Συνέντευξη του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου για το βιβλίο του «Κιβωτός Πατριδογνωσίας – Μορφές του 1821 πριν, κατά, μετά την Επανάσταση»

Συνέντευξη Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου 

Για το βιβλίο του «Κιβωτός Πατριδογνωσίας – Μορφές του 1821 πριν, κατά, μετά την Επανάσταση» (Εκδόσεις Τήνος, Αθήνα, 2021, σελίδες 514)

 

Στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη*  

 

Ποια ήταν η αφορμή για να εκδοθεί το βιβλίο σας «Κιβωτός Πατριδογνωσίας»; 

 

Φυσικά η 200ή επέτειος από την Επανάσταση του 1821. Τον Φεβρουάριο του 2020 πρότεινα στον διευθυντή του ΕΤ κ. Πάνο Αμυρά και εκείνος ευχαρίστως δέχθηκε κάθε Σάββατο να έχουμε μία σελίδα με προσωπικότητες, που είχαν ενεργό συμμετοχή στην προετοιμασία και στην διεξαγωγή της Επανάστασης, καθώς και στη διατήρηση της ιδιοπροσωπίας μας. Από τον Μάρτιο του 2020 λοιπόν έως τον Δεκέμβριο του 2021 έγραψα και ο ΕΤ δημοσίευσε την ιστορία εβδομήντα προσωπικοτήτων του Ελληνισμού. Στο διάστημα αυτό πολλοί αναγνώστες μου εζήτησαν όλα αυτά τα κείμενα να εκδοθούν σε βιβλίο. Πριν από λίγες ημέρες ικανοποιήθηκε το αίτημά τους. Το βιβλίο ετέθη στην κυκλοφορία, με τον τίτλο «Κιβωτός Πατριδογνωσίας». 

 

Πώς όμως ξεκίνησε η όλη ιδέα της συγγραφής αυτών των κειμένων; 

 

Για πολλά χρόνια ανέτρεχα στις πηγές, που έχουν σχέση με την Επανάσταση του 1821. Στα συγγράμματα ιστορικών συγγραφέων, όπως των Σπ. Τρικούπη και Νικολάου Σπηλιάδη, τα απομνημονεύματα αγωνιστών, όπως των Κολοκοτρώνη, Καραϊσκάκη, Μακρυγιάννη και φιλελλήνων, όπως των Γόρδωνος και Χάου, κείμενα για το 1821 ιστορικών και άλλων συγγραφέων, που έζησαν προ, κατά και λίγο μετά την Επανάσταση, όπως των Ρήγα Φεραίου, Αρχιεπισκόπου Ευγενίου Βουλγάρεως, Νικηφόρου Θεοτόκη, Αδαμαντίου Κοραή, Πατριάρχου Γρηγορίου Ε΄, Δημητρίου Καταρτζή, Κων. Παπαρρηγόπουλου, Ιωάννου Ζαμπελίου, Σωτηρίας Αλιμπέρτη. Με ενοχλεί που για λόγους ιδεολογικούς γράφονται ανακρίβειες, αποσιωπώνται πρόσωπα, καταστάσεις, ιδιότητες, διαστρεβλώνονται γεγονότα. Και είναι λυπηρό ότι οι αρνητές της αλήθειας προβάλλονται ως αυθεντίες από το πολιτισμικό κατεστημένο. 

 

Με ποια κριτήρια επιλέξατε τα πρόσωπα που περιλάβατε στη μελέτη; 

 

Προφανώς από τις προσωπικότητες, που κατά την άποψή μου συνέβαλαν στην επιβίωση του Ελληνισμού κατά την βάρβαρη τουρκοκρατία, στην απελευθέρωσή Του από τον τουρκικό ζυγό κατά την Επανάσταση, στην ανάπτυξή Του κατά τα πρώτα χρόνια της ελευθερίας Του και στη διατήρηση των ιδανικών Του έως τις μέρες μας. 

 

Γιατί χωρίσατε το βιβλίο σε τέσσερα μέρη; 

 

Πιστεύω ότι διευκολύνω τον αναγνώστη στην ανάγνωσή του. Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει σπορείς της Επανάστασης του 1821, το δεύτερο πρωταγωνιστές Της, το τρίτο ευεργέτες της Επανάστασης και του νέου Κράτους και το τέταρτο ποιητές και λογίους, που έγραψαν γι’ Αυτήν.  

 

Από τα πρώτα κείμενα που διαβάζει ο αναγνώστης διακρίνει μια γλώσσα δουλεμένη και μια ξεχωριστή επιμέλεια του κάθε κειμένου, που κάνει το βιβλίο να διαβάζεται ευχάριστα. 

 

Σας ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια. Από την πείρα μου έχω καταλήξει ότι δεν χρειάζεται να γράφεται ένα βιβλίο, που δεν έχει να προσφέρει κάτι καινούργιο στον αναγνώστη του. Έτσι δεν έγραψα βιογραφίες που τις βρίσκει ο καθένας στη Wikipedia ή σε αυτοτελή βιβλία για την κάθε αναφερόμενη προσωπικότητα. Έχω περιορίσει τα βιογραφικά στοιχεία και, όπως σημείωσα προηγουμένως, γράφω μέσα από αρχεία και άλλες πηγές τι είπαν, τι έγραψαν ή τι έκαμαν οι ίδιες οι προσωπικότητες που περιγράφω. Δεν τις εξαγιάζω, ούτε όμως και τις «κουτσομπολεύω». Ως προς το ευχάριστο της ανάγνωσης νομίζω ότι με βοήθησε ο συνδυασμός της γνώσης με την δημοσιογραφική πένα. Είναι μια πολύ παραγωγική πνευματική εργασία να γράφεις κείμενο ορισμένου αριθμού λέξεων, το οποίο να είναι συνοπτικό, περιεκτικό και ευκολοδιάβαστο και από νέους ανθρώπους.

