Μια έκκληση στην Υπουργό Πολιτισμού

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

 

Ο Οίκος Δημοπρασιών Bonhams ανακοίνωσε ότι στις 24 Νοεμβρίου θα διενεργήσει δημοπρασία στο Παρίσι (ώρα ενάρξεως 14.00 τοπική ώρα) έργων Ελλήνων ζωγράφων. Μεταξύ αυτών θα δημοπρατηθούν τέσσερα έργα του Λέσβιου μεγάλου λαϊκού ζωγράφου και αγιογράφου Θεόφιλου Κεφαλά – Χατζημιχαήλ (1867 (;) – 1934). Το ένα είναι «Η Αρετούσα προσφέρει στον Ερωτόκριτο τον στέφανο της νίκης» (προτεινόμενη τιμή 50-70.000). Το άλλο είναι «Άνδρας της Λέσβου και κορίτσι (15-20.000 Ευρώ) και το τρίτο «Ο Αλέξανδρος ο Μέγας στη μάχη» (40-50.000 Ευρώ).

 

Το τέταρτο δημοπρατούμενο έργο του Θεόφιλου είναι το πιο σημαντικό τόσο από ζωγραφικής πλευράς όσο και από πατριωτικής απόψεως. Πρόκειται για την σπάνια αποτοίχιση μεγάλου έργου του (διαστάσεων 115Χ200 εκατοστών), με θέμα γραμμένο στον πίνακα: «Ο Κωνσταντίνος ο Αυτοκράτωρ εξέρχεται άτρομος εις την μάχην το 1453 Μαΐου 29». Και ο ίδιος επεξηγεί σε άλλο μέρος του πίνακα: «Ανδρείος και γενναίος ο Ατρόμητος Κωνσταντίνος ο Παλαιολόγος με τους ανδρείους Βυζαντινούς στρατιώτας τρέποντας εις καταδίωξιν και φυγήν Τούρκους Γενιτσάρους και Άραβας». Η προτεινόμενη αρχική τιμή του εν λόγω πίνακα είναι μεταξύ 120-180.000 Ευρώ. 

 

Πρώτος που ανακάλυψε και εκτίμησε την καλλιτεχνική αξία και εθνική σημασία του έργου του Θεόφιλου ήταν ο επίσης εκ Λέσβου στην καταγωγή Στρατής Ελευθεριάδης, ο ζήσας στο Παρίσι και γνωστός με το ψευδώνυμο Τεριάντ ως συγγραφέας, εκδότης και συλλέκτης μεγάλης αξίας έργων τέχνης στους φιλότεχνους όλου του κόσμου. Ο Τεριάντ πρόβαλε διεθνώς και συνέβαλε στην διεθνή αναγνώριση του Θεόφιλου. 

 

Με πρωτοβουλία του, τον Ιούνιο του 1961 εγκαινιάστηκε μεγάλη έκθεση με έργα του Θεόφιλου στο Μουσείο του Λούβρου. Όπως γράφτηκε ήταν ο μεταθανάτιος θρίαμβος του φουστανελά ζωγράφου μας.  

 

Ο Οδυσσέας Ελύτης έγραψε για την έκθεση στο μουσείο του Λούβρου: «Επιστρέφοντας από την Αμερική, τον Ιούνιο του 1961, σταμάτησα για λίγες μέρες στο Παρίσι και καθώς βγήκα να χαζέψω στους δρόμους, το πρώτο πράγμα που είδα ήταν, σε μια βιτρίνα βιβλιοπωλείου, όπου συνήθιζα να πηγαίνω άλλοτε, τη μεγάλη αφίσα της Έκθεσης του Θεόφιλου, που είχε ανοίξει ακριβώς εκείνη την εβδομάδα στις αίθουσες του Λούβρου. Η καρδιά μου άρχισε να κτυπά δυνατά. Ε λοιπόν, ναι. Υπήρχε δικαιοσύνη σε αυτόν τον κόσμο». Και ο άλλος μας νομπελίστας ποιητής Γιώργος Σεφέρης είπε πως όταν συλλογιζόταν τον Μακρυγιάννη, θυμόταν τον Θεόφιλο. 

 

Για τα προς δημοπρασία έργα του Θεόφιλου και ειδικά για αυτό της Άλωσης κάνω δημόσια έκκληση στην Υπουργό Πολιτισμού κα Λίνα Μενδώνη να μην το χάσει ο Ελληνισμός. Δεν γνωρίζω την τύχη του δημοπρατηθέντος τον περασμένο Μάιο πίνακα του Θεόφιλου «Ο Καραϊσκάκης καταδιώκων τον Κιουταχή». Και είναι κρίμα αν δεν αγοράστηκε από το Ελληνικό Δημόσιο στη 200ή επέτειο από την έναρξη της Επανάστασης της Ανεξαρτησίας μας. Εκείνο που γνωρίζω είναι πως το 1985, με πρωτοβουλία της τότε Υπουργού Πολιτισμού Μελίνας Μερκούρη, αγοράστηκε από το Δημόσιο και σώθηκε κτίσμα με τοιχογραφία του Θεόφιλου στον Μεσαγρό Γέρας Λέσβου.-