκη να το σπάσετε σε δύο ή περισσότερα.
Το σχόλιό σας θα δημοσιευθεί, το αργότερο, μέσα σε λίγες ώρες, μετά από έγκριση του διαχειριστή του ιστολογίου, ο οποίος είναι υποχρεωμένος να δημοσιεύει όλα τα σχόλια που δεν παραβαίνουν τους όρους που έχουμε θέσει στις παρούσες οδηγίες.
Υβριστικά, μη ευπρεπή και προπαγανδιστικά σχόλια θα διαγράφονται ή δεν θα δημοσιεύονται.