 

Οι προσωπικότητες που αναφέρετε φέρνουν νέα στοιχεία τα οποία δεν γνωρίζουμε. Με ποιο τρόπο βρήκατε νέα στοιχεία και πηγές για αυτές τις σημαντικές μορφές; 

 

Από πολύ καιρό μελετούσα τις πηγές και έτσι δημιούργησα μια βιβλιοθήκη με βιβλία παλιά ή ανατυπωμένα, με τόμους Αρχείων και με νεότερα βιβλία - μελέτες. Και εδώ μπορώ να πω πάλι ότι δεν ήταν μόνο η αναζήτηση του ερευνητή αλλά και η δημοσιογραφική του αντίληψη. 

 

Ένα άλλο στοιχείο είναι ότι τονίζετε τη συνεισφορά της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Αγώνα. Με ποιους τρόπους βοήθησε η Εκκλησία; 

 

Θλίβομαι για εκείνους, που επιδεικνύουν αγνωμοσύνη προς την Ορθοδοξία, για εκείνους που για λόγους ιδεολογικούς και αντιεκκλησιαστικούς αρνούνται την αλήθεια ως προς την προσφορά της Εκκλησίας. Οι χωρίς παρωπίδες ασχοληθέντες με την τουρκοκρατία και την Επανάσταση ιστορικοί την αναγνωρίζουν ανεπιφύλακτα. Αισθάνομαι θλίψη όταν λ.χ. κάποιοι μιλάνε για τους πρωτεργάτες της ελληνικής αναγέννησης των γραμμάτων και των επιστημών και δεν λένε ότι είναι κληρικοί, ή λαϊκοί πιστοί Ορθόδοξοι Χριστιανοί. Νιώθω άσχημα όταν βιβλία που έχουν βάση την άθεη ιδεολογία, καθίστανται «ιερά κείμενα» για τους «μυημένους», που αντί να αναφέρονται σε πηγές αναφέρονται σε αυτά... Θλίβομαι για όσους με κοπτοραπτική μέθοδο επιχειρούν να προβάλουν κάποιες ανθρώπινες καταστάσεις στο Πατριαρχείο ως φαινόμενα τύπου Βατικανού, ή προεπαναστατικής Γαλλίας. Η Εκκλησία ήταν ο μόνος φορέας που υπήρχε μετά την Άλωση και που από το Φανάρι έως το τελευταίο χωριό βοήθησε να διατηρήσουμε ως Έλληνες την ταυτότητά μας. Ο παπάς που κινδύνευε ανά πάσα στιγμή να κρεμαστεί ήταν ο πρώτος που μάθαινε στα παιδιά τα ελληνικά, και το τι σημαίνει να είναι Έλληνες και πιστοί Ορθόδοξοι Χριστιανοί μέχρι θανάτου.  

 

Πολλοί αναγνώστες του ΕΤ διάβαζαν ανελλιπώς κάθε εβδομάδα τα κείμενά σας για το 1821. Πώς νιώθετε τώρα που το βιβλίο σας κυκλοφορεί και θα το αγοράσουν για τη βιβλιοθήκη τους; 

 

Περιττό να σας πω ότι νιώθω όμορφα. Πράγματι πολλοί αναγνώστες μου επικοινωνούσαν μαζί μου και με παρότρυναν να εκδώσω τα κείμενα σε βιβλίο, ώστε να τα έχουν συγκεντρωμένα στη βιβλιοθήκη τους. 

 

Γιατί οι Έλληνες δεν γνωρίζουν αρκετά πράγματα για το 1821; 

 

Γιατί δεν διάβασαν την Ιστορία μας, γιατί δεν έμαθαν οι μεγαλύτεροι στους νεότερους την Ιστορία μας. Φίλος φιλόλογος μου ομολόγησε ότι όσα γράφω στο βιβλίο δεν τα διδάχθηκε στα τέσσερα χρόνια των σπουδών του στο Πανεπιστήμιο, ούτε φυσικά στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο. Ο ομότιμος καθηγητής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ευάγ. Χρυσός έγραψε πρόσφατα ότι ελπίζει κάποτε και στην Ελλάδα οι συνάδελφοί του καθηγητές και το Υπουργείο Παιδείας θα πραγματοποιήσουν αυτό που η δική του γενιά πανεπιστημιακών ιστορικών, όπως βέβαια και οι προηγούμενες δεν κατόρθωσαν να προσφέρουν στον τόπο: την Ιστορία ως διδασκόμενη επιστήμη. Πρέπει πάντως να προσθέσω ότι λυπούμαι που η διδαχή της Ιστορίας μας από ορισμένους κατέστη εργαλείο νεομαρξιστικών και υλιστικών ιδεών.  

 

Τι σημαίνει για εσάς η 200ή επέτειος του 1821; 

 

Ευθύνη έναντι όλων όσοι αγωνίστηκαν να είμαστε σήμερα ελεύθεροι. Ευθύνη και ευγνωμοσύνη. Και οφείλουμε να δείξουμε ως Έλληνες την ευγνωμοσύνη μας προς αυτούς κρατώντας ζωντανές τις αρχές και τις αξίες τους.-  

 

* Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Τύπος της Κυριακής», την 20ή Μαρτίου 2022